Ορισμός

Αν ένα οστό δεχθεί μεγαλύτερη πίεση από όση μπορεί να αντέξει, θα ραγίσει ή θα σπάσει. Το σπάσιμο οποιουδήποτε μεγέθους ονομάζεται κάταγμα. Αν το σπασμένο οστό τρυπήσει το δέρμα και προεξέχει, ονομάζεται ανοιχτό (σύνθετο) κάταγμα.
Το κάταγμα πίεσης (ράγισμα) είναι μια τριχοειδής σχισμή του οστού που αναπτύσσεται εξαιτίας επαναλαμβανόμενης και παρατεταμένης άσκησης βάρους στο σημείο αυτό.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Οστό – σπασμένο, Κάταγμα, Κάταγμα πίεσης (ράγισμα)


Τι πρέπει να προσέξετε

Είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς ένα εξαρθρωμένο από ένα σπασμένο οστό. Ωστόσο και τα δύο είναι επείγοντα ιατρικά περιστατικά, και τα βήματα για τις πρώτες βοήθειες είναι τα ίδια.


Αιτίες

Οι ακόλουθες είναι συχνές αιτίες καταγμάτων:

• Πτώση από μεγάλο ύψος
• Αυτοκινητιστικά ατυχήματα
• Άμεσα χτυπήματα
• Κακοποίηση παιδιών
• Επαναλαμβανόμενη πίεση, όπως αυτή που προκαλείται από το τρέξιμο, μπορεί να προκαλέσει ράγισμα στο πόδι, τον αστράγαλο, την κνήμη ή το ισχίο.

Συμπτώματα

• Ένα εμφανώς μετατοπισμένο ή παραμορφωμένο μέλος ή άρθρωση
• Πρήξιμο και εκχύμωση ή αιμορραγία
• Οξύς πόνος
• Μούδιασμα και κνησμός
• Σχισμένο δέρμα και προεξέχον οστό
• Περιορισμένη κινητικότητα ή αδυναμία κίνησης του τραυματισμένου μέλους

Πρώτες βοήθειες

1. Ελέγξτε αν ο τραυματίας αναπνέει κανονικά. Αν είναι απαραίτητο, καλέστε το 166 και αρχίστε ασκήσεις ανάνηψης ή περιορισμού της αιμορραγίας.
2. Κρατήστε τον τραυματία ακίνητο και ήρεμο.
3. Εξετάστε τον τραυματία προσεκτικά για ενδεχόμενα πρόσθετα τραύματα.
4. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αν φθάσει γρήγορα η ιατρική βοήθεια, αφήστε το ιατρικό προσωπικό να αναλάβει τη φροντίδα του τραυματία.
5. Αν το οστό προεξέχει από το δέρμα, θα πρέπει να αντιμετωπισθεί άμεσα για να προληφθεί τυχόν μόλυνση. Μην αναπνέετε πάνω από την πληγή και μην δοκιμάσετε να την ψηλαφίσετε. Αν είναι δυνατόν, ξεπλύνετε ελαφρά το τραύμα για να αφαιρέσετε τυχόν βρώμα (χώμα κλπ.), αλλά μην τρίψετε δυνατά ή ρίξετε πολύ υγρό πάνω του. Καλύψτε το με αποστειρωμένους επιδέσμους.
6. Αν χρειάζεται, ακινητοποιήστε το σπασμένο οστό με νάρθηκα ή αναρτήρα. Πρόχειροι νάρθηκες γίνονται με μια εφημερίδα τυλιγμένη ρολό ή ένα κομμάτι ξύλο. Ακινητοποιήστε την περιοχή πάνω και κάτω από το τραυματισμένο οστό.
7. Εφαρμόστε παγοκύστες για τη μείωση του πόνου και του πρηξίματος.
8. Λάβετε μέτρα για να προλάβετε τυχόν σοκ. Ξαπλώστε κάτω τον τραυματία, ανασηκώστε του τα πόδια ώστε να είναι περίπου 30 εκ. ψηλότερα από το κεφάλι και καλύψτε τον με ένα παλτό ή μια κουβέρτα. Ωστόσο, ΜΗΝ μετακινήσετε τον τραυματία αν υποψιάζεστε τραύμα στο κεφάλι, τον αυχένα ή την πλάτη.

ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ

Ελέγξτε την κυκλοφορία του αίματος του τραυματία. Πιέστε σταθερά το δέρμα κάτω από το σημείο του κατάγματος. (Για παράδειγμα, αν το κάταγμα είναι στο πάνω μέρος του ποδιού, πιέστε το κάτω μέρος). Στην αρχή θα πρέπει να είναι άσπρο και σε δύο δευτερόλεπτα περίπου να γίνει ρόδινο. Αλλα σημάδια ανεπαρκούς κυκλοφορίας είναι το ωχρό ή κυανό δέρμα, το μούδιασμα ή ο κνησμός και η έλλειψη παλμού. Αν η κυκλοφορία είναι ανεπαρκής και το εκπαιδευμένο ιατρικό προσωπικό ΔΕΝ έρθει γρήγορα, προσπαθήστε να ευθυγραμμίσετε το τραυματισμένο μέλος σε θέση ανάπαυσης. Αυτό θα μειώσει το πρήξιμο, τον πόνο και τη βλάβη στους ιστούς από την έλλειψη αιμάτωσης.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑΣ

1. Τυλίξτε το τραύμα με ένα στεγνό καθαρό ύφασμα.
2. Αν η αιμορραγία συνεχίζεται, πιέστε δυνατά πάνω στο τραύμα. ΜΗΝ χρησιμοποιήσετε αιμοστατικό περίδεσμο (τουρνικέ) στα άκρα για να σταματήσετε την αιμορραγία εκτός κι αν απειλείται η ζωή του τραυματία από αυτήν.

