Ορισμός

Ο ασκίτης ορίζεται από τη μη φυσιολογική συσσώρευση υγρού στην περιτοναΐκή χώρα.


Περιγραφή

Οξύς ασκίτης μπορεί να εμφανισθεί ως επιπλοκή σε περίπτωση τραύματος, έλκους, σκωλικοειδίτιδας, φλεγμονής του εντέρου ή άλλου κυλινδρικού οργάνου (εκκολπωματίτιδα). Η κατάσταση αυτή μπορεί να δημιουργηθεί όταν τα εντερικά υγρά, τα χολικά ή τα παγκρεατικά υγρά ή βακτηρίδια εισβάλλουν ή προκαλέσουν φλεγμονή στη μαλακή διάφανη μεμβράνη που καλύπτει το εσωτερικό της κοιλιάς. Ωστόσο, ο ασκίτης συχνότερα συνδέεται με ηπατοπάθειες και άλλες χρόνιες καταστάσεις.

Τύποι ασκίτη

Η κίρρωση του ήπατος, που είναι υπεύθυνη για το 80% των περιπτώσεων ασκίτη στις ΗΠΑ, προξενεί μια σειρά νοσογόνων αλλαγών που μειώνουν την ικανότητα των νεφρών να αποβάλλουν νάτριο με τα ούρα.

Ο παγκρεατικός ασκίτης αναπτύσσεται όταν μια κύστη που έχει παχιά, ινώδη τοιχώματα (ψευδοκύστη) σπάσει και επιτρέψει στα παγκρεατικά υγρά να εισβάλουν στην κοιλιακή κοιλότητα.

Ο χυλώδης ασκίτης χαρακτηρίζεται από τη γαλακτώδη εμφάνιση που προέρχεται από διαρροή λεμφαγγείων στην κοιλιακή κοιλότητα. Αν και ο χυλώδης ασκίτης προξενείτε μερικές φορές από τραύμα, χειρουργική επέμβαση στην κοιλιά, φυματίωση ή άλλη κοιλιακή μόλυνση, είναι συνήθως σύμπτωμα λεμφώματος ή άλλης μορφής καρκίνου.

Ο καρκίνος ευθύνεται για το 10% των περιπτώσεων ασκίτη στις ΗΠΑ. Είναι συνηθέστατα επακόλουθο μιας νόσου που προέρχεται από το περιτόναιο (περιτοναϊκή καρκινομάτωση) ή μεταστατικού καρκίνου από άλλο σημείο του σώματος.

Ο ενδοκρινής και ο νεφρικός ασκίτης είναι σπάνιες διαταραχές. Ο ενδοκρινής ασκίτης, μερικές φορές σύμπτωμα διαταραχής του ενδοκρινούς συστήματος, προσβάλλει και γυναίκες που κάνουν χρήση φαρμάκων γονιμότητας. Νεφρικός ασκίτης αναπτύσσεται όταν τα επίπεδα της λευκωματίνης στο αίμα πέσουν κάτω από το φυσιολογικό. Η λευκωματίνη είναι η σπουδαιότερη πρωτεΐνη στο πλάσμα του αίματος. Λειτουργεί για τη συγκράτηση υγρών εντός των αιμοφόρων αγγείων.



Αιτίες

Οι δύο σημαντικότεροι παράγοντες στη δημιουργία ασκίτη εξαιτίας χρόνιας ηπατοπάθειας είναι:

• Χαμηλά επίπεδα λευκωματίνης στο αίμα που αλλάζουν τη πίεση που είναι αναγκαία για την πρόληψη της ανταλλαγής υγρών (οσμωτική πίεση). Αυτή η αλλαγή στην πίεση επιτρέπει στο υγρό να διαρρεύσει από τα αιμοφόρα αγγεία.
• Αύξηση στην πίεση εντός των διακλαδώσεων της πυλαίας φλέβας που διατρέχουν το ήπαρ (πυλαία υπέρταση). Η πυλαία υπέρταση προκαλείται από τις ουλές που δημιουργεί η κίρρωση. Το αίμα που δεν μπορεί να κυκλοφορήσει από το ήπαρ εξαιτίας της αυξημένης πίεσης, χύνεται στην κοιλιά και προκαλεί ασκίτη.

