Ορισμός

Το ανεύρυσμα αποτελεί διάταση ή διόγκωση ενός τμήματος αρτηρίας. Όταν δημιουργείται σε αρτηρία του εγκεφάλου, ονομάζεται εγκεφαλικό ανεύρυσμα.

Εναλλακτικές ονομασίες

Ανεύρυσμα εγκεφαλικής αρτηρίας, ενδοκρανιακό ανεύρυσμα, ανεύρυσμα στον εγκέφαλο, εγκεφαλικό ανεύρυσμα

Αίτια, επίπτωση, και παράγοντες κινδύνου

Ανεύρυσμα στον εγκέφαλο δημιουργείται όταν εμφανίζεται μια ασθενής περιοχή στο τοίχωμα κάποιας εγκεφαλικής αρτηρίας. Αυτό μπορεί να υπάρχει από τη γέννηση (συγγενές) ή να αναπτυχθεί αργότερα στη διάρκεια της ζωής (για παράδειγμα, μετά από τραυματισμό κάποιας εγκεφαλικής αρτηρίας).

Υπάρχει πληθώρα διαφορετικών τύπων ανευρυσμάτων. Τα σακκοειδή ανευρύσματα ποικίλουν σε μέγεθος, με διάμετρο από λίγα χιλιοστά μέχρι μεγαλύτερη του ενός cm. Τα “γιγαντιαία” σακκοειδή φθάνουν σε διάμετρο μεγαλύτερη των 2 cm. Αυτά είναι περισσότερο συνήθη σε ενήλικες. Τα πολλαπλά σακκοειδή ανευρύσματα είναι συγγενoύς αιτιολογίας σε μεγαλύτερη συχνότητα από τα υπόλοιπα.

Άλλοι τύποι ανευρυσμάτων στον εγκέφαλο περιλαμβάνουν τα ατρακτοειδή και τα ενδοσηραγγώδη.

Ανευρυσματικές ανωμαλίες οποιασδήποτε μορφής μπορούν να προσβάλλουν κάθε εγκεφαλική αρτηρία.

Τραυματισμοί και λοιμώξεις μπορούν να επιφέρουν βλάβη στο τοίχωμα των αρτηριών και να προκαλέσουν τη δημιουργία ανευρύσματος.

Περίπου το 5% του γενικού πληθυσμού έχει κάποιον τύπο ανευρύσματος στον εγκέφαλο. Στους παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνονται το θετικό οικογενειακό ιστορικό, καθώς και ορισμένα ιατρικά προβλήματα, όπως η πολυκυστική νόσος των νεφρών και η στένωση της αορτής.


Συμπτώματα

Τα ανευρύσματα συνήθως βαίνουν ασυμπτωματικά εκτός αν διαρραγούν και επέλθει αιμορραγία στον εγκέφαλο. Συχνά ένα ανεύρυσμα ανευρίσκεται κατά τη διενέργεια υπολογιστικής ή μαγνητικής τομογραφίας για κάποιον άλλο λόγο.

Συμπτώματα εμφανίζονται όταν το ανεύρυσμα πιέζει παρακείμενες δομές του εγκεφάλου. Το είδος των συμπτωμάτων εξαρτάται από το ποιά δομή του εγκεφάλου πιέζεται.

Στη συμπτωματολογία περιλαμβάνονται:

• διπλωπία
• απώλεια όρασης
• κεφαλαλγία
• πόνος στον οφθαλμό
• πόνος στον τράχηλο

Μια αιφνίδια, σοβαρή κεφαλαλγία (συχνά περιγράφεται ως “ο χειρότερος πονοκέφαλος που είχε ποτέ ο ασθενής”) αποτελεί ενδεικτικό σύμπτωμα ρήξης ανευρύσματος στον εγκέφαλο.

Άλλα συμπτώματα, σε περίπτωση που διαρραγεί κάποιο εγκεφαλικό ανεύρυσμα, περιλαμβάνουν:

• σύγχυση, λήθαργο, υπνηλία
• βλεφαρόπτωση
• κεφαλαλγία συνοδευόμενη από ναυτία ή τάση για έμετο
• μυϊκή αδυναμία ή δυσχέρεια στην κίνηση
• αιμωδίες ή υπαισθησία σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος
• επιληπτικές κρίσεις
• βραδυκινησία, ληθαργικές, νωθρές κινήσεις
• διαταραχές του λόγου
• αυχενική δυσκαμψία (περιστασιακά)
• αιφνίδια έναρξη ευερεθιστότητας, παρορμητικότητας, ή ανεπαρκούς ελέγχου του θυμού
• διαταραχές της όρασης (διπλωπία, απώλεια όρασης).

Σημείωση: η ρήξη ανευρύσματος αποτελεί επείγουσα ιατρική κατάσταση. Αναζητήστε άμεση ιατρική βοήθεια.


Σημεία και διαγνωστικός έλεγχος

Η εξέταση του οφθαλμού (βυθοσκόπηση) μπορεί να καταδείξει αυξημένη ενδοκρανιακή πίεση, οίδημα του οπτικού νεύρου (της οπτικής θηλής), ή αιμορραγία στον αμφιβληστροειδή.