Τι να ΜΗΝ κάνετε

• ΜΗΝ μετακινείτε τον τραυματία πριν σταθεροποιήσετε το σπασμένο οστό
• ΜΗΝ μετακινείτε άτομο με τραυματισμένο ισχίο, λεκάνη ή μηρό εκτός κι αν απολύτως απαραίτητο. Αν πρέπει να μετακινήσετε τον τραυματία σε ασφαλές σημείο, τραβήξτε τον από τα ρούχα (όπως οι ώμοι του πουκαμίσου, η ζώνη, ή τα μπατζάκια του παντελονιού).
• ΜΗΝ μετακινείτε άτομο που έχει πιθανόν τραυματιστεί στη σπονδυλική στήλη.
• ΜΗΝ δοκιμάζετε να επαναφέρετε ένα οστό στη σωστή θέση ή να του αλλάξετε θέση εκτός κι αν φαίνεται ότι εμποδίζεται η κυκλοφορία του αίματος.
• ΜΗΝ δοκιμάζετε να αποκαταστήσετε τη σπονδυλική στήλη στη σωστή θέση σε περίπτωση που δείχνει να έχει τραυματιστεί.
• ΜΗΝ δοκιμάζετε την κινητικότητα ενός οστού.

Καλέστε αμέσως ιατρική βοήθεια αν

Καλέστε ασθενοφόρο αν:

• Υπάρχει υποψία για κάταγμα στο κεφάλι, τον αυχένα ή την πλάτη.
• Υπάρχει υποψία για κάταγμα στο ισχίο, την λεκάνη ή τον μηρό.
• Δεν μπορείτε να ακινητοποιήσετε εντελώς το τραύμα επιτόπου μόνοι σας.
• Υπάρχει εκτεταμένη αιμορραγία.
• Μια περιοχή κάτω από την τραυματισμένη άρθρωση είναι ωχρή, κρύα, άκαμπτη ή κυανή.
• Υπάρχει οστό που προεξέχει από το δέρμα.

Ακόμα κι αν τα κατάγματα σε άλλα οστά μπορεί να μην αποτελούν επείγοντα ιατρικά περιστατικά, χρειάζονται και αυτά ιατρική φροντίδα. Καλέστε τον γιατρό σας και φροντίστε να σας δει.
Αν ένα παιδί δεν αντέχει πίεση ή βάρος σε ένα πόδι ή χέρι μετά από ατύχημα, ή αδυνατεί να το κινήσει, ή βλέπετε καθαρά ότι υπάρχει παραμόρφωση, πρέπει να υποψιαστείτε κάταγμα και να ζητήσετε ιατρική βοήθεια.


Πρόληψη

• Φοράτε προστατευτικά ενδύματα όταν κάνετε σκι, ποδηλασία, παγοδρομία ή συμμετέχετε σε σπορ που συνεπάγονται επαφή με άλλους. Τέτοια είναι τα κράνη, τα προστατευτικά των αγκώνων, των γονάτων και των κνημών.
• Δημιουργήστε ένα σπίτι ασφαλές για παιδιά. Φράξτε τις σκάλες και κρατάτε τα παράθυρα κλειστά.
• Διδάξτε τα παιδιά πώς να φροντίζουν μόνα για την ατομική τους ασφάλεια.
• Επιβλέπετε προσεκτικά τα παιδιά. Δεν υπάρχει υποκατάστατο της επίβλεψης, όσο ασφαλές κι αν είναι το περιβάλλον ή η περίσταση.
• Προλάβετε τις πτώσεις με τον μην στέκεστε όρθιοι πάνω σε καρέκλες, πάγκους ή άλλα ασταθή αντικείμενα. Απομακρύνετε χαλιά και καλώδια από το πάτωμα. Χρησιμοποιείτε χειρολαβές στις σκάλες και αντιολισθητικά χαλάκια στο μπάνιο. Αυτά τα μέτρα είναι ιδιαίτερα αναγκαία για τους ηλικιωμένους.

Ορισμός

Εξάρθρωση είναι όταν δύο οστά φεύγουν από τη θέση τους στο σημείο που συναντώνται, δηλαδή στην άρθρωση. Ένα εξαρθρωμένο οστό δεν είναι πλέον στη φυσιολογική του θέση. Επίσης, η εξάρθρωση μπορεί να προκαλέσει βλάβη και στους συνδέσμους και τα νεύρα.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Μετατόπιση άρθρωσης


Τι πρέπει να προσέξετε

Είναι μάλλον δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς το εξαρθρωμένο από το σπασμένο οστό. Και τα δύο αποτελούν επείγοντα ιατρικά περιστατικά και απαιτούν τις ίδιες πρώτες βοήθειες. Οι βλάβες στους πέριξ συνδέσμους γενικά χρειάζονται 3 με 6 εβδομάδες για να αποκατασταθούν.

Αίτια

Οι εξαρθρώσεις συνήθως προκαλούνται από απότομη πρόσκρουση . Αυτό συμβαίνει μετά από χτύπημα, πτώση ή άλλο τραυματισμό της άρθρωσης.


Συμπτώματα

Μια μετατοπισμένη άρθρωση μπορεί να είναι:

• Εμφανώς εκτός κανονικής θέσης, αλλοιωμένη σε χρώμα ή παραμορφωμένη
• Περιορισμένης κινητικότητας
• Πρησμένη ή μελανιασμένη
• Πολύ επώδυνη, ιδιαίτερα αν προσπαθήσετε να την χρησιμοποιήσετε ή ρίξετε βάρος σε αυτήν

Το υπεξάρθρημα της κεφαλής της κερκίδας (nursemaid’s elbow) είναι μια μερική εξάρθρωση συνήθης στα νήπια. Η κύρια ένδειξη είναι η άρνηση να χρησιμοποιήσει το νήπιο τον βραχίονά του. Το περιστατικό αυτό μπορεί εύκολα να αντιμετωπιστεί στο ιατρείο χωρίς να είναι απαραίτητα το ακόλουθα βήματα πρώτων βοηθειών.



