Ορισμός

Σκολίωση είναι η κύρτωση της σπονδυλικής στήλης. Η σπονδυλική στήλη παρουσιάζει δηλαδή απόκλιση από το κέντρο ή προς τα πλάγια.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Κυρτότητα της σπονδυλικής στήλης, Κυφοσκολίωση


Αίτια, συχνότητα εμφάνισης και παράγοντες κινδύνου

Υπάρχουν τρία γενικά αίτια για τη δημιουργία σκολίωσης:

• Η συγγενής (εκ γενετής) σκολίωση οφείλεται σε προβληματικό σχηματισμό της σπονδυλικής στήλης ή σε ανώμαλο διαχωρισμό των πλευρών κατά την παραμονή στη μήτρα ή κατά τα πρώτα χρόνια ζωής.
• Η νευρομυϊκή σκολίωση οφείλεται σε προβλήματα όπως η μυϊκή ατροφία ή η παράλυση εξαιτίας ασθενειών όπως η παράλυση της σπονδυλικής στήλης, η μυϊκή δυστροφία, η δισχιδής ράχη ή η πολιομυελίτιδα.
• Η ιδιοπαθής σκολίωση είναι σκολίωση αγνώστου αιτιολογίας. Είναι ο συνηθέστερος τύπος σκολίωσης στους εφήβους.
• Μερικά άτομα έχουν την τάση να κυρτώνουν τη σπονδυλική στήλη. Οι περισσότερες περιπτώσεις αφορούν τα κορίτσια. Οι κυρτώσεις συνήθως επιδεινώνονται με την ηλικία. Η νηπιακή και παιδική σκολίωση είναι πιο σπάνια και προσβάλλει εξίσου αγόρια και κορίτσια.

Συμπτώματα

Ο γιατρός μπορεί να υποψιαστεί την ύπαρξη σκολίωσης από έναν ανασηκωμένο ώμο ή έναν ανυψωμένο γοφό, ενώ κάποιος που δεν είναι εκπαιδευμένος δεν παρατηρεί την κύρτωση στα πρώιμα στάδιά της.

Άλλα συμπτώματα είναι:

• Πόνος ψηλά ή χαμηλά στην πλάτη
• Κούραση
• Ώμοι ή γοφοί που φαίνονται άνισοι
• Αφύσικη κύρτωση της σπονδυλικής στήλης προς τη μία πλευρά

Μπορεί η σπονδυλική στήλη να κουράζεται μετά από παρατεταμένο κάθισμα ή ορθοστασία. Ο πόνος θα γίνει επίμονος αν υπάρξει ερεθισμός των μαλακών μορίων και φυσιολογική φθορά των σπονδύλων.

Σημείωση: Η κυφοσκολίωση είναι η ταυτόχρονη ύπαρξη σκολίωσης και κύφωσης (χαρακτηρίζεται από καμπούριασμα).

Δείτε επίσης: Κύφωση



Ενδείξεις και εξετάσεις

Ο γιατρός πραγματοποιεί κατ’ αρχάς κλινική εξέταση κατά την οποία - μεταξύ άλλων - θα κάνει στον ασθενή το τεστ της επίκυψης προκειμένου να προσδιορίσει την κύρτωση. Η γωνία της κύρτωσης στη φυσική εξέταση μπορεί να υποτιμηθεί σε σχέση με εκείνη που θα δείξει η ακτινογραφία, για τον λόγο αυτό σε κάθε περίπτωση παιδιού που παρουσιάζει κύρτωση είναι πολύ πιθανό να ζητηθεί ακτινογραφία. Ο γιατρός θα κάνει και νευρολογική εξέταση προκειμένου να διαπιστώσει αν υπάρχουν αλλαγές στη μυϊκή δύναμη, την αίσθηση ή τα ανακλαστικά.


Στις εξετάσεις περιλαμβάνονται:

• Απεικονιστική μέτρηση της γωνίας της κύρτωσης με σκολιόμετρο (κλισιόμετρο)
• Ακτινογραφίες σπονδυλικής στήλης (από εμπρός και από τα πλάγια)
• Μαγνητική τομογραφία (αν υπάρξουν αλλαγές νευρολογικής φύσεως κατά την εξέταση ή αν οι ακτινογραφίες δείξουν κάτι αφύσικο)

Θεραπεία

Η θεραπεία προσδιορίζεται από το είδος της σκολίωσης, το μέγεθος και το σημείο της κύρτωσης και από το περιθώριο ανάπτυξης που αναμένεται να έχει ο ασθενής. Οι περισσότερες περιπτώσεις ιδιοπαθούς εφηβικής σκολίωσης (λιγότερο από 20 μοίρες γωνίας της κύρτωσης) δεν απαιτούν θεραπεία, αλλά θα πρέπει να επανελέγχονται κάθε 6 μήνες.

