Η οστεοαρθρίτιδα (ΟΑ) είναι η συχνότερη πάθηση των αρθρώσεων και προσβάλλει το 10% των ανδρών και το 13% των γυναικών άνω των 60 ετών, ποσοστό που αυξάνει με την ηλικία, η οποία μαζί με τον τραυματισμό αποτελούν τους κυριότερους παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξή της.

Η ΟΑ είναι χρόνια ασθένεια που χαρακτηρίζεται από εκφύλιση του αρθρικού χόνδρου που οδηγεί σε πόνο και σωματική αναπηρία και μπορεί να επηρεάσει οποιαδήποτε άρθρωση, κυρίως όμως τα χέρια, τον αυχένα, την οσφύ, τα γόνατα και τα ισχία.

Οι διαθέσιμες θεραπείες σήμερα συμβάλλουν κυρίως στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, την καθυστέρησης της εξέλιξης των βλαβών ή στην χειρουργική αντικατάσταση της κατεστραμμένης άρθρωσης. Καμιά όμως θεραπεία έως τώρα δεν διακόπτει τη φυσική ιστορία της νόσου.

Μια ελπιδοφόρα μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Nature Medicine, διερευνά τη χρησιμότητα στη θεραπεία της ΟΑ ενός υπό δοκιμή φαρμάκου που απομακρύνει επιλεκτικά τα γηρασμένα κύτταρα (Senescent cells:SnCs) από την άρθρωση.

Ως γνωστόν τα κύτταρα SnCs συσσωρεύονται σε πολλούς ιστούς με την πάροδο της ηλικίας και συμβάλλουν σε ηλικιοεξαρτώμενες παθολογίες, πιθανώς μέσω της έκκρισης παραγόντων που παρεμβαίνουν στον φαινότυπο που σχετίζεται με τη γήρανση (senescence-associated secretory phenotype: SASP). Δηλαδή η αφαίρεσή τους μπορεί να καθυστερήσει διάφορες παθήσεις αυξάνοντας την υγιεινή διάρκεια ζωής.

Τα κύτταρα SnCs, λοιπόν, δημιουργούνται και συσσωρεύονται με την ηλικία, ως μέρος της διαδικασίας επιδιόρθωσης στην οποία έχουν κληθεί να λάβουν μέρος. Τα κύτταρα αυτά, επειδή δεν «καθαρίζονται» πάντα από την άρθρωση φαίνεται πως συνεχίζουν να ενεργοποιούν παράγοντες που ευοδώνουν την ανάπτυξη της ΟΑ.

Η συγκεκριμένη μελέτη σχεδιάστηκε ώστε να ερευνήσει εάν τα κύτταρα SnCs διαδραματίζουν αιτιολογικό ρόλο στην ΟΑ. Για το λόγο αυτό, νεαροί ποντικοί υποβλήθηκαν σε χειρουργική ρήξη πρόσθιων χιαστών, ως προσομοίωση τραυματισμού. Όντως, μετά την επέμβαση παρατηρήθηκε συσσώρευση κυττάρων SnC στην άρθρωση. Δεκατέσσερις μέρες αργότερα, όταν άρχισαν οι οστεοαρθριτικές αλλοιώσεις, έγινε ενδοαρθρική έγχυση του φαρμάκου UBX0101, που έχει αποδειχθεί ότι θανατώνει στοχευμένα τα εν λόγω κύτταρα. Στους ποντικούς που χορηγήθηκε UBX0101 διαπιστώθηκε 50% μείωση των SnCs κυττάρων και παρατηρήθηκε ενεργοποίηση των γονιδίων που σχετίζονται με την ανάπτυξη του αρθρικού χόνδρου.

Οι δοκιμές συνεχίστηκαν και σε μεγαλύτερης ηλικίας ποντικούς, οι οποίοι είχαν λεπτότερο χόνδρο από τους νεότερους και παρουσίαζαν πόνο στην αρχή του πειράματος, όπου παρατηρήθηκε μεν ελάττωση του πόνου, χωρίς όμως αξιοσημείωτη χονδροαναγέννηση.

Τα ευρήματα της συσσώρευσης των κυττάρων SnC μετά την προσομοίωση της αστάθειας στην άρθρωση των πειραματόζωων που προκαλεί ΟΑ και την επιλεκτική εξάλειψή τους που εξασθένησε την ανάπτυξη της μετατραυματικής ΟΑ, μείωσε τον πόνο και αύξησε την ανάπτυξη του χόνδρου μετά την ενδοαρθρική ένεση του UBX0101, δηλώνουν τον αδιαμφισβήτητο ρόλο των κυττάρων αυτών στην εκφυλιστική νόσο των αρθρώσεων, ενώ ανοίγουν νέους ορίζοντες στη θεραπεία της.

Άλλωστε γηρασμένα χονδροκύτταρα έχουν βρεθεί στον χόνδρο ασθενών που έχουν υποβληθεί σε ολική αρθροπλαστική, χωρίς όμως να γνωρίζαμε τη θέση τους στην παθογένεια της νόσου. Γι’ αυτό και μετά τα θεαματικά αποτελέσματα στα πειραματόζωα, οι ερευνητές εξέτασαν in vitro καλλιέργειες ανθρώπινων χονδροκυττάρων από δείγματα που ελήφθησαν κατά τη διενέργεια ολικής αρθροπλαστικής γόνατος. Τα ευρήματα ήταν εντυπωσιακά: τέσσερεις ημέρες μετά την έκθεση στο UBX0101 τα κύτταρα SnCs είχαν μειωθεί σημαντικά, και το κυριότερο, παρατηρήθηκε σχηματισμός νέου χόνδρου καθώς και αύξηση των πρωτεϊνών της εξωκυττάριας θεμέλιας ουσίας του.

Η απομάκρυνση των γηρασμένων κυττάρων τόσο στα πειραματόζωα όσο και στον ανθρώπινο χόνδρο in vitro είχε έντονη επίδραση, γεγονός που υποδηλώνει ότι ακόμη και ασθενείς με σοβαρή νόσο θα μπορούσαν να ωφεληθούν.

Το πρωτοποριακό αυτό φάρμακο δείχνει πραγματικά υποσχόμενο, και παρότι δεν παραμένει για αρκετό χρονικό διάστημα στην άρθρωση, πιθανόν οι ασθενείς να μη χρειάζονται συχνές επισκέψεις, αφού με μια και μοναδική ένεση αφαιρούνται αρκετά κύτταρα της γήρανσης.

Κωνσταντίνος Σαρόπουλος
Χειρουργός Ορθοπαιδικός

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...