Ορισμός

Η αρρυθμία είναι μια διαταραχή στον ρυθμό της καρδιάς ή στη συχνότητα των καρδιακών παλμών. Η καρδιά μπορεί να πάλλεται πολύ αργά ή πολύ γρήγορα ή να κάνει παραπάνω παλμούς ή να κάνει διακοπές ή να παρουσιάζει άλλες ανωμαλίες στον ρυθμό της.


Περιγραφή

Οι αρρυθμίες είναι αποκλίσεις από την ομαλή διακύμανση του καρδιακού παλμού, γεγονός που κάνει την καρδιά να κτυπά ανώμαλα. Ο ομαλός παλμός ξεκινά στον δεξιό κόλπο, τον φυσικό βηματοδότη της καρδιάς (φλεβοκόμβο), που στέλνει ένα ηλεκτρικό σήμα στο κέντρο της καρδιάς, στον κολποκοιλιακό κόμβο. Ο κολποκοιλιακός κόμβος στη συνέχεια στέλνει σήματα στον κεντρικό θάλαμο λειτουργίας της καρδιάς για να προκαλέσει συσπάσεις στην κοιλία. Οι αρρυθμίες συμβαίνουν όταν ο καρδιακός παλμός ξεκινά σε άλλο σημείο της καρδιάς και όχι στον κολποκοιλιακό κόμβο ή όταν αναπτύσσεται ανώμαλος ρυθμός παλμών ή όταν ‘μπλοκάρεται’ η μεταφορά του ηλεκτρικού σήματος κατά τη διαδρομή του.

Οι αρρυθμίες είναι συνήθεις στους μεσήλικες. Καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν, η πιθανότητα να εμφανίσουν αρρυθμία αυξάνει. Οι αρρυθμίες συχνά συμβαίνουν σε ανθρώπους που δεν αντιμετωπίζουν καρδιακές παθήσεις. Στους ανθρώπους αυτούς η ίδια η πάθηση είναι επικίνδυνη, όχι η αρρυθμία. Οι αρρυθμίες συχνά συμβαίνουν κατά τη διάρκεια ενός εμφράγματος και μετά από αυτό. Κάποιοι τύποι αρρυθμίας, όπως η κοιλιακή ταχυκαρδία, είναι σοβαρές και πολλές φορές αποτελούν απειλή για τη ζωή του ανθρώπου.

Οι αργοί καρδιακοί παλμοί (λιγότεροι από 60 το λεπτό) ονομάζονται βραδυκαρδίες, ενώ γρήγοροι παλμοί (περισσότεροι από 100 το λεπτό) ονομάζονται ταχυκαρδίες. Η βραδυκαρδία μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την επιβράδυνση της κυκλοφορίας του αίματος που συνεπάγεται ελλιπή οξυγόνωση του σώματος και κυρίως του εγκεφάλου. Οι ταχυκαρδίες μπορεί επίσης να μειώσουν την ικανότητα της καρδιάς να πάλλεται αποτελεσματικά επειδή οι κοιλίες δεν έχουν αρκετό χρόνο ώστε να γεμίσουν εντελώς.

Οι αρρυθμίες χαρακτηρίζονται από το σημείο προέλευσής τους. Τους κόλπους ή τις κοιλίες. Υπερκοιλιακές αρρυθμίες συμβαίνουν στις άνω περιοχές της καρδιάς και είναι λιγότερο σοβαρές από τις κοιλιακές αρρυθμίες. Η κοιλιακή μαρμαρυγή είναι η πλέον σοβαρή αρρυθμία και μπορεί να αποβεί θανατηφόρα αν δεν υπάρξει άμεση ιατρική βοήθεια.

Αιτίες και συμπτώματα

Σε πολλές περιπτώσεις, η αιτία της αρρυθμίας είναι άγνωστη. Στις γνωστές αιτίες αρρυθμίας περιλαμβάνονται οι καρδιακές παθήσεις, το stress, η κατανάλωση καφεΐνης, το κάπνισμα, το αλκοόλ, τα διαιτητικά χάπια, τα αντιβηχικά και τα φάρμακα για το κρυολόγημα.