Πρώτες βοήθειες

1. Καλέστε ασθενοφόρο πριν αποφασίσετε να προσφέρετε τις πρώτες βοήθειες σε κάποιον με πιθανή εξάρθρωση, ιδιαίτερα αν το ατύχημα που προκάλεσε τη βλάβη αποτελεί απειλή για τη ζωή.
2. Αν υπήρξε σοβαρός τραυματισμός, ελέγξτε την αναπνοή και την κυκλοφορία του αίματος του τραυματία. Αν είναι απαραίτητο, αρχίστε ασκήσεις αναπνοής, ανάνηψης ή περιορισμού της αιμορραγίας.
3. Μην μετακινήσετε τον τραυματία αν πιστεύετε ότι έχει τραυματιστεί στο κεφάλι, την πλάτη ή τα πόδια. Κρατήστε τον ακίνητο και καθησυχάστε τον.
4. Αν το δέρμα έχει σχιστεί, λάβετε μέτρα ώστε να αποφευχθεί τυχόν μόλυνση. Μην αναπνέετε πάνω από την πληγή και μην την ψηλαφείτε. Αν είναι δυνατόν, ξεπλύνετε ελαφρά το τραύμα για να αφαιρέσετε τυχόν βρώμα (χώμα κλπ.), αλλά μην τρίβετε ή αγγίζετε. Καλύψτε την με αποστειρωμένους επιδέσμους.
5. Χρησιμοποιήστε νάρθηκα ή αναρτήρα στο τραύμα στη θέση που το βρήκατε. Μην μετατοπίζετε την άρθρωση. Ακινητοποιήστε τις περιοχές ψηλότερα και χαμηλότερα από την τραυματισμένη άρθρωση.
6. Ελέγξτε την κυκλοφορία του αίματος γύρω από το τραύμα, πιέζοντας σταθερά το δέρμα στο σημείο του τραύματος. Στην αρχή πρέπει να είναι άσπρο και σε δύο δευτερόλεπτα περίπου να ανακτήσει το χρώμα του.
7. Εφαρμόστε παγοκύστες για την ανακούφιση του πόνου και του πρηξίματος.
8. Λάβετε μέτρα για να προλάβετε τυχόν σοκ. Εκτός αν υπάρχει τραύμα στο κεφάλι, τον αυχένα ή την πλάτη, ξαπλώστε κάτω τον τραυματία, ανασηκώστε του τα πόδια ώστε να είναι περίπου 30 εκ. ψηλότερα από το κεφάλι και καλύψτε τον με ένα παλτό ή μια κουβέρτα.

Τι να ΜΗΝ κάνετε

• ΜΗΝ μετακινείτε τον τραυματία πριν σταθεροποιήσετε το τραύμα.
• ΜΗΝ μετακινείτε άτομο με τραυματισμένο ισχίο, λεκάνη ή μηρό εκτός κι αν απολύτως απαραίτητο. Αν είστε ο μοναδικός διασώστης και πρέπει να μετακινήσετε τον τραυματία σε ασφαλές σημείο, τραβήξτε τον από τα ρούχα.
• ΜΗΝ αποπειραθείτε να ισιώσετε ένα παραμορφωμένο οστό ή άρθρωση ή να του αλλάξετε θέση.
• ΜΗΝ δοκιμάσετε τη λειτουργικότητα ενός παραμορφωμένου οστού ή άρθρωσης.
• ΜΗΝ δώσετε στον τραυματία τίποτα από το στόμα.

Καλέστε αμέσως ιατρική βοήθεια

Καλέστε ασθενοφόρο αν το άτομο παρουσιάζει τα εξής:

• Εξακριβωμένη ή πιθανή εξάρθρωση ή σπασμένο οστό
• Εκτεταμένη αιμορραγία
• Μια περιοχή κάτω από το σημείο του τραύματος είναι ωχρή, κρύα, ιδρωμένη ή κυανή
• Σημάδια μόλυνσης όπως θερμότητα και ερυθρότητα στην περιοχή του τραύματος, πύον ή πυρετός
• Οστό που προεξέχει από το δέρμα

Πρόληψη

Πρόληψη ατυχημάτων στα παιδιά:

• Διδάξτε τα παιδιά πώς να φροντίζουν μόνα για την ατομική τους ασφάλεια.
• Δημιουργήστε ασφαλές περιβάλλον σε όλο το σπίτι.
• Προλάβετε τα πεσίματα, τοποθετώντας πορτάκια στις σκάλες και κρατώντας τα παράθυρα κλειστά και ασφαλισμένα.
• Επιβλέπετε προσεκτικά τα παιδιά. Δεν υπάρχει υποκατάστατο της επίβλεψης, όσο ασφαλές κι αν είναι το περιβάλλον ή η περίσταση.

Για την πρόληψη εξαρθρώσεων στους ενήλικες:

• Φοράτε προστατευτικά ενδύματα όταν συμμετέχετε σε σπορ που συνεπάγονται επαφή με άλλους.
• Μην στέκεστε όρθιοι πάνω σε καρέκλες, πάγκους ή άλλα ασταθή αντικείμενα.
• Απομακρύνετε τα χαλάκια από τα πάτωμα, ιδιαίτερα για τους ηλικιωμένους.

