Η δύσπνοια στα ζώα είναι δυσάρεστη κατάσταση, όπως ακριβώς και στον άνθρωπο. Οφείλεται σε ποικίλες αιτίες, σε ορισμένες περιπτώσεις παρατηρείται θορυβώδης αναπνοή και διαταραχές της φωνής ή ακόμη και αφωνία.

Δύσπνοια χαρακτηρίζεται η δύσκολη και κοπιώδης αναπνοή. Οφείλεται σε αίτια που ως τελικό αποτέλεσμα έχουν την ελάττωση της συγκέντρωσης του οξυγόνου στο αίμα. Οταν τα αίτια αυτά δρούν στη φάση της εισπνοής και εμποδίζουν την ομαλή είσοδο του αέρα στους πνεύμονες, η δύσπνοια ονομάζεται εισπνευστική. Αντιθέτως, όταν παρακωλύεται η έξοδος του αέρα, λέγεται εκπνευστική δύσπνοια. Συνηθέστερα στις βαριές παθήσεις συνυπάρχουν οι δύο αυτές διαταραχές της αναπνοής, οπότε η δύσπνοια χαρακτηρίζεται μεικτή.

Ανάλογα με το αίτιο και τη βαρύτητα της κατάστασης η δύσπνοια μπορεί να είναι εμφανής μόνον ύστερα από άσκηση ή, αντιθέτως, να παρατηρηθεί και κατά την ανάπαυση του ζώου. Σε οξείες και πολύ σοβαρές δυσπνοϊκές καταστάσεις τα ζώα είναι ανήσυχα, δυσφορούν ή και παίρνουν χαρακτηριστική όρθια ή ημικαθήμενη θέση, με το κεφάλι σε έκταση, διατεταμένα ρουθούνια και μισάνοιχτο στόμα, θέση η οποία καλείται ορθόπνοια ή σωστότερα ορθοπνοϊκή στάση, σημάδι επείγουσας κατάστασης.

Τα αίτια των διαταραχών της αναπνοής και ιδιαίτερα των δυσπνοϊκών καταστάσεων μπορεί να διακριθούν σε τέσσερις μεγάλες ομάδες, και ειδικότερα:

1 Σε αυτά που παρεμποδίζουν την είσοδο του αέρα στους πνεύμονες (εισπνευστική δύσπνοια) στη διαδρομή του από τις ρινικές κοιλότητες: φάρυγγας- λάρυγγας - τραχεία.

2 Σε εκείνα που εμποδίζουν την έκπτυξη (άνοιγμα) των πνευμόνων λόγω της μείωσης του ωφέλιμου χώρου της θωρακικής κοιλότητας ή και εξαιτίας άλλων λόγων.

3 Σε αίτια ενδοπνευμονικά που σχετίζονται με την κατάσταση αυτού τούτου του πνευμονικού ιστού (εκπνευστική ή εισπνευστική δύσπνοια).

4 Σε αίτια εξωπνευμονικά ή γενικές παθολογικές καταστάσεις, οι οποίες είτε επηρεάζουν το αναπνευστικό κέντρο στον εγκέφαλο είτε την ανταλλαγή των αερίων και, επομένως, τη λειτουργία της αναπνοής.

Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τα αίτια που εμποδίζουν την είσοδο του αέρα, τα περισσότερα από αυτά έχουν ήδη αναφερθεί στα προηγούμενα δημοσιεύματα περί ρινικών κοιλοτήτων και τραχείας.

Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι εισπνευστική δύσπνοια, και μάλιστα με οξεία μορφή, προκαλείται σπανιότερα από οίδημα του λάρυγγα σε όλες τις φυλές και τις ηλικίες, και από παράλυση του λάρυγγα στα μέσης και μεγάλης ηλικίας μεγαλόσωμα ζώα. Στις περιπτώσεις αυτές, πέρα από τη δύσπνοια παρατηρείται θορυβώδης αναπνοή και διαταραχές της φωνής ή ακόμη και αφωνία.

Επίσης στις μικρόσωμες και μεσαίου μεγέθους βραχυκέφαλες φυλές σκύλων παρατηρείται σχετικά συχνά υπερτροφία της μαλακής υπερώας. Τα ζώα αυτά παρουσιάζουν ροχαλητό κατά την ηρεμία και σποραδικά θορυβώδη αναπνοή και τον λεγόμενο ανάστροφο βήχα, που ακούγεται ως κάτι μεταξύ λόξυγγα και βήχα. Ο ανάστροφος βήχας παρατηρείται σπανιότερα και σε μικρόσωμα ζώα άλλων φυλών.

Τέλος, σχετικά με τη δεύτερη ομάδα αιτίων που προκαλούν εισπνευστική δύσπνοια, δηλαδή εκείνων που εμποδίζουν την έκπτυξη των πνευμόνων, από άποψη συχνότητας κυριαρχούν αυτά που έχουν ως αποτέλεσμα τη συλλογή υγρού στη θωρακική κοιλότητα, ακολουθούν η ρήξη του διαφράγματος, οι νεοπλασματικές μάζες της θωρακικής κοιλότητας και ο πνευμονοθώρακας (συλλογή αέρα στη θωρακική κοιλότητα).


ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΟΝΤΟΣ
Διδάκτωρ Κτηνιατρικής Σχολής Α.Π.Θ. & Τέως
Επικ. Καθηγητής της Παθολογικής Κλινικής της
Καθηγητής στην Εθν. Σχολή Δημόσιας Υγείας
Αντιπρόεδρος στο Δ.Σ. της Ελλ. Κτην. Εταιρείας