Συμπτώματα της αρρυθμίας:

• Γρήγορος ή ακανόνιστος καρδιακός παλμός,
• Σκίρτημα ή ‘φτερούγισμα’ στο στήθος,
• Ζάλη,
• Λιποθυμία
• Δύσπνοια και πόνοι στο στήθος


Διάγνωση

Η διάγνωση της αρρυθμίας γίνεται με στηθοσκοπική εξέταση, ηλεκτροκαρδιογράφημα και ηλεκτροφυσιολογικές μελέτες. Μερικές φορές οι αρρυθμίες εντοπίζονται με τη στηθοσκοπική εξέταση του ασθενούς αλλά, δεδομένου ότι οι αρρυθμίες δεν είναι συνεχείς, μπορεί να μην εντοπισθούν κατά την εξέταση.

Το ηλεκτροκαρδιογράφημα απεικονίζει τη δραστηριότητα της καρδιάς και μπορεί να αποκαλύψει έλλειψη οξυγόνου από κακή κυκλοφορία (ισχαιμία). Ηλεκτρόδια καλυμμένα με διαγώγιμο ζελέ τοποθετούνται στο στήθος, τους βραχίονες και τις κνήμες του ασθενούς. Στέλνουν τη διέγερση από την καρδιακή δραστηριότητα διαμέσου ενός μόνιτορ (ταλαντοσκόπιο) σε ένα μηχάνημα εγγραφής που τις αποτυπώνει σε χαρτί. Η εξέταση διαρκεί περίπου 10 λεπτά και πραγματοποιείται στο ιατρείο. Ένας άλλος τύπος ηλεκτροκαρδιογραφήματος, το γνωστό ως τεστ κοπώσεως, μετρά την αντίδραση της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων στη σωματική διέγερση ενώ ο ασθενής ασκείται σε κυλιόμενο διάδρομο ή ποδήλατο. Αυτό το τεστ πραγματοποιείται είτε σε ιατρείο είτε σε εργαστήριο και κρατάει από 15 έως 30 λεπτά. Άλλοι τύποι ηλεκτροκαρδιογραφημάτων είναι η 24ωρη καταγραφή του ηλεκτροκαρδιογραφήματος (holter), μέσω μιας φορητής συσκευής που συνδέεται στον ασθενή και καταγράφει τον καρδιακό ρυθμό για ένα 24ωρο. Στην περίπτωση αυτή ο ασθενής φορά έναν ‘μαγνητοφωνάκι’ στο στήθος του, που καταγράφει τον ρυθμό της καρδιάς του κατά τη διάρκεια των καθημερινών δραστηριοτήτων του. Η τηλεφωνική παρακολούθηση μπορεί να εντοπίσει αρρυθμίες που εμφανίζονται σποραδικά. Παρόμοια με το holter, η τηλεφωνική παρακολούθηση μπορεί να συνεχιστεί για μέρες ή και βδομάδες και δίνει τη δυνατότητα στον ασθενή να στέλνει ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα μέσω τηλεφώνου σε ένα σταθμό παρακολούθησης όταν νιώθει αρρυθμία ή εναλλακτικά να αποθηκεύει την πληροφορία σε ένα μαγνητόφωνο και να τη στέλνει αργότερα.

Οι ηλεκτροφυσιολογικές μελέτες είναι επεμβατικές διαδικασίες που πραγματοποιούνται σε νοσοκομείο προκειμένου να βρεθεί η αιτία των σοβαρών αρρυθμιών και η ανταπόκριση σε διαφορετικές θεραπείες. Περιλαμβάνουν τον καρδιακό καθετηριασμό, κατά τον οποίο καθετήρες οι οποίοι καταλήγουν σε ηλεκτρόδια, περνούν από μια φλέβα στον βραχίονα ή στο πόδι και – δια μέσου των αιμοφόρων αγγείων - στην καρδιά. Τα ηλεκτρόδια καταγράφουν αντιδράσεις της καρδιάς, εντοπίζοντας από πού ξεκινά η αρρυθμία. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αυτής, οι γιατροί μπορούν να ελέγξουν την επίδραση διαφόρων φαρμάκων, προκαλώντας αρρυθμία μέσω των ηλεκτροδίων, ή να δοκιμάσουν διαφορετικά φάρμακα. Η διαδικασία διαρκεί μία με δύο ώρες και στη διάρκειά της ο ασθενής είναι ξύπνιος αλλά ελαφρά ναρκωμένος. Τοπική αναισθησία χορηγείται με ένεση στις περιοχές εισόδου του καθετήρα.