Άλλες καταστάσεις που συμβάλλουν στη δημιουργία ασκίτη είναι:

• Ηπατίτιδα
• Καρδιακή ή νεφρική ανεπάρκεια
• Φλεγμονή και ινώδης σκλήρυνση του σάκου που περικλείει την καρδιά (συσφικτική περικαρδίτιδα)

Άτομα που πάσχουν από συστηματικό ερυθηματώδη λύκο αλλά δεν έχουν ηπατική ασθένεια ή πυλαία υπέρταση, σε ορισμένες περιπτώσεις εμφανίζουν ασκίτη. Δυσλειτουργία του θυρεοειδούς μερικές φορές προκαλεί έντονο ασκίτη ενώ η φλεγμονή του παγκρέατος (παγκρεατίτιδα) σπάνια προξενεί σημαντική συσσώρευση υγρού.


Συμπτώματα

Η μικρή ποσότητα υγρού στην κοιλιά συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα. Η μεγάλη συσσώρευση όμως μπορεί να προκαλέσει:

• Ραγδαία αύξηση βάρους
• Κοιλιακή δυσφορία και διόγκωση
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Πρήξιμο στους αστραγάλους

Διάγνωση

Το δέρμα είναι πολύ τεντωμένο όταν η κοιλιά περιέχει μεγάλες ποσότητες υγρού. Ο ομφαλός διογκώνεται ή είναι τελείως επίπεδος και όταν ο γιατρός ‘χτυπήσει’ την κοιλιά, παράγεται υπόκωφος ήχος. Το ασκιτικό υγρό μπορεί να προκαλέσει τη διόγκωση των λαγόνων.

Η φυσική εξέταση συνήθως δίνει τη δυνατότητα στον γιατρό να διακρίνει τον ασκίτη από την εγκυμοσύνη, τα εντερικά αέρια, την παχυσαρκία ή τους όγκους των ωοθηκών. Το κοιλιακό υπερηχογράφημα ή αξονική τομογραφία μπορούν να ανιχνεύσουν ακόμα και πολύ μικρές ποσότητες υγρού. Η εργαστηριακή ανάλυση του υγρού με την εισαγωγή βελόνας στο κοιλιακό τοίχωμα (διαγνωστική παρακέντηση) μπορεί να βοηθήσει στη εξακρίβωση της συσσώρευσης.

Θεραπεία

Η κατάκλιση ελαχιστοποιεί την ποσότητα του αλατιού που απορροφούν τα νεφρά, γι’ αυτό η θεραπεία συνήθως ξεκινά με παραμονή στο κρεβάτι και δίαιτα χαμηλή σε αλάτι. Διουρητικά φάρμακα μπορούν να χορηγηθούν αν η αρχική θεραπεία δεν είναι αποτελεσματική. Το βάρος και η παραγωγή ούρων των ασθενών που χρησιμοποιούν διουρητικά πρέπει να παρακολουθείται στενά για σημάδια:

• Mαζικής απώλειας αίματος ή υγρών (hypovolemia).
• Aσυνήθιστα υψηλής συγκέντρωσης αζωτούχων συστατικών στο αίμα (azotemia).
• Ανισορροπίας στο κάλιο.
• Υψηλής συγκέντρωσης νατρίου. Αν ο ασθενής καταναλώνει περισσότερο αλάτι από όσο μπορούν να αποβάλουν τα νεφρά, θα πρέπει να του χορηγηθούν μεγαλύτερες δόσεις διουρητικών.

Η μέτρια έως και μεγάλη συσσώρευση υγρών αντιμετωπίζεται με την παροχέτευση μεγάλης ποσότητας υγρού (ευρεία παρακέντηση) από την κοιλιά του ασθενή. Αυτή η διαδικασία είναι ασφαλέστερη από τη διουρητική αγωγή. Προξενεί λιγότερες επιπλοκές και απαιτεί συντομότερη παραμονή στο νοσοκομείο.

Η ευρεία παρακέντηση αποτελεί επίσης την προτιμώμενη θεραπεία για τους μεγάλους ασκίτες. Τα διουρητικά μερικές φορές χρησιμοποιούνται για να εμποδίσουν νέα συσσώρευση υγρών και η διαδικασία μπορεί να επαναλαμβάνεται περιοδικά.

