Ορισμός

Ο σακχαρώδης διαβήτης (Σ. Δ.) είναι μια χρόνια πάθηση που χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα σακχάρου/ γλυκόζης στο αίμα.

Βλ. επίσης:

• Σακχαρώδης διαβήτης Τύπου 1
• Σακχαρώδης διαβήτης Τύπου 2

Αίτια, συχνότητα και παράγοντες κινδύνου

Η ινσουλίνη είναι μία ορμόνη που παράγεται στο πάγκρεας και ρυθμίζει τις τιμές σακχάρου στο αίμα. Ο Σ. Δ. προκαλείται είτε από σχετική έλλειψη ινσουλίνης είτε από κυτταρικές αντιδράσεις στην ινσουλίνη ή και τα δύο μαζί.

Για την πλήρη κατανόηση της πάθησης αυτής, σημαντικό είναι να γνωρίζουμε την ακριβής πορεία της φυσιολογικής διαδικασίας, κατά την οποία η τροφή διαμελίζεται και χρησιμοποιείται από τον οργανισμό για ενέργεια.

Κατά την πέψη της τροφής, πραγματοποιούνται κάποιες διαδικασίες:

• Ένα σάκχαρο, ονομαζόμενο γλυκόζη, εισάγεται στην αιματικά ροή. Η γλυκόζη αποτελεί πηγή ενέργειας για τον οργανισμό.
• Το πάγκρεας παράγει ινσουλίνη. Ο ρόλος της ινσουλίνης είναι η μεταφορά της γλυκόζης από την αιματική ροή στα μυϊκά, λιπώδη και ηπατικά κύτταρα για να χρησιμοποιηθεί εκεί πλέον ως ενέργεια.

Τα άτομα που πάσχουν από Σ. Δ. έχουν υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Αυτό συμβαίνει διότι:

• Το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ποσότητα ινσουλίνης.
• Τα λιπώδη, τα μυϊκά κα και τα ηπατικά κύτταρα δεν αντιδρούν φυσιολογικά στην ινσουλίνη.
• Πραγματοποιούνται και τα δύο παραπάνω

Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι σακχαρώδους διαβήτη:

• Σ. Δ. Τύπου 1, του οποίου η διάγνωση τίθενται συνήθως στην παιδική ηλικία. Πολλά άτομα διαγνώσκονται ότι πάσχουν από Σ. Δ. μετά την ηλικία των είκοσι χρόνων. Στην πάθηση αυτή, ο οργανισμός παράγει ελάχιστη ή σχεδόν καθόλου ινσουλίνη. Για τους πάσχοντες απαιτείται καθημερινά η ενέσιμη ινσουλίνη. Η ακριβής αιτία της νόσου παραμένει άγνωστη. Τα γονίδια, οι ιοί κι άλλες αυτοάνοσες παθήσεις, μπορεί να εμπλέκονται στη νόσο αυτή.
• Σ. Δ. Τύπου 2, ο οποίος εμφανίζεται συχνότερα από τον Σ. Δ. Τύπου 1. Οι περισσότεροι είναι πάσχοντες Σ. Δ. Τύπου 2. Εμφανίζεται συνήθως κατά την ενήλικη ζωή. Ωστόσο, όλο και συχνότερα παρατηρείται άτομα νεαρής ηλικίας να πάσχουν από Σ. Δ. Κατά τη νόσο αυτή, το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη, ώστε να διατηρήσει σε κανονικά επίπεδα το σάκχαρο του αίματος, συχνά διότι ο οργανισμός δεν αντιδρά φυσιολογικά στις δράσεις της ινσουλίνης. Πολλοί άνθρωποι που πάσχουν από Σ. Δ. δεν το γνωρίζουν, αν και πρόκειται για μια κρίσιμη κατάσταση.
• Ο Σ. Δ. που εμφανίζεται κατά την περίοδο της κύησης, σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή αυτής παρουσιάζει αύξηση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα, σε εγκυμονούσες γυναίκες που ωστόσο δεν πάσχουν από Σ. Δ. Οι τελευταίες είναι άτομα υψηλού κινδύνου για εμφάνιση Σ. Δ. Τύπου 2 και καρδιαγγειακών παθήσεων.

