Ορισμός

Ο καρκίνος των όρχεων αποτελεί νεοπλασία που αναπτύσσεται πρωτοπαθώς στους όρχεις, τους γεννητικούς αδένες του άρρενος.


Εναλλακτικές ονομασίες

Καρκίνος – όρχεις, σεμίνωμα, μη σεμινωματώδης καρκίνος των όρχεων, όγκοι από γεννητικά κύτταρα.


Αίτια, επίπτωση, και παράγοντες κινδύνου

Η ακριβής αιτία του καρκίνου των όρχεων παραμένει άγνωστη. Δεν υφίσταται αιτιώδης συσχέτιση ανάμεσα στην αγγειεκτομή του σπερματικού πόρου και την ανάπτυξη καρκίνου στους όρχεις. Παράγοντες που ενδέχεται να αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου των όρχεων περιλαμβάνουν:

• δυσπλασίες των όρχεων
• οικογενειακό ιστορικό καρκίνου των όρχεων
• ιστορικό κρυψορχίας
• σύνδρομο Klinefelter

Επιπλέον πιθανοί παράγοντες κινδύνου αποτελούν η έκθεση σε ορισμένες χημικές ουσίες καθώς και η λοίμωξη από τον HIV. Το θετικό οικογενειακό ιστορικό μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου στους όρχεις.

Ο καρκίνος των όρχεων αποτελεί τον πλέον συχνό τύπο καρκίνου στους άνδρες ηλικίας από 15 ως 35 ετών. Μπορεί να εμφανισθεί και σε μεγαλύτερες ηλικίες, ενώ σε μικρότερες είναι σπάνιος.

Απαντάται με μεγαλύτερη συχνότητα στους λευκούς σε σχέση με τους μαύρους ή τους ασιάτες.

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι καρκίνου των όρχεων: τα σεμινώματα και οι μη σεμινωματώδεις όγκοι. Αμφότερες οι μορφές αυτές καρκίνου αναπτύσσονται από τα γεννητικά κύτταρα τα οποία παράγουν το σπέρμα.

Σεμίνωμα: αποτελεί έναν βραδέως αναπτυσσόμενο τύπο καρκίνου των όρχεων. Απαντάται συνήθως σε άνδρες ηλικίας 30 με 40 ετών. Στις περισσότερες πρωτοδιαγνωσθείσες περιπτώσεις εντοπίζεται στους όρχεις, ωστόσο μπορεί να εμφανίσει διασπορά σε επιχώριους λεμφαδένες ή και απομακρυσμένες μεταστάσεις. Τα σεμινώματα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στην ακτινοθεραπεία.

Μη σεμινωματώδης καρκίνος: αυτός ο τύπος τείνει να αναπτύσσεται ταχύτερα απ'ότι τα σεμινώματα. Οι μη σεμινωματώδεις όγκοι περιλαμβάνουν τους ακόλουθους ιστολογικούς τύπους:

• το χοριοκαρκίνωμα (σπάνιο)
• το εμβρυογενές καρκίνωμα
• το τεράτωμα
• όγκους του λεκιθικού ασκού

Οι στρωματικοί όγκοι της γεννητικής χορδής αποτελούν σπάνιο τύπο καρκίνου των όρχεων. Σε αυτούς περιλαμβάνονται, κυρίως, όγκοι από κύτταρα του Leydig και όγκοι από κύτταρα του Sertoli. Αυτοί συμβαίνουν συνήθως κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας.


Συμπτώματα

Ενδέχεται ο ασθενής να είναι ασυμπτωματικός. Τα συμπτώματα που μπορεί να εκδηλωθούν περιλαμβάνουν:

• δυσφορία ή πόνο στον όρχι, ή ένα αίσθημα βάρους στο όσχεο
• αμβλύ πόνο στην περιοχή της οσφύος ή την κάτω κοιλία
• διόγκωση του όρχι ή αλλαγή της μορφολογίας του
• γυναικομαστία, ωστόσο αυτή μπορεί να εκδηλωθεί και σε άρρενες εφήβους που δεν έχουν αναπτύξει καρκίνο των όρχεων
• ψηλαφητή μάζα ή οίδημα στον όρχι

Συμπτώματα από την προσβολή άλλων μερών του σώματος- όπως των πνευμόνων, της κοιλίας, της πυέλου, της οσφυϊκής χώρας, ή του εγκεφάλου- μπορούν επίσης να εκδηλωθούν σε μεταστατική νόσο.