Καθώς η κύρτωση επιδεινώνεται (γωνία πάνω από 25 με 30 μοίρες σε ένα παιδί που βρίσκεται στην ανάπτυξη), συνήθως συνιστάται νάρθηκας ώστε να επιβραδυνθεί η εξέλιξη της κύρτωσης. Χρησιμοποιούνται πολλά και διαφορετικά είδη ναρθήκων.

• Κάθε νάρθηκας είναι διαφορετικός ενώ υπάρχουν διάφοροι τρόποι χρήσης και εφαρμογής του καθένα. Η επιλογή του κατάλληλου νάρθηκα και του τρόπου εφαρμογής του εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των χαρακτηριστικών της συγκεκριμένης κύρτωσης. Ο κατάλληλος νάρθηκας θα αποφασιστεί από κοινού μεταξύ γιατρού και ασθενούς.
• Ο ραχιαίος νάρθηκας δεν αντιστρέφει την κύρτωση. Αντίθετα, ασκεί πίεση για να βοηθήσει να ισιώσει η σπονδυλική στήλη. Ο νάρθηκας μπορεί να προσαρμόζεται ανάλογα με την ανάπτυξη του ατόμου. Ο νάρθηκας δεν προσφέρει τίποτα στη συγγενή ή τη νευρομυϊκή σκολίωση ενώ είναι λιγότερο αποτελεσματικός στη νηπιακή και την παιδική ιδιοπαθή σκολίωση.

Η επιλογή του χρόνου χειρουργικής επέμβασης ποικίλλει. Αφότου τα οστά του σκελετού παύουν να αναπτύσσονται , η κύρτωση δεν αναμένεται να επιδεινωθεί. Για τον λόγο αυτό, ο χειρουργός θα περιμένει πιθανότατα μέχρι να πάψει να αναπτύσσεται ο σκελετός του παιδιού σας. Αλλά το παιδί μπορεί να χρειαστεί επέμβαση πριν από τη φάση αυτή αν η κύρτωση στη σπονδυλική στήλη είναι μεγάλη ή επιδεινώνεται με ταχύτητα. Κυρτώσεις με γωνία πάνω από 40 μοίρες και μεγαλύτερες συνήθως απαιτούν χειρουργική επέμβαση.

Η χειρουργική επέμβαση συνίσταται στην αποκατάσταση της κλίσης (αν και όχι ολοκληρωτικά) και στη σύμπτυξη των οστών στο σημείο της κύρτωσης. Τα οστά συγκρατούνται με μία ή δύο μεταλλικές ράβδους με άγκιστρα και βίδες έως ότου το οστό συμπτυχθεί φυσιολογικά. Ορισμένες φορές η χειρουργική επέμβαση πραγματοποιείται με τομή στην πλάτη, στην κοιλιά ή κάτω από τα πλευρά. Είναι πιθανόν να χρειάζεται νάρθηκας για τη σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης μετεγχειρητικά.

Οι περιορισμοί που επιβάλλουν οι θεραπείες είναι συχνά δυσάρεστοι και μπορεί να απειλήσουν την εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους ιδιαίτερα οι έφηβοι. Για τον λόγο αυτό είναι πολύ σημαντική η συναισθηματική υποστήριξη.

Οι φυσικοθεραπευτές και οι ορθωτικοί (ειδικοί στην εφαρμογή ορθοπεδικών βοηθημάτων) μπορούν να βοηθήσουν στην επεξήγηση κάθε θεραπείας και εξασφαλίζουν την άνετη εφαρμογή των ναρθήκων.