Εναλλακτική θεραπεία

Αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, στοχευμένες στον περιορισμό λήψης αλατιού, θα πρέπει να αποτελέσουν μέρος της θεραπείας. Σε λιγότερο οξείες περιπτώσεις, φυσικά διουρητικά όπως το αγριοραδίκι (Taraxacum officinale) μπορεί να βοηθήσουν στην εξάλειψη πλεοναζόντων υγρών και στην παραγωγή καλίου. Οι πλούσιες σε κάλιο τροφές όπως το άπαχο γιαούρτι, το σκουμπρί, το πεπόνι και οι ψητές πατάτες βοηθούν στην εξισορρόπηση της λήψης πλεονάζοντος καλίου.

Πρόγνωση

Η πρόγνωση εξαρτάται από την αιτία δημιουργίας του ασκίτη. Ο καρκινωματικός ασκίτης έχει πολύ κακή πρόγνωση. Ωστόσο, ο περιορισμός στη λήψη αλατιού και τα διουρητικά μπορούν να ελέγξουν τον ασκίτη που προκαλείται από ηπατική ασθένεια, στις περισσότερες περιπτώσεις.

Η θεραπεία θα πρέπει επίσης να στοχεύει στην προϋπάρχουσα ασθένεια που προξενεί τον ασκίτη. Η κίρρωση του ήπατος θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με αποχή από το αλκοόλ και σωστή δίαιτα. Οι νέες ιντερφερόνες μπορεί να αποδειχθούν αποτελεσματικές στη θεραπεία της χρόνιας ηπατίτιδας.



Πρόληψη

Η αλλαγή στον τρόπο λήψης ή ο περιορισμός λήψης αλατιού μπορεί να εμποδίσει τον επαναλαμβανόμενο ασκίτη.

Οροι – κλειδιά

Παρακέντηση: Η απομάκρυνση υγρού από μια σωματική κοιλότητα με τη βοήθεια καθετήρα που εισάγεται από μια τομή στο δέρμα.

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: Φλεγμονώδης ασθένεια που επηρεάζει πολλά μέρη του σώματος, συμπεριλαμβανομένων του δέρματος, των αιμοφόρων αγγείων, των νεφρών και του νευρικού συστήματος. Χαρακτηρίζεται σε ορισμένες περιπτώσεις από αρθρίτιδα, δερματικό ερύθημα, αδυναμία και κόπωση.

Υπερηχογραφία: Ένα τεστ που χρησιμοποιεί ηχητικά κύματα για να μετρήσει τη ροή του αίματος. Ένα ειδικό εξάρτημα, με τη χρήση ζελέ, πιέζεται πάνω στο σώμα του ασθενή και οι εικόνες του ελεγχόμενου σημείου εμφανίζονται σε μια οθόνη.

Ορισμός

Εκκολπωματίτιδα είναι η φλεγμονή ανώμαλων θυλάκων (εκκολπωμάτων) που σχηματίζονται στο τοίχωμα των εντέρων. Οι θύλακες αυτοί απαντώνται συνήθως στο παχύ έντερο (κόλον). Η παρουσία των θυλάκων αυτή καθαυτή ονομάζεται εκκολπωμάτωση.


Αίτια, συχνότητα και παράγοντες κινδύνου

Τα εκκολπώματα είναι προεξέχοντες θύλακες, μικρές προβολές προς τα έξω, του εσωτερικού τοιχώματος και μπορούν να αναπτυχθούν σε οποιοδήποτε σημείο του εντέρου. Δημιουργούνται συχνότερα στο παχύ έντερο, ειδικά στο σιγμοειδές κόλον, το χαμηλότερο σημείο του παχέος εντέρου.

Τα εκκολπώματα εμφανίζονται συχνότερα μετά από την ηλικία των 40 χρόνων. Όταν προκαλείται φλεγμονή των εκκολπωμάτων, τότε έχουμε εκκολπωματίτιδα. Πιστεύεται ότι τα εκκολπώματα αναπτύσσονται εξαιτίας των πιέσεων στα τοιχώματα του παχέος εντέρου. Η μεγάλη πίεση που ασκείται στο τοίχωμα του παχέος εντέρου αναγκάζει τους θύλακες στο εσωτερικό του εντέρου να διογκωθούν προς τα έξω στα αδύνατα σημεία του εντέρου που περιβάλλουν αιμοφόρα αγγεία.