Σημεία και διαγνωστικός έλεγχος

Η φυσική εξέταση συνήθως αποκαλύπτει την ύπαρξη μάζας σε έναν από τους όρχεις. Στον διαγνωστικό έλεγχο περιλαμβάνονται:

• υπολογιστική τομογραφία κοιλίας και πυέλου
• ορολογικές εξετάσεις για τη μέτρηση καρκινικών δεικτών: άλφα φετοπρωτεΐνη , β- ανθρώπειος χοριακή γοναδοτροπίνη, και γαλακτική αφυδρογονάση
• ακτινογραφία θώρακος
• υπερηχογράφημα του οσχέου

Η βιοψία του όρχεως διενεργείται συνήθως μετά την ορχεκτομή.


Θεραπευτική αντιμετώπιση

Η ενδεικνυόμενη θεραπευτική προσέγγιση της νόσου εξαρτάται από:

• τον ιστολογικό τύπο του όγκου
• τη σταδιοποίηση του καρκίνου

Πρωταρχικό βήμα στον καθορισμό της κατάλληλης θεραπείας αποτελεί ο προσδιορισμός του ιστολογικού τύπου του όγκου. Αυτός μπορεί να είναι σεμινωματώδης, μη σεμινωματώδης, ή να παρουσιάζει μικτά στοιχεία.


Ακολουθεί η σταδιοποίηση της νόσου.

• στάδιο Ι, η νόσος είναι εντοπισμένη στον όρχι
• στάδιο ΙΙ, η νόσος εμφανίζει διασπορά σε λεμφαδένες της κοιλίας
• στάδιο ΙΙΙ, η νόσος περιλαμβάνει απομακρυσμένες μεταστάσεις (όπως στο ήπαρ, τους πνεύμονες, ή τον εγκέφαλο)

Εφαρμόζονται τρία είδη θεραπείας.

1. Η χειρουργική αντιμετώπιση συνίσταται στην αφαίρεση του όρχι (ορχεκτομή) και των επιχώριων λεμφαδένων. Εφαρμόζεται σε αμφότερους τους σεμινωματώδεις και μη σεμινωματώδεις όγκους.
2. Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιεί υψηλές δόσεις ακτίνων Χ ή άλλες ακτινοβολίες υψηλής ενέργειας. Μπορεί να εφαρμοσθεί μετεγχειρητικά προκειμένου να εμποδίσει την υποτροπή της νόσου. Η χρήση της αφορά σε ασθενείς με σεμινωματώδεις όγκους.
3. Η χημειοθεραπεία χρησιμοποιεί αντινεοπλασματικά φάρμακα, όπως η σισπλατίνη, η μπλεομυκίνη, και η ετοποσίδη, για την εξάλειψη των καρκινικών κυττάρων. Αυτού του είδους τα θεραπευτικά σχήματα έχουν βελτιώσει σημαντικά την επιβίωση των ασθενών με σεμινωματώδεις ή μη σεμινωματώδεις όγκους.


Πρόγνωση

Ο καρκίνος των όρχεων είναι από τις πλέον αντιμετωπίσιμες και θεραπεύσιμες μορφές καρκίνου.

Τα ποσοστά επιβίωσης για τους άρρενες με σεμίνωμα πρώιμου σταδίου (ο λιγότερο επιθετικός τύπος καρκίνου των όρχεων) υπερβαίνουν το 95%. Τα αντίστοιχα ποσοστά για νόσο σταδίου ΙΙ και ΙΙΙ είναι ελαφρώς χαμηλότερα. Αυτά εξαρτώνται από το μέγεθος του όγκου και τον χρόνο έναρξης της θεραπείας.


Επιπλοκές

Ο καρκίνος των όρχεων μπορεί να εμφανίσει διασπορά σε άλλα μέρη του σώματος. Οι πλέον συνήθεις θέσεις μεταστάσεων περιλαμβάνουν:

• την κοιλία
• τους πνεύμονες
• την οπισθοπεριτοναϊκή χώρα
• την σπονδυλική στήλη

Δυνητικές επιπλοκές από την εφαρμογή της χειρουργικής θεραπείας περιλαμβάνουν:

• μετεγχειρητική αιμορραγία ή λοίμωξη
• στειρότητα (σε περίπτωση αφαίρεσης αμφότερων των όρχεων)

Για τους ασθενείς που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία υπάρχουν μέθοδοι διατήρησης σπέρματος, ώστε αυτό να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.


Πρόληψη

Δεν υπάρχει ακόμη αποτελεσματική μέθοδος προσυμπτωματικού ελέγχου.

Η εξέταση των όρχεων από το ίδιο το άτομο σε μηνιαία βάση ενδέχεται να βοηθάει στην πρώιμη ανίχνευση της νόσου. Νεαροί άρρενες μπορούν να διδαχθούν τεχνικές αυτοεξέτασης μετά την εφηβεία.