Για όλες τις ηλικιακές ομάδες:

• Έχετε πάντα πρόχειρο ένα κουτί πρώτων βοηθειών.
• Χρησιμοποιείτε αντιολισθητικά χαλάκια στο μπάνιο και αποφύγετε τα διάφορα έλαια για το μπάνιο.
• Βάλτε χειρολαβές στις σκάλες.
• Απομακρύνετε τα ηλεκτρικά καλώδια από τα πατώματα.

Ορισμός

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα (RA) είναι μια χρόνια ασθένεια που εξελίσσεται σε φλεγμονή των αρθρώσεων και των ιστών που τις περιβάλλουν. Μπορεί επίσης να επηρεάσει άλλα όργανα.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Αρθρίτιδα – ρευματοειδής


Αίτια, συχνότητα εμφάνισης και παράγοντες κινδύνου

Το αίτιο της ρευματοειδούς αρθρίτιδας είναι άγνωστο. Θεωρείται αυτοάνοσο νόσημα. Το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού φυσιολογικά μάχεται κάθε ξένη ουσία, όπως είναι οι ιοί. Αλλά σε ένα αυτοάνοσο νόσημα, το ανοσοποιητικό σύστημα εκλαμβάνει τον υγιή ιστό ως ξένη ουσία. Ως αποτέλεσμα αυτού, το σώμα ‘επιτίθεται’ στον εαυτό του. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Οι γυναίκες προσβάλλονται συχνότερα από τους άντρες.

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα προσβάλλει τις αρθρώσεις και στις δύο πλευρές του σώματος συμμετρικά. Τα σημεία που προσβάλλονται συνηθέστερα είναι οι καρποί, τα δάχτυλα των χεριών, τα γόνατα, τα κάτω άκρα και οι αστράγαλοι. Η πορεία και η σοβαρότητα της πάθησης ποικίλλουν σημαντικά. Λοιμώξεις, γονίδια και ορμόνες συμβάλλουν στην εξέλιξη της πάθησης.


Συμπτώματα

Η ασθένεια ξεκινά συνήθως σταδιακά με:

• Κόπωση
• Απώλεια όρεξης
• Πρωινή δυσκαμψία (διάρκειας περισσότερης της μιας ώρας)
• Εκτεταμένους μυϊκούς πόνους
• Αδυναμία

Τελικά, εμφανίζεται πόνος στις αρθρώσεις. Όταν η άρθρωση δεν χρησιμοποιείται για λίγο, αναπτύσσει θερμότητα, ευαισθησία στην επαφή και δυσκαμψία. Όταν υπάρξει φλεγμονή στον αρθρικό υμένα, παράγεται περισσότερο αρθρικό υγρό και η άρθρωση πρήζεται. Ο πόνος στις αρθρώσεις είναι συχνά αισθητός και στις δύο πλευρές του σώματος και μπορεί να πλήξει τα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών, τους καρπούς, τους αγκώνες, τους ώμους, τα ισχία, τα γόνατα και τους αστραγάλους.

Άλλα συμπτώματα μπορεί να είναι:

• Αναιμία λόγω της αδυναμίας του μυελού των οστών να παράξει αρκετά νέα ερυθρά αιμοσφαίρια
• Κάψιμο, φαγούρα και δάκρυα στα μάτια
• Παραμορφώσεις στα χέρια και τα πόδια
• Περιορισμένη κινητικότητα
• Χαμηλός πυρετός
• Φλεγμονή στον πνεύμονα (πλευρίτιδα)
• Οζίδια κάτω από το δέρμα (συνήθως ένδειξη σοβαρότερης ασθένειας)
• Μούδιασμα ή ‘μυρμήγκιασμα’
• Ωχρότητα
• Κοκκίνισμα ή φλεγμονή στο δέρμα
• Διογκωμένοι αδένες

Η καταστροφή των αρθρώσεων μπορεί να επέλθει εντός 1-2 ετών από την εμφάνιση της ασθένειας.


Ενδείξεις και εξετάσεις

Υπάρχει ειδική εξέταση αίματος για τη διάγνωση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας και τον διαχωρισμό της από άλλες μορφές αρθρίτιδας. Είναι η εξέταση αντισωμάτων αντι-CCP (Κυκλικό Κιτρουλινικό Πεπτίδιο). Άλλες διαγνωστικές εξετάσεις είναι:

• Γενική εξέταση αίματος
• C-αντιδρώσας πρωτεΐνης
• Ταχύτητα καθίζησης ερυθρών αιμοσφαιρίων
• Υπερηχογράφημα ή μαγνητική τομογραφία των αρθρώσεων
• Ακτινογραφία αρθρώσεων
• Εξέταση ρευματοειδούς παράγοντα (θετική στο 75% των ατόμων με συμπτώματα)
• Ανάλυση αρθρικού υγρού

Θεραπεία

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα απαιτεί θεραπεία εφ’ όρου ζωής που περιλαμβάνει φάρμακα, φυσικοθεραπεία, άσκηση, εκπαίδευση και πιθανόν χειρουργική επέμβαση. Η έγκαιρη και επιθετική αντιμετώπιση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας μπορεί να καθυστερήσει την καταστροφή των αρθρώσεων.

ΦΑΡΜΑΚΑ

Τροποποιητικά της νόσου, αντιρευματικά φάρμακα (DMARDs): Αυτά τα φάρμακα χρησιμοποιούνται σήμερα κυρίως για τη θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, παράλληλα με τη γυμναστική, τις ενδυναμωτικές ασκήσεις και τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Η μεθοτρεξάτη (Rheumatrex) είναι το πιο διαδεδομένο τέτοιο φάρμακο για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα. Η λεφλουνομίδη (Arava) μπορεί να υποκαταστήσει τη μεθοτρεξάτη. Τα φάρμακα αυτά συνδέονται με τοξικές παρενέργειες, γι΄ αυτό θα πρέπει να κάνετε τακτικά εξετάσεις αίματος όταν τα παίρνετε.