Θεραπεία

Πολλές αρρυθμίες δεν απαιτούν καμία θεραπεία. Για τις σοβαρές αρρυθμίες , η θεραπευτική αγωγή για υπάρχουσα καρδιοπάθεια, μερικές φορές αντιμετωπίζει και την αρρυθμία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ίδια η αρρυθμία αντιμετωπίζεται με φάρμακα, ηλεκτροσόκ (απινιδισμό), αυτόματους απινιδωτές, τεχνητούς βηματοδότες, καθετηριασμό, ή χειρουργική επέμβαση. Οι υπερκοιλιακές αρρυθμίες συχνά μπορούν να αντιμετωπισθούν με φαρμακευτική αγωγή. Αντίθετα, οι κοιλιακές αρρυθμίες είναι πιο περίπλοκες στη θεραπεία τους.
H θεραπεία με φάρμακα μπορεί να ρυθμίσει τις αρρυθμίες, αλλά η εξεύρεση του σωστού φαρμάκου και της σωστής δοσολογίας απαιτεί προσοχή και μπορεί να πάρει χρόνο. Στα κοινά φάρμακα για την καταπολέμηση της αρρυθμίας περιλαμβάνονται οι β-αναστολείς, οι αποκλειστές ασβεστίου , η quinnidine, φυτικά παρασκευάσματα και η procanaimide. Εξαιτίας των ισχυρών παρενεργειών που μπορεί να έχουν, ισχυρότερα αναισθητοποιητικά φάρμακα χορηγούνται μόνο σε αρρυθμίες που απειλούν τη ζωή του ασθενούς. Όλα τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της αρρυθμίας έχουν πιθανές παρενέργειες, που κυμαίνονται από ήπιες επιπλοκές όπως με τους β-καταστολείς και τους αποκλειστές ασβεστίου, σε πιο σοβαρές όπως με τα αναισθητοποιητικά φάρμακα που παραδόξως μπορεί τα ίδια να προκαλέσουν αρρυθμίες ή να τις επιδεινώσουν. Η ανταπόκριση στα φάρμακα μετριέται συνήθως με το ηλεκτροκαρδιογράφημα, το holter ή την ηλεκτροφυσιολογική μελέτη.

Σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης εφαρμόζεται ο απινιδισμός (defibrillation), δηλαδή το ηλεκτροσόκ στο θωρακικό τοίχωμα. Ο απινιδισμός αποκαθιστά τον κανονικό ρυθμό της καρδιάς. Ακολουθείται από φαρμακευτική αγωγή ώστε να προληφθεί η επανεμφάνιση της αρρυθμίας.
Τεχνητοί βηματοδότες που αποκαθιστούν τον ομαλό ρυθμό της καρδιάς μπορούν να τοποθετηθούν κάτω από το δέρμα με μια απλή επέμβαση. Απολήξεις του βηματοδότη εγκαθίστανται στη δεξιά πλευρά της καρδιάς. Οι βηματοδότες χρησιμοποιούνται για τη διόρθωση της βραδυκαρδίας και μερικές φορές μετά από χειρουργική επέμβαση ή καθετηριασμό.

