Τα τελευταία χρόνια τα βλαστοκύτταρα του ομφαλοπλακουντιακού αίματος του ίδιου του παιδιού δοκιμάζονται σε νέες θεραπείες πέραν των αιματολογικών. Οι θεραπείες αφορούν τις κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, την εγκεφαλική παράλυση και τον αυτισμό. Επίσης σε αλλογενή χρήση χρησιμοποιούνται και για την αποκατάσταση ασθενών με εγκεφαλικά επεισόδια.

Το ομφαλοπλακουντιακό αίμα στις περιπτώσεις αυτές δρα είτε μέσω των πολυδύναμων βλαστοκυττάρων που περιέχει , είτε μέσω αυξητικών παραγόντων τους οποίους περιέχει εν αφθονία.

Στην περίπτωση των κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων η άμεση χορήγηση συνεπάγεται σημαντική αποκατάσταση και ελάττωση των μετατραυματικών επιπλοκών. Στην περίπτωση αυτή τα βλαστοκύτταρα δρουν άμεσα ελαττώνοντας την φλεγμονή και τις εξ αυτής άμεσες επιπλοκές και στη συνέχεια αποκαθιστώντας τις κυτταρικές βλάβες. Σε νεογνά με περιγεννητική ασφυξία τα βλαστοκύτταρα χορηγούνται στις 72 ώρες μετά τον τοκετό.

Τα τελευταία τρία χρόνια τα βλαστοκύτταρα του ομφαλοπλακουντιακού αίματος χορηγούνται σε παιδιά με εγκεφαλική παράλυση στα πρώτα χρόνια της ζωής τους. Η εγκεφαλική παράλυση οφείλεται στις περισσότερες περιπτώσεις σε επιπλοκές κατά τον τοκετό, οι οποίες καταλήγουν σε παρατεταμένη κακή οξυγόνωση του εγκεφάλου. Η χορήγηση των βλαστοκυττάρων γίνεται στο δεύτερο έτος της ηλικίας, επειδή μέχρι την ηλικία αυτή ο εγκέφαλος διαπλάσσετε και η αξιολόγηση της βαρύτητας της κατάστασης γίνεται μετά τον 18ο μήνα. Η θεραπεία αυτή αρχικά ξεκίνησε από την Αιματολογική κλινική του Πανεπιστημίου Duke των ΗΠΑ, στην οποία κατέφευγαν παιδιά από όλο τον κόσμο με αμιγή εγκεφαλική παράλυση, λόγω προωρότητας, ή επιπλοκών κατά τον τοκετό. Στα παιδιά αυτά γίνονταν χορήγηση των βλαστοκυττάρων που είχαν φυλαχθεί κατά τον τοκετό τους και τα οποία μεταφέρονταν από τους χώρους φύλαξης στην κλινική μέσα σε υγρό άζωτο. Στη συνέχεια η εφαρμογή της μεθόδου επεκτάθηκε στο Πανεπιστήμιο της Georgia των ΗΠΑ και του Monash της Αυστραλίας. Ταυτόχρονα αυξήθηκαν και τα χρονικά όρια χορήγησης και πλέοντα βλαστοκύτταρα χορηγούνται μέχρι το 8ο έτος.