Αντιφλεγμονώδη φάρμακα: Σε αυτά περιλαμβάνονται η ασπιρίνη και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (NSAIDs), όπως η ιμποπρουφένη. Παρόλο που τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα έχουν αποτέλεσμα, η μακροχρόνια χρήση τους μπορεί να δημιουργήσει στομαχικές διαταραχές, όπως έλκη και αιμορραγίες, και πιθανόν καρδιακά προβλήματα. Γι’ αυτό και στη συσκευασία τους φέρουν πλέον προειδοποίηση για αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων (όπως έμφραγμα και εγκεφαλικό) και γαστρεντερικής αιμορραγίας.

Αντιελονοσιακά φάρμακα: Στην κατηγορία αυτών των φαρμάκων ανήκουν η υδροξυχλωροκίνη (Plaquenil) και η σουλφασαλαζίνη (Azulfidine), και χορηγούνται συνήθως σε συνδυασμό με τη μεθοτρεξάτη. Μπορεί να χρειαστούν εβδομάδες ή και μήνες πριν διαπιστώσετε οποιαδήποτε βελτίωση από τη χρήση των φαρμάκων αυτών.

Κορτικοστεροειδή: Τα φάρμακα αυτά έχουν πολύ καλό αποτέλεσμα στην αντιμετώπιση του πρηξίματος και της φλεγμονής των αρθρώσεων. Εξαιτίας όμως των ενδεχόμενων μακροπρόθεσμων παρενεργειών, τα κορτικοστεροειδή θα πρέπει να λαμβάνονται μόνο για σύντομο χρονικό διάστημα και στη χαμηλότερη δυνατή δοσολογία.

Αναστολείς της κυκλοοξυγενάσης 2 (COX-2): Τα φάρμακα αυτά μπλοκάρουν ένα ένζυμο που είναι υπεύθυνο για τη δημιουργία φλεγμονής, το COX-2. Αυτή η σειρά φαρμάκων στην αρχή κατατασσόταν στα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, αλλά με λιγότερες στομαχικές διαταραχές. Ωστόσο, πολυάριθμες αναφορές για εμφράγματα και εγκεφαλικά ανάγκασαν τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων να επαναξιολογήσει τους κινδύνους σε σχέση με τα πλεονεκτήματα των αναστολέων COX-2. To Celecoxib (Celebrex) εξακολουθεί να διατίθεται αλλά φέρει ισχυρή προειδοποίηση και σύσταση να συνταγογραφείται στη χαμηλότερη δυνατή δοσολογία και για το μικρότερο δυνατό διάστημα. Ρωτήστε τον γιατρό σας για το κατά πόσον αυτή η κατηγορία φαρμάκων είναι κατάλληλη για την περίπτωσή σας.

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΕΣ

Ειδικοί τροποποιητές των λευκών αιμοσφαιρίων: Οι θεραπείες αυτές καταπολεμούν αποτελεσματικά τη φλεγμονή. Περιλαμβάνουν τα:

• Οrencia (Αbatacept) – Χορηγείται υποδόρια ή ενδοφλέβια μια φορά τον μήνα. Μειώνει τον αριθμό των Τ- λεμφοκυττάρων (μια μορφή λευκών αιμοσφαιρίων).
• Rixutan (rituximab) – Xoρηγούμενο υποδόρια ή ενδοφλέβια δύο φορές τον χρόνο, μειώνει τον αριθμό των Β-λεμφοκυττάρων (μια άλλη μορφή λευκών αιμοσφαιρίων).

Αναστολείς των αυξητικών παραγόντων των καρκινικών κυττάρων (TNF): Αυτή η σειρά φαρμάκων μπλοκάρει μια πρωτεΐνη στο σώμα που ενέχεται στη δημιουργία φλεγμονής. Χορηγούνται υποδόρια ή ενδοφλέβια. Περιλαμβάνει τα:

• adalimumab (Humira)
• etanercept (Enbrel)
• infliximab (Remicade)

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Ορισμένες φορές χρειάζεται χειρουργική επέμβαση για την ανασύσταση μιας άρθρωσης που έχει υποστεί εκτεταμένη βλάβη. Η επέμβαση μπορεί να ανακουφίσει από τον πόνο της άρθρωσης, να διορθώσει τις παραμορφώσεις και να βελτιώσει - στον βαθμό που αυτό είναι δυνατό - τη λειτουργικότητα της άρθρωσης. Οι πιο επιτυχημένες επεμβάσεις είναι αυτές που πραγματοποιούνται στα γόνατα και τα ισχία. Η πρώτη χειρουργική θεραπεία είναι η υμενεκτομή (αφαίρεση αρθρικού υμένα).

Πολύ αργότερα, εναλλακτική λύση αποτελεί η ολική αντικατάσταση της άρθρωσης με πρόσθεση τεχνητού μέλους. Σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις, η ολική αντικατάσταση του γόνατου ή του ισχίου μπορεί να σηματοδοτήσει τη διαφορά μεταξύ της απόλυτης εξάρτησης από άλλους και της αυτοεξυπηρέτησης μέσα στο σπίτι.

ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Ασκήσεις εύρους κινήσεων και εξατομικευμένο πρόγραμμα ασκήσεων που θα υποδειχτεί από φυσικοθεραπευτή μπορεί να επιβραδύνει την απώλεια της λειτουργικότητας της άρθρωσης. Τεχνικές προστασίας της άρθρωσης, ζεστά και κρύα επιθέματα, νάρθηκες και ορθωτικά βοηθήματα για την στήριξη και ευθυγράμμιση των αρθρώσεων μπορεί επίσης να είναι χρήσιμα. Μερικές φορές οι φυσικοθεραπευτές χρησιμοποιούν ειδικά μηχανήματα για τη διοχέτευση μεγάλης θερμότητας ή ηλεκτρικής διέγερσης για την ελάττωση του πόνου και τη βελτίωση της κινητικότητας της άρθρωσης.