Εμφυτεύσιμοι αυτόματοι απινιδωτές διορθώνουν τις απειλητικές για τη ζωή κοιλιακές αρρυθμίες, εντοπίζοντάς τις και στη συνέχεια αποκαθιστώντας τον παλμό ή προκαλώντας ένα ηλεκτροσόκ στην καρδιά. Εμφυτεύονται μέσα στο θωρακικό τοίχωμα χωρίς να απαιτείται μείζον χειρουργείο και αποθηκεύουν πληροφορίες για μελλοντική αξιολόγηση από τους γιατρούς. Οι εμφυτεύσιμοι αυτόματοι απινιδωτές έχουν αποδειχθεί πιο αποτελεσματικοί από ότι μόνο τα φάρμακα, επειδή σώζουν ζωές. Συχνά χρησιμοποιούνται παράλληλα με φαρμακευτική αγωγή.
Η μέθοδος της κατάλυσης, δηλ. της ηλεκτρικής καταστροφής του κέντρου παραγωγής της αρρυθμίας ή των ηλεκτρικών της διαδρομών με χορήγηση ηλεκτρικού ρεύματος υψηλής τάσης, γνωστό ως ‘Αblation’, εφαρμόζεται είτε με καθετήρα είτε χειρουργικά. Η υπερκοιλιακή ταχυκαρδία μπορεί να αντιμετωπισθεί επιτυχώς με το Ablation. To Ablation με καθετήρα πραγματοποιείται σε ειδικό εργαστήριο με τον ασθενή ελαφρώς ναρκωμένο. Ενας καθετήρας εφοδιασμένο με μηχανισμό που χαρτογραφεί τις ηλεκτρικές διαδρομές εισάγεται σε μια φλέβα και οδηγείται μέσα στην καρδιά. Υψηλής συχνότητας ραδιοκύματα χρησιμοποιούνται για να αφαιρέσουν τη διαδρομή ή τις διαδρομές που προκαλούν την αρρυθμία. To χειρουργικό Ablation είναι παρόμοιο κατ’ αρχήν αλλά πραγματοποιείται σε νοσοκομείο, με τη χρήση ‘κρύας’ μήλης αντί των ραδιοκυμάτων για την καταστροφή των ιστών. Το Αblation εφαρμόζεται όπου η φαρμακευτική αντιμετώπιση έχει αποτύχει.
Μια άλλη μορφή χειρουργικής επέμβασης για την απινίδωση των κόλπων συνίσταται σε πολλαπλές τομές στον κόλπο που επιτρέπουν τα ηλεκτρικά κύματα να κινηθούν αποτελεσματικά. Αυτή η μέθοδος συχνά συνιστάται σε ασθενείς που δεν έχουν ανταποκριθεί σε φάρμακα ή στον απινιδισμό.

Εναλλακτική θεραπεία

Από τη στιγμή που κάποιες αρρυθμίες μπορεί να είναι απειλητικές για τη ζωή, ο ασθενής θα πρέπει πρώτα να συμβουλευθεί ένα συμβατικό γιατρό. Ο βελονισμός μπορεί να διορθώσει έναν ελάχιστο αριθμό (1,5%) περιπτώσεων κολπικής μαρμαρυγής. Για νέες, ήσσονος σημασίας αρρυθμίες, ο βελονισμός μπορεί να είναι αποτελεσματικός σε ποσοστό 70% των περιπτώσεων, αλλά αυτό το νούμερο μπορεί να μη διαφέρει πολύ από τη θεραπεία με placebo. Tόσο οι δυτικές όσο και οι κινεζικές θεραπείες με βότανα χρησιμοποιούνται επίσης για τη θεραπεία της αρρυθμίας. Δεδομένου ότι η ‘μπερκιά’ (Crataegus laevigata) διαστέλλει τα αιμοφόρα αγγεία και διεγείρει τους μυς της καρδιάς, μπορεί να βοηθά στη σταθεροποίηση των αρρυθμιών. Είναι ήπιο και κατάλληλο για οικιακή χρήση, αντίθετα με το ‘κορακόχορτο’ (Digitalis purpurea), ένα βότανο του οποίου η επίδραση στην καρδιά είναι τόσο ισχυρή που δεν πρέπει να χορηγείται χωρίς την επίβλεψη ειδικού. Οι ομοιοπαθητικοί συνήθως προτείνουν θεραπείες με βότανα όπως η Λάχεσις, το ακόνιτο ή ψιάκι (Aconitum napellus) για την αντιμετώπιση των ήπιων αρρυθμιών.


