Ορισμός

Οι διογκωμένοι αδενοειδείς (στην καθομιλουμένη είναι γνωστή ως «κρεατάκια») πρόκειται για διογκωμένο λεμφατικό ιστό στο οπίσθιο τμήμα της ρινικής χώρας. Ο ιστός είναι όμοιος με τον ιστό των αμυγδαλών.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Αδενοειδείς – διογκωμένοι.


Αίτια, επιπτώσεις και παράγοντες κινδύνου

Η διόγκωση των αδενοειδών, μπορεί να επέλθει ως φυσικό φαινόμενο(ακόμη και σε εμβρυϊκό στάδιο εντός της μήτρα της μητέρας) ή να αποτελέσει επακόλουθο χρόνιας φλεγμονής.

Συμπτώματα

• Κακοσμία αναπνοής
• Σκασμένα χείλη
• Ξηρότητα στόματος
• Συχνές ωτικές λοιμώξεις
• Διαλείπουσα άπνοια ύπνου
• Αναπνοή δια της στοματικής οδού (ιδίως κατά τη διάρκεια του ύπνου)
• Ανοικτή παραμονή της στοματικής οδού καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας (σε ακόμη πιο κρίσιμη απόφραξη)
• Επίμονη ρινική συμφόρηση ή ρινική καταρροή
• Ανησυχία κατά τη διάρκεια του ύπνου
• Ροχαλητό

Σημεία κι εξετάσεις

Ο ιατρός κατά τη φυσική εξέταση, δεν έχει οπτική εικόνα των αδενοειδών, μπορούν ωστόσο να γίνουν αντιληπτοί με τη βοήθεια ενός ειδικού καθρέπτη ή με τη χρήση ευέλικτου ενδοσκοπίου που εισάγεται μέσω της ρίνης.

Μπορούν να διεξαχθούν οι ακόλουθες εξετάσεις:

• Ακτινογραφία (πλαγία όψη του φάρυγγα)
• Μελέτη άπνοιας ύπνου (διεξάγεται μόνον σε σοβαρές περιπτώσεις)

Θεραπεία

Ο ασθενής οδηγείται σε χειρουργική αφαίρεση των αδενοειδών (αδενοειδεκτομή) προς αποφυγή επιπλοκών. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, αντιμετωπίζονται και οι ήδη υπάρχουσες επιπλοκές. Η αντιβιοτική αγωγή χορηγείται προς αντιμετώπιση φλεγμονής των αμυγδαλών, του αδενοειδούς και του συριγγώδους πόρου.


Πρόγνωση

Η πλήρης αποκατάσταση του ασθενούς, αποτελεί κανόνα.


Επιπλοκές

Οι διογκωμένοι αδενοειδείς μπορεί να προκαλέσουν απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις, όπως χρόνια ωτική λοίμωξη, άπνοια ύπνου, πνευμονική υπέρταση και αριστερή καρδιακή ανεπάρκεια.


Επικοινωνία με τον ιατρό σας

Καλέστε τον ιατρό σας αν το παιδί σας παρουσιάσει ρινικές δυσκολίες αναπνοής ή άλλα συμπτώματα διογκωμένων αδενοειδών.


Πρόληψη

Η έγκαιρη αντιμετώπιση λοιμώξεων του φάρυγγα, ενδέχεται να αποτρέψει τη διόγκωση των αδενοειδών λόγω χρονίας λοίμωξης και φλεγμονής. Η αφαίρεση των αδενοειδών προλαμβάνει τη χρόνια απόφραξη των αεραγωγών.

Ορισμός

Η αθροιστική κεφαλαλγία αποτελεί μια ετερόπλευρη κεφαλαλγία που συνδυάζει τη δακρυϊκή καταρροή των οφθαλμών και τη ρινική συμφόρηση. Οι κεφαλαλγίες σημειώνονται σε καθημερινή βάση, την ίδια ώρα, με διάρκεια μερικών εβδομάδων, κι εν συνεχεία υποχωρούν.

Εναλλακτικοί ορισμοί

Κεφαλαλγία – ισταμίνης, Ισταμίνης κεφαλαλγία, Ημικρανιακή νευραλγία, Cluster κεφαλαλγία.


Αίτια, επιπτώσεις και παράγοντες κινδύνου

Οι αθροιστικές κεφαλαλγίες δε διαφέρουν ουσιαστικά από τις χρόνιες επαναλαμβανόμενες κεφαλαλγίες. Κατά προτίμηση, εμφανίζονται σε άνδρες, παρά σε γυναίκες, κάθε ηλικίας, αν και με μεγαλύτερη συχνότητα σε ενήλικους, ιδιαίτερα μέσης ηλικίας.

Από επιστημονικής άποψης, παραμένει άγνωστη, η αιτίας πρόκλησης των κεφαλαλγιών, αν και παρουσιάζουν συσχέτιση με τη σωματική / οργανική απελευθέρωση ισταμίνης ή σεροτίνης. Το οικογενειακό ιστορικό, επίσης φαίνεται να αποτελεί ενοχοποιητικό στοιχείο.

Μεγάλο ποσοστό ασθενών με αθροιστική κεφαλαλγία είναι βαριοί καπνιστές, ενώ η κατανάλωση αλκοόλ ενισχύει την εμφάνισή της. Ο έντονος φωτισμός, το άγχος ή ορισμένες τροφές, επίσης ενισχύουν την εκδήλωσή της.


Συμπτώματα

Μια αθροιστική κεφαλαλγία έχει κρίσιμη, οξεία έναρξη. Η κεφαλαλγία συνήθως εκδηλώνεται 2 – 3 ώρες αφού αποκοιμηθεί ο ασθενής, συχνότερα κατά τη διάρκεια ονείρων (ταχείες οφθαλμικές κινήσεις ή REM)

Η κεφαλαλγία, η οποία εκδηλώνεται μονόπλευρα, μπορεί να χαρακτηριστεί ως:

• Καυστική
• Οξεία
• Συνεχής

Το άλγος μπορεί να εντοπιστεί εντός και πέρι του ενός οφθαλμού και πολύ πιθανόν:

• Να αφορά και την μία πλευρά του προσώπου από την τραχηλική χώρα έως την κροταφική
• Να παρουσιαστεί ταχύτατη επιδείνωση, με κορύφωση εντός 5 – 10 λεπτών

Το πιο έντονο κύμα άλγους, δύναται να διαρκέσει 30 λεπτά έως 2 ώρες.

