Ορισμός

Καρδιακός επιπωματισμός ονομάζεται η συμπίεση της καρδιάς που επισυμβαίνει όταν το αίμα ή το υγρό συσσωρεύεται στο διάμεσο χώρο μεταξύ του μυοκαρδίου (τους μύα της καρδιάς) και του περικαρδίου (το πέταλο που περιβάλλει την καρδιά).


Εναλλακτικοί ορισμοί

Επιπωματισμός, περικαρδιακός επιπωματισμός.


Αίτια, συχνότητα και παράγοντες κινδύνου

Στην κατάσταση αυτή, αίμα ή υγρό συλλέγεται μεταξύ του περικαρδίου, γεγονός που αποτρέπει (εμποδίζει) την πλήρη διαστολή των κοιλίων. Οι τελευταίες αδυνατούν να γεμίσουν ή να εξωθήσουν ικανές ποσότητες αίματος.


Ο καρδιακός επιπωματισμός μπορεί να προκληθεί από:

• Διαχωριστικό ανεύρυσμα αορτής (θωρακική μοίρα)
• Καρκίνο του πνεύμονα τελικού σταδίου
• Καρδιακό επεισόδιο (οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου)
• Χειρουργική επέμβαση καρδιάς
• Περικαρδίτιδα οφειλόμενη σε βακτηριακή ή ιογενής λοίμωξη
• Πληγές / τραύματα κοντά / προς την καρδιακή χώρα.

Άλλες πιθανές αιτίες είναι:

• Όγκοι καρδιάς
• Υποθυρεοειδισμός
• Έκπτωση νεφρικής λειτουργίας
• Ακτινοθεραπεία της θωρακικής χώρας
• Πρόσφατοι χειρισμοί εισβολής στην καρδιά
• Πρόσφατο χειρουργείο ανοικτής καρδιάς
• Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος

Ο καρδιακός επιπωματισμός συναντάται σε 2 άτομα ανά των 10.000 ατόμων.


Συμπτώματα

• Άγχος, ανησυχία
• Θωρακικό άλγος,
  με αντανάκλαση στον τράχηλο, στον ώμο, στη ράχη ή στην κοιλιακή χώρα
  οξύ, διαξιφιστικό
  με επιδείνωση κατά τη βαθιά εισπνοή ή το βήχα
• δυσκολία αναπνοής
• δυσφορία, η οποία ίσως σημειώσει βελτίωση με την ανάρροπη (όρθια, ευθυτενής) στάση ή κλίση προς τα εμπρός
• λιποθυμία, αίσθημα ελαφρύς κεφαλής
• ωχρό, σταχύ ή κυανό χρώμα δέρματος
• ταχυπαλμία
• ταχύπνοια
• μετεωρισμός της κοιλιακής χώρας ή άλλων περιοχών

Επί πρόσθετα συμπτώματα που μπορεί να συνοδεύσουν την πάθηση είναι:

• ζάλη
• νωθρότητα / νυσταγμός
• υπόταση
• αδύναμοι παλμοί ή απουσία παλμών

Σημεία και παρα-κλινικές εξετάσεις


Δεν υπάρχουν ειδικές διαγνωστικές εξετάσεις για τον επιπωματισμό. Ο υπέρηχος καρδίας, αποτελεί το πρώτο βήμα που θα βοηθήσει ώστε να τεθεί η διάγνωση.


Σημεία:

• πτώση της αρτηριακής πίεσης κατά τη βαθιά εισπνοή (παράδοξοι παλμοί)
• ταχύπνοια (άνω των 12 αναπνοών ανά λεπτό για τον ενήλικα)
• καρδιακός ρυθμός –ταχυκαρδία- άνω των 100 (υπό φυσιολογικές συνθήκες οι καρδιακοί χτύποι κυμαίνονται από 60 έως 100 ανά λεπτό)
• οι καρδιακοί ήχοι εξασθενούν κατά την διάρκεια ακρόασης / εξέτασης με στηθοσκόπιο
• οι τραχηλικές φλέβες μπορεί να παρουσιάσουν παθολογική διόγκωση (διαστολή) παρά τη χαμηλή αρτηριακή πίεση
• οι περιφερικοί παλμοί μπορεί να είναι αδύναμοι ή ακόμη και να απουσιάζουν

Άλλες εξετάσεις που μπορούν να διεξαχθούν:

• αξονική τομογραφία ή μαγνητική τομογραφία θώρακος
• ακτινογραφία θώρακος
• αγγειογραφία στεφανιαίων αγγείων
• ΗΛΚ (ηλεκτροκαρδιογράφημα)

Θεραπεία

Ο καρδιακός επιπωματισμός αποτελεί μια επείγουσα κατάσταση που χρήζει νοσηλεία. Στόχος της θεραπευτικής αγωγής είναι:

• Εξασφάλιση της ζωής του ασθενούς
• Βελτίωση της καρδιακής λειτουργίας
• Ανακούφιση από τα συμπτώματα
• Θεραπεία / αντιμετώπιση του επιπωματισμού

Η θεραπεία συνήθως περιλαμβάνει μια διαδικασία παροχέτευσης του υγρού που περιβάλλει την καρδιά (περικαρδιοκέντηση) ή την αφαίρεση τμήματος του περικαρδίου (χειρουργική περικαρδιεκτομή ή παράθυρο περικαρδίου).

Αναπλήρωση υγρών γίνεται, ούτως ώστε να διατηρείται φυσιολογική η αρτηριακή πίεση, μέχρι να είναι εφικτή η περικαρδιοκέντηση. Φαρμακευτικά σκευάσματα που αυξάνουν την αρτηριακή πίεση, επίσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ζωτικότητα του ασθενούς, έως ότου παροχετευτεί το υγρό.

Μπορεί να χορηγηθεί οξυγόνο στον ασθενή. Με τον τρόπο αυτόν, μειώνεται το φορτίο της καρδιάς, αφού ελαχιστοποιούνται οι απαιτήσεις των ιστών για αιματική ροή.

Η αιτία πρόκλησης του επιπωματισμού, πρέπει να εντοπιστεί και να θεραπευτεί. Η θεραπευτική αγωγή της αιτίας περιλαμβάνει φαρμακευτικά σκευάσματα, όπως τα αντιβιοτικά, αλλά και χειρουργική αποκατάσταση της βλάβης.


Πρόγνωση

Ο επιπωματισμός μπορεί να αποβεί απειλητικός για τη ζωή του ασθενούς, αν παραμείνει χωρίς θεραπεία. Η έκβαση είναι συνήθως καλή, αν κι εφόσον η κατάσταση αντιμετωπιστεί εγκαίρως. Ωστόσο ο επιπωματισμός μπορεί να υποτροπιάσει.


Επιπλοκές

• Καρδιακή ανεπάρκεια
• Πνευμονικό οίδημα

Επικοινωνία με τον οικογενειακό σας ιατρό

Επισκεφθείτε άμεσα τα επείγοντα ή καλέστε το 166 αν εμφανίσετε συμπτώματα. Ο καρδιακός επιπωματισμός αποτελεί μια επείγουσα κατάσταση που χρήζει άμεση αντιμετώπιση.


Πρόληψη

Πολλές περιπτώσεις δεν μπορούν να προληφθούν. Η γνώση και η επαγρύπνηση των προσωπικών για τον καθένα παραγόντων κινδύνου, επιτρέπει την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία.