Ορισμός

Ο λίθος στα νεφρά είναι συμπαγές μάζα, που δημιουργείται από μικροσκοπικούς κρυστάλλους.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Νεφρικοί λίθοι, νεφρολιθίαση, λίθοι νεφρών


Αιτία, συχνότητα και παράγοντες κινδύνου

Οι νεφρικοί λίθοι δημιουργούνται όταν τα ούρα περιέχουν σε μεγάλες ποσότητες κάποιες ουσίες. Αυτές οι ουσίες μπορούν να δημιουργήσουν μικρούς κρυστάλλους, οι οποίοι μετατρέπονται σε λίθους.

Η αφυδάτωση είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου για τη δημιουργία λίθων στα νεφρά.

Οι νεφρικοί λίθοι δεν προκαλούν συμπτώματα, έως ότου ξεκινήσουν μονάχα την κάθοδό τους, στους ουρητήρες κι από κει στην ουροδόχο κύστη. Με τον τρόπο αυτόν, ο λίθος αποφράσσει την έξοδο των ούρων από τα νεφρά. Αυτό προκαλεί τη διόγκωση του ενός ή και των δύο νεφρών, επιφέροντας συνάμα κι άλγος. Ο πόνος είναι συνήθως έντονος.

Ο σχηματισμός λίθων στα νεφρά είναι συχνή πάθηση. Άτομα που έχουν παρουσιάσει νεφρολιθίαση στο παρελθόν, διατρέχουν μεγάλες πιθανότητες να παρουσιάσουν και στο μέλλον. Η πάθηση αυτή εμφανίζεται συνήθως και στα πρόωρα βρέφη.

Ορισμένοι τύποι λίθων είναι κληρονομικοί. Κάποιοι σχηματισμοί λίθων, μπορούν να συσχετιστούν με νόσους του εντέρου, την ειλεοπαράκαμψη για αντιμετώπιση της παχυσαρκίας ή νεφροσωληναριακές διαταραχές.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι νεφρικών λίθων. Η ακριβής αιτία σχηματισμού τους εξαρτάται από τον τύπο του λίθου.

• Τη μεγαλύτερη συχνότητα έχουν οι λίθοι ασβεστίου. Εμφανίζονται συχνότερα στους άνδρες απ’ ότι στις γυναίκες, συνηθέστερες ηλικίες εμφάνισης, τα 20 – 30 έτη. Έχουν την τάση να επανεμφανίζονται. Το ασβέστιο έχει την τάση να συνδέεται με άλλες ουσίες, όπως οξαλικά άλατα (η πιο κοινή ουσία), φωσφορικά ή ανθρακικά άλατα. Τα οξαλικά άλατα βρίσκονται σε ορισμένες τροφές. Παθήσεις του λεπτού εντέρου ευνοούν το σχηματισμό λίθων οξαλικού ασβεστίου.
• Οι λίθοι κυστίνης εμφανίζονται σε κυστινουρικούς ασθενείς.
• Οι λίθοι στρουβίτη εμφανίζονται συνήθως σε γυναίκες που πάσχουν από λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος.
• Οι κρύσταλλοι ουρικού οξέος είναι συχνότεροι στους άνδρες απ’ ότι στις γυναίκες. Μπορούν να εμφανιστούν κατά την ποδάγρα ή κατά τη χημειοθεραπεία.

Άλλες ουσίες μπορούν επίσης να δημιουργήσουν λίθους.


Συμπτώματα

Κύριο σύμπτωμα είναι ο έντονος πόνος, ο οποίος εμφανίζεται κι εξαφανίζεται αιφνίδια.

• Ο πόνος μπορεί να γίνει αισθητός στην ομφαλική ή στην πλάγια ραχιαία χώρα.
• Το άλγος μπορεί να μεταναστεύσει στη βουβωνική χώρα ή στους όρχεις.

Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Μη φυσιολογικό χρώμα στα ούρα
• Αιματουρία
• Ρίγη
• Πυρετός
• Ναυτία
• Έμετο

Σημεία και παρά-κλινικές εξετάσεις

Ο πόνος ενδέχεται να γίνει τόσο έντονος που ίσως χρειαστούν αναλγητικά ναρκωτικού τύπου. Ο ομφαλική (κοιλιακή) και η ραχιαία χώρα, ίσως να είναι ευαίσθητες στη ψηλάφηση.