Οι παράγοντες κινδύνου για τον Σ. Δ. Τύπου 2 είναι πολλοί, μερικοί από αυτούς είναι:

• Ηλικία άνω των 45 ετών
• Θετικό οικογενειακό ιστορικό
• Εγκυμοσύνη που εμφανίζει διαβήτη ή γέννηση βρέφους άνω των 4,5 κιλών
• Καρδιακές παθήσεις
• Υψηλά επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα
• Παχυσαρκία
• Έλλειψη σωματικής άσκησης
• Πολυκυστικές ωοθήκες
• Προγενέστερη μείωση στην ανοχή του σακχάρου
• Ορισμένες φυλές (όπως οι Αφρο-αμερικανοί, οι ιθαγενείς Αμερικάνοι-ινδιάνοι, Ασιάτες, κάτοικοι νησιών του ειρηνικού ωκεανού και ισπανόφωνοι Αμερικανοί).

Συμπτώματα

Υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, μπορούν να προκαλέσουν κρίσιμες καταστάσεις, όπως:

• Θολή όραση
• Εκσεσημασμένη δίψα
• Κόπωση
• Συχνοουρία
• Πείνα
• Απώλεια βάρους

Ωστόσο, επειδή η εξέλιξη του Σ. Δ. είναι αργή, πολλοί ασθενείς δεν εμφανίζουν κανένα σύμπτωμα.


Συμπτώματα του Σ. Δ. Τύπου 1:

• Κόπωση
• Εκσεσημασμένη δίψα
• Αυξημένη ούρηση
• Ναυτία
• Έμετος
• Απώλεια βάρους, παρά την αυξημένη όρεξη για φαγητό.

Συνήθως οι πάσχοντες του Σ. Δ. Τύπου 1 εμφανίζουν συμπτώματα σε βραχύ χρονικό διάστημα. Η διάγνωση τους, τις περισσότερες φορές τίθεται στα επείγοντα.


Συμπτώματα Σ. Δ. Τύπου 2:

• Θολή όραση
• Κόπωση
• Αυξημένη δίψα
• Αυξημένη όρεξη
• Αυξημένη ούρηση

Σημεία και παρά-κλινικές εξετάσεις

Μια ανάλυση ούρων, μπορεί να μας αποκαλύψει τη διάσπαση λιπών από την παρουσία γλυκόζης και κετόνων. Ωστόσο, μια γενική ούρων δε μπορεί να θέσει τη διάγνωση του διαβήτη.

Οι ακόλουθες αιματολογικές εξετάσεις είναι διαγνωστικές για το Σ. Δ. :

• Τα επίπεδα γλυκόζης κατά τη νηστεία άνω των 126 mg/dL, σε δύο επανειλημμένες εξετάσεις, συνηγορούν υπέρ του Σ. Δ. Τα επίπεδα μεταξύ των 100 και 126 mg/dL αναφέρονται σε μειωμένα επίπεδα γλυκόζης νηστείας ή ασυμπτωματικό διαβήτη. Τα επίπεδα αυτά αποτελούν παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση του Σ. Δ. Τύπου 2 και των επιπλοκών του.
• Εάν μετά το πέρας δύο ωρών, χορήγησης δια του στόματος σάκχαρις , η εξέταση στην ανοχή της γλυκόζης κατά τη νηστεία, είναι υψηλότερη των 200mg / dL, τίθεται η διάγνωση του διαβήτη. (η εξέταση αυτή χρησιμοποιείται περισσότερο για τον Σ. Δ. Τύπου 2).
• Σε μια τυχαία μέτρηση της γλυκόζης, αν βρεθεί ότι είναι υψηλότερη των 200mg/dL και συνυπάρχουν κλινικά συμπτώματα, όπως αυξημένη δίψα, ούρηση και κόπωση, υπάρχει μεγάλη υποψία ότι ο ασθενής πάσχει από Σ. Δ. (η εξέταση αυτή πρέπει να επιβεβαιωθεί με μια εξέταση γλυκόζης στο αίμα κατά τη νηστεία).

Τα άτομα που πάσχουν από Σ. Δ. οφείλουν να ελέγχουν τα επίπεδα αιμογλοβίνης Α1c (HbA1c) κάθε 3-6 μήνες. Το Α1c (HbA1c) είναι ένα μέτρο μέσης τιμής της γλυκόζης στο αίμα, κατά τη διάρκεια των 2-3 προηγουμένων μηνών. Πρόκειται για ένα πολύ χρήσιμο μέσο όσον αφορά τον καθορισμό της έκβασης της αγωγής.


Θεραπεία

Ο πρωταρχικός σκοπός της θεραπείας είναι η αγωγή της κέτωσης και των αυξημένων επιπέδων γλυκόζης στο αίμα. Επειδή ο Σ. Δ. Τύπου 1 εμφανίζεται αιφνίδια κι έχει σοβαρά συμπτώματα, τα άτομα που έχουν μόλις διαγνωσθεί με αυτή τη νόσο οφείλουν να επισκεφθούν κάποιο νοσοκομείο.

Σκοπός μακροπρόθεσμης αντιμετώπισης:

• Αύξηση ορίου ηλικίας
• Πρόληψη του Σ. Δ. και των σχετικών του επιπλοκών, όπως πλήρη απώλεια όρασης, καρδιακές παθήσεις, έκπτωση νεφρικής λειτουργίας και ακρωτηριασμός άκρων.

Τα παραπάνω μπορούν να επιτευχθούν με:

• Έλεγχο αρτηριακής πίεσης και χοληστερόλης
• Προσεκτική αυτοεξέταση επιπέδων γλυκόζης στο αίμα
• Ενημέρωση-παιδεία
• Σωματική άσκηση
• Σωστή υγιεινή κάτω άκρων
• Προγραμματισμός γεύματος και έλεγχος σωματικού βάρους
• Φαρμακευτική αγωγή ή χρήση ινσουλίνης

Δεν είναι ιάσιμη πάθηση. Η αγωγή περιλαμβάνει αντιδιαβητικά δισκία, δίαιτα, σωματική άσκηση για τον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και την πρόληψη των συμπτωμάτων της νόσου.

ΔΙΔΑΧΗ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΩΝ

Η διδαχή προληπτικών μέτρων και τεχνικών, βοηθά στην αποφυγή επείγουσας ιατρικής θεραπείας.
Τα μέτρα και οι τεχνικές περιλαμβάνουν:

• Πώς να εντοπίσετε και να αντιμετωπίσετε τα χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα (υπογλυκαιμία), καθώς και τα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα (υπέργλυκαιμία).
• Πώς και πότε να τρέφεστε
• Πώς να λαμβάνετε ινσουλίνη ή αντιδιαβητικά δισκία
• Πώς να εξετάζετε και να καταγράφετε τη γλυκόζη στο αίμα.
• Πώς να κάνετε εξέταση ούρων για κετόνες (μόνον Σ. Δ. Τύπου 1)
• Πώς να προσαρμόσετε την ινσουλίνη ή την εισαγωγή τροφών όταν επέλθει αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες και τη σωματική άσκηση
• Πώς να αντιμετωπίσετε τις μέρες που δε νιώθετε καλά.
• Πότε πρέπει να εφοδιαστείτε με διαβητικά υλικά και πώς να τα διατηρήσετε.

Μετά τη διδαχή των βασικών μέτρων για τη θεραπεία της νόσου, ενημερωθείτε για τα μακροπρόθεσμα προβλήματα υγείας και τους καλύτερους τρόπους αποφυγή αυτών. Μείνετε ενημερωμένοι, καθώς υπάρχουν νέες έρευνες και πιο εξελιγμένοι τρόποι αντιμετώπισης της νόσου.


ΑΥΤΟΕΞΕΤΑΣΗ

Αν πάσχετε από Σ. Δ. , ο ιατρός σας θα σας συστήσει να ελέγχεται τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα σας, σε τακτά χρονικά διαστήματα (αυτοεξέταση). Διατίθενται στην αγορά, διάφορες ταινίες (στικ) και χρειάζεται μονάχα μια σταγόνα αίματος. Με την αυτοπαρακολούθηση, ενημερωνόσαστε για το πώς η δίαιτα, τα αντιδιαβητικά χάπια και η σωματική άσκηση, συν-λειτουργούν, επαρκούν και ρυθμίζουν σωστά το Σ. Δ. και συνεπώς βοηθούν στην αποφυγή επιπλοκών.

Η Αμερικανική Ένωση του Διαβήτη (A. D. A ) συνιστά να διατηρείται τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα στην κλίμακα του:

• 80 – 120 mg/dL προ γεύματος
• 100 – 140 mg/ dL πριν τον ύπνο

ο θεράπων ιατρός θα σας ρυθμίσει την κλίμακα αναλόγως με την κλινική σας κατάσταση.