Η εκκολπωμάτωση είναι πολύ συνήθης. Εμφανίζεται σε περισσότερους από τους μισούς Αμερικανούς μετά την ηλικία των 60. Μόνο ένα μικρό ποσοστό των ανθρώπων αυτών θα αναπτύξει εκκολπωματίτιδα.

Η εκκολπωματίτιδα προκαλείται από φλεγμονή, ή (μερικές φορές) από ένα μικρό σχίσιμο στο εκκόλπωμα. Εάν το σχίσιμο είναι μεγάλο, μπορεί να επιτρέψει τη διέλευση των κοπράνων στην κοιλιακή κοιλότητα, προκαλώντας εκταταμένη μόλυνση (απόστημα) ή φλεγμονή στην κοιλιά.
Παράγοντες κινδύνου για εκκολπωμάτωση είναι μεταξύ άλλων η μεγάλη ηλικία και η φτωχή σε φυτικές ίνες διατροφή.


Συμπτώματα

• Ο κοιλιακός πόνος, συνήθως χαμηλά αριστερά στην κοιλιά αλλά μπορεί και οπουδήποτε στην κοιλιά
• Ρίγη
• Πυρετός
• Ναυτία
• Εμετός
• Απώλεια βάρους

Ενδείξεις και εξετάσεις

Εξετάσεις από τις οποίες μπορεί να διαγνωστεί εκκολπωματίτιδα είναι:

• Ψηλάφηση της κοιλιάς
• Αξονική τομογραφία
• Υψηλές τιμές λευκών αιμοσφαιρίων

Θεραπεία

Η οξεία εκκολπωματίτιδα θεραπεύεται με αντιβιοτικά.

Το σημείο του παχέος εντέρου με τα εκκολπώματα μπορεί να πρέπει να αφαιρεθεί με χειρουργική επέμβαση, στις εξής περιπτώσεις:

• Απόστημα
• Διάτρηση του παχέος εντέρου
• Συρίγγιο (ανώμαλη επικοινωνία μεταξύ διαφόρων σημείων του παχέος εντέρου ή του παχέος εντέρου με άλλο σημείο του σώματος)
• Επαναλαμβανόμενες κρίσεις εκκολπωματίτιδας

Αφού έχει αντιμετωπιστεί η οξεία μόλυνση, η κατανάλωση τροφίμων υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες και η χρήση προσθετικών όγκου όπως το ψύλλιο βοηθούν στη μείωση της πιθανότητας εκκολπωματίτιδας ή άλλων συμπτωμάτων.


Πρόγνωση

Συνήθως, πρόκειται για μια ήπια πάθηση που ανταποκρίνεται καλά στη θεραπεία.


Επιπλοκές

• Δημιουργία αποστήματος
• Στένωση του παχέος εντέρου ή δημιουργία συριγγίων
• Διάτρηση του παχέος εντέρου που οδηγεί σε περιτονίτιδα

Πότε να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας

Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας εάν εμφανίσετε συμπτώματα εκκολπωματίτιδας. Επικοινωνήστε επίσης αν πάσχετε από εκκολπωματίτιδα και είτε τα συμπτώματα επιδεινώνονται είτε εκδηλώνονται νέα συμπτώματα.


Πρόληψη

Μια διατροφή υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες μπορεί να αποτρέψει την εκκολπωμάτωση. Ορισμένοι γιατροί συνιστούν στους ασθενείς με ιστορικό εκκολπωματίτιδας να αποφεύγουν τα καρύδια και τους καρπούς. Εντούτοις, δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να στηρίζει τη θεωρία ότι κάτι τέτοιο αποτρέπει την ασθένεια.

Oρισμός

Δυσαπορρόφηση είναι η δυσχέρεια στην πέψη και απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών των τροφών.


Αίτια, συχνότητα εμφάνισης και παράγοντες κινδύνου

Η δυσαπορρόφηση μπορεί να οφείλεται σε διαφορετικές ασθένειες και αφορά συνήθως την αδυναμία στην απορρόφηση ορισμένων σακχάρων, λιπών, πρωτεϊνών ή βιταμινών από τις τροφές. Υπάρχει όμως και δυσαπορρόφηση όλων γενικά των τροφών.

Μερικά από τα αίτια της δυσαπορρόφησης είναι:

• Αβηταλιποπρωτεϊναιμία
• AIDS
• Χολική ατρησία
• Κοιλιοκάκη
• Ορισμένα φάρμακα (η χολεστυραμίνη, η τετρακυκλίνη, ορισμένα αντιοξέα, ορισμένα φάρμακα για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, η κολχικίνη, η ακαρμπόζη, η φενυτοΐνη)
• Ορισμένοι τύποι καρκίνων (λέμφωμα, καρκίνος παγκρέατος, γαστρίνωμα)
• Ορισμένοι τύποι χειρουργικών επεμβάσεων (γαστρεκτομή με βαγοτομή, χειρουργικές επεμβάσεις για την παχυσαρκία, ολική ή μερική αφαίρεση του ειλεού)
• Χολόσταση
• Χρόνια ηπατοπάθεια
• Χρόνια παγκρεατίτιδα
• Δυσανεξία στο αγελαδινό γάλα
• Νόσος Crohn
• Κυστική ίνωση
• Βλάβη από ακτινοθεραπείες
• Δυσανεξία στη λακτόζη
• Παράσιτα

- Λάμβλιες
- Αγκυλόστομα
- Στρογγυλοειδή

• Σύνδρομο Shwachman-Diamond (γενετική ασθένεια που επηρεάζει το πάγκρεας και τον μυελό των οστών)
• Δυσανεξία στην πρωτεΐνη του γάλακτος σόγιας
• Νόσος Whipple

Η δυσαπορρόφηση της βιταμίνης B12 μπορεί να οφείλεται σε:

• Κακοήθη νεανική αναιμία
• Κεστοειδή σκώληκα (ταινία)

Δυσαπορρόφηση βιταμινών μπορεί να υπάρχει ακόμη και χωρίς την εκδήλωσης διάρροιας.


Συμπτώματα

• Τυμπανισμός, κράμπες και αέρια
• Ογκώδη κόπρανα
• Χρόνια διάρροια
• Καχεξία
• Λιπώδη κόπρανα (στεατόρροια)
• Απώλεια μυϊκής μάζας
• Απώλεια βάρους

Η δυσαπορρόφηση μπορεί να έχει επιπτώσεις στη σωματική ανάπτυξη ή μπορεί να οδηγήσει σε συγκεκριμένες ασθένειες.


Ενδείξεις και εξετάσεις

• Δοκιμασία απορρόφησης D-ξυλόζης
• Δοκιμασία υδρογόνου αναπνοής
• Απεικονιστικές μελέτες λεπτού εντέρου και παγκρέατος
• Ποιοτική ανίχνευση λίπους στα κόπρανα
• Ποσοτική ανίχνευση λίπους στα κόπρανα
• Δοκιμασία Schilling για τη βιταμίνη B12
• Δοκιμασία διέγερσης εκκριματίνης
• Βιοψία λεπτού εντέρου
• Καλλιέργεια κοπράνων ή καλλιέργεια αναρρόφησης λεπτού εντέρου

Θεραπεία

Η υποκατάσταση βιταμινών και θρεπτικών ουσιών βιταμίνη είναι συχνά απαραίτητη.


Πρόγνωση

Η εξέλιξη εξαρτάται από την ασθένεια που προκάλεσε την δυσαπορρόφηση.


Επιπλοκές

Μακροχρόνια δυσαπορρόφηση μπορεί να οδηγήσει σε:

• Αναιμία
• Χολόλιθους
• Καρδιακή ανεπάρκεια
• Πέτρες στα νεφρά
• Οστεοπόρωση και ασθένειες των οστών
• Υποσιτισμό και ανεπάρκεια βιταμινών

Πότε να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας

Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας αν παρουσιάζετε συμπτώματα δυσαπορρόφησης.


Πρόληψη

Οι μέθοδοι πρόληψης εξαρτώνται από την ασθένεια που προκαλεί τη δυσαπορρόφηση.