Ορισμός

Πνευμονική καρδιά ονομάζεται η ανεπάρκεια του δεξιού τμήματος της καρδιάς, ως επακόλουθο της μακροχρόνιας υψηλής πίεσης εντός των πνευμονικών αρτηριών και της δεξιάς κοιλίας της καρδιάς.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια.


Αίτια, συχνότητα και παράγοντες κινδύνου

Υπό φυσιολογικές συνθήκες, το αριστερό τμήμα της καρδιάς, παράγει μεγαλύτερες πιέσεις, προκειμένου να εξωθήσει αίμα προς το υπόλοιπο σώμα. Η δεξιά καρδιά επίσης εξωθεί αίμα προς τους πνεύμονες, υπό χαμηλότερες ωστόσο πιέσεις.

Οποιαδήποτε κατάσταση προκαλεί παρατεταμένη αυξημένη πίεση εντός των πνευμονικών αρτηριών (γνωστή με τον όρο πνευμονική υπέρταση), θέτει σε ένταση τη δεξιά καρδιά. Όταν με τη σειρά της, η δεξιά καρδιά αδυνατεί πια να αντιπαρέλθει τις αυξημένες αυτές παθολογικές πιέσεις, αναφερόμαστε σε πνευμονική καρδιά.

Σχεδόν όλες οι πνευμονολογικές παθήσεις ή καταστάσεις που προκαλούν παρατεταμένο χαμηλό επίπεδο οξυγόνου ορού, μπορούν να οδηγήσουν σε πνευμονική καρδιά.
Μερικές από αυτές είναι:

• Κεντρική άπνοια ύπνου
• Χρόνια αποφρακτική πνευμονική πάθηση
• Χρόνια πνευμονική θρομβοεμβολική νόσο
• Κυστική ίνωση
• Παρεγχυματική πνευμονική πάθηση
• Κυφοσκολίωση
• Αποφρακτική άπνοια ύπνου
• Πνευμονοκονίωση
• Πρωτοπαθής πνευμονική υπέρταση
• Νόσος των πνευμονικών αγγείων
• Δευτεροπαθής πνευμονική υπέρταση

Συμπτώματα

• Δυσφορία θώρακος, συνήθως πρόσθιας επιφάνειας
• Έλλειψη ανεκτικότητας σωματικής άσκησης
• Ανακοπές αναπνοής
• Οίδημα κάτω άκρων ή ποδοκνημικών
• Συμπτώματα της υποκρύπτουσας διαταραχής (συριγμός, βήχας)

Σημεία και παρα-κλινικές εξετάσεις

• παθολογική συλλογή υγρού στην ενδοκοιλιακή κοιλότητα
• παθολογικοί καρδιακοί ήχοι
• κυανό χρώμα δέρματος (κυάνωση)
• ηπατομεγαλία
• διογκωμένες (διατεταμένες) τραχηλικές φλέβες, ένδειξη υψηλών δεξιών καρδιακών πιέσεων
• οίδημα ποδοκνημικών

Οι ακόλουθες παρα-κλινικές εξετάσεις ίσως αποβούν διαγνωστικές ως προς την πνευμονική καρδιά:

• εξετάσεις αντισώματος ορού
• ορολογικές εξετάσεις για εγκεφαλικά νατριοδιουρητικά πεπτίδια (BNP)
• ακτινογραφία θώρακος
• αξονική τομογραφία θώρακος
• υπέρηχος καρδίας
• πνευμονική βιοψία (σπάνια διεξάγεται)
• μέτρηση οξυγόνου αίματος μέσω αρτηριακών αερίων ορού (ABG)
• εξετάσεις πνευμονικής λειτουργίας
• καθετηριασμός της δεξιάς καρδιάς
• σπινθηρογράφημα αερισμού - αιμάτωσης των πνευμόνων (V /Q scan)

Θεραπεία

Η θεραπεία εστιάζεται στην αιτιοπαθογένεια της πνευμονικής καρδιάς. Συμπληρωματική χορήγηση οξυγόνου ίσως χρειαστεί, προκειμένου να αυξηθεί το επίπεδο οξυγόνου στον ορό του αίματος.

