Oρισμός

Η εμμηνόπαυση είναι η μεταβατική περίοδος στη ζωή μιας γυναίκας κατά την οποία οι ωοθήκες της παύουν να παράγουν ωάρια, το σώμα της παράγει λιγότερα οιστρογόνα και προγεστερόνη, ενώ η έμμηνος ρύση της γίνεται ολοένα και σπανιότερη μέχρι που διακόπτεται οριστικά.

Εναλλακτικοί όροι

Περιεμμηνόπαυση, Μετεμμηνόπαυση


Αίτια, συχνότητα εμφάνισης και παράγοντες κινδύνου

Η εμμηνόπαυση είναι ένα φυσικό γεγονός που εμφανίζεται κανονικά στις ηλικίες μεταξύ 45 και 55 χρόνων.
Όταν η εμμηνόπαυση είναι πλήρης (αποκαλούμενη μετεμμηνόπαυση) και δεν είχατε περίοδο για 1 χρόνο, δεν υπάρχει πλέον κίνδυνος εγκυμοσύνης.

Τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης προκαλούνται από τις αλλαγές στα επίπεδα οιστρογόνων και προγεστερόνης. Οι ωοθήκες παράγουν λιγότερες τέτοιες ορμόνες με την πάροδο του χρόνου. Τα συγκεκριμένα συμπτώματα και πόσο σοβαρά είναι (ήπια, μέτρια ή έντονα) ποικίλλουν από γυναίκα σε γυναίκα.

Μια βαθμιαία μείωση των οιστρογόνων επιτρέπει γενικά στο σώμα σας να προσαρμοστεί βαθμιαία στις ορμονικές αλλαγές. Οι εξάψεις και η εφίδρωση είναι στη χειρότερη φάση τους στα πρώτα 1 - 2 χρόνια. Η εμμηνόπαυση μπορεί να διαρκέσει 5 ή και περισσότερα χρόνια.
Τα επίπεδα οιστρογόνων μπορούν να πέσουν ξαφνικά ως συνέπεια ορισμένων θεραπειών, όπως για παράδειγμα όταν αφαιρούνται χειρουργικά οι ωοθήκες (χειρουργική εμμηνόπαυση). Άλλα παραδείγματα είναι η χημειοθεραπεία και η θεραπεία του καρκίνου του μαστού με αντι-οιστρογόνα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα συμπτώματα μπορεί να είναι εντονότερα και να αρχίσουν πιο απότομα.

Ως αποτέλεσμα της πτώσης των ορμονικών επιπέδων, εμφανίζονται αλλαγές σε ολόκληρο το γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα. Τα τοιχώματα του κόλπου χάνουν την ελαστικότητά τους και λεπταίνουν. Ο κόλπος γίνεται μικρότερος. Οι λιπαντικές εκκρίσεις του κόλπου γίνονται υδαρείς. Ο εξωτερικός γεννητικός ιστός λεπταίνει. Αυτό ονομάζεται ατροφία του αιδοίου.


Συμπτώματα

Σε ορισμένες γυναίκες, η περίοδος διακόπτεται ξαφνικά. Συνηθέστερα, σταματά σταδιακά με την πάροδο του χρόνου. Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, οι περίοδοι γενικά έρχονται είτε συχνότερα από το κανονικό είτε αραιότερα. Αυτή η ανωμαλία μπορεί να διαρκέσει 1 - 3 χρόνια προτού τελικά παύσει εντελώς η εμμηνόρροια. Πριν από αυτό, ο κύκλος της περιόδου μπορεί να συντομευτεί και να έχει διάρκεια μόνο 3 εβδομάδων.

Τα κοινά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης είναι:

• Ταχυκαρδίες
• Εξάψεις
• Νυχτερινή εφίδρωση
• Αναψοκοκκινίσματα
• Προβλήματα στον ύπνο (αϋπνία)

Άλλα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης μπορεί να είναι:

• Μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας, ενδεχομένως μειωμένη ανταπόκριση στη σεξουαλική διέγερση
• Αφηρημάδα (σε μερικές γυναίκες)
• Ανωμαλίες στην περίοδο
• Μεταβολές ψυχολογικής διάθεσης που περιλαμβάνουν ευερεθιστότητα, κατάθλιψη και νευρικότητα
• Διαρροή ούρων
• Κολπική ξηρότητα και πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή
• Κολπικές μολύνσεις
• Πόνοι στις αρθρώσεις και αλλού
• Ανώμαλοι καρδιακοί παλμοί

