Ορισμός

Η αναφυλαξία είναι μια νοσηρή / απειλητική για τη ζωή μορφή αλλεργικής αντίδρασης.


Εναλλακτικές Ονομασίες

Αναφυλακτική αντίδραση, Αναφυλακτικό σοκ, σοκ αναφυλακτικό,αλλεργική αντίδραση.

Αίτια, συχνότητα και παράγοντες κινδύνου

Η αναφυλαξία είναι μια οξεία αλλεργική αντίδραση που επηρεάζει στο σύνολό του το σώμα. Μετά την έκθεση σε μια ουσία, όπως το δηλητήριο του κεντριού της μέλισσας, το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα καθίσταται ευαίσθητο στο συγκεκριμένο αλλεργιογόνο. Εξαιτίας αυτού, μία επόμενη έκθεση μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση. Η αντίδραση αυτή θα είναι αιφνίδια, οξεία και θα επηρεάσει όλο το σώμα.

Ιστοί σε διάφορα σημεία του σώματος απελευθερώνουν ισταμίνη και άλλες ουσίες. Αυτό προκαλεί στένωση των αεραγωγών κι αποτελεί τον πρόδρομο για τα υπόλοιπα συμπτώματα.

Μερικά φάρμακα (πολυμυξίνη, μορφίνη, χρωστικές βαφές που χρησιμοποιούνται για τη λήψη ακτινογραφιών, κι άλλα) μπορεί να προκαλέσουν αντιδράσεις παρόμοιες με αυτές της αναφυλακτοειδής αντίδρασης κατά την πρώτη επαφή με ένα άτομο. Αυτό συνήθως οφείλεται σε μια τοξική αντίδραση, σε αντίθεση με την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος που προκαλείτε στην «αληθή» αναφυλαξία.

Παρόλα αυτά, τόσο τα συμπτώματα όσο και οι επιπλοκές που εγκυμονούν εάν δεν υπάρξει θεραπευτική αγωγή, όπως και η θεραπευτική αγωγή αυτή καθ΄ αυτή, είναι κοινά για τις δύο περιπτώσεις.

Η αναφυλαξία μπορεί να είναι προκληθεί ως αντίδραση σε κάποιο αλλεργιογόνο.

Οι πιο συχνές αιτίες αναφυλαξίας είναι:

• Φαρμακευτικές / φαρμακογενείς αλλεργίες
• Τροφικές αλλεργίες
• Δήγματα ( τσιμπήματα) εντόμων

Η γύρη και τα άλλα εισπνεόμενα αλλεργιογόνα σπάνια προκαλούν αναφυλαξία. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να αναπτύξουν αναφυλακτική αντίδραση χωρίς κάποια συγκεκριμένη αιτία.

Η αναφυλαξία εμφανίζεται σπάνια. Παρόλα αυτά, είναι μια πάθηση που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ανθρώπινη ζωή και να παρουσιαστεί ανά πάσα στιγμή. Στους παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνονται όλες οι αλλεργιογόνες ουσίες που έχουν προκαλέσει αλλεργική αντίδραση στο παρελθόν.



Συμπτώματα

Τα συμπτώματα αναπτύσσονται ραγδαία, συνήθως εντός λίγων δευτερολέπτων ή λεπτών. Μπορεί να παρατηρηθούν τα ακόλουθα:

• Πόνοι ή κράμπες στην κοιλιακή χώρα
• Ανωμαλίες / διαταραχές στην ακουστική χροιά της αναπνοής (ήχος υψηλού τόνου)
• Άγχος
• Σύγχυση
• Βήχα
• Διάρροια
• Δυσκολία στην αναπνοή / δύσπνοια
• Λιποθυμικές τάσεις, ελαφρά ή έντονη ζάλη
• Ρινική συμφόρηση
• Ερυθρά εξανθήματα, κνησμό (φαγούρα)
• Ναυτία, τάση εμετού
• Αίσθηση των παλμών της καρδιάς
• Ερυθρότητα του δέρματος
• Δυσκολία στην ομιλία
• Συριγμός (σφύριγμα της αναπνοής)

Σημεία και παρα-κλινικές εξετάσεις

Στα σημεία περιλαμβάνονται:

• Ανωμαλία καρδιακού ρυθμού / αρρυθμία
• Συγκέντρωση υγρού στους πνεύμονες (πνευμονικό οίδημα)
• Ερυθρά εξανθήματα
• Χαμηλή αρτηριακή πίεση
• Πνευματική σύγχυση
• Αύξηση της ταχύτητας των παλμών / ταχυπαλμία
• Κυανή απόχρωση του δέρματος (κυάνωση) εξαιτίας της έλλειψης οξυγόνου ή ωχρότητα εξαιτίας του σοκ
• Οίδημα (αγγειοοίδημα του φάρυγγα που μπορεί να οδηγήσει και σε απόφραξη των αεραγωγών
• Οίδημα στα μάτια ή στο πρόσωπο
• Αίσθηση αδυναμίας
• Συριγμός

Ο θεράπων ιατρός σας θα προβεί στις απαραίτητες εξετάσεις, προκειμένου να προσδιορισθεί το συγκεκριμένο αλλεργιογόνο (εάν δεν είναι εμφανές) που προκαλεί την αναφυλακτική αντίδραση, αφότου χορηγηθεί η κατάλληλη θεραπευτική αγωγή.