Διαγνωστικές εξετάσεις νεφρολιθίασης είναι:

• Η ανάλυση του λίθου θα αποκαλύψει τη σύστασή του.
• Τα επίπεδα ουρικού οξέως
• Η ανάλυση των ούρων θα αναδείξει την τυχόν ύπαρξη κρυστάλλων ή ερυθροκυττάρων .

Η ύπαρξη λίθων καθώς και η απόφραξη του ουρητήρα μπορούν να αναδειχθούν με τις παρακάτω εξετάσεις:

• Αξονική τομογραφία κοιλίας
• Μαγνητική τομογραφία κοιλίας.
• Ακτινογραφίες κοιλίας (Ν.Ο.Κ.)
• Ενδοφλέβια πυεολογραφία
• Υπέρηχος
• Παλλίνδρομη πυελογραφία

Οι εργαστηριακές εξετάσεις μας αποκαλύπτουν τις υψηλές τιμές ασβεστίου, οξαλικού και ουρικού οξέως στα ούρα και τον ορό του αίματος.


Θεραπεία

Στόχος της θεραπείας είναι η απαλλαγή των συμπτωμάτων και η πρόληψη μεταγενέστερων επιπλοκών (οι λίθοι πολύ μικρού μεγέθους αποβάλλονται συνήθως ασυμπτωματικά). Η θεραπεία εξαρτάται από τον τύπο των λίθων και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Άτομα με κρίσιμα συμπτώματα, μπορεί να χρειαστούν ενδονοσοκομειακή νοσηλεία.

Κατά την αποβολή του λίθου, σωστό θα ήταν να συλλεχθούν τα ούρα και μετά τη εύρεση του λίθου να σταλεί προς εξέταση της σύστασής του.

Πίνετε 6 – 8 ποτήρια νερό ημερησίως ώστε να παράγετε μεγάλη ποσότητα ούρων. Κάποιοι ίσως χρειαστούν ενδοφλέβια χορήγηση υγρών .

Τα αναλγητικά μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση του άλγους που προκαλείται κατά την κάθοδο των λίθων (κολικός του νεφρού). Για έντονο άλγος ίσως καταφύγετε στη λήψη αναλγητικών ναρκωτικών ή μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών (ΜΣΑΦ) σκευασμάτων, όπως την ιμπουπροφένη.

Αναλόγως με το τύπο του λίθου, ο ιατρό σας, θα σας συνταγογραφήσει φαρμακευτική αγωγή που θα αποσκοπεί στη μείωση σχηματισμού αυτού, στη διάσπασή του και στην απομάκρυνση των συστατικών του ουσιών. Η φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει:

• Αλλοπουρινόλη (για λίθους ουρικού οξέως).
• Αντιβιοτικά (για λίθους στρουβίτη)
• Διουρητικά
• Φωσφορικά διαλύματα
• Διττανθρακικό νάτριο ή κιτρικό νάτριο (που κάνουν τα ούρα πιο αλκαλικά).

H xειρουργική αντιμετώπιση χρήζει πλέον στις παρακάτω περιπτώσεις:

• Πολύ μεγάλο μέγεθος λίθου ούτως ώστε να παρακολλάται κατά την κάθοδό του
• Λίθος που αναπτύσσεται σε μέγεθος.
• Λίθος που αποφράσσει την ομαλή ροή των ούρων και προκαλεί φλεγμονή ή βλάβη των νεφρών.

Οι περισσότερες θεραπείες σήμερα είναι πολύ λιγότερο αιματηρές απ’ ότι στο παρελθόν.

• Εξωσωματική λιθοτριψία για την απομάκρυνση λίθων ελαφρώς μικρότερων του μισού εκατοστού και που εντοπίζονται σχετικά κοντά στο νεφρό. Αυτή η μέθοδο χρησιμοποιεί υπέρηχους και κύματα εντάσεως για τη διάσπαση των λίθων. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι λίθοι απομακρύνονται από το σώμα μέσω των ούρων.
• Διαδερμική νεφρολιθοτομή χρησιμοποιείται για ευμεγέθης λίθους εντός ή πολύ κοντά των νεφρών ή όταν οι ίδιοι νεφροί ή τα γύρω ανατομικά στοιχεία έχουν ανώμαλη ανατομία. Ο λίθος αφαιρείται μέσω ενδοσκοπίου, το οποίο εισάγεται στην περιοχή από μια μικρή οπή του δέρματος.
• Ο υπέρηχος ουρητήρων είναι χρήσιμος στις περίπτωση κατά την οποία ο λίθος εντοπίζεται στις κατώτερες ουροποιητικές οδούς.
• Η κλασική χειρουργική αντιμετώπιση (νεφρολιθοτομή) απαιτείται στην περίπτωση αποτυχίας των προηγούμενων μεθόδων.

Πρόγνωση

Οι λίθοι των νεφρών είναι επίπονοι, αλλά συνήθως μπορούν να αφαιρεθούν από το σώμα δίχως να προκαλέσουν μόνιμη βλάβη. Έχουν την τάση να επανασχηματίζονται, ιδίως στην περίπτωση της μη ανεύρεσής τους και αγωγής τους.


Επιπλοκές

• Μείωση ή απώλεια λειτουργίας του προσβεβλημένου νεφρού.
• Υπολειπόμενη νεφρική βλάβη
• Απόφραξη του ουρητήρα (αποφρακτική ουρητηροπάθεια).
• Επανεμφάνιση των λίθων.
• Φλεγμονή ουροποιητικού συστήματος

Επικοινωνία με τον οικογενειακό σας ιατρό

Καλέστε τον οικογενειακό σας ιατρό να παρουσιάσετε συμπτώματα νεφρολιθίασης.

Επίσης καλέστε τον ιατρό σας αν τα συμπτώματα επανεμφανιστούν, αν έχετε επώδυνη ούρηση, αν έχετε δυσκολία στην πλήρη αποβολή ούρων ή εμφανιστούν νέα συμπτώματα.


Πρόληψη

Αν έχετε ιστορικό νεφρολιθίασης, να πίνετε πολλά υγρά (6 – 8 ποτήρια νερό ημερησίως) με σκοπό την παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων ούρων. Ανάλογα με τον τύπο του λίθου, ίσως χρειαστείτε να φαρμακευτική αγωγή προς αποφυγή επανασχηματισμού των λίθων.
Ίσως χρειαστεί να αλλάξετε τη δίαιτά σας, προς αποφυγή επανεμφάνισης των συμπτωμάτων.

Ορισμός

Η μυελική κυστική νεφροπάθεια είναι μια κληρονομική ασθένεια, κατά την οποία η ύπαρξη κύστεων στο κέντρο κάθε νεφρού οδηγεί βαθμιαία τα νεφρά να χάσουν τη λειτουργικότητά τους.

Εναλλακτικοί όροι

Οικογενής νεανική νεφρωνόφθιση, Σύνδρομο Senior-Loken


Αίτια, συχνότητα εμφάνισης και παράγοντες κινδύνου

Η μυελική κυστική νεφροπάθεια έχει πολλές ομοιότητες με την οικογενή νεανική νεφρωνόφθιση, ασθένεια της παιδικής ηλικίας. Και οι δύο δημιουργούν ουλές και κοιλότητες με υγρό (κύστεις) στα βαθύτερα σημεία του νεφρού.

Στις ασθένειες αυτές, τα νεφρά δεν συμπυκνώνουν αρκετά τα ούρα, πράγμα που οδηγεί σε υπερβολική παραγωγή ούρων και απώλεια νατρίου και άλλων χημικών ανταλλαγών στο αίμα και τα ούρα.

Μυελική κυστική νεφροπάθεια εμφανίζεται σε μεγαλύτερους σε ηλικία ασθενείς και κληρονομείται με τον αυτοσωματικό επικρατή τρόπο. Η οικογενής νεανική νεφρωνόφθιση εμφανίζεται σε μικρά παιδιά και κληρονομείται συνήθως με τον αυτοσωματικό υπολειπόμενο τρόπο.

Η οικογενής νεανική νεφρωνόφθιση μπορεί να μην έχει σχέση με τα νεφρά (αλλά π.χ. με προβλήματα των ματιών), ενώ η μυελική κυστική νεφροπάθεια περιορίζεται στα νεφρά.


Συμπτώματα

Κατά τα πρώτα στάδια της ασθένειας, στα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνονται:

• Πολυουρία
• Χαμηλή πίεση
• Ανάγκη για ούρηση τη νύχτα (νυκτουρία)
• Αυξημένη ανάγκη για αλάτι
• Αδυναμία

Σε προχωρημένο στάδιο, μπορεί να αναπτυχθούν συμπτώματα νεφρικής ανεπάρκειας, όπως:

• Κώμα
• Σύγχυση
• Μειωμένη εγρήγορση
• Παραλήρημα
• Υπνηλία
• Μωλωπισμοί ή αιμορραγία με το παραμικρό
• Λήθαργος
• Κούραση
• Συχνός λόξιγκας
• Γενική κακουχία
• Γενικευμένος κνησμός
• Πονοκέφαλος
• Έντονο χρώμα στο δέρμα (κίτρινο ή καφετί)
• Σύσπαση μυών ή κράμπες
• Ναυτία
• Ωχρότητα
• Μειωμένη αίσθηση στα χέρια, τα πόδια ή άλλες περιοχές
• Επιληπτικές κρίσεις
• Ακούσια απώλεια βάρους
• Εμετός με αίμα ή αίμα στα κόπρανα
• Αδυναμία

Ενδείξεις και εξετάσεις

Η πίεση του αίματος μπορεί να είναι χαμηλή. Το δέρμα μπορεί να παρουσιάζει ξηρότητα, αφύσικο χρώμα, ωχρότητα ή να μωλωπίζεται εύκολα.

Εργαστηριακά τεστ που μπορούν να γίνουν είναι:

• 24ωρος όγκος ούρων
• Άζωτο ουρίας αίματος
• Γενική εξέταση αίματος
• Κρεατινίνη
• Εκκαθάριση κρεατινίνης
• Ηλεκτρολύτες
• Ουρικό οξύ
• Βαρύτητα ούρων (θα είναι χαμηλή)

Οι ακόλουθες εξετάσεις μπορεί να βοηθήσουν στον εντοπισμό της ασθένειας:

• Υπέρηχος ή αξονική τομογραφία κοιλιάς
• Βιοψία νεφρού

Θεραπεία

Δεν υπάρχει καμία θεραπεία για αυτήν την ασθένεια. Αρχικά, η θεραπεία εστιάζει στον έλεγχο των συμπτωμάτων, τη μείωση των επιπλοκών και την επιβράδυνση της εξέλιξης της ασθένειας. Λόγω της απώλειας νερού και αλατιού, ο ασθενής θα πρέπει να πίνει άφθονα υγρά και αλάτι σε συμπληρώματα για να αποφύγει την αφυδάτωση.

Με την επιδείνωση της ασθένειας, αναπτύσσεται νεφρική ανεπάρκεια. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει φάρμακα και αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες ώστε να περιοριστούν οι τροφές που περιέχουν φώσφορο και κάλιο. Μπορεί να απαιτηθούν αιμοδιάλυση και μεταμόσχευση νεφρών. Για αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τη θεραπεία, δείτε τα άρθρα σχετικά με τη χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και τη νεφροπάθεια τελικού σταδίου.


Πρόγνωση

Τα περισσότερα άτομα με μυελική κυστική νεφροπάθεια φτάνουν σε νεφροπάθεια τελικού σταδίου σε ηλικία μεταξύ 30 και 50. Η ισόβια θεραπεία μπορεί να ελέγξει τα συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας. Οι κύστεις που συνδέονται με τη μυελική κυστική νεφροπάθεια μπορεί να είναι πολύ μικρές αλλά η μεγάλη συγκέντρωσή τους μπορεί να οδηγήσει στην εξασθένηση των νεφρών.


Επιπλοκές

• Αναιμία
• Αποδυνάμωση των οστών και κατάγματα
• Καρδιακός επιπωματισμός
• Αλλαγές στον μεταβολισμό της γλυκόζης
• Αλλαγές στα επίπεδα ηλεκτρολυτών (υπεργλυκαιμία)
• Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια
• Νεφροπάθεια τελικού σταδίου
• Γαστρεντερική αιμορραγία, έλκη
• Αιμορραγίες
• Υψηλή πίεση
• Υπονατριαιμία (χαμηλό νάτριο στο αίμα)
• Υπερκαλιαιμία (υψηλό κάλιο στο αίμα)
• Στειρότητα
• Ανωμαλίες στην έμμηνο ρύση
• Αποβολή
• Περικαρδίτιδα
• Περιφερική νευροπάθεια
• Μόνιμες αλλαγές στο χρώμα του δέρματος
• Δυσλειτουργία αιμοπεταλίων με εύκολο μωλωπισμό
• Αλλαγές χρωματισμού δερμάτων
• Αποδυνάμωση των οστών, κατάγματα, βλάβες των αρθρώσεων

Πότε να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας

Ζητήστε να σας δει ο γιατρός σας εάν έχετε οποιοδήποτε σύμπτωμα μυελικής κυστικής νεφροπάθειας.


Πρόληψη

Πρόκειται για μια κληρονομική ασθένεια αλλά ο τρόπος που κληρονομείται ποικίλλει. Μπορεί η πρόληψη να μην είναι εφικτή.