Γυμναστική για το μυαλό: πόσο βοηθά στ’ αλήθεια;

Τα οφέλη της γυμναστικής είναι γνωστά εδώ και πολλές δεκαετίες. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι ακόμα και η ήπιας έντασης σωματική άσκηση συμβάλλει καθοριστικά στο να διατηρήσουμε τη φυσική μας κατάσταση και να θωρακίσουμε την υγεία μας από πληθώρα νοσημάτων. Βέβαια, η γνώση δεν μετατρέπεται πάντοτε σε πράξη, με αποτέλεσμα πολλοί από εμάς να μεταθέτουμε την ενασχόληση με τη γυμναστική σε κάποιο χρονικό σημείο στο μέλλον. Τι γίνεται όμως με τη γυμναστική για το μυαλό; Θα ήμασταν το ίδιο αμελείς αν υπήρχαν επιστημονικές αποδείξεις ότι η πνευματική άσκηση βοηθά στο να διατηρήσουμε το μυαλό μας κοφτερό σαν ξυράφι και κυρίως, να το προστατεύσουμε από τη νόσο Αλτσχάιμερ;

Τα καλά νέα είναι ότι οι αποδείξεις αυτές υπάρχουν. Δεκάδες είναι πλέον οι μελέτες που αποδεικνύουν ότι η ενασχόληση με σύνθετες δραστηριότητες που απαιτούν από εμάς να βάλουμε το μυαλό μας να δουλέψει συνδέεται άμεσα με μειωμένη πιθανότητα εμφάνισης νόσου Αλτσχάιμερ. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι μία ανασκόπηση 22 τέτοιων μελετών έδειξε ότι οι ηλικιωμένοι που είτε είχαν υψηλό μορφωτικό επίπεδο, είτε ασκούσαν το μυαλό τους συστηματικά είχαν 46% χαμηλότερη πιθανότητα να εμφανίσουν Άνοια. Τα αποτελέσματα των ερευνών λοιπόν ενθαρρύνουν όλους μας, ανεξαρτήτως ηλικίας, να μην αφήνουμε το μυαλό μας να τεμπελιάζει.

Ο καλύτερος τρόπος λοιπόν για να κρατήσουμε το μυαλό μας σε φόρμα είναι η πνευματική άσκηση. Σκεφτείτε τον εγκέφαλο σαν έναν από τους μυς του σώματός μας: όσο πιο πολύ τον «γυμνάζουμε», τόσο περισσότερο δυναμώνει. Τι σημαίνει όμως πνευματική άσκηση; Σίγουρα δεν σημαίνει να λύνουμε μαθηματικές εξισώσεις ή να μαθαίνουμε απ' έξω ποιήματα!

Όλοι μας μπορούμε και πρέπει να ασκούμαστε πνευματικά, ανεξάρτητα από την ηλικία μας και τα χρόνια που έχουμε πάει στο σχολείο. Παρακάτω σας προτείνουμε μερικές δραστηριότητες με τις οποίες μπορείτε να ασχοληθείτε για να προστατεύσετε το μυαλό σας από τη νόσο Αλτσχάιμερ. Διαλέξτε εκείνες που σας αρέσουν και αφιερώστε τους χρόνο καθημερινά. Μη διστάσετε όμως να δοκιμάσετε και πράγματα με τα οποία δεν είχατε ασχοληθεί ποτέ στο παρελθόν - αυτά είναι που «γυμνάζουν» ακόμα πιο έντονα το μυαλό μας.

Ξεκινήστε κάποιο χόμπι:

- κηπουρική
- ζωγραφική
- πλέξιμο ή κέντημα
- συλλογή γραμματοσήμων
- ξυλογλυπτική

Διαβάστε:

- εφημερίδες
- περιοδικά με εκλαϊκευμένα επιστημονικά θέματα
- λογοτεχνικά βιβλία
- παιδικά βιβλία της παγκόσμιας κλασικής λογοτεχνίας (είναι συντομότερα σε
έκταση και πιο ευανάγνωστα από τα βιβλία για ενήλικες)
- βιβλία ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, π.χ. θρησκευτικά, ψυχολογίας

Γράψτε:

- κρατήστε ημερολόγιο
- γράψτε την προσωπική σας ιστορία
- φτιάξτε ένα τετράδιο με παροιμίες και ρητά
- καταγράψτε τα ήθη και τα έθιμα του τόπου σας
- φτιάξτε ένα τετράδιο με τις αγαπημένες σας συνταγές μαγειρικής

Παίξτε επιτραπέζια παιχνίδια:

- σκάκι
- παιχνίδια με τράπουλα, π.χ. μπριτζ
- τάβλι
- παζλ
- ντόμινο
- σκράμπλ (παιχνίδι λέξεων)

Παίξτε παιχνίδια με μολύβι και χαρτί:

- σταυρόλεξα
- λαβύρινθους
- γρίφους
- ακροστιχίδες
- κρεμάλα και τρίλιζα
- σουντόκου (παιχνίδι λογικής με αριθμούς)

Δείτε «έξυπνα» τηλεόραση, παρακολουθώντας:

- τις ειδήσεις
- συζητήσεις για θέματα που σας ενδιαφέρουν
- ντοκιμαντέρ για τη φύση και την επιστήμη
- τηλεπαιχνίδια γνώσεων