Θεραπεία


Η αναφυλαξία είναι μια επείγουσα κατάσταση που χρήζει άμεση ιατρική βοήθεια. Καλέστε αμέσως το ΕΚΑΒ στο 166.

Εάν υποπτεύεστε πως τα συμπτώματα οφείλονται σε αναφυλακτική αντίδραση, ελέγξτε τις ζωτικές λειτουργίες: αεραγωγούς, αναπνοή και σφυγμοί.

Εάν κριθεί απαραίτητο, μπορείτε να καταφύγετε σε τεχνητή αναπνοή. Άτομα που έχουν ιστορικό οξέων αλλεργικών αντιδράσεων θα πρέπει να έχουν πάντα μαζί τους ένα Epi-Pen ή κάποιο αντίστοιχο αντί-αλλεργικό κιτ και θα πρέπει -αν χρειαστεί- να του παρασχεθεί η κατάλληλη βοήθεια.

Στην περίπτωση απόφραξης των αεραγωγών, ο τραυματιοφορέας ή ο ιατρός ενδέχεται να τοποθετήσει έναν σωλήνα μέσω της μύτης ή του στόματος στις αναπνευστικές οδούς (ενδοτραχειακή διασωλήνωση) ή να πραγματοποιήσει επείγουσα χειρουργική επέμβαση ώστε να τοποθετήσει σωλήνα απ’ ευθείας στην τραχεία (τραχειοτομή / κρικοθυρεκτομή).

Θα πρέπει άμεσα να χορηγηθεί επινεφρίνη, μέσω ένεσης στο μύ του μηρού, καθώς συμβάλει στην απελευθέρωση των αναπνευστικών οδών κι αυξάνει την αρτηριακή πίεση συστέλλοντας τα αιμοφόρα αγγεία.

Η αγωγή κατά του αλλεργικού σοκ περιλαμβάνει την χορήγηση υγρών ενδοφλέβια, καθώς και φάρμακα που ενισχύουν την καρδιακή λειτουργία και το κυκλοφοριακό σύστημα.

Ο ασθενής μπορεί να λάβει αντιισταμινικά, όπως η διφαινυδραμίνη, και κορτικοστεροειδή, όπως η πρεδνιζόνη, για την περαιτέρω ανακούφιση των συμπτωμάτων (πάντα αφού έχουν ληφθεί όλες οι απαραίτητες ενέργειες για την αποφυγή του κινδύνου απώλειας ζωής και η χορήγηση επινεφρίνης).


Πρόγνωση

Η αναφυλαξία είναι μια οξεία διαταραχή που μπορεί να αποβεί μοιραία αν ο ασθενής δε λάβει έγκαιρα θεραπευτική αγωγή. Συνήθως τα συμπτώματα εμφανίζουν σαφή βελτίωση εάν αντιμετωπιστούν σωστά, γεγονός που καθιστά την ταχεία αντιμετώπιση ακόμα πιο σημαντική.


Επιπλοκές

• Απόφραξη των αεραγωγών / των αναπνευστικών οδών
• Καρδιακή ανακοπή (έλλειψη καρδιακού παλμού)
• Αναπνευστική ανακοπή (έλλειψη αναπνοής)
• Σοκ

Επικοινωνία με τον ιατρό σας

Καλέστε το 166 εάν παρουσιάσετε συμπτώματα οξείας αναφυλαξίας. Εάν είστε μαζί με κάποιο άλλο άτομο, ζητήστε να σας μεταφέρουν στο πλησιέστερο εφημερεύον νοσοκομείο.


Πρόληψη

Αποφεύγετε γνωστά αλλεργιογόνα. Εάν κάποιος αναπτύξει συμπτώματα αλλεργικής αντίδρασης θα πρέπει να παρακολουθηθεί. Σε περιπτώσεις ήπιων συμπτωμάτων, η παρακολούθηση μπορεί να γίνει κατ’ οίκον.

Περιστασιακά, άνθρωποι που έχουν ιστορικό φαρμακογενών αλλεργιών
μπορούν να λάβουν τη φαρμακευτική αγωγή στην οποία εμφανίζουν αλλεργική αντιδράση, αρκεί να έχουν ήδη λάβει κορτικοστεροειδή (πρεδνιζόνη) και αντιισταμινικά (διφαινυδραμίνη).

Άτομα με ιστορικό αλλεργικών αντιδράσεων σε δήγματα εντόμων θα πρέπει να φέρουν μαζί τους κιτ εκτάκτων αναγκών που θα εμπεριέχει επινεφρίνη σε ενέσιμη μορφή και μασώμενα αντιισταμινικά. Επίσης, θα πρέπει να φορούν ταυτότητα δηλώνοντας την αλλεργική τους αντίδραση, σε μορφή περιδαιρίου ή περιχειριδίου.