Ορισμός

Η αθηροσκλήρωση πρόκειται για μία κατάσταση στην οποία λιπώδες υλικό συγκεντρώνεται στο τοίχωμα των αρτηριών. Το λιπώδες αυτό υλικό παχύνεται, σκληραίνει (με την απόθεση αλάτων ασβεστίου), και μπορεί τελικά να αποφράξει τις αρτηρίες.
Η αθηροσκλήρωση αποτελεί μορφή αρτηριοσκλήρωσης. Οι δύο αυτοί όροι συχνά χρησιμοποιούνται για να αποδώσουν την ίδια οντότητα.

Εναλλακτικές ονομασίες

Αρτηριοσκλήρωση, σκλήρυνση των αρτηριών, σχηματισμός αθηρωματικής πλάκας στις αρτηρίες

Αίτια, επίπτωση, και παράγοντες κινδύνου

Η αθηροσκλήρωση είναι η πλέον συχνή διαταραχή των αρτηριών. Συμβαίνει όταν λίπος, χοληστερόλη, και άλλες ουσίες συγκεντρώνονται και σχηματίζουν στα τοιχώματα των αρτηριών σκληρές δομές που ονομάζονται πλάκες.
Τελικά, οι πλάκες μπορούν να επιφέρουν τη στένωση μιας αρτηρίας και να την καταστήσουν λιγότερο ελαστική, δυσχεραίνοντας με αυτόν τον τρόπο τη ροή του αίματος. Αν οι στεφανιαίες αρτηρίες στενωθούν, η ροή του αίματος στη καρδιά μπορεί να μειωθεί ή ακόμη και να σταματήσει. Αυτό μπορεί να προκαλέσει πόνο στο θώρακα (σταθερή στηθάγχη), δύσπνοια, οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, καθώς και άλλη συμπτωματολογία.


Τμήματα της πλάκας μπορεί να αποκολληθούν και να μετακινηθούν με την κυκλοφορία του αίματος (σχηματισμός εμβόλου). Αυτό αποτελεί συχνή αιτία πρόκλησης οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου και αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου. Θρόμβοι αίματος μπορούν επίσης να σχηματισθούν στην περιοχή μιας ρωγμής της αθηρωματικής πλάκας. Οι θρόμβοι εμποδίζουν τη ροή του αίματος. Αν ο θρόμβος μεταφερθεί σε κάποια αρτηρία της καρδιάς, των πνευμόνων, ή του εγκεφάλου, μπορεί να προκληθεί οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, πνευμονική εμβολή, ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.

Στους παράγοντες κινδύνου της αθηροσκλήρωσης περιλαμβάνονται:

• Σακχαρώδης διαβήτης
• Κατάχρηση αλκοόλ
• Υπέρταση
• Υψηλά επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα
• Δίαιτα πλούσια σε κορεσμένα λίπη
• Προχωρημένη ηλικία
• Παχυσαρκία
• Ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου
• Κάπνισμα

Η αθηροσκλήρωση μπορεί να προσβάλλει διάφορα όργανα του σώματος. Σε αυτά περιλαμβάνονται η καρδιά, οι πνεύμονες, ο εγκέφαλος, το έντερο, οι νεφροί, καθώς και τα άκρα.



Συμπτώματα

Τα συμπτώματα συνήθως εκδηλώνονται όταν η ροή του αίματος περιορισθεί σημαντικά ή διακοπεί.
Ανατρέξτε στην εκάστοτε ειδική ιατρική κατάσταση για περισσότερες λεπτομέρειες αναφορικά με τη συμπτωματολογία:

• Ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής
• Στεφανιαία νόσος
• Νεφροπάθεια
• Μεσεντέριος ισχαιμία (θρόμβωση μεσεντερίου αρτηρίας)
• Νόσος των περιφερικών αρτηριών (περιφερική αρτηριοπάθεια)
• Υπέρταση
• Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (αγγειακή εγκεφαλική νόσος)
• Ανεύρυσμα θωρακικής αορτής

Σημεία και συμπτώματα

Ο ιατρός θα προβεί σε φυσική εξέταση του ασθενή και θα ακροαστεί την καρδιά και τους πνεύμονες με ένα στηθοσκόπιο. Η αθηροσκλήρωση μπορεί να επιφέρει τη δημιουργία φυσήματος στην προσβληθείσα αρτηρία.
Εξετάσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διάγνωση της αθηροσκλήρωσης ή των επιπλοκών της, περιλαμβάνουν:

• Σφυροβραχιόνιος δείκτης
• Αρτηριογραφία αορτής
• Αρτηριογραφία
• Δοκιμασία κοπώσεως
• Υπερηχογράφημα Duplex των καρωτίδων
• Υπολογιστική τομογραφία (αξονική)
• Υπερηχογράφημα Doppler
• Αρτηριογραφία άκρων
• Ενδοαγγειακή υπερηχογραφία
• Μαγνητική αρτηριογραφία (MRA)
• Αρτηριογραφία μεσεντερίων αρτηριών
• Πνευμονική αρτηριογραφία
• Αρτηριογραφία νεφρικών αρτηριών

Θεραπευτική αντιμετώπιση

Προκειμένου να βοηθήσετε στην πρόληψη της αθηροσκλήρωσης ή των επιπλοκών της (όπως καρδιοπάθεια και αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο), προβείτε στις ακόλουθες αλλαγές του τρόπου ζωής:

• Αποφεύγετε τις λιπαρές τροφές. Να καταναλώνετε ισορροπημένα γεύματα που έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε λίπος και χοληστερόλη. Συμπεριλάβετε διάφορα φρούτα και λαχανικά στο καθημερινό σας διαιτολόγιο. Η προσθήκη ψαριών στη διατροφή σας, τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα, ενδέχεται να είναι βοηθητική. Ωστόσο, να αποφεύγεται την κατανάλωση τηγανητού ψαριού.
• Μην καταναλώνετε περισσότερα από ένα ή δύο αλκοολούχα ποτά ημερησίως.
• Να ασκήστε καθημερινά για 30 λεπτά αν δεν είστε υπέρβαρος, και για 60-90 λεπτά αν είστε.
• Να ελέγχετε την αρτηριακή σας πίεση κάθε 1-2 χρόνια, ιδιαίτερα αν υπάρχει θετικό οικογενειακό ιστορικό υπέρτασης. Μετράτε την αρτηριακή σας πίεση συχνότερα αν έχετε υπέρταση, ισχαιμική καρδιοπάθεια, ή αν είχατε κάποιο αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Ενημερώστε τον ιατρό σας.
• Η αρτηριακή πίεση πρέπει να διατηρείται χαμηλότερη από 140/90 mmHg
• Αν πάσχετε από σακχαρώδη διαβήτη ή αν νοσήσατε από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, η αρτηριακή σας πίεση πρέπει πιθανώς να διατηρείται χαμηλότερη από 130/80 mmHg. Ρωτήστε τον ιατρό σας για την ενδεδειγμένη αρτηριακή πίεση που πρέπει να έχετε.

Ελέγξτε τη χοληστερόλη του αίματος και μειώστε την αν είναι υψηλή.

Δείτε τις ενότητες: υψηλή χοληστερόλη και τριγλυκερίδια

• Τα ενήλικα άτομα πρέπει να ελέγχουν τη χοληστερόλη του αίματός τους κάθε 5 χρόνια. Αν ακολουθείτε αγωγή κατά της υψηλής χοληστερόλης θα πρέπει να την ελέγχετε περισσότερο συχνά.
• Όλοι οι ενήλικες πρέπει να διατηρούν τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης στο αίμα τους χαμηλότερα από 130-160 mg/dL
• Αν πάσχετε από σακχαρώδη διαβήτη, ισχαιμική καρδιοπάθεια, ή αρτηριοσκλήρωση σε κάποιο άλλο σημείο του σώματός σας, η LDL χοληστερόλη πρέπει να είναι χαμηλότερη από 100 mg/dL
• Ορισμένα φάρμακα έχουν παρασκευασθεί για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της αθηρωματικής πλάκας. Οι στατίνες και άλλες φαρμακευτικές ουσίες που μειώνουν τη χοληστερόλη στο αίμα μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη περαιτέρω σχηματισμού αθηρωματικών πλακών.

Ο ιατρός σας ενδέχεται να προτείνει τη λήψη ασπιρίνης ή κλοπιδογρέλης (Plavix) για την πρόληψη σχηματισμού θρόμβων αίματος στις αρτηρίες. Αυτά τα φάρμακα ονομάζονται αντιαιμοπεταλιακά. Μην προβείτε σε λήψη ασπιρίνης χωρίς προηγουμένως να ζητήσετε ιατρική συμβουλή.
Συμβουλευτείτε τον ιατρό σας αναφορικά με την ασφάλεια της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης για την εμμηνόπαυση.
Οι ιατρικές οδηγίες δεν συστήνουν πλέον τη λήψη βιταμίνης Ε ή C, αντιοξειδωτικών παραγόντων, ή φυλλικού οξέος για την πρόληψη της ισχαιμικής καρδιοπάθειας.

Μια σειρά χειρουργικών μεθόδων εφαρμόζονται για να βοηθήσουν στην πρόληψη των υποτροπών της αθηροσκλήρωσης.


Ορισμένες από αυτές είναι:

• Αγγειοπλαστική και ενδαγγειακή πρόθεση (stent) – στεφανιαία αγγεία - εξιτήριο
• Αγγειοπλαστική και τοποθέτηση ενδαγγειακής πρόθεσης (stent) – περιφερικές αρτηρίες
• Αποκατάσταση ανευρύσματος κοιλιακής αορτής – ανοιχτό χειρουργείο
• Αορτοστεφανιαία παράκαμψη
• Εγχείρηση καρωτίδων
• Ελάχιστα επεμβατική καρδιοχειρουργική

Πρόγνωση

Όλοι οι άνθρωποι αναπτύσσουν κάποιου βαθμού αθηροσκλήρωση καθώς μεγαλώνουν ηλικιακά. Σε ορισμένα άτομα, η κατάσταση αυτή μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές, όπως οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.

Επιπλοκές

• Στεφανιαία νόσος
• Βλάβη σε διάφορα όργανα (όπως νεφρούς, εγκέφαλο, ήπαρ, και εντερικό σωλήνα)
• Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου
• Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
• Ισχαιμία στα κάτω άκρα
• Παροδικά εγκεφαλικά ισχαιμικά επεισόδια (Transient ischemic attack - TIA)

Πότε να ζητήσετε ιατρική συμβουλή

Επικοινωνήστε με τον ιατρό σας αν κινδυνεύετε να αναπτύξετε αθηροσκλήρωση, ιδιαίτερα αν εκδηλώνετε συμπτώματα.
Συμβουλευτείτε τον ιατρό σας προτού ξεκινήσετε ένα νέο πρόγραμμα σωματικής άσκησης, ιδιαίτερα αν έχετε διαγνωσθεί για στεφανιαία νόσο ή έχετε νοσήσει από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Ορισμός

Διάστρεμμα είναι κάκωση ή ρήξη των συνδέσμων ή του αρθρικού θύλακα. Θλάση είναι κάκωση ή ρήξη του μυός.


Περιγραφή

Όταν μια άρθρωση υφίσταται υπερβολική φόρτιση, οι σύνδεσμοι που συγκρατούν τα οστά μπορεί να υποστούν ρήξη ή να τραυματιστούν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το διάστρεμμα, η σοβαρότητά του οποίου εξαρτάται από την έκταση της ρήξης. Οποιοσδήποτε σύνδεσμος μπορεί να υποστεί διάστρεμμα, αλλά οι πλέον συνήθεις τραυματισμοί συμβαίνουν στον αστράγαλο, το γόνατο και τις αρθρώσεις των δαχτύλων του χεριού.

Οι θλάσεις είναι ρήξεις των μυών. Τη θλάση την αποκαλούμε και ‘τράβηγμα’ και συνήθως συμβαίνει όταν ο μυς δεν είναι αρκετά ευλύγιστος, δυνατός και ανθεκτικός ώστε να εκτελέσει μια κίνηση. Η πλειονότητα των θλάσεων σημειώνεται στο σημείο που ο μυς συναντά τον τένοντα, αν και μπορεί να σημειωθεί και στο κέντρο του μυός.

Τα παιδιά ηλικίας κάτω των 8 ετών είναι λιγότερο πιθανότερο να πάθουν διάστρεμμα από ότι μεγαλύτερα άτομα. Οι σύνδεσμοι των παιδιών είναι πιο σφιχτοί, γι’ αυτό είναι πιο εύκολο να υποστούν κάταγμα παρά ρήξη συνδέσμων. Τα άτομα που ασχολούνται με τα σπορ παθαίνουν διαστρέμματα και θλάσεις συχνότερα από τα άτομα που είναι λιγότερο δραστήρια. Επαναλαμβανόμενα διαστρέμματα στην ίδια άρθρωση καθιστούν την άρθρωση πιο ασταθή και ευάλωτη σε νέο διάστρεμμα. Οι θλάσεις είναι επίσης πιθανότερο να συμβούν σε μυς που έχουν ξανατραυματιστεί στο παρελθόν.


Αίτια και συμπτώματα


Υπάρχουν τρεις κατηγορίες διαστρεμμάτων:

Διάστρεμμα 1ου βαθμού ονομάζουμε την ελαφρά κάκωση κατά την οποία υπάρχει διάταση ή ήπια ρήξη του συνδέσμου, αλλά δεν έχει πειραχτεί η κινητικότητα της άρθρωσης.

