Πολλοί γιατροί συνηθίζουν να χαρακτηρίζουν σαν Ινοκυστική Μαστοπάθεια (νόσο) τις φυσιολογικές αλλαγές πού συμβαίνουν συνήθως στους μαστούς των προεμμηνορρυσιακών γυναικών και ιδίως όταν πρόκειται για συμπαγείς μαστούς . Αποτέλεσμα της κατά κάποιο τρόπο άτυπης αυτής ανταπόκρισης των μαστών στις ορμονικές επιδράσεις , είναι η δημιουργία κλινικών αλλά και ιστοπαθολογικών αλλαγών στο μαστό.

Είναι δύσκολο να διαπιστώσει κανείς που τελειώνουν οι φυσιολογικές και που αρχίζουν οι ιστοπαθολογικές αυτές αλλαγές. Ούτε η ψηλαφητή οζώδης διόγκωση που βλέπουμε τόσο συχνά σε νέες γυναίκες αλλά ούτε και η προεμμηνορρυσιακή οζώδης διόγκωση και ευαισθησία που παρατηρείται σε πολλές γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, μπορεί να χαρακτηρισθεί σαν ινοκυστική νόσος .

Υπάρχει Ινοκυστική Νόσος, αλλά είναι μια παθολογοανατομική οντότητα όχι συχνότερη του 30% περίπου των γυναικών ηλικίας μεταξύ 35-45 ετών και που η δομή των μαστών χαρακτηρίζεται από μικρές η μεγαλύτερες κύστεις , ίνωση , σκληρυντική αδένωση , υπερπλασία των πόρων με θηλωμάτωση και επιθηλίωση που πολλές φορές φτάνει μέχρι άτυπη επιθηλιακή υπερπλασία των πόρων , κατάσταση η οποία αυξάνει τον κίνδυνο δημιουργίας καρκίνου του μαστού.

Οι ινοκυστικές λοιπόν αλλαγές των μαστών και όχι μαστοπάθεια είναι μια καλοήθης κατάσταση που σχετίζονται πάντα με την ανταπόκριση των μαστών στις μεταβολές των γυναικείων ορμονών , των οιστρογόνων και της προγεστερόνης , στη διάρκεια του εμηνορρυσιακού κύκλου.

Η ορμονική διέγερση προκαλεί διόγκωση των γαλακτοφόρων πόρων και κατακράτηση υγρών με αποτέλεσμα το στήθος να είναι οιδηματώδες, βαρύ , επώδυνο στη ψηλάφιση και γεμάτο μικρούς όζους σαν χάντρες λόγω πάχυνσης των ιστών του μαστού καθώς και μικρές η μεγάλες πολυάρρυθμες κύστεις που δημιουργούνται λόγω απόφραξης η διάτασης των γαλακτοφόρων πόρων. Συνήθως ο πόνος εμφανίζεται και στούς δύο μαστούς , ενώ πολλές γυναίκες πονούν τόσο που είναι αδύνατο ακόμα και να αγγίξουν το στήθος τους!

Τα συμπτώματα ενισχύονται χαρακτηριστικά κατά το δεύτερο μισό του εμηνορρυσιακού κύκλου και φθάνουν στη μέγιστη έντασή τους τις τελευταίες ημέρες πριν από τη περίοδο. Στη συνέχεια, παρουσιάζουν ύφεση και ο κύκλος ξαναρχίζει ακολουθώντας τις μηνιαίες ορμονικές μεταβολές του γυναικείου συστήματος. Η κατάσταση αυτή συνήθως εμφανίζει ύφεση μετά την εμμηνόπαυση.

Σε γυναίκες με ινοκυστικούς μαστούς η ψηλάφηση των μαστών είναι γενικά δύσκολη και χαρακτηρίζεται από πολλαπλούς ευκίνητους όζους συχνά επώδυνους. Η μαστογραφία λόγω των ινοκυστικών αλλαγών πολλές φορές δεν είναι διαγνωστική και πρέπει να συμπληρώνεται με υπερηχογράφημμα των μαστών. Σε ειδικές περιπτώσεις, όπου παρατηρούνται μεγάλοι όζοι η κύστεις, η διάγνωση μπορεί να επιβεβαιωθεί με παρακέντηση η εφόσον υπάρχουν ενδείξεις με βιοψία προκειμένου να αποκλεισθούν άλλες παθολογικές καταστάσεις των μαστών.

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτείται κατά αρχήν η απομάκρυνση των παραγόντων πού προδιαθέτουν στη νόσο. Έτσι θα πρέπει να αποφεύγεται , ιδιαίτερα τις τελευταίες ημέρες του κύκλου, η κατανάλωση καφέ , τσαγιού, σοκολάτας , ανθρακούχων αναψυκτικών και τροφίμων που ευνοούν τη κατακράτηση υγρών όπως οι αλμυρές τροφές ( αλλαντικά , παστά κα.). Όταν παρόλα αυτά ο πόνος είναι έντονος μπορεί να βοηθήσει η χορήγηση αντιφλεγμονωδών αναλγητικών, η τοποθέτηση θερμών επιθεμάτων (κομπρέσσες) και η καλή υποστήριξη των μαστών με ενυσχυμένο στηθόδεσμο στο σωστό μέγεθος..

Συχνά το πρόβλημα βελτιώνεται με τη κατανάλωση τροφών πλούσιων σε Ω3 και Ω6 λιπαρά (Primrose Oil,λίπος σολομού η τόνου) και βιταμινών Ε και Β6.

Επίσης τα αντισυλληπτικά χάπια μπορούν να προκαλέσουν ύφεση των συμπτωμάτων , ενώ σε πολύ βαρείες περιπτώσεις μπορεί να συσταθεί από τον γυναικολόγο τεχνητή διακοπή του εμηνορρυσιακού κύκλου με χορήγηση ειδικών ορμονικών σκευασμάτων.

Η ινοκυστικές αλλαγές λοιπόν των μαστών δεν θα πρέπει να συγχέονται με την ινοκυστική μαστοπάθεια που είναι μία παθολογική οντότητα. Η γυναίκα που αντιμετωπίζει το πρόβλημα των επώδυνων μαστών δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να φοβάται ότι μπορεί να προσβληθεί από καρκίνο του μαστού πιο εύκολα από άλλες γυναίκες, ενώ αυτό που θα πρέπει να εφαρμόζει με συνέπεια είναι η σωστή πρόληψη με αυτοεξέταση των μαστών μια φορά το μήνα και μαστογραφία μια φορά το χρόνο (σε γυναίκες πάνω από 40 ετών) διότι η πρόληψη παραμένει ο σπουδαιότερος παράγων για την υγεία όλων μας .

Δρ. Στέφανος Ι. Παππάς
Γυναικολόγου – Ειδικού Μαστολόγου
Επιστημονικού Συνεργάτη Κέντρου Μαστού
Μαιευτηρίου΄΄ ΕΛΕΝΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ’’