Πρόγνωση

Η εξέλιξη εξαρτάται από το αίτιο, το σημείο και τη σοβαρότητα της κύρτωσης. Όσο μεγαλύτερη η κύρτωση, τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος να επιδεινωθεί μετά το τέλος της ανάπτυξης.
Όσο μεγαλύτερη η κύρτωση της σπονδυλικής στήλης, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να επιδεινωθεί η σκολίωση με την ολοκλήρωση της ανάπτυξης. Σοβαρή σκολίωση (κυρτώσεις στη σπονδυλική στήλη γωνίας μεγαλύτερης των 100 μοιρών) μπορεί να προκαλέσει αναπνευστικά προβλήματα.

Οι ήπιες περιπτώσεις και μόνο με τη χρήση νάρθηκα έχουν καλή εξέλιξη. Τα άτομα αυτά συνήθως δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα μακροπρόθεσμα, εκτός από έναν πόνο χαμηλά στην πλάτη που αυξάνεται με την πάροδο των χρόνων. Τα άτομα με ιδιοπαθή σκολίωση που έχουν υποβληθεί σε διορθωτική χειρουργική επέμβαση έχουν συνήθως πολύ καλή εξέλιξη και απολαμβάνουν μια δραστήρια και υγιή ζωή.
Οι ασθενείς με νευρομυϊκή σκολίωση έχουν να αντιμετωπίσουν μια πολύ σοβαρότερη διαταραχή (όπως η παράλυση της σπονδυλικής στήλης ή μυϊκή δυστροφία), για τον λόγο αυτό οι στόχοι τους είναι πολύ διαφορετικοί. Συχνά, για παράδειγμα, ο στόχος της χειρουργικής επέμβασης είναι να επιτρέψει σε ένα παιδί να μπορεί να κάθεται (με ίσια την πλάτη) στην αναπηρική καρέκλα.

Τα βρέφη με συγγενή σκολίωση αντιμετωπίζουν μια σειρά από γενετικές ανωμαλίες. Η αντιμετώπιση αυτής της πάθησης είναι δύσκολη και απαιτεί συχνά πολλαπλές χειρουργικές επεμβάσεις.


Επιπλοκές

• Ψυχολογικά προβλήματα ή χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να εκδηλωθούν ως αποτέλεσμα της ασθένειας ή της θεραπείας της (συγκεκριμένα, αν φοράει κανείς νάρθηκα)
• Αποτυχία του οστού να συμπτυχθεί (πολύ σπάνιο στην ιδιοπαθή σκολίωση)
• Αρθρίτιδα και πόνος χαμηλά στην πλάτη στους ενήλικες
• Αναπνευστικά προβλήματα από τη μεγάλη κύρτωση
• Βλάβη στη σπονδυλική στήλη ή στα νεύρα από χειρουργική επέμβαση ή από έντονη κύρτωση που δεν διορθώθηκε
• Μετεγχειρητική λοίμωξη της σπονδυλικής στήλης



Πότε να απευθυνθείτε στον γιατρό σας

Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας αν υποπτεύεστε ότι το παιδί σας μπορεί να πάσχει από σκολίωση.


Πρόληψη

Εξετάσεις ρουτίνας για σκολίωση πραγματοποιούνται σήμερα στα γυμνάσια και λύκεια. Χάρη σε αυτές περιπτώσεις που στο παρελθόν θα περνούσαν απαρατήρητες μέχρις ότου μετατρέπονταν σε προχωρημένες, διαπιστώνονται πλέον σε πρώιμα στάδια.

Ορισμός

Κατάγματα συμπίεσης σπονδυλικής στήλης είναι τα κατάγματα των σπονδύλων, δηλαδή των οστών της σπονδυλικής στήλης.


Εναλλακτικοί όροι

Συμπιεστικά κατάγματα σπονδύλων


Αίτια, συχνότητα εμφάνισης και παράγοντες κινδύνου

Σε ένα συμπιεστικό κάταγμα σπονδύλου, ο σπόνδυλος παθαίνει καθίζηση. Αυτό μπορεί να συμβεί σε περισσότερους από έναν σπόνδυλους. Η περίπτωση αυτή μπορεί να οφείλεται σε:

• Οστεοπόρωση (η συνηθέστερη αιτία), η οποία προκαλείται από την αποδυνάμωση του οστού λόγω έλλειψης ασβεστίου και άλλων παραγόντων.
• Τραυματισμό στην πλάτη
• ‘Όγκους που ξεκίνησαν από το οστό ή είναι μεταστατικοί