Διάστρεμμα 2ου βαθμού ονομάζουμε τη μερική ρήξη του συνδέσμου. Τα διαστρέμματα αυτά χαρακτηρίζονται από εμφανές οίδημα, ευαισθησία στην αφή, πόνο, χαλαρότητα της άρθρωσης, δυσχέρεια στο σήκωμα βάρους αν η κάκωση αφορά τα κάτω άκρα και ελαττωμένη λειτουργικότητα της άρθρωσης.

Διάστρεμμα 3ου βαθμού προκαλείται όταν υπάρχει πλήρης ρήξη του συνδέσμου. Στην περίπτωση αυτή παρατηρείται οξύς πόνος, απώλεια της λειτουργικότητας της άρθρωσης, εκτεταμένο οίδημα και αδυναμία αντοχής σε οποιαδήποτε φόρτιση αν πρόκειται για τα κάτω άκρα. Ενώ το διάστρεμμα 3ου βαθμού μπορεί να είναι πολύ επώδυνο, καμιά φορά αυτό δεν συμβαίνει αμέσως μετά τον τραυματισμό διότι οι ίνες του συνδέσμου έχουν υποστεί πλήρη ρήξη και δεν υπόκεινται σε πίεση. Στην περίπτωση αυτή, ο τραυματισμός θα συνεπάγεται σημαντική απώλεια σταθερότητας της άρθρωσης.

Οι θλάσεις, όπως και τα διαστρέμματα, διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες:

Η θλάση 1ου βαθμού (το λεγόμενο ‘τράβηγμα΄) θεωρείται ήπια. Χαρακτηρίζεται από τοπικό οίδημα χωρίς σημαντική διάσπαση της ενότητας μυός και τένοντα. Η διάταση ή σύσπαση του μυός μπορεί να προξενεί πόνο.

Η θλάση 2ου βαθμού χαρακτηρίζεται από μερική διάσπαση της ενότητας μυός και τένοντα. Οδηγεί σε απώλεια δύναμης και περιορισμό της κινητικότητας, αλλά ο μυς δεν έχει υποστεί πλήρη ρήξη.

Θλάση 3ου βαθμού είναι η πλήρης ρήξη της ενότητας μυός και τένοντα. Η κάκωση αυτή είναι πιθανότατα ιδιαίτερα επώδυνη και το άτομο συχνά αναφέρει ότι άκουσε ένα χαρακτηριστικό θόρυβο σαν σπάσιμο τη στιγμή του τραυματισμού. Το σημείο του τραυματισμού είναι εμφανές ενώ η ανωμαλία που επήλθε στον μυ ψηλαφιέται με τα δάχτυλα. Η θλάση 3ου βαθμού συνοδεύεται συχνά από εκτεταμένο μώλωπα.


Διάγνωση

Τα διαστρέμματα και οι θλάσεις 1ου βαθμού γίνονται εύκολα αντιληπτά από τον ίδιο τον τραυματία. Τα διαστρέμματα και οι θλάσεις 2ου βαθμού διαπιστώνονται συνήθως από τον γιατρό που μπορεί να ζητήσει ακτινογραφίες του τραυματισμένου σημείου για εξακριβώσει αν πρόκειται για διάστρεμμα ή άλλη σοβαρή βλάβη της άρθρωσης. Δεδομένου ότι οι μυς δεν απεικονίζονται στην ακτινογραφία, τα διαστρέμματα και θλάσεις 2ου και 3ου βαθμού διαπιστώνονται συνήθως με τη φυσική εξέταση.


Θεραπεία

Ενώ το μείζον πρόβλημα με τα διαστρέμματα και τις θλάσεις είναι η ρήξη ή ο τραυματισμός των μυϊκών ινών, μπορεί να προκύψουν πρόσθετες επιπλοκές ως αποτέλεσμα του οιδήματος και της ακινησίας της τραυματισμένης περιοχής. Προκειμένου να επιτευχθεί ο περιορισμός αυτών των επιπλοκών, οι εναλλακτικοί γιατροί υποστηρίζουν το τετράπτυχο: Ανάπαυση, πάγο για 48 ώρες, περίδεση με ελαστικό επίδεσμο και ανάρτηση του διαστρέμματος ή της θλάσης ψηλότερα από το επίπεδο της καρδιάς.