Η κεφαλαλγία πολύ πιθανόν να επηρεάσει το ομόπλευρο οφθαλμό και τη ρινική επιφάνεια. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Περιοφθαλμικό οίδημα ή υποφθαλμικό (μπορεί να παρουσιαστεί αμφο)
• Εκσεσημασμένη δακρύρροια
• Ερύθημα οφθαλμών
• Ρινόρροια (ρινική καταρροή) ή μονόλερυρη ρινική συμφόρηση (ομόπλευρα της κεφαλαλγίας)
• Ερύθημα προσώπου

Οι αθροιστικές κεφαλαλγίες μπορεί να εκδηλώνονται καθημερινά για διάστημα μηνών, με ενδιάμεσες περιόδους ύφεσης (επεισοδιακές) ή να εκδηλώνονται σταθερά επί ένα έτος ή και περισσότερο (χρόνιες).

Σημεία κι εξετάσεις

Ο ιατρός σας είναι σε θέση να διαγνώσει τον τύπο αυτό της κεφαλαλγίας, βάση του ιστορικού σας, των συμπτωμάτων σας και της φυσικής εξέτασης.

Εάν η φυσική εξέταση συνδυαστεί με αναπαραγωγή επεισοδίου κεφαλαλγίας, θα έχουμε την παρουσία του συνδρόμου του Horner (μονόπλευρη πτώση του άνω βλεφάρου ή μονόπλευρη μυδρίαση). Τα συμπτώματα αυτά είναι παθογνωμικά, ενώ δεν παρατηρούνται άλλες νευρολογικές διαταραχές.

Παρακλινικές εξετάσεις, όπως η μαγνητική τομογραφία του εγκεφάλου, διεξάγονται προς αποκλεισμό άλλων αιτιών πρόκλησης της πάθησης.


Θεραπεία

Η αγωγή που χορηγείται είναι συμπτωματική κι όχι θεραπευτική. Οι κεφαλαλγίες δύναται να υποχωρήσουν αυτόματα ή χρήζουν φαρμακευτικής αγωγής προς αποφυγή τους.

Παράγοντες όπως το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η λήψη ορισμένων τροφών, που ενοχοποιούνται για την πρόκληση εμφάνισης αθροιστικών κεφαλαλγιών, οφείλουν να αποφεύγονται. Ένα ημερολόγιο καταγραφής των επεισοδίων, θα ήταν χρήσιμο ως προς την ταυτοποίηση του τύπου κεφαλαλγίας. Σε περίπτωση εμφάνισης κεφαλαλγίας, καταγράψτε την ημέρα κι ώρα έναρξης. Το ημερολόγιο οφείλει να αναφέρει και πληροφορίες σχετικά με το είδος τροφής και ποτών που λάβατε το τελευταίο 24ώρο, τη διάρκεια και τη χρονική περίοδο που κοιμηθήκατε, συμβάντα και γεγονότα που έλαβαν θέση στη ζωή σας λίγο πριν την έναρξη του άλγους. Για παράδειγμα, αν είχατε αναπτύξει ασυνήθιστο άγχος. Επίσης οφείλει να περιλαμβάνει πληροφορίες γι τη διάρκεια της κεφαλαλγίας και τον τρόπο ανακούφισής της.

Η αγωγή της πάθησης περιλαμβάνει:

• Μεθόδους ανακούφισης επί εμφάνισης του άλγους
• Φαρμακευτικά σκευάσματα πρόληψης επεισοδίων κεφαλαλγίας

Ο ιατρός σας πιθανότατα να σας συστήσει τα παρακάτω σκευάσματα, επί εμφάνισης κεφαλαλγιών:

• Λήψη για μερικές εβδομάδες αντιφλεγμονώδων (στεροειδών) σκευασμάτων, όπως η πρεδνιζόνη, σε αρχικά υψηλές δόσεις και προοδευτική μείωσή τους
• Αναπνοή 100% καθαρού οξυγόνου – αρκετά συχνά ανακουφίζει τις αθροιστικές κεφαλαλγίες ορισμένων ασθενών, κυρίως αν πάσχουν από νυχτερινές κεφαλαλγίες (κατά τα διάρκεια του ύπνου)

Μπορεί να χορηγηθεί συνδυασμός φαρμακευτικών σκευασμάτων για τον έλεγχο των συμπτωμάτων ης κεφαλαλγίας. Καθ’ ότι ο κάθε άνθρωπος δρα διαφορετικά στα φαρμακευτικά σκευάσματα, ο ιατρός σας θα δοκιμάσει διάφορα φάρμακα, έως ότου καταλήξει στην κατάλληλη αγωγή για εσάς.

Συνήθως, τα αναλγητικά δεν ανακουφίζουν τον πόνο που οφείλεται στη συγκεκριμένη πάθηση. Χρειάζονται αρκετό χρόνο για την έναρξη της δράση τους

Φαρμακευτικά σκευάσματα πρόληψης της πάθησης περιλαμβάνουν:

• Παρασκευάσματα από σπόρους προσβεβλημένους από δαυλίτη
• Μεθυσεργίδη

Τα φαρμακευτικά αυτά σκευάσματα ενδέχεται να έχουν σοβαρές παρενέργειες. Οι ασθενείς οφείλουν να επικοινωνήσουν άμεσα με τον ιατρό τους σε περίπτωση που παρουσιάσουν θωρακικό άλγος, αιμωδία ή μυρμηκίαση των δακτύλων των άκρων ποδών ή χεριών, αλλαγές στο ρυθμό της καρδιάς ή άλλα ασυνήθη συμπτώματα κατά τη λήψη αυτών των φαρμάκων.

Τα παρακάτω σκευάσματα μπορούν να χορηγηθούν προς αντιμετώπιση ή πρόληψη των συμπτωμάτων της αθροιστικής κεφαλαλγίας:

• αντιισταμινικά
• ινδομεθακίνη
• ανθρακικό άλας λιθίου
• blockers διαύλων ασβεστίου
• προπρανόλη
• αμιτριπτυλίνη
• βεραπαμίλη
• σιπροεπταδίνη

Σε σπάνιες περιπτώσεις μη δράσης των φαρμακευτικών σκευασμάτων, συστήνεται η χειρουργική επέμβαση σε νευρικά κύτταρα κοντά στον εγκέφαλο.