Τα βλαστοκύτταρα του ομφαλοπλακουντιακού αίματος σε κλινικές μελέτες χορηγούνται σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, όπως στο Πανεπιστήμιο της Σεούλ σε ασθενείς με εγκεφαλικά επεισόδια. Τα αποτελέσματα αυτής της θεραπείας σύμφωνα με ανακοινώσεις είναι θεαματικά και αναφέρεται πλήρης αποκατάσταση πολλών ασθενών ένα χρόνο μετά το επεισόδιο. Στις περιπτώσεις αυτές τα βλαστοκύτταρα δεν ανήκουν στον ασθενή, απλά είναι ιστοσυμβατά με τον ασθενή. Η θεραπεία γίνεται με νευροχειρουργική επέμβαση και τοπική χορήγηση των βλαστοκυττάρων μέσα στο σύστημα των κοιλιών του εγκεφάλου. Στην Ιαπωνία σε ασθενείς με εγκεφαλικά επεισόδια η χορήγηση των βλαστοκυττάρων γίνεται μέσα στον πρώτο μήνα μετά το επεισόδιο, επειδή θεωρητικά στο χρονικό αυτό διάστημα ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός δεν λειτουργεί και άρα τα βλαστοκύτταρα βρίσκουν δίοδο προς τα νευρικά κύτταρα. Σήμερα έχουν βρεθεί και άλλοι τρόποι οι οποίοι καταργούν πρόσκαιρα τον αιματοεγεκφαλικό φραγμό, προκειμένου να εισχωρήσουν τα βλαστοκύτταρα μέσα στον εγκέφαλο.

Πρόσφατα από τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων και Τροφίμων των ΗΠΑ (FDA)ανακοινώθηκε η έναρξη κλινικής μελέτης με τη χρήση του ομφαλοπλακουντιακού αίματος σε παιδιά με αυτισμό. Ο αυτισμός και οι συγγενείς με αυτόν καταστάσεις ταλαιπωρούν 1/ 80 οικογένειες στις ΗΠΑ και δημιουργεί σημαντικά κοινωνικοοικονομικά προβλήματα στην οικογένεια. Η αιτιολογία της νόσου είναι εν πολλοίς άγνωστη και πολλές θεωρίες, άλλες με περισσότερη και άλλες με λιγότερη επιστημονική βάση έχουν μέχρι σήμερα αναφερθεί. Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τις ανωτέρω θεωρίες, αιτιολογείται η χορήγηση των βλαστοκυττάρων. Τελευταία εξετάζεται εάν θα πρέπει να χορηγείται μόνο το ομφαλοπλακουντιακό αίμα ή σε συνδυασμό με τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα, λόγω της υπάρχουσας ασάφειας ως προς την αιτιολογία της νόσου. Τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα λαμβάνονται από τον ιστό του ομφαλίου λώρου ή από το υλικό της λιποαναρρόφησης. Τα πρώτα αποτελέσματα από την εφαρμογή αυτή είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά, ως προς την κοινωνικοποίηση των παιδιών αυτών. Έχει διαπιστωθεί ότι παιδιά που παίρνουν φάρμακα για καταστολή ή ρύθμιση του νευρικού συστήματος ωφελούνται λιγότερο. Αυτό είναι αναμενόμενο, αν λάβει κανείς υπόψη ότι τα βλαστοκύτταρα δρουν κάνοντας λειτουργικά τα νευρικά κύτταρα, ενώ τα φάρμακα δρουν καταστέλλοντας τη λειτουργία τους.

Η χρήση εμβρυικού τύπου βλαστοκυτάρων στη θεραπεία των νευροεκφυλιστικών παθήσεων του εγκεφάλου, όπως της νόσου του Πάρκινσον και Αλτσχάϊμερ, εξετάζεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον ως προς την ασφάλεια της χρήσης αυτών των πλέον αρχέγονων βλαστοκυττάρων. Το φετινό βραβείο Νόμπελ της Ιατρικής αναφέρεται στην τεχνολογία δημιουργίας εμβρυϊκών βλαστοκυτάρων με σκοπό τη χρήση σε νευροεκφυλιστικές παθήσεις.

Οι θεραπείες ασθενειών του νευρικού συστήματος, τραυματικές ή εκφυλιστικές αναμένεται να τύχουν σημαντικών εξελίξεων στα επόμενα χρόνια με τη χρήση των βλαστοκυττάρων. Το καλύτερο για τους ασθενείς αυτούς είναι να χρησιμοποιούν τα δικά τους βλαστοκύτταρα, χωρίς να χρειάζεται να παίρνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα ή να υπάρχει κίνδυνος απόρριψης ή άλλων μελλοντικών επιπλοκών.

Κ ΚΟΥΖΗ-ΚΟΛΙΑΚΟΥ
ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