Πρόγνωση

Η εξέλιξη στις διαγνωστικές τεχνικές, τα νέα φάρμακα και η ιατρική τεχνολογία έχουν παρατείνει τη ζωή πολλών ασθενών με σοβαρές αρρυθμίες. Οι διαγνωστικές τεχνικές δίνουν τη δυνατότητα στους επιστήμονες να διαπιστώνουν με ακρίβεια το είδος της αρρυθμίας, ενώ τα καινούρια φάρμακα, η πρόοδος στην τεχνολογία των βηματοδοτών, η ανάπτυξη των εμφυτεύσιμων απινιδωτών και η πρόοδος στις τεχνικές απινίδωσης προσφέρουν αποτελεσματικές θεραπείες για πολλούς τύπους αρρυθμίας.

Πρόληψη

Ορισμένες αρρυθμίες μπορεί να προληφθούν με τον έλεγχο του στρες και της νευρικότητας όπως επίσης με την αποφυγή κατανάλωσης καφεΐνης, αλκοόλ, αποσυμφορητικών φαρμάκων, κοκαΐνης και καπνίσματος.


Όροι – Κλειδιά

Βραδυκαρδία: Αργός καρδιακός παλμός. Ο ένας από τους δύο τύπους αρρυθμίας.
Ηλεκτροκαρδιογράφημα: Εξέταση που καταγράφει τον καρδιακό παλμό με τη χρήση
ηλεκτροδίων
Ηλεκτροφυσιολογική μελέτη: Εξέταση με καρδιακό καθετηριασμό και έκλυση ηλεκτρικού
ρεύματος με σκοπό την πρόκληση αρρυθμίας. Η εξέταση αυτή εξακριβώνει την πηγή της αρρυθμίας και χρησιμεύει ως τεστ για την αποτελεσματικότητα των αντιαρρυθμικών φαρμάκων.
Ταχυκαρδία: Γρήγορος καρδιακός παλμός. Ο ένας από τους δύο τύπους αρρυθμίας.

Ορισμός

Μυοκαρδίτιδα ονομάζεται η φλεγμονή του μυοκαρδίου.



Εναλλακτικοί ορισμοί

Φλεγμονή – μυοκάρδιο


Αιτίες, περιστατικά και παράγοντες κινδύνου

Η μυοκαρδίτιδα είναι μια ασυνήθιστη διαταραχή που τις περισσότερες φορές οφείλεται σε λοιμώξεις από ιούς, βακτηρίδια ή μύκητες που φθάνουν στην καρδιά.

Ιογενείς λοιμώξεις:

• Ιοί coxsackie (εντεροϊοί)
• Mεγαλυκυτταροϊός
• Ηπατίτιδα C
• Έρπης
• AIDS
• Παρβοϊός

Βακτηριδιακές λοιμώξεις:

• Χλαμύδια
• Μυκόπλασμα
• Στρεπτόκοκκος
• Τρεπόνημα

Μυκητιακές λοιμώξεις:

• Ασπέργιλλος
• Κάντιντα
• Κοκκιδίωση
• Κρυπτόκοκκος
• Ιστόπλασμα
• Σχιστοσωμίαση

Όταν προσβληθείτε από κάποια λοίμωξη, το ανοσοποιητικό σας σύστημα παράγει κάποια ειδικά κύτταρα που απελευθερώνουν χημικές ουσίες για να αποτρέψουν την ασθένεια. Αν η λοίμωξη προσβάλει την καρδιά σας, τα κύτταρα που παράγονται για να καταπολεμήσουν τη λοίμωξη εισβάλλουν στην καρδιά. Ωστόσο, οι χημικές ουσίες που παράγει το ανοσοποιητικό σύστημα μπορούν να προξενήσουν βλάβη στην καρδιά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η καρδιά να παχυνθεί, να διογκωθεί ή να αδυνατίσει. Αυτά όλα οδηγούν σε καρδιακή ανεπάρκεια.