Πρόγνωση

Η συγκεκριμένη πάθηση δεν προκαλεί απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις, αλλά και ούτε μόνιμες δομικές αλλαγές. Ωστόσο η χρόνια και επίμονη μορφή της αθροιστικής κεφαλαλγίας, είναι ικανή να επηρεάσει τις καθημερινές σας δραστηριότητές. Περιστασιακά ο πόνος ενδέχεται να είναι τόσο έντονος, που ορισμένοι πάσχοντες να επιθυμούν τον αυτοτραυματισμό τους. Οι παρενέργειες των φαρμακευτικών σκευασμάτων ή της χειρουργικής επέμβασης, μπορεί να είναι αρκετά σοβαρές.

Επιπλοκές

• Κεφαλαλγίες που επηρεάζουν τις καθημερινές δραστηριότητες
• Σύνδρομο του Horner
• Παρενέργειες φαρμακευτικών σκευασμάτων
• Επιπλοκές οφειλόμενες σε χειρουργική επέμβαση αντιμετώπισης κεφαλαλγίας, οι οποίες περιλαμβάνουν:

- μόνιμη μυϊκή αδυναμία προσώπου ή κεφαλής
- μειωμένη αισθητικότητα σε τμήματα του προσώπου ή της κεφαλής


Επικοινωνία με τον ιατρό σας

Κλείστε ραντεβού με τον ιατρό σας σε περίπτωση που οι κεφαλαλγίες δεν ανταποκρίνονται στην αγωγή ή ενοχλούν τον ύπνο σας ή εμφανίζονται κατά την εκτέλεση δραστηριοτήτων ή αν συνοδεύονται από άλλα συμπτώματα.

Τα επείγοντα συμπτώματα περιλαμβάνουν τη νωθρότητα, αλλαγές στην όραση, στην κίνηση ή στην αισθητικότητα, επιληψία, αλλαγές στη ζωηρότητα, ναυτία κι έμετο.


Πρόληψη

Αν είστε επιρρεπής σε τέτοιους πονοκεφάλους, διακόψτε το κάπνισμα. Συστήνεται η αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ και τροφών που συσχετίζονται με αυτές τις κεφαλαλγίες. Σε κάποιες περιπτώσεις, τα φαρμακευτικά σκευάσματα βοηθούν στην πρόληψη της νόσου.

Ορισμός

Η παραρρινοκολπίτια πρόκειται για φλεγμονή των παραρρινίων κόλπων που οφείλεται σε ιογενής, βακτηριακή ή μυκητιασική λοίμωξη.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Οξεία παραρρινοκολπίτιδα, Φλεγμονή παραρρινίων κόλπων, Παραρρινοκολπίτιδα – οξεία, Παραρρινοκοπίτιδα – χρόνια, Ρινικολπίτιδα.

Αίτια, συχνότητα και παράγοντες κινδύνου

Οι παραρίνοι κόλποι αποτελούν αεροφόρες κοιλότητες του κρανίου (στο οπίσθιο τμήμα της μετωπιαίας χώρας, των ρινικών οστών, των ζυγωματικών και των οφθαλμών), οι οποίες φέρουν στο τοίχωμά τους βλεννώδη μεμβράνη. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, οι παραρρίνιοι κόλποι είναι ελεύθεροι από οποιοδήποτε βακτήριο ή άλλους μικροοργανισμούς. Συνήθως, η βλέννη παροχετεύεται, έτσι ώστε να επιτρέπεται η ελεύθερη κυκλοφορία του αέρα.

Όταν όμως επισυμβεί απόφραξη των διοδών των κόλπων ή υπερπαραγωγή / υπερσυσσώρευση βλέννης, τα βακτηρίδια, καθώς κι άλλοι μικροοργανισμοί, αναπτύσσονται με μεγάλη ευκολία.

Η παραρρινοκολπίτιδα προκαλείται λόγω των τριών παρακάτω καταστάσεων:

• Μικρές τρίχες (κροσσοί) των παραρρίνιων κόλπων, οι οποίες βοηθούν στην απομάκρυνση της βλέννης, παύουν να λειτουργούν κατά φύση λόγω φαρμακευτικών συνθηκών
• Κρυολογήματα κι αλλεργίες που προκαλούν υπερπαραγωγή βλέννης και συνεπώς απόφραξη των διοδών των παραρρινίων κόλπων
• Η παρεκτόπιση του ρινικού διαγράμματος, προεξέχον τμήμα ρινικού οστού ή ρινικοί πολύποδες, συχνά συντελεί στην απόφραξη των διόδων των παραρρίνιων κόλπων

Η παραρρινοκολπίτιδα μπορεί να είναι:

• Οξεία – η διάρκεια των συμπτωμάτων είναι 2 – 8 εβδομάδες
• Χρόνια – τα συμπτώματα διαρκούν πολύ περισσότερο

Η οξεία παραρρινοκολπίτιδα προκαλείται από βλάβη των τοιχωμάτων των παραρρίνιων κόλπων, χειρουργικής ή λοιμώδους αιτιολογίας. Η χρόνια παραρρινοκολπίτιδα οφείλεται σε βακτηρίδια ή μύκητες.

Τα παρακάτω αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης παραρρινοκολπίτιδας σε παιδιά:

• Αλλεργική ρινίτιδα ή υψηλός πυρετός
• Κυστική ίνωση
• Κέντρα ημερήσια φροντίδας για παιδιά
• Παθήσεις που προκαλούν δυσλειτουργία των κροσσών, όπως το σύνδρομο Kartagener και το σύνδρομο ακίνητων κροσσών
• Αλλαγές υψομέτρου (πτήση ή κατάδυση με αναπνευστική συσκευή)
• Ευμεγέθεις αδενοειδείς
• Οδοντικές λοιμώξεις (σπάνια)
• Ανεπάρκεια του ανοσοποιητικού συστήματος λόγω HIV ή χημειοθεραπείας

Συμπτώματα

Η κλασική συμπτωματολογία της οξείας παραρρινοκολπίτιδας στους ενήλικες, αποτελεί συνήθως ακολουθία ενός κρυολογήματος που δεν παρουσιάζει βελτίωση ή αντίθετα επιδεινώνεται 5 – 7 ημέρες μετά την έναρξη των πρώτων συμπτωμάτων. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Κακοσμία αναπνοής ή απώλεια όσφρησης
• Βήχας, συνήθως πιο έντονος τη νύχτα
• Κόπωση και γενική κακουχία
• Πυρετός
• Κεφαλαλγία – άλγος τάσης, οπισθοφθαλμικό άλγος, πονόδοντος ή ευαισθησία προσώπου
• Ρινική συμφόρηση κι αποφόρτιση
• Πονόλαιμος και οπισθορινική στάλαξη

Τα συμπτώματα της χρόνιας παραρρινοκολπίτιδας είναι όμοια με αυτά της οξείας, μόνο με ηπιότερο χαρακτήρα και μεγαλύτερη διάρκεια από 8 εβδομάδες.

Τα συμπτώματα της παραρρινοκολπίτιδας σε παιδιά, περιλαμβάνουν:

• Συνάχι ή αναπνευστική λοίμωξη, η οποία ενώ παρουσιάζει βελτίωση, υποτροπιάζει και με πιο βαριά κλινική μορφή
• Υψηλός πυρετός με ταυτόχρονες σκουρόχρωμες ρινικές εκκρίσεις, για τουλάχιστον 3 ημέρες
• Ρινικέ εκκρίσεις, με ή χωρίς βήχα, που εγκαθίσταται για περισσότερο από 10 ημέρες και δεν παρουσιάζει βελτίωση

Σημεία κι εξετάσεις

Ο ιατρός προχωρεί σε εξέταση (δική σας ή του παιδιού σας) με:

• Επισκόπηση της ρινός για σημεία ύπαρξης πολύποδων
• Ανίχνευση με χρήση διαφανοσκοπίου των παραρρίνιων κόλπων, για σημεία φλεγμονής
• Παρακέντηση της παραρρινοκολπικήςε χώρας για ανίχνευση πιθανής λοίμωξης

Οι απλές ακτινογραφίες των παραρρινίων κόλπων, δεν αποτελούν αξιόλογη βάση διάγνωσης.

Η εξέταση των παραρρίνιων κόλπων με τη χρήση ρινικού ενδοσκοπίου ή ρινοσκοπίου, αναδεικνύει την ύπαρξη παραρρινοκολπίτιδας. Κάτι τέτοιο ωστόσο, διεξάγεται συνήθως από εξειδικευμένο για οφθαλμούς, λαρυγγική και ρινική χώρα, ιατρό (Ω.Ρ.Λ.).

Παρόλα αυτά, όλες οι παραπάνω εξετάσεις, λόγω της μειωμένης διαγνωστικής τους σημασίας, αρκετά συχνά θεωρούνται μη απαραίτητες.

Η αξονική τομογραφία των παραρρίνιων κόλπων, σε μερικές περιπτώσεις ίσως αποβεί διαγνωστική. Αν ωστόσο υπάρχει υπόνοια ότι η παραρρινοκολπίτιδα σχετίζεται με κάποιο μόρφωμα ή μυκητιασική λοίμωξη, κρίνεται απαραίτητη η διεξαγωγή μαγνητικής τομογραφίας των παραρρίνιων κόλπων.

Εάν το παιδί σας παρουσιάζει χρόνια υποτροπιάζουσα παραρρινοκολπίτιδα, συμπληρωματικές εξετάσεις που διεξάγονται είναι:

• Τεστ αλλεργίας
• Αιματολογικός έλεγχος για HIV ή διεύρυνσης της ανεπαρκής ανοσολογικής λειτουργίας (ανοσοκαταστολής)
• Εξέταση λειτουργίας των κροσσών
• Κυτταρολογική εξέταση της ρινός
• Προσδιορισμός χλωριούχου άλατος στον ιδρώτα, για εντόπιση πιθανής κυστικής ίνωσης

Θεραπεία

Ακολουθήστε τα παρακάτω μέτρα προς αποφυγή παραρρινοκολπικής συμφόρησης:

• Τοποθετείστε μια θερμή, υγρή πετσέτα στο πρόσωπό σας αρκετές φορές την ημέρα
• Καταναλώστε αρκετές ποσότητες υγρών προς ρευστοποίησης της βλέννης
• Εισπνέετε ατμό 2 – 4 φορές την ημέρα (για παράδειγμα καθίστε στο μπάνιο κι αφήστε τη ντουζιέρα ανοικτή να τρέχει νερό)
• Εφαρμόστε ρινικούς ψεκασμούς με φυσιολογικό ορό κατά τη διάρκεια της ημέρας
• Χρησιμοποιείστε υγραντήρα / νεφελοποιητή

Μείνετε επιφυλακτικοί ως προς τα σκευάσματα ρινικής αποσυμφόρησης που κυκλοφορούν ευρέως. Πολύ πιθανόν να συντελέσουν σε μια παροδική βελτίωση, η οποία έπειτα από 3 – 5 ημέρες, ακολουθείται από επιδείνωση της ρινικής συμφόρησης.

Επίσης, ως πρόληψη του άγχους ή της τάσης που προκαλείται κατά την παραρρινοκολπίτιδα:

• Αποφύγετε την πραγματοποίηση πτήσεων σε περιόδους που αντιμετωπίζετε συμφόρηση
• Αποφύγετε ακραίες διακυμάνσεις και ξαφνικές αλλαγές της θερμοκρασίας, καθώς κι αποφύγετε να σκύβετε προς τα εμπρός, με χαμηλή θέση της κεφαλής
• Δοκιμάστε τη λήψη ακεταμινοφαίνης ή ιμπουπροφαίνης

Η αντιβιοτική αγωγή δεν είναι αναγκαία στην οξεία παραρρινοκολπίτιδα. Οι περισσότερες περιπτώσεις υποχωρούν αυτόματα. Ακόμη κι αν γίνει λήψη αντιβιοτικής αγωγής, το όφελος είναι μόνον μια μικρή μείωση της διάρκειας των συμπτωμάτων / της κλινικής συμπτωματολογίας. Περιστασιακά, συστήνεται αντιβιοτική αγωγή όταν:

• Υπάρχει ρινική συμφόρηση σε παιδί, με πιθανότατα ταυτόχρονο βήχα, που δεν υποχωρεί, ούτε παρουσιάζει βελτίωση ακόμη και μετά από 2 – 3 εβδομάδες
• Πυρετό άνω των 39˚C
• Έντονο περιοφθαλμικό οίδημα (περικογχικό)
• Κεφαλαλγία ή άλγος του προσώπου

Αναλόγως με τη σοβαρότητα της κατάστασής σας, ο ιατρός θα λάβει υπ’ όψιν ην πιθανότητα λήψης φαρμακευτικής αγωγής, αντιβιοτικών, διεξαγωγής συμπληρωματικών εξετάσεων ή παραπομπής σας σε Ω.Ρ.Λ.

Άλλα θεραπευτικά σχήματα της παραρρινοκολπίτιδας περιλαμβάνουν:

• Ανοσοθεραπεία σε ενέσιμη μορφή (με «ενέσεις αλλεργίας»), προς αποφυγή υποτροπής της νόσου
• Αποφυγή αλλεργιογόνων παραγόντων
• Χρήση κορτικοστεροειδών ρινικών ψεκασμών κι αντισταμινικών για μείωση του οιδήματος, κυρίως στην περίπτωση παρουσίας διογκωμένων δομών (όπως οι ρινικοί πολύποδες) ή στην περίπτωση αλλεργίας

Η αγωγή της οξείας παραρρινοκολπίτιδας οφείλει να έχει διάρκεια 10 με 14 ημέρες. Η χρόνια παραρινοκολπίτιδα απαιτεί αγωγή 3 – 4 εβδομάδων. Ορισμένοι ασθενείς με χρόνια παραρρινοκολπίτιδα λόγω μυκητιασικών λοιμώξεων, χρήζουν αγωγής με ειδικά φαρμακευτικά σκευάσματα.

Υπάρχει πάντα η πιθανότητα να χρειαστεί χειρουργικός καθαρισμός και παροχέτευση της βλέννης, κυρίως σε ασθενείς των οποίων η φλεγμονή υποτροπιάζει παρά τη φαρμακευτική αγωγή. Η χειρουργική αυτή πράξη εκτελείται από Ω.Ρ.Λ.

Η πλειοψηφία των μυκητιασικών πααραρρινοκολπικών λοιμώξεων απαιτούν χειρουργική επέμβαση. Η χειρουργική αποκατάσταση παρεκτοπισμένου διαφράγματος ή ρινικών πολυπόδων προλαμβάνει την υποτροπή της πάθησης.


Πρόγνωση

Οι παραρρινοκολπικές λοιμώξεις στην πλειονότητά τους, παρουσιάζουν πλήρη ίαση, αυτόματα ή μετά από συντηρητική αγωγή. Αν ωστόσο, αντιμετωπίζετε επαναλαμβανόμενες υποτροπές της νόσου, οφείλεται να εξεταστείτε για υποκρύπτουσες καταστάσεις που να πυροδοτούν τη νόσο, όπως ρινικοί πολύποδες ή αλλεργίες.


Επιπλοκές

Αν και σπάνια, στις επιπλοκές περιλαμβάνονται:

• Αποστήματα
• Οστική λοίμωξη (οστεομυελίτιδα)
• Μηνιγγίτιδα
• Δερματική λοίμωξη περικογχικά (κογχική κυτταρίτις)

Επικοινωνία με τον ιατρό σας

Καλέστε τον ιατρό σας αν:

• Τα συμπτώματά σας διαρκέσουν για περισσότερο από 10 – 14 ημέρες ή αντιμετωπίζετε ένα συνάχι που επιδεινώνεται μετά από 7 ημέρες
• Έχετε ισχυρή κεφαλαλγία που δεν ανακουφίζεται με τη λήψη κοινών αναλγητικών
• Αναπτύξετε πυρετό
• Τα συμπτώματά σας επιμένουν ακόμη και μετά το πέρας της φαρμακευτικής αγωγής με αντιβιοτικά

Μια πρασινοκίτρινη έκκριση δεν αποτελεί απαραίτητα ένδειξη παραρρινοκολπικής λοίμωξης ή ανάγκης λήψης αντιβιοτικών


Πρόληψη

Ο καλύτερος τρόπος πρόληψης της παραρρινοκολπίτιδας είναι η αποφυγή ή η έγκαιρη αντιμετώπιση κρυολογημάτων και γρίπης.

• Καταναλώστε άφθονα φρούτα και λαχανικά που έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά, καθώς κι άλλα χημικά παράγωγα ενίσχυσης του ανοσοποιητικού συστήματος, που θα ενισχύσουν την άμυνα του οργανισμού έναντι των λοιμώξεων
• Υποβληθείτε ετησίως σε αντιγριππικό εμβόλιο
• Μειώστε το άγχος
• Πλένετε συχνά τα χέρια σας, κυρίως μετά από χειραψίες

Άλλες συμβουλές αποφυγής της παραρρινοκολπίτιδας:

• Αποφύγετε τον καπνό και τους ρύπους
• Καταναλώνετε μεγάλες ποσότητες υγρών προς ενίσχυση της σωματικής υγρότητας
• Λάβετε αποσυμφορητικά κατά τη διάρκεια μιας λοίμωξης του ανωτέρου αναπνευστικού
• Αντιμετωπίστε έγκαιρα κι ορθά τις αλλεργίες σας
• Χρησιμοποιείστε έναν υγραντήρα / νεφελοποιητή για αύξηση της υγρασίας της ρινός και των παραρρίνιων κόλπων

Ορισμός

Η ρινίτιδα πρόκειται για φλεγμονή του βλεννώδους χιτώνα της ρινός.


Περιγραφή

Η ρινίτιδα είναι ένας όρος που δεν περιγράφει συγκεκριμένα μια πάθηση, άντ’ αυτού περιλαμβάνει λοιμώξεις, αλλεργίες κι άλλες διαταραχές, με κοινό χαρακτηριστικό την εστία των συμπτωμάτων τους. Στη ρινίτιδα, ο βλεννογόνος υμένας φλεγμαίνει ή ερεθίζεται, παράγοντας εκκρίσεις, συμφόρηση και οίδημα των ιστών. Η συνήθης μορφή της λοιμώδης ρινίτιδας, είναι το κοινό κρυολόγημα / συνάχι.

Στο γενικό πληθυσμό, το κοινό κρυολόγημα, συνιστά τη συνηθέστερη ιογενής λοίμωξη, με αποτέλεσμα τη συστηματική αδικαιολόγητη απουσία από το σχολείο ή την εργασία σε σχέση με άλλες παθολογικές καταστάσεις. Τα κρυολογήματα αυτοπεριορίζονται και διαρκούν από 3 ως 10 ημέρες, αν και υπάρχει περίπτωση να ακολουθούνται από βακτηριακή λοίμωξη. Τα παιδιά είναι περισσότερο ευάλωτα απ’ ότι οι ενήλικες, όπως και τα αγόρια έφηβοι σε σχέση με τα κορίτσια, αλλά και οι ενήλικες γυναίκες σε σχέση με τους ενήλικους άνδρες. Στις Η.Π.Α., έξαρση του κρυολογήματος σημειώνεται κατά τα τέλη του φθινοπώρου και του χειμώνα.


Αίτια και συμπτώματα

Πάνω από 200 διαφορετικοί τύποι ιών είναι υπεύθυνοι για την εμφάνιση του κρυολογήματος. Οι ιοί μεταφέρονται μέσω του φτερνίσματος και του βήχα, της επαφής με χρησιμοποιημένα χαρτομάντιλα ή στενής επαφής με προσβληθέν άτομο. Εστίες μετάδοσης του κρυολογήματος, αποτελούν τα σχολεία, τα γραφεία ή άλλα μέρη όπου συνευρίσκονται πολλά άτομα. Η περίοδος επώασης κυμαίνεται μεταξύ 24 – 72 ωρών.

Η έναρξη του κρυολογήματος είναι συνήθως αιφνίδια. Ο ιός προκαλεί τη φλεγμονή του ρινικού υμένα, με αποτέλεσμα τη παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων λεπτής, και υδαρής βλέννης. Κάποια παιδιά-ασθενείς, ενδέχεται να παρουσιάζουν και πυρετό. Η φλεγμονή εξαπλώνεται από τις ρινικές διόδους, στο φάρυγγα και τους ανώτερους αεραγωγούς, προκαλώντας ξηρό βήχα, κεφαλαλγία και υγρά μάτια. Κάποιοι ασθενείς εμφανίζουν μυαλγίες ή αρθραλγίες και γενική αίσθηση αδυναμίας ή κόπωσης. Μετά τη πάροδο λίγων ημερών, η φλεγμονή της ρινός υποχωρεί και οι υδαρείς εκκρίσεις, αντικαθίστανται από παχύρρευστη και κολλώδης βλέννη. Η αλλαγή αυτή των ρινικών εκκρίσεων, βοηθά στη διαφοροδιάγνωση της ρινίτιδος που οφείλεται σε ιογενής λοίμωξη, από τη ρινίτιδα που οφείλεται σε κάποια αλλεργία.

Διάγνωση

Δεν υπάρχει διαγνωστική εξέταση της ιογενής ρινίτιδος. Η διάγνωση βασίζεται στα συμπτώματα. Όσον αφορά τα παιδιά, ο ιατρός θα προβεί σε φυσική εξέταση του φάρυγγα και των αδένων για να γίνει διαφοροδιάγνωση από ιλαρά κι άλλες παιδικές ασθένειες που παρουσιάζουν παρόμοια συμπτώματα. Οι ενήλικες, των οποίων τα συμπτώματά τους διαρκούν άνω της μίας εβδομάδας, ενδέχεται να χρήζουν περαιτέρω εξετάσεις για να γίνει διαφοροδιάγνωση με δευτεροπαθείς βακτηριακές λοιμώξεις ή αλλεργίες. Η ταυτοποίηση των βακτηριακών λοιμώξεων γίνεται με καλλιέργεια των ρινικών εκκρίσεων του ασθενούς. Η εκτίμηση των αλλεργιών διεξάγεται με αιματολογικές εξετάσεις, δερματικές εξετάσεις ανίχνευσης συγκεκριμένων ουσιών και ρινικά επιχρίσματα.


Θεραπεία

Δεν υπάρχει θεραπευτική αγωγή με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα. Η αγωγή που συστήνεται να ακολουθήσετε, έχει στόχο την ανακούφιση των συμπτωμάτων. Η θεραπευτική αγωγή περιλαμβάνει φαρμακευτικά σκευάσματα, όπως την ασπιρίνη ή μη στεροειδή αντι-φλεγμονώδη (ΜΣΑΦ) σκευάσματα, για την αντιμετώπιση της κεφαλαλγίας και της μυαλγίας, ενώ τα αποσυμφορητικά ανακουφίζουν από ρινική συμφόρηση ή καταρροή. Οι ασθενείς οφείλουν να ενημερωθούν για την επίδραση υπερβολικής δόσης των αποσυμφορητικών, διότι μπορεί να προκαλέσουν αντίστροφη δράση, με επιδείνωση των συμπτωμάτων. Δε χορηγούνται αντιβιοτικά για την αντιμετώπιση των κρυολογημάτων, καθ΄ ότι δεν εξουδετερώνουν τους ιούς.

Η υποστηρικτική φροντίδα περιλαμβάνει την κλινήρης ξεκούραση και την πόση πολλών υγρών.

Μεταξύ των θεραπευτικών αγωγών που βρίσκονται υπό μελέτη, περιλαμβάνονται οι υπεριώδεις λάμπες και η ενέσιμη αγωγή ιντερφερόνης.


Εναλλακτικές θεραπευτικές αγωγές

Η ομοιοπαθητική ιατρική συστήνει 10 διαφορετικές θεραπείες, αναλόγως των ρινικών εκκρίσεων, τη ψυχική / συναισθηματική κατάσταση του ασθενούς και το στάδιο της λοίμωξης. Οι φυσικοπαθητικοί (naturopaths) συστήνουν τη λήψη βιταμίνης Α και συμπληρωμάτων ψευδαργύρου μαζί με βοτανικά παρασκευάσματα από εχινάτσια , βοτάνου goldenseal (Hydrastis canadensis), φαρμακευτική γλυκύρριζα ή ριζών astragalus.


Πρόγνωση

Τα περισσότερα κρυολογήματα υποχωρούν πλήρως μέχρι το πέρας μιας εβδομάδος. Οι επιπλοκές είναι ασυνήθεις, αν και μπορούν να εμφανιστούν περιλαμβάνοντας τη παρραρινοκολπίτιδα (φλεγμονή των παρραρινίων κόλπων),τις βακτηριακές λοιμώξεις, ή λοιμώξεις του μέσου ωτός.


Πρόληψη

Δε διατίθεται αποτελεσματικό εμβόλιο κατά των κρυολογημάτων και οι λοιμώξεις δεν παρέχουν ανοσία.

Η πρόληψη εξαρτάται από:

• Συχνή πλύση χεριών, κυρίως προτού αγγίξουμε το πρόσωπο
• Την ελαχιστοποίηση επαφών με προσβληθέντα άτομα
• Να μη μοιραζόμαστε πετσέτες χεριών, μαχαιροπήρουνα ή ποτήρια

Ορισμός

Το κοινό κρυολόγημα / συνάχι γενικώς περιλαμβάνει τη ρινική καταρροή, τη ρινική συμφόρηση και το φτέρνισμα. Ο ασθενής ενδέχεται να υποφέρει από πονόλαιμο και να παρουσιάζει βήχα, κεφαλαλγία κι άλλα συμπτώματα. Πάνω από 200 ιοί μπορούν να προκαλέσουν ένα απλό κρυολόγημα.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Ιογενής λοίμωξη του ανωτέρου αναπνευστικού συστήματος, Κρυολόγημα / συνάχι.