Διατίθεται ευρύ φάσμα φαρμακευτικών σκευασμάτων προς αντιμετώπιση της πνευμονικής καρδιάς:

• bosentan ή sildenafil per os (δια του στόματος)
• ανταγωνιστές διαύλου ασβεστίου ίσως προτιμηθούν σε πρώιμες περιπτώσεις
• προστακυκλίνη που μπορεί να χορηγηθεί ενέσιμα ή εισπνεόμενα (μέσω εισπνοής)

Αντιθρομβωτικά φαρμακευτικά σκευάσματα μπορούν επίσης να συνταγογραφηθούν. Η χειρουργική επέμβαση ίσως θεωρηθεί απαραίτητη, προκειμένου να αποκατασταθούν οποιεσδήποτε καρδιακές ανωμαλίες, στις οποίες οφείλεται εξάλλου και η παθογόνος κατάσταση. Σε αρκετά προχωρημένες καταστάσεις, ενδείκνυται η καρδιακή και η πνευμονική μεταμόσχευση.


Πρόγνωση

Η τελική έκβαση της νόσου εξαρτάται από την αιτιοπαθογόνο κατάσταση. Η χορήγηση οξυγόνου αρκετά συχνά βελτιώνει τα συμπτώματα, την αντίσταση του οργανισμού και την επιβίωση.

Θεραπεύοντας την πρωτοπαθή πνευμονική υπέρταση, πολλές φορές επιτυγχάνεται μέγιστη αντίσταση του οργανισμού, καθώς και η μακροχρόνια επιβίωση. Σε κάποιες περιπτώσεις, η πνευμονική ή καρδιο / πνευμονική μεταμόσχευση επιτείνει το βιώσιμο της ηλικίας.


Επιπλοκές

Η προοδευτική πνευμονική υπέρταση και πνευμονική καρδιά, ίσως οδηγήσουν σε:

• απειλητικές για τη ζωή, διακοπές αναπνοής
• σοβαρή κατακράτηση υγρών
• shock
• θάνατο

Επικοινωνία με τον οικογενειακό σας ιατρό

Καλέστε τον ιατρό σας αν αντιληφθείτε ότι παρουσιάζετε διακοπές αναπνοής ή θωρακικό άλγος.


Πρόληψη

Η αποφυγή συνηθειών που ίσως οδηγήσουν σε χρόνια πνευμονική πάθηση (ιδίως το κάπνισμα τσιγάρων), μπορεί να αποτρέψει την ανάπτυξη της πνευμονικής καρδιάς. Η επιτακτική αξιολόγηση καρδιακών ψιθυρισμάτων κατά την παιδική ηλικία, ίσως αποτρέψει τη δημιουργία πνευμονικής καρδιάς ως επακόλουθο συγκεκριμένων καρδιακών ανωμαλιών.

Ορισμός

Το άσθμα αποτελεί μια φλεγμονώδη πάθηση των αεραγωγών, που προκαλεί κρίσεις συριγμού, διακοπές αναπνοής, αίσθηση θωρακικής / στερνικής σύσφιξης και βήχα.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Βρογχικό άσθμα, Άσθμα που εκλύεται με την άσκηση.


Αίτια, επιπτώσεις και παράγοντες κινδύνου

Το άσθμα οφείλεται σε φλεγμονή των αεραγωγών. Κατά τη διάρκεια μιας ασθματικής κρίσης, οι μύες που περιβάλλουν τους αεραγωγούς, συσπώνται, ενώ ο βλεννογόνος των αεραγωγών διογκώνεται. Κατ΄ αυτό τον τρόπο, μειώνεται σημαντικά η δίοδος του αέρα και προκαλούνται ήχοι συριγμού.

Η πλειοψηφία των ασθενών με άσθμα εμφανίζουν κρίσεις συριγμού, ανεξάρτητα των ασυμπτωματικών χρονικών περιόδων. Άλλοι ασθενείς, παρουσιάζουν μακράς χρονικής διάρκειας δυσκολίες στην αναπνοή, με παράλληλα επεισόδια έντονης δυσχέρειας στην αναπνοή. Σε άλλους, το κύριο σύμπτωμα αποτελεί ο βήχας. Οι ασθματικές κρίσεις δύναται να διαρκούν από λίγα λεπτά έως και μερικές ημέρες και μπορούν να λάβουν κρίσιμη μορφή, εάν οι αεραγωγοί παρουσιάζουν βαριά απόφραξη.

Στην περίπτωση ευαίσθητων ατόμων, τα συμπτώματα του άσθματος μπορούν να προκληθούν με την εισπνοή αλλεργιογόνων ουσιών (ονομάζονται αλλεργιογόνες ή εκλυτικές ουσίες).