Επισκεφθείτε χώρους γνώσης, μάθησης και ψυχαγωγίας:

- πνευματικά κέντρα
- δημοτικές βιβλιοθήκες
- μουσεία και γκαλερί
- θέατρα και κινηματογράφους

Δηλώστε συμμετοχή σε δραστηριότητες του Δήμου σας όπως:

- δραστηριότητες των Κ.Α.Π.Η. και των Λεσχών Φιλίας
- ενημερωτικές ομιλίες και εκπαιδευτικά σεμινάρια

Διασκεδάστε με τα εγγόνια σας:

- πείτε τους ιστορίες από το παρελθόν
- παίξτε μαζί με τα αγαπημένα τους παιχνίδια (π.χ. πλαστελίνη)
- βοηθήστε τα να μάθουν τον κόσμο: επισκεφθείτε μαζί τους ένα ζωολογικό
κήπο, το Πλανητάριο κλπ.
- αφήστε τα να σας μάθουν καινούρια πράγματα: π.χ. ένα παιχνίδι που παίζεται
στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, απλές λέξεις στα αγγλικά.

Γυρίστε στα θρανία! Ξεκινήστε μαθήματα:

- γυμναστικής ή χορού
- ξένων γλωσσών
- κιθάρας ή κάποιου άλλου μουσικού οργάνου
- συγγραφής / δημιουργικής γραφής
- μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής

Μη φοβάστε τη νέα τεχνολογία! Μάθετε να χρησιμοποιείτε:

- το κινητό τηλέφωνο
- την τηλεόραση και το DVD player
- τον ηλεκτρονικό υπολογιστή
- το GPS
- μία καινούρια οικιακή συσκευή που ήρθε στο σπίτι, π.χ. το φούρνο μικροκυμάτων

Το περπάτημα σίγουρα είναι ευεργετικό για το σώμα μας, η παρακολούθηση όμως ενός συγκεκριμένου προγράμματος άσκησης ειδικά διαμορφωμένου με βάση τις προσωπικές μας ανάγκες σε ένα γυμναστήριο είναι πολύ πιο αποδοτική. Το ίδιο συμβαίνει και με την πνευματική άσκηση, η ένταση της οποίας έχει διαβαθμίσεις ανάλογα με τη δραστηριότητα που επιλέγουμε. Αν πραγματικά θέλουμε να γυμνάσουμε συστηματικά το μυαλό μας και να το δυναμώσουμε όσο περισσότερο γίνεται, τότε η γνωστική άσκηση (cognitive training στα αγγλικά) είναι η κατάλληλη επιλογή!

Η γνωστική άσκηση στη θεραπεία της νόσου Αλτσχάιμερ

Πρόκειται για τις γνωστές «ασκήσεις μνήμης» για τις οποίες γίνεται πολύς λόγος τελευταία. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ασκήσεις που δεν ασκούν μόνο τη μνήμη όπως υπονοεί το όνομά τους, αλλά όλες τις γνωστικές μας λειτουργίες, συμπεριλαμβανομένων της προσοχής, της αντίληψης, της κρίσης κλπ. Οι ασκήσεις αυτές γίνονται είτε με μολύβι και χαρτί, είτε μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή και συνήθως εκτός από πνευματική άσκηση προσφέρουν και διασκέδαση χάρη στην ποικιλία του περιεχομένου τους. Αν και τέτοιες ασκήσεις μπορεί κανείς να βρει τόσο σε βιβλία, όσο και στο ίντερνετ, τα οφέλη τους είναι πολύ σημαντικότερα στην περίπτωση που ακολουθείται ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα συνεδριών με την εποπτεία ειδικού, ο οποίος επιλέγει τις κατάλληλες ασκήσεις ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες του ασθενούς.

Τα δομημένα προγράμματα γνωστικής άσκησης απευθύνονται κυρίως σε ασθενείς με Ήπια Νοητική Διαταραχή (προ-στάδιο της άνοιας) και ασθενείς που βρίσκονται στα αρχικά και μεσαία στάδια της νόσου Αλτσχάιμερ. Οι έρευνες δείχνουν ότι η συστηματική συμμετοχή σε τέτοιου είδους προγράμματα για μεγάλο χρονικό διάστημα βοηθά στο να σταθεροποιηθούν ή ακόμα και να βελτιωθούν οι γνωστικές λειτουργίες των ασθενών που σε αντίθετη περίπτωση θα παρουσίαζαν αργή πτωτική πορεία. Φυσικά, σε καμία περίπτωση τα προγράμματα αυτά δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη φαρμακευτική αγωγή, παρά μόνο να ενισχύσουν το αποτέλεσμά της. Τα νεότερα δεδομένα σε σχέση με τη γνωστική άσκηση δείχνουν ότι ενδέχεται να είναι ωφέλιμη ακόμα και για τους υγιείς.

Παρασκευή Σακκά
Νευρολόγος-Ψυχίατρος
Πρόεδρος της Εταιρείας Νόσου Alzheimer & Συναφών Διαταραχών Αθηνών
Διευθύντρια Ιατρείου Μνήμης – Νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...