Εσείς και τα παιδιά σας πιθανότατα να αναπτύξετε περισσότερα κρυολογήματα σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη ασθένεια / νόσο. Τα παιδιά θα εμφανίσουν κατά μέσο όρο 3 – 8 κρυολογήματα το χρόνο και θα συνεχίζουν να εμφανίζουν κρυολογήματα καθ’ όλη τη διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας. Οι γονείς συνήθως προσβάλλονται από τα παιδιά. Το απλό συνάχι συνιστά το κυριότερο λόγω απουσίας των παιδιών από το σχολείο και των ενηλίκων από την εργασία τους.

Συνήθως τα παιδιά προσβάλλονται από την επαφή τους με άλλα παιδιά. Όταν ένα νέο στέλεχος μικροβίου εισαχθεί εντός του σχολείου ή κέντρα φροντίδας, μεταφέρεται ταχύτατα σε όλα τα παιδιά.

Το συνάχι μπορεί να εμφανιστεί καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, σημειώνει ωστόσο έξαρση κατά τους χειμερινούς μήνες (ακόμη και σε περιοχές με ήπιο χειμώνα). Σε περιοχές / χώρες που δεν υπάρχει χειμώνας, τα κρυολογήματα παρουσιάζουν έξαρση κατά την περίοδο των βροχοπτώσεων.

Η ρινική καταρροή ενός ασθενούς (από κρυολόγημα) περιέχει άφθονους ιούς κρυολογήματος. Το φτέρνισμα, το φύσημα της ρινός και το σκούπισμα αυτής, εξαπλώνει τους ιούς. Το συνάχι μπορεί να μεταδοθεί με την εισπνοή ιών σε περίπτωση έχετε στενή επαφή με άτομο που φτερνίστηκε ή με το άγγιγμα της ρινός, των οφθαλμών ή του στόματος κατόπιν επαφής σας με κάτι επιμολυσμένο από ιούς.

Τα άτομα είναι περισσότερο μεταδοτικά κατά τις πρώτες δύο ή τρεις ημέρες του κρυολογήματος και συνήθως καθόλου μεταδοτικά, κατά την έβδομη έως και δέκατη μέρα.


Συμπτώματα

Τα τρία συνηθέστερα συμπτώματα είναι:

• Ρινική συμφόρηση
• Ρινική καταρροή
• Φτέρνισμα

Οι ενήλικες και τα μεγαλύτερα παιδιά με κρυολόγημα, συνήθως παρουσιάζουν δεκατική μόνο πυρετική κίνηση ή και απουσία πυρετού. Τα νεαρά παιδιά ωστόσο, παρουσιάζουν πυρετό της τάξης του 37,7˚C - 38,8˚C.

Μόλις «κολλήσουμε» ένα κρυολόγημα, τα συμπτώματα κάνουν την εμφάνισή τους μέσα σε 2 ή 3 ημέρες ή μπορεί και μετά από 1 εβδομάδα. Τυπικά, η ενόχληση της ρινός και του φάρυγγα, συνιστούν το πρώτο σύμπτωμα, που ακολουθείται από φτέρνισμα και υδαρείς ρινικές εκκρίσεις.

Μέσα σε 1 έως 3 ημέρες, οι ρινικές εκκρίσεις καθίστανται παχύρρευστες κι ενδεχομένως να φέρουν κιτρινωπή ή πρασινωπή χροιά. Το τελευταίο αποτελεί σύνηθες σύμπτωμα του απλού συναχιού, δίχως ο ασθενής να χρήζει τη λήψη αντιβιοτικών.


Αναλόγως του ιού που είναι υπεύθυνο για τα συμπτώματα, μπορούν επίσης να προκληθούν:

• Βήχας
• Μειωμένη όρεξη
• Κεφαλαλγία
• Μυαλγίες
• Οπισθο-ρινική καταρροή
• Πονόλαιμος

Ωστόσο, αν πρόκειται πράγματι για ένα απλό κρυολόγημα, τα κύρια συμπτώματα θα εμφανίζονται στη ρίνη.

Για τα παιδιά που πάσχουν από άσθμα, το συνάχι συνιστά τον κύριο παράγοντα πρόκλησης των συμπτωμάτων άσθματος.

Συνήθως, τα κρυολογήματα κάνουν την εμφάνισή τους πριν την ανάπτυξη ωτικών λοιμώξεων. Ωστόσο, σε ένα παιδί, παρατηρείται συμφόρηση στη κοιλότητα του τυμπάνου του ωτός, κατά τη διάρκεια ενός κρυολογήματος κι ενδέχεται να συγκεντρώνεται υγρό δίχως την ύπαρξη βακτηριακής λοίμωξης (ονομάζεται ορώδης ωτίτιδα του μέσου χιτώνα των αιμοφόρων αγγείων).

Το κρυολόγημα συχνά υποχωρεί πλήρως κι αυτόματα εντός 7 ημερών, αν και μπορούν να συνεχίζουν παρατεταμένα κάποια συμπτώματα (όπως βήχας) για μία ακόμη εβδομάδα. Σε περίπτωση που τα συμπτώματα διαρκέσουν περισσότερο, επισκεφθείτε τον ιατρό σας, ώστε να αποκλεισθεί η πιθανότητα ότι πάσχετε από άλλες παθολογικές καταστάσεις, όπως φλεγμονή των παραρρίνιων κόλπων ή αλλεργίες.


Θεραπεία

Αναπαυθείτε αρκετά και καταναλώνετε πολλά υγρά. Φάρμακα που διατίθενται δίχως ιατρική συνταγή, ενδέχεται να ανακουφίσουν τα συμπτώματά σας. Ουσιαστικά, δεν μειώνουν τη διάρκεια του κρυολογήματος, απλά σας βοηθούν να αισθανθείτε καλύτερα.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: οι ειδικοί συστήνουν να μη χρησιμοποιούνται φαρμακευτικά σκευάσματα για την αντιμετώπιση του βήχα και του κρυολογήματος, σε παιδιά κάτω των 6 ετών. Συμβουλευτείτε τον ιατρό σας, προτού λάβει το παιδί σας οποιοδήποτε φάρμακο που διατίθεται χωρίς ιατρική συνταγή, αν και οι οδηγίες χρήσεως αναγράφουν ότι επιτρέπεται να χορηγηθεί σε παιδιά. Είναι πολύ πιθανό τα φάρμακα αυτά να μην έχουν επίδραση στα παιδιά και να προκαλέσουν παρενέργειες.

