Αξονική ή υπολογιστική τομογραφία
Ο υπολογιστικός αξονικός τομογράφος, γνωστός ευρέως ως αξονικός τομογράφος, αποτελεί στην ουσία ένα ειδικό μηχάνημα ακτίνων - Χ. Αντί να διοχετεύει μία δέσμη μονής ακτίνας Χ διαμέσου του σώματος, όπως επισυμβαίνει στις απλές ακτινογραφίες, διοχετεύει ταυτόχρονα διάφορες δέσμες ακτίνων Χ από διαφορετικές γωνίες (του επιμήκη άξονα του ασθενούς).
Πώς λειτουργεί ο αξονικός τομογράφος;
Οι δέσμες των ακτίνων Χ, μετά τη δίοδό τους δια του σώματος, ανιχνεύονται και υπολογίζεται η έντασή τους (δηλαδή ο βαθμός απορρόφησής τους).
Οι δέσμες που διαπέρασαν μικρότερης πυκνότητας ιστούς, όπως είναι οι πνεύμονες, θα έχουν μεγαλύτερη ένταση, ενώ οι δέσμες που διαπέρασαν πυκνότερους ιστούς, όπως είναι τα οστά, θα έχουν μικρότερη ένταση.
Εν συνεχεία, ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής, βάση της εν λόγο πληροφορίας, μπορεί να υπολογίσει τη σχετική πυκνότητα των ιστών που εξετάστηκαν. Κάθε μέτρηση που πραγματοποιείται από τον αξονικό τομογράφο, είναι στην ουσία το αποτέλεσμα μιας διαδρομής δια του σώματος.
Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής επεξεργάζεται τα αποτελέσματα και τα εκθέτει υπό τη μορφή δισδιάστατης εικόνας επί της οθόνης.
Σε τι χρησιμεύουν οι αξονικές τομογραφίες;
Οι υπολογιστικές αξονικές τομογραφίες είναι κατά μακράν, πιο λεπτομερείς απ’ ότι οι απλές ακτινογραφίες. Οι πληροφορίες που παρέχονται από τις δισδιάστατες εικόνες του υπολογιστή, μπορούν να αναδομηθούν για την παραγωγή τρισδιάστατων εικόνων από εκσυγχρονισμένους αξονικούς τομογράφους. Επί πρόσθετα, μπορούν να φανούν χρήσιμες για την παραγωγή πραγματικών εικόνων, οι οποίες απεικονίζουν ότι θα αντίκριζε ο χειρουργός κατά τη διάρκεια ενός χειρουργείου.
Οι αξονικές τομογραφίες, έχουν ήδη δώσει τη δυνατότητα στους ιατρούς να ερευνήσουν το εσωτερικό του σώματος, δίχως τη διεξαγωγή χειρουργείου ή μη ευχάριστων (μη απλών – επώδυνων) εξετάσεων. Επίσης, οι αξονικές τομογραφίες έχουν αποδειχθεί ανεκτίμητο εργαλείο για την ανάδειξη νεοπλασμάτων (μικροσκοπικών όγκων), καθώς και για τον προγραμματισμό της θεραπευτικής αγωγής με ακτινοθεραπεία.
Πού χρησιμοποιείται η αξονική τομογραφία;
Ο υπολογιστικός αξονικός τομογράφος σχεδιάστηκε αρχικά για τη λήψη εικόνων του εγκεφάλου. Σήμερα ωστόσο, έχει εξελιχθεί σε τέτοιο βαθμό, που χρησιμοποιείται για τη λήψη εικόνων οποιουδήποτε ουσιαστικά μέρος του σώματος.
Ο τομογράφος ενδείκνυται κυρίως για τον έλεγχο πιθανής αιμορραγίας στον εγκέφαλο, για ανευρύσματα (όταν το τοίχωμα μιας αρτηρίας διευρυνθεί), για εγκεφαλικούς όγκους κι εγκεφαλική βλάβη. Μπορεί επίσης να ανιχνεύσει όγκους κι αποστήματα οπουδήποτε στο σώμα και χρησιμοποιείται για την εκτίμηση διαφόρων τύπων πνευμονικής νόσου.
Επί πρόσθετα, ο υπολογιστικός τομογράφος χρησιμοποιείται για την ανάδειξη εσωτερικών τραυματισμών / κακώσεων, όπως τη ρήξη νεφρού, σπληνός ή ήπατος ή οστικών τραυματισμών / κακώσεων, ιδιαίτερα της σπονδυλικής στήλης. Τέλος, χρησιμοποιείται για την καθοδήγηση βιοψιών και θεραπευτικών αναλγητικών τεχνικών.
Ποια είναι η προετοιμασία για την αξονική τομογραφία;
Αν ένας ασθενής πρόκειται να υποβληθεί σε αξονικές τομογραφία κοιλίας για παράδειγμα, θα του / της ζητηθεί να μην φάει για 6 ώρες προ της εξέτασης. Θα του / της χορηγηθεί 45 προ της εξέτασης, γαστρογραφίνη σε πόσιμη μορφή (σκιαγραφική ουσία με γεύση γλυκάνισου). Με αυτήν την ουσία, οι εντερικές έλικες απεικονίζονται με μεγαλύτερη ευχέρεια.