Οι φυσικοθεραπευτές εργασίας μπορούν να κατασκευάσουν νάρθηκες για το χέρι ή τον καρπό και να σας εκπαιδεύσουν πώς να προστατεύετε και να χρησιμοποιείτε τις αρθρώσεις σας που έχουν προσβληθεί από αρθρίτιδα. Δείχνουν επίσης στους ασθενείς πώς να ανταποκρίνονται καλύτερα στα καθημερινά τους καθήκοντα στη δουλειά και στο σπίτι, παρά τους περιορισμούς που τους επιβάλλει η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Συνιστώνται επίσης συχνές περίοδοι ανάπαυσης μεταξύ δραστηριοτήτων, καθώς και 8-10 ώρες ύπνος κάθε βράδυ.
Ομάδες στήριξης

Για πρόσθετες πληροφορίες και πηγές ενημέρωσης, αναζητήστε ομάδες στήριξης για τους πάσχοντες από αρθρίτιδα.


Πρόγνωση

Πρέπει να κάνετε τακτικά εξετάσεις αίματος και ούρων για να διαπιστώνετε αν τα φάρμακα που λαμβάνετε είναι αποτελεσματικά αλλά και για τυχόν παρενέργειες από αυτά.

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα διαφέρει από άτομο σε άτομο. Tα άτομα με ρευματοειδή παράγοντα, αντισώματα αντι-CCP ή οζίδια κάτω από το δέρμα φαίνεται ότι πάσχουν από τη σοβαρότερη μορφή της ασθένειας. Επίσης τα άτομα που αναπτύσσουν ρευματοειδή αρθρίτιδα σε μικρότερες ηλικίες είναι πιθανότερο να δουν επιδείνωση στην υγεία τους πιο γρήγορα.

Πολλοί πάσχοντες από ρευματοειδή αρθρίτιδα εργάζονται κανονικά. Ωστόσο, μετά από πολλά χρόνια, περίπου το 10% από τους πάσχοντες αποκτά σοβαρή αναπηρία σε βαθμό που είναι αδύνατο να εκτελέσουν απλές καθημερινές συνήθειες, όπως το πλύσιμο, το ντύσιμο και το φαγητό.

Στο παρελθόν, ο μέσος όρος προσδόκιμου ζωής για τους πάσχοντες από αρθρίτιδα θα ήταν μειωμένο κατά 3-7 χρόνια. Εκείνοι που έπασχαν από σοβαρή μορφή της ασθένειας θα πέθαιναν 10-15 χρόνια νωρίτερα από το αναμενόμενο. Ωστόσο, καθώς η θεραπεία για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα έχει σημειώσει πρόοδο, οι σοβαρές αναπηρίες και οι απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές έχουν μειωθεί σημαντικά και πολλοί άνθρωποι απολαμβάνουν σχετικά ομαλή ζωή.


Επιπλοκές

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα δεν είναι μόνο μια ασθένεια καταστροφική για τις αρθρώσεις. Μπορεί να επηρεάσει σχεδόν όλα τα όργανα.

Μια επιπλοκή που μπορεί να αποτελέσει απειλή για τη ζωή είναι όταν τα οστά της αυχενικής μοίρας χάσουν την ευστάθειά τους, ως αποτέλεσμα ρευματοειδούς αρθρίτιδας.

Η ρευματοειδής αγγειΐτιδα (φλεγμονή των αιμοφόρων αγγείων) είναι μια επίσης απειλητική για τη ζωή επιπλοκή της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Μπορεί να οδηγήσει σε δερματικά έλκη και μολύνσεις, αιμορραγικά στομαχικά έλκη και διαταραχές στα νεύρα που προκαλούν πόνο, μούδιασμα ή ‘μυρμήγκιασμα’. Η αγγειΐτιδα μπορεί επίσης να προσβάλει τον εγκέφαλο, τα νεύρα και την καρδιά, με επακόλουθο εγκεφαλικό, έμφραγμα, ή καρδιακή ανεπάρκεια.

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα προκαλεί διόγκωση του εξωτερικού υμένα της καρδιάς (περικαρδίτιδα) και άλλες επιπλοκές σε σχέση με την καρδιά. Μπορεί επίσης να εκδηλωθεί φλεγμονή του μυοκαρδίου, που ονομάζεται μυοκαρδίτιδα. Και οι δύο αυτές παθήσεις μπορεί να οδηγήσουν σε καρδιακή ανεπάρκεια.

Η θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας μπορεί να έχει σοβαρές παρενέργειες. Αν διαπιστώσετε οποιαδήποτε παρενέργεια, απευθυνθείτε αμέσως στον γιατρό σας.


Πότε να απευθυνθείτε στον γιατρό σας

Απευθυνθείτε στον γιατρό σας αν νομίζετε ότι παρουσιάζετε συμπτώματα ρευματοειδούς αρθρίτιδας.


Πρόληψη

Δεν υπάρχει γνωστός τρόπος πρόληψης της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Ωστόσο, είναι συχνά πιθανόν να αποφευχθεί περαιτέρω βλάβη των αρθρώσεων με την έγκαιρη θεραπεία.

Διακόψτε το κάπνισμα. Οι έρευνες δείχνουν ότι ο κίνδυνος εκδήλωσης ρευματοειδούς αρθρίτιδας είναι σχεδόν διπλάσιος στους ενεργούς καπνιστές από ότι στους μη καπνιστές.

Επειδή η ρευματοειδής αρθρίτιδα προκαλεί επιπλοκές στα μάτια, οι πάσχοντες από αυτήν πρέπει να τα ελέγχουν τακτικά.