Οι διατροφολόγοι γιατροί συνιστούν βιταμίνη C και βιοφλανοειδή ως συμπληρώματα μιας διατροφής υψηλής σε ολόκληρους καρπούς, φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Αντιφλεγμονώδη, όπως η βρομελίνη (ένα προτεολυτικό ένζυμο που υπάρχει στον ανανά) και το τουρμερίκ (curcuma longa) μπορεί επίσης να βοηθήσουν. Μπορεί αρχικά να χρησιμοποιηθεί για λίγες ημέρες το ομοιοπαθητικό φάρμακο Άρνικα (Arnica Montana) και στη συνέχεια το Rhus tox (Rhus toxicodendron) για τραυματισμούς των αρθρώσεων ή η Ruta rutagraveolens για τους τραυματισμούς των μυών. Ζελές ή αλοιφή άρνικας, όπως το Traumeel, ή ένας ομοιοπαθητικός συνδυασμός άρνικας και άλλων φαρμάκων, έχει επίσης αποδειχθεί ευεργετικός για ορισμένα διαστρέμματα.

Τα παραδοσιακά κινέζικα φάρμακα έχουν χρησιμοποιηθεί με ικανοποιητικά αποτελέσματα στη θεραπεία διαστρεμμάτων και θλάσεων των μαλακών μορίων. Ο βελονισμός εφαρμόζεται για την αντιμετώπιση του πόνου και την επιτάχυνση της αποκατάστασης των τραυματισμένων ιστών, απομακρύνοντας τη συσσωρευμένη ενέργεια από την περιοχή. Η θερμοθεραπεία με το φυτό μόξα μπορεί επίσης να επιταχύνει την ίαση των τραυματισμένων ιστών.

Εξειδικευμένες μέθοδοι μασάζ και μυϊκών μαλάξεων εφαρμόζονται από πολλούς επαγγελματίες στον χώρο της υγείας. Το μασάζ έχει ευεργετικά αποτελέσματα στην αποκατάσταση της κυκλοφορίας του αίματος και την κινητικότητας τοπικά, καθώς επίσης στην επιτάχυνση της αποκατάστασης του τραυματισμένου ιστού. Συνιστάται παράλληλα με άλλες θεραπείες όπως οι διατάσεις και ασκήσεις εύρους κινήσεων.

Αλλοπαθητική θεραπεία

Τα διαστρέμματα και οι θλάσεις 1ου βαθμού μπορούν να αντιμετωπιστούν στο σπίτι. Οι βασικές πρώτες βοήθειες είναι: Ανάπαυση, Πάγος, Περίδεση και Ανάρτηση). Φάρμακα που χορηγούνται χωρίς συνταγή όπως η ακεταμινοφένη (παρακεταμόλη) (π.χ. Τylenol) ή η ιμπουπροφένη (Motrin) βοηθούν στην αντιμετώπιση του πόνου.

Άτομα με διαστρέμματα και θλάσεις 2ου βαθμού καλό είναι να καταφύγουν σε φυσικοθεραπεία. Πατερίτσες ή νάρθηκες μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά τη διάρκεια της αποθεραπείας ως υποστηρικτικά μέσα. Χειρουργική επέμβαση μπορεί να χρειαστεί για τα διαστρέμματα και θλάσεις 3ου βαθμού, αφού τυχόν μεγαλύτερη βλάβη θα εμποδίσει την ικανοποιητική αποκατάσταση χωρίς χειρουργείο.

Αναμενόμενα αποτελέσματα

Μέτριας σοβαρότητας διαστρέμματα και θλάσεις θεραπεύονται εντός δύο έως τεσσάρων εβδομάδων, αλλά μπορεί να χρειαστούν μήνες για την αποκατάσταση σοβαρότερων τραυματισμών. Μέχρι πρόσφατα, η ρήξη συνδέσμων στο γόνατο ενός αθλητή σήμαινε το τέλος της καριέρας του. Οι βελτιωμένες όμως σήμερα χειρουργικές τεχνικές και μέθοδοι αποκατάστασης προσφέρουν δυνατότητες πλήρους ίασης και αποκατάστασης. Ωστόσο, από τη στιγμή που ένας σύνδεσμος έχει υποστεί διάστρεμμα, μπορεί να μην είναι πλέον όσο δυνατός όσο πριν. Επίσης, ένας μυς που έχει υποστεί θλάση, είναι πιο ευάλωτος σε νέο τραυματισμό.


Πρόληψη

Τα διαστρέμματα και οι θλάσεις μπορούν να αποφευχθούν με το ζέσταμα πριν την άσκηση, με την υιοθέτηση σωστού τρόπου κατά την εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων, με προσοχή ώστε η άσκηση να μην υπερβαίνει το όριο της καταπόνησης και με την προληπτική περίδεση ορισμένων αρθρώσεων ώστε να προστατεύονται από τραυματισμούς.