Το κάλιο και το νάτριο είναι ηλεκτρολύτες, δηλαδή χημικώς είναι ουσίες, οι οποίες μέσα σε διαλύματα έχουν την ιδιότητα να άγουν ηλεκτρισμό. Οι συγκεκριμένοι ηλεκτρολύτες υπάρχουν μέσα στο ανθρώπινο σώμα και διατήρηση της ισορροπία τους είναι απαραίτητη για την καλή και σωστή λειτουργία των κυττάρων και των οργάνων.

Το νάτριο βρίσκεται κυρίως στο υγρό που περιβάλλει τα κύτταρα, δηλαδή είναι στον εξωκυττάριο χώρο. Όταν συνδέεται με το χλώριο παράγεται μια ουσία που λέγεται χλωριούχο νάτριο και είναι αυτό που κοινώς ονομάζεται αλάτι. Η περίσσεια νατρίου, η οποία προσλαμβάνεται με τις τροφές, απεκκρίνεται από το σώμα με τα ούρα. Το νάτριο παίζει σημαντικό ρόλο στην ρύθμιση του νερού του οργανισμού. Επίσης, η είσοδος και η έξοδος νατρίου από ορισμένα κύτταρα είναι απαραίτητη για την πραγματοποίηση βασικών λειτουργιών του σώματος. Παραδείγματος χάριν, για να εκτελεστούν οι διεργασίες στον εγκέφαλο, το νευρικό σύστημα και τους μυς είναι αναγκαία η δημιουργία ηλεκτρικών σημάτων για την μεταξύ των κυττάρων επικοινωνία. Τα ηλεκτρικά αυτά σήματα δημιουργούνται από την μετακίνηση του νατρίου. Έτσι, πολύ μεγάλη ή πολύ μικρή συγκέντρωση νατρίου στον οργανισμό μπορεί να προκαλέσει δυσλειτουργία στα συγκεκριμένα κύτταρα και σε ακραίες περιπτώσεις ακόμα και τον θάνατο. Αύξηση του νατρίου στον οργανισμό, δηλαδή υπερνατριαιμία, παρατηρείται όταν υπάρχει περίσσεια νατρίου σε σχέση με το νερό. Οι αιτίες που οδηγούν σε υπερνατριαιμία μπορεί να είναι πολλαπλές και περιλαμβάνουν τις παθήσεις των νεφρών, την χαμηλή πρόσληψη νερού και τις μεγάλες απώλειες νερού με τις διάρροιες ή/και τους εμέτους. Χαμηλή συγκέντρωση νατρίου, δηλαδή υπονατριαιμία παρατηρείται όταν υπάρχει σχετική αύξηση στο νερό του σώματος σε σχέση με το νάτριο. Η υπονατριαιμία μπορεί να οφείλεται σε παθήσεις του ήπατος ή των νεφρών, σε συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, σε εκτεταμένα εγκαύματα κλπ. Οι φυσιολογικές τιμές νατρίου στο αίμα είναι 135 - 145 χιλιοστοϊσοδύναμα ανά λίτρο (mEq/L).

Το κάλιο, ο άλλος βασικό ηλεκτρολύτης του οργανισμού βρίσκεται κυρίως στο εσωτερικό των κυττάρων, δηλαδή στον ενδοκυττάριο χώρο. Και το κάλιο είναι απαραίτητο για την φυσιολογική λειτουργία των κυττάρων. Ιδιαίτερα, το κάλιο παίζει σημαντικό ρόλο στην ομαλή ρύθμιση των καρδιακών παλμών και στην λειτουργία των μυών του σώματος. Μεγάλη αύξηση (υπερκαλιαιμία) ή μείωση (υποκαλιαιμία) των επιπέδων καλίου στον οργανισμό μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες στο νευρικό σύστημα, ενώ μπορεί να προκληθούν έως και δυνητικά θανατηφόρες αρρυθμίες στην καρδιά. Το κάλιο φυσιολογικά αποβάλλεται από τα νεφρά. Οποιαδήποτε δυσλειτουργία των νεφρών μπορεί να οδηγήσει σε κατακράτηση του καλίου και σημαντική αύξηση των επιπέδων αυτού στο αίμα. Επίσης, ορισμένα φάρμακα (π.χ. καλιοσυντηρητικά διουρητικά, αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης κα) μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα πρόκλησης υπερκαλιαιμίας, ιδιαίτερα όταν συνυπάρχει και κάποιου βαθμού νεφροπάθεια. Υποκαλιαιμία μπορεί να παρατηρηθεί, όταν ο οργανισμός έχει μεγάλες απώλειες καλίου. Αυτό μπορεί να παρατηρηθεί σε παθήσεις των νεφρών, μετά από πολλαπλούς εμέτους ή/και διάρροιες, μετά την λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων, όπως είναι τα διουρητικά κλπ. Οι φυσιολογικές τιμές καλίου στο αίμα είναι 3.5 - 5.0 χιλιοστοϊσοδύναμα ανά λίτρο (mEq/L.

Για να διατηρηθούν στα φυσιολογικά επίπεδα οι τιμές καλίου και νατρίου του οργανισμού, συστήνεται οι ενήλικές, να καταναλώνουν περίπου 1.500 χιλιοστόγραμμα νατρίου την ημέρα και περίπου 2.000 - 3.000 χιλιοστόγραμμα καλίου την ημέρα. Αυτό σημαίνει, ότι η καθημερινή διατροφή πρέπει να περιλαμβάνει δημητριακά, φρούτα και λαχανικά, ενώ πρέπει να αποφεύγονται οι προκατασκευασμένες και κονσερβοποιημένες τροφές, οι οποίες περιέχουν μεγάλες ποσότητες αλατιού, δηλαδή νατρίου.


Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης
Καθηγητής Καρδιολογίας
Πρόεδρος Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...