Κύριοι εκλυτικοί παράγοντες του άσθματος είναι:

• Ζώα (το τρίχωμα των κατοικίδιων ή η πιτυρίδα τους)
• Σκόνη
• Κλιματιστικές αλλαγές (συνήθως το ψυχρό κλίμα)
• Χημικά στον αέρα ή στα τρόφιμα
• Άσκηση
• Μούχλα
• Γύρη
• Αναπνευστικές λοιμώξεις, όπως το κοινό συνάχι
• Έντονοι συναισθηματισμοί (άγχος)
• Κάπνισμα καπνού

Η ασπιρίνη, καθώς κι άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη σκευάσματα (ΜΣΑΦ) ενοχοποιούνται για την πρόκληση άσθματος σε κάποιους ασθενείς.

Αρκετοί εκ των ασθματικών ασθενών έχουν θετικό ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό αλλεργιών, όπως ο πολύ υψηλός πυρετός (αλλεργική ρινίτιδα) ή το έκζεμα. Άλλοι πάλι δεν έχουν κανένα ιστορικό αλλεργιών.


Συμπτώματα

• Βήχας με ή χωρίς την παραγωγή πτυέλων
• Εισολκή της επιδερμίδας των μεσοπλεύριων διαστημάτων κατά την αναπνοή (μεσοπλεύριες αντιδράσεις)
• Δυσχέρεια αναπνοής η οποία επιδεινώνεται με την άσκηση ή τη δραστηριότητα
• Συριγμός

1. παρουσιάζεται κατά επεισόδια
2. ίσως είναι πιο έντονος κατά τη διάρκεια της νύχτας ή νωρίς το πρωί
3. ίσως υποχωρήσει αυτόματα
4. βελτιώνεται με τη χρήση σκευασμάτων που προκαλούν διάνοιξη των αεραγωγών (βρογχοδιασταλτικά)
5. επιδεινώνεται με την αναπνοή σε ψυχρό περιβάλλον
6. επιδεινώνεται με την άσκηση
7. επιδεινώνεται κατά το στερνικό καύσο (αναγωγή)
8. εμφανίζεται συνήθως αιφνίδια

Συμπτώματα επείγουσας σημασίας:

• κυανό χρώμα των χειλέων και του προσώπου
• μειωμένο επίπεδο εγρήγορσης, όπως βαριά ζάλη ή σύγχυση κατά τη διάρκεια ασθματικής κρίσης
• υπερβολικά έντονη δυσχέρεια αναπνοής
• ταχυπαλμία
• έντονο άγχος που οφείλεται στη δυσχέρεια αναπνοής
• εφίδρωση

Επί πρόσθετα συμπτώματα που μπορεί να συνοδεύουν τη νόσο είναι:

• παθολογικό σχήμα αναπνοής – η εκπνοή διαρκεί δυόμισι φορές περισσότερο απ’ ότι η εισπνοή
• παροδική διακοπή της αναπνοής
• θωρακικό άλγος
• ρινική συμφόρηση
• συσφιγκτικό αίσθημα στη στερνική χώρα

Σημεία κι εξετάσεις

Οι εξετάσεις για αλλεργία μπορεί να αποβούν ωφέλιμες, προσδιορίζοντας τα αλλεργιογόνα ατόμων με επίμονο άσθμα. Συχνά αλλεργιογόνα περιλαμβάνουν την πιτυρίδα κατοικίδιων ζώων, τους κόκκους σκόνης, τα κατσαριδοκτόνα αλλεργιογόνα, τη μούχλα και τη γύρη. Συχνοί παράγοντες που προκαλούν αναπνευστικό ερεθισμό αποτελούν ο καπνός του τσιγάρου, το καυσαέριο κι ο καπνός από την καύση ξύλου ή υγραερίου.

Ο ιατρός θα ακροαστεί με στηθοσκόπιο τους πνεύμονες. Το πιθανότερο είναι να γίνουν αντιληπτοί ήχοι / ψιθυρίσματα που συνδέονται με το άσθμα. Πάρα ταύτα, το αναπνευστικό ψιθύρισμα παραμένει φυσιολογικό στα μεσοδιαστήματα των κρίσεων άσθματος.