Ενδείξεις και εξετάσεις

Εξετάσεις αίματος και ούρων μπορούν να χρησιμεύσουν για τη μέτρηση των αλλαγών στα επίπεδα των ορμονών που μπορεί να αποτελούν ενδείξεις για το πότε μια γυναίκα πλησιάζει στην εμμηνόπαυση ή έχει περάσει ήδη στην εμμηνόπαυση. Παραδείγματα τέτοιων εξετάσεων είναι:

• Οιστραδιόλη
• Θυλακιοτρόπος ορμόνη (FSH)
• Ωχρινοτρόπος ορμόνη (LH)

Η εξέταση της πυέλου μπορεί να δείξει μεταβολές στον βλεννογόνο του κόλπου που οφείλεται στα χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων. Ο γιατρός μπορεί να σας κάνει και εξέταση οστικής πυκνότητας, αφού τα χαμηλά επίπεδα οστικής πυκνότητας συνδέονται με την οστεοπόρωση.


Θεραπεία

Η θεραπεία με ορμόνες μπορεί να είναι χρήσιμη εάν έχετε έντονα συμπτώματα όπως είναι οι εξάψεις, η νυχτερινή εφίδρωση, μεταπτώσεις ψυχολογικής διάθεσης ή κολπική ξηρότητα.

Συζητήστε λεπτομερώς με τον γιατρό σας την απόφαση να πάρετε ή όχι ορμόνες, ζυγίζοντας τους κινδύνους σε σχέση με τα πιθανά οφέλη. Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στις πολλές επιλογές που υπάρχουν σήμερα εκτός από τη λήψη ορμονών. Κάθε γυναίκα είναι διαφορετική. Ο γιατρός σας πρέπει να γνωρίζει ολόκληρο το ιατρικό ιστορικό σας όταν εξετάζει την πιθανότητα ορμονικής θεραπείας.

Εάν έχετε μήτρα και αποφασίσετε να πάρετε οιστρογόνα, πρέπει να πάρετε και προγεστερόνη για να αποφύγετε τον καρκίνο του ενδομητρίου. Εάν δεν έχετε μήτρα, η προγεστερόνη δεν είναι απαραίτητη.

ΟΡΜΟΝΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Διάφορες σημαντικές μελέτες έχουν εξετάσει τα οφέλη για την υγεία και τους κινδύνους της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης, συμπεριλαμβανομένου του κινδύνου για καρκίνο του μαστού, έμφραγμα, εγκεφαλικό και θρόμβωση.

Οι τρέχουσες πρακτικές υποστηρίζουν τη χρήση ορμονικής υποκατάστασης για τη θεραπεία των εξάψεων. Συγκεκριμένες συστάσεις:

• Η θεραπεία μπορεί να αρχίσει μόνο σε γυναίκες που έχουν μπει πρόσφατα στην εμμηνόπαυση.
• Ορμονική θεραπεία δεν πρέπει να γίνεται σε γυναίκες που μπήκαν στην εμμηνόπαυση πριν από πολλά χρόνια.
• Το φάρμακο δεν πρέπει να λαμβάνεται για περισσότερα από 5 χρόνια.
• Οι γυναίκες που κάνουν ορμονική θεραπεία ανήκουν πιθανόν στην ομάδα χαμηλού κινδύνου για εγκεφαλικό, καρδιοπάθεια, θρόμβωση ή καρκίνο του μαστού.

Για να μειώσετε τους κινδύνους της ορμονικής θεραπείας με οιστρογόνα αλλά να αποκομίσετε τα οφέλη από τη θεραπεία, ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει:

• Χρήση θεραπευτικών αγωγών οιστρογόνων ή προγεστερόνης που δεν περιέχουν τη μορφή προγεστερόνης που χρησιμοποιείται στη μελέτη
• Χορήγηση χαμηλότερης δόσης οιστρογόνων ή διαφορετικής μορφής οιστρογόνα (για παράδειγμα, κολπική κρέμα αντί για χάπι)
• Συχνές και τακτικές εξετάσεις της πυέλου και τεστ Pap για την ανίχνευση τυχόν προβλημάτων όσο το δυνατό νωρίτερα
• Συχνές και τακτικές φυσικές εξετάσεις, συμπεριλαμβανομένης εξέτασης του στήθους και μαστογραφίας

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ
Διατίθενται φάρμακα που βοηθούν στις ψυχολογικές μεταπτώσεις, στις εξάψεις και σε άλλα συμπτώματα. Σε αυτά περιλαμβάνεται χαμηλή δοσολογία αντικαταθλιπτικών χαπιών όπως η παροξετίνη, η βενλαφαξίνη, η μπουπροπριόνη και η φλουοξετίνη, ή η κλονιδίνη που συνήθως χορηγείται για τον έλεγχο της υπέρτασης. Η γκαπαπεντίνη είναι επίσης αποτελεσματική για τις εξάψεις.


ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ
Το καλό νέο είναι ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι για να μειώσετε τα συμπτώματα που έχετε, χωρίς τη λήψη ορμονών:

• Να αποφεύγετε την καφεΐνη, το οινόπνευμα και τα πικάντικα φαγητά
• Να ντύνεστε ελαφρά
• Να καταναλώνετε προϊόντα σόγιας
• Να λαμβάνετε αρκετό ασβέστιο και βιταμίνη D είτε από τροφές ή/και από συμπληρώματα
• Να ασκήστε πολύ
• Να εκτελείτε καθημερινά τις ασκήσεις Κέγκελ για να ενισχύσετε τους μυς του κόλπου και της λεκάνης σας
• Να μάθετε να αναπνέετε βαθιά την ώρα που ξεκινάει μια έξαψη (δοκιμάστε να παίρνετε 6 αναπνοές ανά λεπτό)
• Να παραμείνετε σεξουαλικά ενεργή
• Να δείτε έναν ειδικό στον βελονισμό
• Να δοκιμάστε τεχνικές χαλάρωσης όπως η γιόγκα, το τάι τσι ή η περισυλλογή
• Να χρησιμοποιείτε λιπαντικά του κόλπου που έχουν βάση το νερό, όταν έχετε σεξουαλική επαφή

Επιπλοκές

Μπορεί να εκδηλωθεί αιμορραγία μετά την εμμηνόπαυση. Αυτή η αιμορραγία συνήθως δεν είναι ανησυχητική. Ωστόσο, ο γιατρός σας πρέπει πάντα να ελέγχει οποιαδήποτε αιμορραγία μετά την εμμηνόπαυση, επειδή μπορεί να αποτελεί ένα πρώτο σημάδι άλλων προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου.

Τα μειωμένα επίπεδα οιστρογόνων συνδέονται επίσης με τα ακόλουθα μακροχρόνια αποτελέσματα:

• Απώλεια οστικής μάζας και ενδεχομένως οστεοπόρωση σε μερικές γυναίκες
• Μεταβολές στα επίπεδα χοληστερόλης και μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων

Πότε να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας

Καλέστε τον γιατρό σας εάν:

• Έχετε σταγόνες αίμα από τον κόλπο μεταξύ των περιόδων
• Είχατε 12 διαδοχικούς μήνες χωρίς περίοδο και ξαφνικά ξεκινά κολπική αιμορραγία ή βλέπετε σταγόνες αίματος από τον κόλπο

Πρόληψη

Η εμμηνόπαυση είναι μια φυσική και αναμενόμενη φάση στη ζωή μιας γυναίκας και δεν πρέπει να εμποδίζεται. Ωστόσο, υπάρχουν τρόποι να μειωθούν ή και να εξαφανιστούν μερικά από τα συμπτώματά της.

Μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο μακροχρόνιων προβλημάτων όπως η οστεοπόρωση και οι καρδιακές παθήσεις με τη λήψη των ακόλουθων μέτρων:

• Ελέγχετε την πίεσή σας, τη χοληστερίνη και άλλους παράγοντες κινδύνου για καρδιακές παθήσεις.
• Μην καπνίζετε. Το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει πρόωρη εμμηνόπαυση.
• Ακολουθείτε μια διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά.
• Ασκήστε κανονικά. Οι λεγόμενες ασκήσεις αντίστασης ενισχύουν τα οστά και βελτιώνουν την ισορροπία.
• Εάν παρουσιάζετε πρόωρα σημάδια απώλειας οστικής μάζας, συζητήστε με τον γιατρό σας για τα φάρμακα που μπορούν να βοηθήσουν να ανακοπεί η περαιτέρω απώλεια.
• Παίρνετε ασβέστιο και βιταμίνη D.