Άλλες αιτίες μυοκαρδίτιδας είναι:
• Αλλεργικές αντιδράσεις σε συγκεκριμένα φάρμακα ή τοξίνες (αλκοόλ, κοκαΐνη, ορισμένα χημειοθεραπευτικά φάρμακα, βαρέα μέταλλα και κατεχολαμίνες)
• Επαφή με ορισμένες χημικές ουσίες
• Ορισμένες ασθένειες που προξενούν φλεγμονή σε όλο το σώμα (ρευματοειδής αρθρίτιδα, σαρκοείδωση)


Συμπτώματα

Μπορεί να μην υπάρχουν συμπτώματα. Αν παρουσιαστούν, μπορεί να είναι:

• Ανώμαλος καρδιακός παλμός
• Πόνος στο στήθος που μοιάζει με έμφραγμα
• Εξάντληση
• Πυρετός και σημάδια λοίμωξης, όπως πονοκέφαλος, μυϊκοί πόνοι, πονόλαιμος, διάρροια, εξάνθημα
• Πόνοι ή οίδημα (πρήξιμο) στις αρθρώσεις
• Οίδημα (πρήξιμο) των ποδιών
• Δύσπνοια


Άλλα συμπτώματα που μπορεί να συνοδεύουν την ασθένεια είναι:

• Λιποθυμία, που συχνά συνδέεται με τον ανώμαλο καρδιακό ρυθμό
• Ολιγουρία



Σημάδια και εξετάσεις

Από τη φυσική εξέταση μπορεί να εξακριβωθούν τα ακόλουθα:
• Αφύσικοι καρδιακοί παλμοί ή ήχοι (‘μουρμουρητό’, πρόσθετοι καρδιακοί ήχοι)
• Υγρό στους πνεύμονες
• Ταχυκαρδία
• Οίδημα (πρήξιμο) των ποδιών


Στις εξετάσεις για τη διάγνωση της μυοκαρδίτιδας περιλαμβάνονται:

• Καλλιέργεια αίματος για την εξακρίβωση της λοίμωξης
• Εξέταση αίματος αντιμυοκαρδιακών αντισωμάτων
• Ακτινογραφία θώρακα
• Ηλεκτροκαρδιογράφημα
• Βιοψία μυοκαρδίου (ενδομυοκαρδιακή βιοψία)
• Μέτρηση ερυθρών αιμοσφαιρίων
• Υπερηχογράφημα καρδιάς (ηχοκαρδιογράφημα)
• Μέτρηση λευκών αιμοσφαιρίων


Θεραπεία

Η θεραπεία στοχεύει στην καταπολέμηση της αιτίας που προκάλεσε το πρόβλημα και μπορεί να περιλαμβάνει:
• Αντιβιοτικά
• Αντιφλεγμονώδη φάρμακα για την αντιμετώπιση του οιδήματος
• Διουρητικά για την αποβολή των πλεοναζόντων υγρών από το σώμα
• Διατροφή χαμηλή σε αλάτι
• Μειωμένη σωματική δραστηριότητα

Αν το μυοκάρδιο είναι εξασθενημένο, ο γιατρός θα σας δώσει φάρμακα για τη θεραπεία της καρδιακής ανεπάρκειας. Ο ανώμαλος καρδιακός ρυθμός μπορεί να απαιτήσει χρήση πρόσθετων φαρμάκων, βηματοδότη ή εμφυτεύσιμο καρδιομετατροπέα - απινιδωτή. Αν υπάρχει θρόμβος αίματος στον θάλαμο της καρδιάς, θα σας χορηγηθεί και αντιπηκτικό φάρμακο.


Πρόγνωση

Το πόσο καλά θα πάτε εξαρτάται από την αιτία που προκάλεσε το πρόβλημα και από τη γενικότερη κατάσταση της υγείας σας. Η πρόγνωση ποικίλλει. Κάποια άτομα επανέρχονται πλήρως. Άλλα μπορεί να αποκτήσουν μόνιμη καρδιακή ανεπάρκεια.


Επιπλοκές

• Μυοκαρδιοπάθεια
• Καρδιακή ανεπάρκεια
• Περικαρδίτιδα

Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας

Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας αν παρουσιάζετε συμπτώματα μυοκαρδίτιδας, ιδιαίτερα μετά από πρόσφατη λοίμωξη.
Αναζητήστε άμεση ιατρική βοήθεια αν έχετε έντονα συμπτώματα ή διαγνωστήκατε με μυοκαρδίτιδα, με επιδεινούμενα συμπτώματα όπως:
• Πόνο στο στήθος
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Οίδημα (πρήξιμο)


Πρόληψη

Η άμεση θεραπεία των ασθενειών που μπορεί να προκαλέσουν μυοκαρδίτιδα, μειώνει τον κίνδυνο.