Οι εξετάσεις που διεξάγονται περιλαμβάνουν:

• αρτηριακά αέρια αίματος
• αιματολογικές εξετάσεις για προσδιορισμό της τιμής των ηωσινόφιλων (μια υπο-ομάδα των λευκοκυττάρων) και των IgE (έναν τύπο πρωτεΐνης του ανοσοποιητικού συστήματος που ονομάζεται ανοσοσφαιρίνη)
• ακτινογραφία θώρακος
• εξετάσεις πνευμονικής λειτουργίας
• μέτρηση μέγιστης εκπνευστικής ροής

Θεραπεία

Στόχος της θεραπείας αποτελεί η αποφυγή των εκλυτικών ουσιών και η αντιμετώπιση της φλεγμονής των αεραγωγών. Η καλή συνεργασία με τον ιατρό σας, θα σας βοηθήσει να οργανώσετε ένα σχήμα αποφυγής των εκλυτικών παραγόντων του άσθματος και παρακολούθησης των συμπτωμάτων σας.

Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι φαρμακευτικών σκευασμάτων για τη θεραπεία του άσθματος:

• μακράς – δράσης φάρμακα για την πρόληψη των κρίσεων
• ταχείας – ανακούφισης φάρμακα για χορήγηση κατά τη διάρκεια των κρίσεων

Η πρώτη κατηγορία φαρμάκων χορηγείται σε τακτική βάση προς πρόληψη των κρίσεων κι όχι για την αντιμετώπισής τους. Τέτοια φαρμακευτικά σκευάσματα περιλαμβάνουν:

• εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή για την αντιμετώπιση της φλεγμονής
• αναστολείς της λευκοτριένης
• μακράς – δράσης βρογχοδιασταλτικά για τη διατήρηση του εύρους των αεραγωγών
• ομιλιζουμάβη, η οποία «μπλοκάρει» τη δίοδο του αναπνευστικού συστήματος που είναι υπεύθυνη για την έκλυση των συμπτωμάτων του άσθματος
• νατριούχος χρωμολύνη ή νατριούχος νεδοχρωμίλη
• αμινοφυλλίνη ή θεοφυλλίνη (δεν έχουν ευρεία χρήση όπως στο παρελθόν)
• κάποιες φορές χορηγείται μονή θεραπεία με σκεύασμα που συνδυάζει στεροειδή και βρογχοδιασταλτικά

Τα ταχείας – ανακούφισης ή διάσωσης φαρμακευτικά σκευάσματα έχουν εφαρμογή στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων κατά τη διάρκεια της κρίσης. Αυτά περιλαμβάνουν:

• ταχείας – δράσης βρογχοδιασταλτικά (εισπνεόμενα)
• κορτικοστεροειδή, όπως η μεθυλπρεδνισολόνη, τα οποία δύναται να χορηγηθούν ενδοφλέβια κι άμεσα κατά τα διάρκεια βαριάς κρίσης, σε συνδυασμό με άλλα εισπνεόμενα σκευάσματα

Σε άτομα με ήπια συμπτωματολογία άσθματος (και μικρή συχνότητα κρίσεων) χορηγούνται ταχείας ανακούφισης σκευάσματα, όποτε κρίνεται αναγκαίο. Στα άτομα με επίμονο άσθμα χορηγούνται μακράς δράσης σκευάσματα σε μόνιμη τακτική βάση για την πρόληψη των συμπτωμάτων. Η βαριά κρίση άσθματος απαιτεί ιατρική εξέταση και πιθανότητα νοσηλεία, ενδοφλέβια χορήγηση φαρμάκων κι οξυγονοθεραπεία.

Η μέτρηση μέγιστης εκπνευστικής ροής αποτελεί μια απλή τεχνική προσδιορισμού της ταχύτητας απελευθέρωσης του εισπνεόμενου αέρα από τους πνεύμονες. Το τελευταίο παίζει ρόλο στη διάγνωση αρχόμενης κρίσης, και πολλές φορές χωρίς την παρουσία κανενός συμπτώματος. Οι μετρήσεις αυτές μπορούν να συντελέσουν στην ένδειξη χορήγησης φαρμάκων ή λήψης άλλων απαραίτητων μέτρων. Οι τιμές της μέγιστης εκπνευστικής ροής ενός ατόμου, που κυμαίνονται από 50 – 80% των μέγιστων τιμών που έχει παρουσιάσει στο παρελθόν, αποτελούν σημείο μετρίου βαθμού ασθματικής κρίσης, ενώ τιμές κατώτερες από 50%, αποτελούν σημείο βαριάς κρίσης.


Πρόγνωση

Ίαση του άσθματος ουδέποτε επιτυγχάνεται, παρά μόνον βελτίωση των συμπτωμάτων με τη πάροδο του χρόνου. Με την αρμόδια αυτοσυντήρηση / αντιμετώπιση και θεραπευτική αγωγή, η πλειοψηφία των ασθενών που πάσχουν από άσθμα, βιώνουν μια φυσιολογική ζωή.