Σε κάποιες περιπτώσεις γίνεται κι ενέσιμη ενδοφλέβια έγχυση υγρής σκιαγραφικής ουσίας, κατά τη διάρκεια της εξέτασης. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, γίνονται πιο ευδιάκριτα τα όργανα, τα αμφότερα αγγεία ή για παράδειγμα, ένας όγκος. Η ενέσιμη έγχυση, πιθανόν να δημιουργήσει μια μη ευχάριστη αίσθηση, ενώ κάποιοι ασθενείς αναφέρουν την αίσθηση θερμότατης στον βραχίονά τους.
Πώς διεξάγεται μια αξονική τομογραφία;
Κατά τη διάρκεια της τομογραφίας, ο ασθενής βρίσκεται σε κατακεκλιμένη στάση (ξαπλωμένος / η) επί μιας κλίνης (σαν κρεβάτι), με το τμήμα του σώματος που πρόκειται να εξεταστεί να βρίσκεται εντός της στρογγυλής σήραγγας / καναλιού ή ανοίγματος του τομογράφου. Εν συνεχεία, η κλίνη μετακινείται αργά μπροστά και πίσω (σε κάθετο άξονα) ούτως ώστε να γίνει δυνατή η λήψη εικόνων του σώματος από τον τομογράφο, παρ’ ότι δεν έρχεται σε επαφή με τον ασθενή. Η διάρκεια της εξέτασης εξαρτάται από τον αριθμό των εικόνων και της διαφορετικές γωνίες λήψης.
Είναι επίπονη μια αξονική τομογραφία;
Η εξέταση αυτή καθ’ αυτή δεν προκαλεί πόνο, αν και κάποιοι άνθρωποι δε νιώθουν ευχάριστα να βρίσκονται σε κατακεκλιμένη θέση εντός της σήραγγας / καναλιού. Πράγματι, εντός της σήραγγας, ο χώρος είναι αρκετά περιορισμένος, γι’ αυτό και κάποιες φορές, άτομα που πάσχουν από κλειστοφοβία, αντιμετωπίζουν πρόβλημα με τις υπολογιστικές τομογραφίες.
Ενημερώστε τους ιατρούς και τους ακτινολόγους, αν πράγματι τίθεται πρόβλημα. Άλλα άτομα πάλι, νιώθουν ένα ήπιο εκνευρισμό λόγω του ήχου (βουητό) που δημιουργείται κατά τη λειτουργία του μηχανήματος.
Εγκυμονεί κινδύνους μια αξονική τομογραφία;
Ο αριθμός των ακτίνων Χ που περιλαμβάνει μια αξονική τομογραφία, είναι πολλές φορές μεγαλύτερος απ’ ότι της απλής ακτινογραφίας, γι’ αυτό εξάλλου οι ιατροί δε συστήνουν την αξονική τομογραφία δίχως ουσιαστική ιατρική ένδειξη. Κάποιοι ασθενείς ίσως βιώσουν παρενέργειες που οφείλονται σε αλλεργική αντίδραση στην ενδοφλέβια σκιαγραφική ουσία.
Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, η ουσία αυτή ενοχοποιείται για την επιδείνωση της βλάβης σε ήδη εκπτωτικούς νεφρούς (νεφροί που έχουν υποστεί βλάβη). Είναι πολύ σημαντικό να ενημερώσετε τον ακτινολόγο ιατρό ή τεχνικό για πιθανές αλλεργίες, άσθμα ή νεφρική διαταραχή πριν την έγχυση της ενδοφλέβιας σκιαγραφικής ουσίας.
Πώς τίθεται η διάγνωση της αξονικής τομογραφίας;
Η αξονική τομογραφία παρέχει στον ιατρό μια πολύ καθαρή εικόνα του εσωτερικού του ανθρώπινου σώματος, απ’ ότι μια απλή ακτινογραφία. Για παράδειγμα, διάφοροι τύποι ιστών, όπως τα οστά, οι μύες και ο λιπώδης ιστός είναι εύκολα ορατά σε μια αξονική τομογραφία. Κατά την εξέταση της κοιλίας, από την άλλη, η τομογραφία απεικονίζει ποικίλα όργανα, όπως το πάγκρεας, τον σπλήνα και το ήπαρ.
Σε απαραίτητη απεικόνιση του εγκεφάλου, τα τμήματα με υγρό περιεχόμενο – οι κοιλίες – αναδεικνύονται επίσης με ευκρίνεια. Ακόμη, πολύ μικρές πνευμονικές σκιές ανιχνεύονται με τη χρήση της αξονικής τομογραφίας. Επί πρόσθετα, διενεργούνται μελέτες για τη χρήση της υπολογιστικής τομογραφίας ως απεικονιστική εξέταση για τον καρκίνο του πνεύμονα.