Ορισμός

Η παιδική ρευματοειδής αρθρίτιδα (Π.Ρ.Α.) είναι ένα όρος που χρησιμοποιείται για την περιγραφή της πιο συνηθισμένης μορφής αρθροπάθειας της παιδικής ηλικίας. Αποτελεί μια χρόνια πάθηση που χαρακτηρίζεται από άλγος και οίδημα των αρθρώσεων.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Χρόνια παιδική πολυαρθρίτιδα, νόσο Still, νεανική ιδιοπαθής αρθρίτιδα.


Αίτια, συχνότητα και παράγοντες κινδύνου

Η αιτία της Π.Ρ.Α. παραμένει άγνωστη. Πιστεύεται ότι αποτελεί αυτοάνοση νόσο, στην περίπτωση της οποίας, το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού στρέφεται λαθεμένα (το ανοσιακό σύστημα αντιδρά μη φυσιολογικά, χάνοντας την ικανότητα να διακρίνει τα ξένα στοιχεία από τα δικά του ) κατά τους υγιούς ιστούς του σώματος και τους καταστρέφει. Η Π.Ρ.Α. εμφανίζεται πριν την ηλικία των 16 χρόνων. Υποδιαιρείται στις παρακάτω κατηγορίες:

• Συστηματική Π.Ρ.Α. που περιλαμβάνει άλγος ή οίδημα μιας άρθρωσης, πυρετό κι ερύθημα. Αυτή είναι η πιο σπάνια κατηγορία.
• Πολυαρθρική Π.Ρ.Α. που περιλαμβάνει την προσβολή πολλαπλών αρθρώσεων. Αυτή η μορφή μπορεί να εξελιχθεί σε ρευματοειδής αρθρίτιδα. Μπορεί να αφορά μικρές και μεγάλες αρθρώσεις των άνω και των κάτω άκρων , όπως και την κροταφογναθική άρθρωση και την αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης.
• Ολιγοαρθρική Π.Ρ.Α. που περιλαμβάνει μερικές μόνο αρθρώσεις, συνήθως του ισχίου, του γονάτου ή της ποδοκνημικής.

Συμπτώματα παρόμοια με της παιδικής ρευματοειδής αρθρίτιδας, μπορούν να προκαλέσουν κι άλλες παθολογικές καταστάσεις, όπως:

• Νόσο Lyme, ρευματικός πυρετός, οστικές λοιμώξεις (οστεομυελίτιδα) κι άλλες λοιμώξεις
• Σαρκοείδωση, ψωρισιακή αρθρίτιδα, αγγειίτιδα
• Φλεγμονώδη νόσο του εντέρου

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της αρθρίτιδας είναι:

• Δυσκαμψία των αρθρώσεων, χειρότερη κατά τις πρωινές ώρες
• Άλγος αρθρώσεων
• Μειωμένη κινητικότητα
• Αυξημένη θερμοκρασία ή οίδημα μιας άρθρωσης, συνοδευόμενο από ερύθημα αυτής
• Το παιδί ενδεχομένως να αποφεύγει να χρησιμοποιήσει το προσβληθέν ισχίο ή ακόμη και να χωλαίνει (κουτσαίνει)
• Άλγος ράχης

Ευρεία οργανικά σωματικά συμπτώματα της παιδικής ρευματοειδής αρθρίτιδας :

• Πυρετός, συνήθως υψηλός και σε καθημερινή βάση
• Ερύθημα (του κορμού και των κάτω άκρων ), που εμφανίζεται κι εξαφανίζεται, με την κάθοδο του πυρετού
• Οίδημα των λεμφαδένων

Η παιδική ρευματοειδή αρθρίτιδα μπορεί επίσης να προκαλέσει φλεγμονή των οφθαλμών (φλεγμονή του πρόσθιου τμήματος του ραγοειδούς χιτώνα – ο αιμοφόρος χιτώνας του οφθαλμού), που ονομάζεται πρόσθια ραγοειδίτιδα ή ιριδοκυκλίτιδα. Η παθολογική αυτή κατάσταση, μπορεί να εξελίσσεται δίχως συμπτώματα από τους οφθαλμούς ή κάποιος μπορεί να παρουσιάσει:

• Ερυθρότητα οφθαλμών
• Άλγος των οφθαλμών
• Αυξημένο άλγος κατά την εστίαση της όρασης σε έντονο φως (φωτοφοβία)
• Αλλαγές στην όραση

Σημεία και παρα-κλινικές εξετάσεις

Η φυσική εξέταση μπορεί να αναδείξει οιδηματώδης, θερμές κι ευαίσθητες αρθρώσεις, επίπονες κατά την κίνηση. Το παιδί ίσως παρουσιάσει και ερύθημα. Άλλα σημεία περιλαμβάνουν:

• Ηπατομεγαλία
• Σπληνομεγαλία
• Οιδηματώδες λεμφαδένες

Οι αιματολογικές εξετάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Ρευματοειδή παράγοντα –RF (ίσως να είναι αυξημένος, όχι όμως σε όλους τους ασθενείς)
• Ταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ)
• Αντιπυρηνικά σώματα – ΑΝΑ (μπορεί να έχουν υψηλές τιμές)
• Ποσοτικός προσδιορισμός του αίματος – CBC
• HLA αντιγόνα για HLA B27 (εργαστηριακός δείκτης – σχετίζεται με την ενθεσίτιδα).