Επιπλοκές

Οι επιπλοκές του άσθματος μπορούν να λάβουν βαριά μορφή και περιλαμβάνουν:

• θάνατο
• μειωμένη ικανότητα για άσκηση κι ασχολία με άλλες δραστηριότητες
• έλλειψη ύπνου που οφείλεται στα συμπτώματα κατά τη διάρκεια της νύχτας
• μόνιμες αλλαγές / διαταραχές της αναπνευστικής λειτουργίας
• μόνιμο βήχα
• δυσχέρεια αναπνοής που απαιτεί αναπνευστική υποστήριξη / αναπνευστήρα

Επικοινωνία με τον ιατρό σας

Κλείστε ραντεβού με τον ιατρό σας, εάν παρουσιάσετε συμπτώματα άσθματος.

Καλέστε τον ιατρό σας ή σπεύσατε στα επείγοντα ιατρεία εάν:

• μια κρίση άσθματος χρήζει περαιτέρω φαρμακευτικής αγωγής απ΄ ότι τη η συνιστώμενη
• τα συμπτώματα επιδεινώνονται ή δε βελτιώνονται με τη θεραπευτική αγωγή
• παρουσιάσετε δυσχέρεια αναπνοής ενώ μιλάτε
• η μέτρηση της μέγιστης εκπνευστικής ροής σας φτάνει το 50 - 80% των βέλτιστων προσωπικών σας μετρήσεων

Σπεύσατε στα επείγοντα αν:

• παρουσιάσατε ζάλη ή σύγχυση
• αναπτύξετε κρίσιμη δυσχέρεια αναπνοής κατά την ανάπαυση
• η μέτρηση της μέγιστης εκπνευστικής ροής, είναι μικρότερη του 50% των βέλτιστων προσωπικών σας μετρήσεων
• αντιμετωπίζετε έντονο θωρακικό άλγος

Πρόληψη

Τα συμπτώματα του άσθματος περιστασιακά μπορούν να βελτιωθούν, με την αποφυγή γνωστών εκλυτικών παραγόντων και ουσιών που προκαλούν ερεθισμό των αεραγωγών.

Το κρεβάτι μπορεί να καλυφθεί με επένδυση κατά της αλλεργίας, προκειμένου να μειωθεί η έκθεσή του στους κόκκους σκόνης. Η αφαίρεση των χαλιών και η τακτική χρήση της ηλεκτρικής σκούπας επίσης βοηθούν. Τα απορρυπαντικά και τα προϊόντα καθαρισμού στην οικία είναι προτιμητέο να είναι άοσμα.

Διατηρώντας χαμηλά επίπεδα υγρασίας κι επισκευάζοντας διαρροές, μειώνετε τις πιθανότητες ανάπτυξης μικροοργανισμών, όπως της μούχλας. Διατηρείτε την οικία σας καθαρή και τα τρόφιμα σε συσκευασίες εκτός των υπνοδωματίων – γεγονός που μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης κατσαριδών, οι οποίες εκλύουν τις κρίσεις άσθματος σε κάποια άτομα.

Ένα κάποιο άτομο είναι αλλεργικό σε ένα ζώο (κατοικίδιο), που δε δύναται να απομακρυνθεί από την οικία, το ζώο δεν πρέπει να έχει πρόσβαση στο δωμάτιο του πάσχοντος. Υλικά «φιλτραρίσματος» μπορούν να τοποθετηθούν στις εξόδους θέρμανσης, προκειμένου να παγιδευτεί η πιτυρίδα του κατοικίδιου.

Απομακρύνοντας τον καπνό τσιγάρου από μια οικία, αποτελεί το μόνο σημαντικό μέτρο που οφείλει να λάβει μια οικογένεια, για να βοηθήσει ένα παιδί με άσθμα. Το κάπνισμα εκτός του σπιτιού δεν επαρκεί. Τα μέλη της οικογένειας και οι επισκέπτες που καπνίζουν εκτός του σπιτιού, μεταφέρουν υπολείμματα καπνού εντός του σπιτιού με τα ρούχα τους και τα μαλλιά τους – γεγονός που και πάλι μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα άσθματος.

Άτομα που πάσχουν οφείλουν επίσης να αποφεύγουν το καυσαέριο, τις βιομηχανικές σκόνες κι άλλους ερεθιστικούς καπνούς, όσον το δυνατόν περισσότερο.