Όταν το κάταγμα είναι αποτέλεσμα οστεοπόρωσης, επηρεάζονται συνήθως οι σπόνδυλοι στον θώρακα (θωρακικοί) ή χαμηλά στη σπονδυλική στήλη. Στα πρώτα στάδια, το κάταγμα στο οστό επιδεινώνεται χωρίς να προκαλεί συμπτώματα. Ο πόνος ή άλλα συμπτώματα συνήθως επιδεινώνονται με το βάδισμα, ενώ εξαφανίζονται την ώρα της ανάπαυσης. Πολλαπλά κατάγματα μπορεί να οδηγήσουν σε κύφωση της σπονδυλικής στήλης (καμπούρα).


Συμπτώματα

Τα κατάγματα συμπίεσης μπορεί να μην προκαλούν κανένα σύμπτωμα και να αποκαλυφθούν μόνο με ακτινογραφίες της σπονδυλικής στήλης που γίνονται για άλλους λόγους. Με την πάροδο του χρόνου, μπορεί να εκδηλωθούν τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Πόνος στην πλάτη που ξεκινάει βαθμιαία ή είναι χρόνιος
• Απώλεια ύψους, που μπορεί να φτάσει και τα 15 εκ. με την πάροδο του χρόνου
• Γερτή στάση του σώματος ή κύφωση, αποκαλούμενη επίσης και ‘καμπούρα της χήρας’

Τα κατάγματα συμπίεσης μπορούν επίσης να συμβούν ξαφνικά, προκαλώντας οξύ πόνο στην πλάτη, που:

• Είναι συνηθέστερα αισθητός από το μέσον της σπονδυλικής στήλης και κάτω, αλλά μπορεί επίσης να γίνει αισθητός στα πλάγια ή μπροστά.
• Περιγράφεται ως ‘μαχαιριά’ και συνήθως προκαλεί αναπηρία, που συχνά χρειάζεται από εβδομάδες έως μήνες για να αποκατασταθεί.

Η πίεση στο νωτιαίο μυελό από την κύφωση μπορεί σπάνια να προκαλέσει τα εξής συμπτώματα:

• Μούδιασμα
• Μυρμήγκιασμα
• Αδυναμία
• Δυσχέρεια στο βάδισμα
• Απώλεια ελέγχου του εντέρου ή της κύστης

Ενδείξεις και εξετάσεις

• Η φυσική εξέταση μπορεί να διαπιστώσει την κύφωση. Διαπιστώνεται επίσης ευαισθησία αν πιεστούν οι τραυματισμένοι σπόνδυλοι.
• Η ακτινογραφία της σπονδυλικής στήλης εμφανίζει τουλάχιστον έναν συμπιεσμένο σπόνδυλο που είναι κοντύτερος από τους άλλους σπονδύλους.

Άλλες εξετάσεις που μπορούν να γίνουν:

• Εξέταση οστικής πυκνότητας για τη διάγνωση οστεοπόρωσης
• Αξονική ή μαγνητική τομογραφία εάν υπάρχει υπόνοια ότι το κάταγμα προκλήθηκε από έναν όγκο, ή από σοβαρό τραυματισμό (όπως η πτώση από ύψος ή τροχαίο ατύχημα)

Θεραπεία

Τα περισσότερα κατάγματα συμπίεσης συμβαίνουν σε ηλικιωμένα άτομα που πάσχουν από οστεοπόρωση. Αυτά τα κατάγματα γενικά δεν τραυματίζουν τον νωτιαίο μυελό. Στους ασθενείς αυτούς, η οστεοπόρωση αντιμετωπίζεται με συνταγογραφούμενα φάρμακα και συμπληρώματα ασβεστίου.

Διαφορετικά, ο πόνος από τα κατάγματα αυτά αντιμετωπίζεται με παυσίπονα και κατάκλιση κατ’ αρχάς. Συχνά χρειάζονται ναρκωτικά φάρμακα. Oρισμένοι γιατροί συστήνουν νάρθηκες για την πλάτη, αλλά αυτοί μπορεί να αποδυναμώσουν περαιτέρω τα οστά και να αυξήσουν την πιθανότητα νέων καταγμάτων στο μέλλον.

Οι ασθενείς μπορούν να ωφεληθούν από τη φυσικοθεραπεία που βοηθά την κινητικότητα και δυναμώνει τους μύες γύρω από τη σπονδυλική στήλη.