Κάποιες ή και ακόμη όλες οι παραπάνω αιματολογικές εξετάσεις, μπορεί να είναι φυσιολογικές σε ασθενείς με παιδική ρευματοειδή αρθρίτιδα

Ο ιατρός ίσως χρειαστεί να παρακεντήσει μια άρθρωση. Αυτό σημαίνει την εισαγωγή μιας βελόνης εντός της άρθρωσης που παρουσιάζει οίδημα. Η μέθοδος αυτή μπορεί να αποβεί διαγνωστική ως προς την αιτία πρόκλησης της αρθρίτιδας. Παροχετεύοντας επίσης τη συλλογή υγρού, η άρθρωση πιθανότατα να ανακουφιστεί. Σε κάποιες περιπτώσεις, ο ιατρός μπορεί να εισάγει στεροειδή ενέσιμα στην άρθρωση, με σκοπό τη μείωση του οιδήματος.

Άλλες εξετάσεις που μπορούν να διεξαχθούν είναι:

• Ακτινογραφία της άρθρωσης
• Ακτινογραφία θώρακος
• Ηλεκτροκαρδιογράφημα
• Οφθαλμολογική εξέταση από οφθαλμίατρο (ακόμη και στην περίπτωση που δεν υπάρχουν συμπτώματα, θεωρείται σκόπιμο να γίνεται τακτικά)

Θεραπεία

Όταν η νόσος έχει προσβάλλει λίγες μόνο αρθρώσεις, τα μη-στεροειδή αντιφλεγμονώδη σκευάσματα (ΜΣΑΦ), όπως η ιμπουπροφαίνη ή ναπροξένη, αρκούν συνήθως για τον έλεγχο των συμπτωμάτων που οφείλονται σε φλεγμονή. Τα κορτικοστεροειδή χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση συμπτωμάτων πιο σοβαρών καταστάσεων της νόσου.

Τα παιδιά που παρουσιάζουν αρθρίτιδα σε αρκετές αρθρώσεις ή παρουσιάζουν πυρετό, ερύθημα και οίδημα αδένων, ίσως χρειαστούν να λάβουν άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα. Αυτά ονομάζονται νόσο-εξαρτώμενα αντιρευματικά σκευάσματα (DMARDs) και μπορούν να μειώσουν ή να προλάβουν τη δημιουργία οιδήματος ή φλεγμονής στον οργανισμό. Τα DMARDs περιλαμβάνουν :

• Μεθοτρεξάτη, που αποτελεί και το πρώτο φάρμακο επιλογής
• Βιολογικά σκευάσματα, όπως η etanercept, infliximab και συγγενή τους σκευάσματα, που μπλοκάρουν τα υψηλά επίπεδα πρωτεΐνης που είναι υπεύθυνα για τη φλεγμονή (τα αντι –TNF δεσμεύουν επιλεκτικά τον παράγοντα νέκρωσης όγκων - TNF- απαραίτητο διαμεσολαβητή στη διαδικασία της φλεγμονής).

Είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά που πάσχουν από Π.Ρ.Α. να παραμείνουν δραστήρια, ώστε να διατηρούν τη μυϊκή τους δύναμη. Το περπάτημα, η ποδηλασία και το κολύμπι, αποτελούν ενδεικτικές δραστηριότητες. Θεωρείται σκόπιμο, τα παιδιά να μάθουν να κάνουν σωστή προθέρμανση πριν αθληθούν. Σημαντικό είναι επίσης να δοθεί ψυχολογική υποστήριξη και βοήθεια στα παιδιά που πάσχουν από Π.Ρ.Α. κι αντιμετωπίζουν την ασθένειά τους με λύπη και θυμό. Κάποια παιδιά, ίσως χρειαστούν χειρουργική επέμβαση, συμπεριλαμβανομένου της αρθρικής αναδόμησης.


Πρόγνωση

Η παιδική ρευματοειδή αρθρίτιδα είναι μια νόσος που σπάνια είναι νοσηρή. Τα παιδιά, στα οποία η νόσος έχει προσβάλλει αρκετές αρθρώσεις ή τα οποία παρουσιάζουν θετικό ρευματοειδή παράγοντα, είναι πιο επιρρεπείς να αποκτήσουν χρόνιο άλγος, μειωμένη σχολική παρουσία και μελλοντική ανικανότητα. Μακροχρόνιες περίοδοι δίχως συμπτώματα, συναντάται συνήθως στα άτομα που η νόσος έχει προσβάλλει λίγες μόνο αρθρώσεις. Αρκετοί ασθενείς με Π.Ρ.Α., μετά την αποδρομή της νόσου, παραμένουν με μικρές μόνο απώλειες κινητικότητας και ανατομικές δυσμορφίες.


Επιπλοκές

• Διάλυση ή αποδόμηση των αρθρώσεων (μπορεί να συμβεί σε ασθενείς με σοβαρή μορφή Π.Ρ.Α.)
• Μειωμένος ρυθμός ανάπτυξης
• Άνισο μήκος άνω ή κάτω σκελών
• Απώλεια ή μειωμένη όραση, λόγω της χρόνιας ραγοειδίτιδας ή ιριδοκυκλίτιδας( η διαταραχή αυτή μπορεί να πάρει σοβαρές μορφές, ακόμη κι αν η αρθρίτιδα είναι ήπια)
• Αναιμία
• Οίδημα πέριξ της καρδιάς (περικαρδίτιδα)
• Χρόνιο άλγος, μειωμένη σχολική παρουσία.

Επικοινωνία με τον οικογενειακό σας ιατρό


Καλέστε τον ιατρό σας και κλείστε ένα ραντεβού σε περίπτωση που:

• Παρατηρήσετε συμπτώματα της Π.Ρ.Α.
• Τα συμπτώματα επιδεινώνονται ή δεν παρουσιάζουν βελτίωση παρά τη λήψη θεραπείας
• Εμφανιστούν νέα συμπτώματα

Πρόληψη

Τα προληπτικά μέτρα της νόσου, παραμένουν άγνωστα.