Τα αντιβιοτικά δεν πρέπει να λαμβάνονται για την αντιμετώπιση ενός απλού κρυολογήματος. Δεν θα επιφέρουν καμία βελτίωση και μπορούν ακόμη και να επιδεινώσουν την κατάσταση. Οι εκκρίσεις με πρασινωπή ή κιτρινωπή χροιά, δεν συνιστούν λόγο λήψης αντιβιοτικών φαρμάκων, παρά μόνον στην περίπτωση που ο ασθενής δεν παρουσιάσει βελτίωση εντός 10 – 14 ημέρες. (στην περίπτωση αυτή ενδέχεται να πάσχει από λοίμωξη των παραρρίνιων κόλπων που ονομάζεται παραρρινοκολπίτιδα).

Διατίθενται νέα αντιϊκά φαρμακευτικά σκευάσματα, τα οποία μπορούν να αποκαταστήσουν πλήρως τη ρινική καταρροή μία ημέρα νωρίτερα από τα συνηθισμένα φάρμακα (και να ανακουφίσουν τα συμπτώματα εντός μίας ημέρας). Ωστόσο, δεν έχει αποσαφηνιστεί αν οι βελτιώσεις που επιφέρουν, υπερισχύουν των κινδύνων.

Ήδη από το 12 αι., η κοτόσουπα χρησιμοποιείται ως θεραπευτικό μέσο του κρυολογήματος. Η θερμότητα, τα υγρά και το αλάτι, ενδέχεται να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε το συνάχι.

Εναλλακτικές θεραπευτικές αγωγές που χρησιμοποιούνται, περιλαμβάνουν:

• Εχινάτσια
• Βιταμίνη C
• Ψευδάργυρος

Πρόγνωση

Τα συμπτώματα συνήθως υποχωρούν εντός 7 με 10 ημέρες.


Επιπλοκές

• Βρογχίτιδα
• Ωτική λοίμωξη
• Πνευμονία
• Παραρρινοκολπίτιδα
• Επιδείνωση του άσθματος

Επικοινωνία με τον ιατρό σας

Αρχικά δοκιμάστε φροντίδα εντός σπιτιού. Επικοινωνήστε μα τον ιατρό σας αν:

• Εμφανίσετε δυσκολίες αναπνοής
• Τα συμπτώματα επιδεινωθούν ή δεν βελτιωθούν μετά το πέρας 7 έως 10 ημερών

Πρόληψη

Ίσως θεωρείτε ως αδύνατο να προσπαθήσετε να αποτρέψετε τα κρυολογήματα, αλλά είναι εφικτό. Τα παιδιά αναπτύσσουν 3 – 8 κρυολογήματα το χρόνο.

Παρακάτω δίδονται 5 αποδεδειγμένοι τρόποι ώστε να μειώσουμε την έκθεσή μας στα μικρόβια:

• Πλένετε πάντα τα χέρια σας: τα παιδιά κι οι ενήλικες οφείλουν να πλένουν πάντοτε τα χέρια τους – μετά το σκούπισμα της ρινός, μετά την αλλαγή πάνων ή τη χρήση τουαλέτας, πριν το φαγητό και πριν την προετοιμασία του φαγητού
• Απολύμανση: καθαρίστε τις συνήθης επιφάνειες που αγγίζονται (χειρολαβές του νεροχύτη, υφασμάτινα καλύμματα κρεβατιού) με EPA – ένα εγκεκριμένο απολυμαντικό
• Αλλάξτε κέντρο φροντίδας για τα παιδιά: η επίσκεψη σε κέντρα φροντίδας με παρουσία 6 ή και λιγότερο παιδιών, μειώνει δραματικά την επαφή με τα μικρόβια
• Χρήση άμεσου απολυμαντικού χεριών: μια μικρή ποσότητα θα εξουδετερώσει 99,9% των μικροβίων, δίχως τη χρήση νερού ή πετσέτας. Αυτά τα προϊόντα χρησιμοποιούν αλκοόλη-οινόπνευμα για την εξουδετέρωση των μικροβίων. Είναι αντισηπτικά, όχι αντιβιοτικά, οπότε και δεν μπορεί να αναπτυχθεί η αντίσταση των μικροβίων.
• Χρησιμοποιείστε χάρτινες πετσέτες αντί τις πετσέτες κοινής χρήσης.

Υπάρχουν 6 τρόποι ενίσχυσης του ανοσοποιητικού σύστημα:

• Αποφύγετε το παθητικό κάπνισμα: αποφύγετε το παθητικό κάπνισμα όσο περισσότερο μπορείτε, μιας και είναι υπεύθυνο για πολλές παθολογικές καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένου εκατομμυρίων κρυολογημάτων
• Αποφύγετε τη λήψη μη αναγκαίων αντιβιοτικών: όσο περισσότερο κάποιος λαμβάνει αντιβιοτικά σκευάσματα, τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες έχει να υποστεί κάποιο κρυολόγημα, συνοδευόμενο από παρατεταμένη κι επίμονη λοίμωξη, προκληθείσα από οργανισμούς με μεγαλύτερη αντίσταση
• Θηλασμός: το γάλα του θηλασμού είναι γνωστό ότι παρέχει προστασία ενάντια στις λοιμώξεις της αναπνευστικής οδού, ακόμη και μετά από πολλά έτη. Τα παιδιά που η μητέρα τους δεν τους θήλαζε, σημειώνουν 5 φορές περισσότερες ωτικές λοιμώξεις
• Κατανάλωση νερού: το σώμα σας χρειάζεται υγρά ώστε να λειτουργήσει σωστά το ανοσοποιητικό σύστημα
• Καταναλώστε γιαούρτι: τα ευεργητικά βακτηρίδια που βρίσκονται σε κάποια γιαούρτια βοηθούν στην πρόληψη των κρυολογημάτων
• Κοιμηθείτε αρκετά: η έλλειψη ύπνου και η αργοπορημένη ώρα ύπνου καθιστούν τον οργανισμό ευάλωτο