Η χειρουργική επέμβαση αποφασίζεται σπάνια. Εντούτοις, εάν οι 2 ή περισσότεροι μήνες κατάκλισης, τα παυσίπονα και η φυσικοθεραπεία δεν ανακουφίζουν τον πόνο στην πλάτη, η χειρουργική επέμβαση μπορεί να είναι αναπόφευκτη.

Δύο ελάχιστα παρεμβατικές τεχνικές είναι διαθέσιμες:

• Κυφοπλαστική με μπαλονάκι: Μια μεγάλη βελόνα εισάγεται στον συμπιεσμένο σπόνδυλο. Ένα μπαλόνι παρεμβάλλεται στο οστό μέσω της βελόνας το οποίο διογκώνεται, αποκαθιστώντας το ύψος του σπονδύλου. Στη συνέχεια εγχέεται οστικό τσιμέντο στο κενό αυτό ώστε να διασφαλιστεί τυχόν νέα κατάρρευση. Η όλη επέμβαση γίνεται με γενική αναισθησία.
• Σπονδυλοπλαστική: Πρόκειται για παρόμοια διαδικασία κατά την οποία το οστικό τσιμέντο εγχέεται στον σπόνδυλο. Αυτή η διαδικασία γίνεται με τοπική αναισθησία και ελαφρά νάρκωση.

Εάν το κάταγμα οφείλεται σε όγκο, μπορεί να πρέπει να αφαιρεθεί χειρουργικά ένα κομμάτι του οστού και να σταλεί για βιοψία. Κατόπιν αντιμετωπίζεται ο ίδιος ο όγκος.

Τα κατάγματα από τραυματισμό απαιτούν συχνά νάρθηκα για 6 - 10 εβδομάδες για να προστατευτεί το οστό καθώς θεραπεύεται. Εάν υπάρχει οστό στο νωτιαίο κανάλι, μπορεί να χρειαστείτε χειρουργική επέμβαση για να αφαιρεθεί το οστό, να αναταχθούν οι σπόνδυλοι και να σταθεροποιηθεί η σπονδυλική στήλη.

Η χειρουργική επέμβαση είναι σχεδόν πάντα απαραίτητη εάν υπάρχει απώλεια λειτουργικότητας λόγω οστού που πιέζει το νωτιαίο μυελό ή τα νωτιαία νεύρα.

Πρόγνωση

Τα περισσότερα κατάγματα συμπίεσης από τραυματισμό αποθεραπεύονται σε 8 - 10 εβδομάδες με ανάπαυση, χρήση νάρθηκα και παυσίπονα. Ο χρόνος αποκατάστασης είναι πολύ μεγαλύτερος αν απαιτηθεί χειρουργική επέμβαση.
Τα κατάγματα λόγω οστεοπόρωσης είναι συνήθως λιγότερο οδυνηρά με την ανάπαυση και τα παυσίπονα, αλλά μερικά μπορεί να προκαλέσουν χρόνιο πόνο και μερική αναπηρία.

Αν και τα φάρμακα θεραπείας της οστεοπόρωσης μπορεί να βοηθήσουν στην αποτροπή μελλοντικών καταγμάτων, η καθίζηση των σπονδύλων που έχει ήδη συμβεί, δεν μπορεί να αναστραφεί.

Για τα κατάγματα συμπίεσης που προκαλούνται από όγκους, η έκβαση εξαρτάται από τον τύπο του συγκεκριμένου όγκου. Μερικοί κοινοί όγκοι από μετάσταση στη σπονδυλική στήλη είναι:

• Καρκίνος του μαστού
• Καρκίνος του πνεύμονα
• Λέμφωμα
• Καρκίνος του προστάτη

Επιπλοκές

• Αποτυχία της σταθεροποίησης των οστών (εάν είναι απαραίτητη η χειρουργική επέμβαση)
• Καμπούρα (κύφωση)
• Συμπίεση νωτιαίου μυελού ή ρίζας νεύρων

Πότε να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας

Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας εάν υποφέρετε από πόνο στην πλάτη και υποψιάζεστε ότι μπορείτε να έχετε υποστεί κάταγμα συμπίεσης.


Πρόληψη

Η θεραπεία και η πρόληψη της οστεοπόρωσης είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να αποτραπούν τα κατάγματα αυτά.