Οι ακόλουθες εξετάσεις ενδέχεται να χρησιμοποιηθούν για τη διάγνωση ανευρύσματος στον εγκέφαλο και να προσδιορίσουν το αίτιο υπαραχνοειδούς ή εγκεφαλικής αιμορραγίας:

• απλή υπολογιστική τομογραφία (αξονική) εγκεφάλου
• εξέταση ΕΝΥ (εγκεφαλονωτιαίο υγρό)
• μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου (η απλή υπολογιστική τομογραφία ενδέχεται να απεικονίζει καλύτερα την αιμορραγία στον εγκέφαλο)
• ενδαρτηριακή αγγειογραφία ή ελικοειδής αγγειογραφία εγκεφάλου, για την αποκάλυψη της εντόπισης και του μεγέθους του ανευρύσματος
• ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ) διενεργείται σε περίπτωση επιληπτικών κρίσεων

Θεραπευτική αντιμετώπιση

Τα συμπτώματα συνήθως δεν εμφανίζονται παρά μόνο όταν συμβεί ρήξη του ανευρύσματος. Ένα ανεύρυσμα στον εγκέφαλο που έχει υποστεί ρήξη, αποτελεί επέιγουσα κατάσταση. Ο στόχος της θεραπευτικής αντιμετώπισης είναι ο έλεγχος των συμπτωμάτων και η αποτροπή περαιτέρω αιμορραγίας. Η ελάττωση της αρτηριακής πίεσης μπορεί να μειώσει αυτόν τον κίνδυνο.

Η κύρια θεραπευτική αντιμετώπιση του ανευρύσματος στον εγκέφαλο είναι χειρουργική. Το ανεύρυσμα απομονώνεται από τον κυρίως αρτηριακό κορμό (clipping ανευρύσματος), ώστε να εμποδίζεται η ροή αίματος προς αυτό.

Σε πληθώρα περιπτώσεων, μπορεί να τοποθετηθούν ειδικές σπείρες (coiling του ανευρύσματος) ή ενδαγγειακά stents, μέσω αρτηριακού καθετηριασμού. Με αυτόν τον τρόπο προκαλείται σχηματισμός θρόμβου που εμποδίζει την περαιτέρω αιμορραγία. Οι τεχνικές αυτές είναι λιγότερο παρεμβατικές από το ανοιχτό χειρουργείο, και στις κατάλληλες περιπτώσεις θεωρούνται θεραπεία εκλογής.

Αν η χειρουργική αντιμετώπιση αντενδείκνυται, λόγω της συνολικής κατάστασης του ασθενούς ή της εντόπισης και του μεγέθους του ανευρύσματος, η θεραπευτική αντιμετώπιση είναι όμοια με τη συντηρητική θεραπεία στο αρχικό στάδιο της υπαραχνοειδούς αιμορραγίας.
Αυτή περιλαμβάνει:

• πλήρη ακινησία
• αντιεπιληπτική αγωγή
• αναλγητικά για την κεφαλαλγία
• ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης

Μετά τη θεραπευτική αντιμετώπιση του ανευρύσματος, η πρόληψη ενδεχόμενου αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, λόγω αγγειόσπασμου, μπορεί να είναι αναγκαία. Αυτή ενδέχεται να περιλαμβάνει την ενδοφλέβια χορήγηση υγρών, καθώς και ειδική φαρμακευτική αγωγή.


Πρόγνωση

Η έκβαση της κατάστασης ποικίλλει. Ασθενείς που βρίσκονται σε βαθύ κώμα μετά από ρήξη ανευρύσματος, γενικά, δεν έχουν καλή πρόγνωση, σε σχέση με αυτούς που έχουν λιγότερο σοβαρά συμπτώματα.

Τα ανευρύσματα στον εγκέφαλο, που υφίστανται ρήξη, είναι συχνά θανατηφόρα. Σχεδόν το 25% αυτών των ασθενών καταλήγουν εντός 24ώρου, και άλλο ένα ποσοστό 25% εντός τριμήνου. Από αυτούς που επιβιώνουν, οι περισσότεροι από τους μισούς θα αποκτήσουν κάποιο είδος μόνιμης αναπηρίας.



Επιπλοκές

• αυξημένη ενδοκρανιακή πίεση
• απώλεια κινητικότητας σε ένα ή περισσότερα μέρη του σώματος
• άλλα νευρολογικά προβλήματα (όπως διαταραχές της όρασης, γνωσιακή έκπτωση, διαταραχές του λόγου)
• μόνιμη απώλεια της αισθητικότητας σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος
• επιληπτικές κρίσεις, επιληψία
• αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
• υπαραχνοειδής αιμορραγία

Πότε να απευθυνθείτε στον ιατρό

Αναζητήστε επείγουσα ιατρική βοήθεια αν εκδηλώσετε αιφνίδια, σοβαρή κεφαλαλγία. Ιδιαίτερα αν αυτή συνοδεύεται από ναυτία, τάση για έμετο, επιληπτικές κρίσεις, ή κάθε άλλο νευρολογικό σύμπτωμα. Επίσης, απευθυνθείτε στον ιατρό σας αν έχετε πονοκέφαλο που σας φαίνεται ασυνήθιστος, ειδικά αν είναι σοβαρός ή “ο χειρότερος πονοκέφαλος που είχατε ποτέ”.


Πρόληψη

Δεν υπάρχει γνωστός τρόπος πρόληψης για να εμποδίσει κάποιος το σχηματισμό ανευρύσματος στον εγκέφαλο. Αν διαγνωσθεί εγκαίρως, το ανεύρυσμα που δεν έχει υποστεί ρήξη μπορεί να αντιμετωπισθεί πριν επιφέρει προβλήματα.

Το είδος της θεραπευτικής αντιμετώπισης ενός ανευρύσματος που δεν έχει διαρραγεί, βασίζεται στο μέγεθος και την εντόπισή του, καθώς και στην ηλικία και τη γενική κατάσταση του ασθενούς. Αυτό πρέπει να αποφασισθεί με περίσκεψη, δεδομένων των κινδύνων που ενέχει τόσο η χειρουργική παρέμβαση, όσο και η απλή, περιοδική παρακολούθηση του ασθενούς.