ΠΩΣ ΝΑ ΤΡΕΦΕΣΤΕ

Συμβουλευτείτε τον οικογενειακό σας ιατρό σχετικά με την ποσότητα λιπών, πρωτεΐνης και υδατανθράκων που χρειάζεστε στη δίαιτά σας. Ένας διαιτολόγος θα σας βοηθούσε στις διατροφικές σας ανάγκες.
Οι πάσχοντες από Σ. Δ. πρέπει να γευματίζουν την ίδια ώρα κάθε μέρα και να είναι συνεπής με το είδος της τροφής που επιλέγουν. Αυτό βοηθά στην αποφυγή πολύ υψηλών ή πολύ χαμηλών επιπέδων σακχάρου στο αίμα.
Τα άτομα που από Σ. Δ. πρέπει να ακολουθούν μια καλά-ισορροπημένη και χαμηλή σε λιπαρά δίαιτα.


ΛΗΨΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

Η ινσουλίνη, τα αντιδιαβητικά δισκία και τα υπογλυκαιμικά φάρμακα, είναι σκευάσματα προς αντιμετώπιση της νόσου.
Ο οργανισμός των ατόμων που πάσχουν από Σ. Δ. Τύπου 1, δεν μπορεί από μόνος του να παράγει ινσουλίνη. Χρειάζονται καθημερινά ενέσεις ινσουλίνης. Δε διατίθενται ινσουλίνη σε μορφή per os. Χρειάζεται μία έως και τέσσερις ενέσεις ημερησίως. Κάποιοι ασθενείς χρησιμοποιούν αντλία ινσουλίνης. Η τελευταία τοποθετείται μόνιμα στον ασθενή και παρέχει σταθερή ροή ινσουλίνης. Άλλοι ασθενείς λαμβάνουν ινσουλίνη σε εισπνεόμενα σκευάσματα. Βλ. Σ. Δ. Τύπου 1
Σε αντίθεση με το Σ. Δ. Τύπου 1, ο Τύπος 2, μπορεί να αντιδράσει θετικά με τη σωματική άσκηση, τη δίαιτα και τη λήψη φαρμάκων δια του στόματος.
Ενδέχεται να διαφοροποιηθεί ο τύπος της φαρμακευτικής αγωγής, κατά την εγκυμοσύνη και κατά τον θηλασμό.
Ο Σ. Δ. κατά την περίοδο της κύησης μπορεί να αντιμετωπιστεί με σωματική άσκηση κι αλλαγές στη δίαιτά σας.

ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ

Η τακτική σωματική είναι σημαντική για τα άτομα που πάσχουν από Σ. Δ. Βοηθά στο έλεγχο του επιπέδου σακχάρου στο αίμα, στην απώλεια βάρους και στην υψηλή αρτηριακή πίεση. Οι πάσχοντες από Σ.Δ. που ασκούνται σωματικά, έχουν μειωμένες πιθανότητες για καρδιακή ανακοπή ή οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο, σε σχέση με αυτούς που δεν ασκούνται τακτικά.
Σημειώσεις άξιες να λάβετε υπ΄ όψην:

• Συμβουλευτείτε τον ιατρό σας πριν προβείτε σε αλλαγή του προγράμματος γυμναστικής σας.
• Ζητείστε ιατρική συμβουλή για την καταλληλότητα των υποδημάτων σας.
• Επιλέξτε μια ευχάριστη δραστηριότητα, κατάλληλη των φυσικών σας δυνατοτήτων
• Ασκηθείτε σωματικά καθημερινά, κι αν είναι δυνατόν την ίδια ώρα κάθε μέρα
• Παρακολουθήστε τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας, πριν και μετά την άσκηση
• Να προμηθεύεστε πάντα με τροφές που περιέχουν υδατάνθρακες γρήγορης καύσης για την περίπτωση εμφάνισης υπογλυκαιμίας κατά ή μετά την άσκηση
• Να έχετε πάντα μαζί σας την ταυτότητα του διαβητικού, καθώς και το κινητό σας τηλέφωνο για οποιαδήποτε περίπτωση ανάγκης.
• Να καταναλώνεται πάντα αρκετά υγρά, χωρίς προσθήκη ζάχαρης, πριν, κατά και μετά την άσκηση.

Πιθανός να χρειαστείτε αλλαγή στη δίαιτά σας ή στη δόση των φαρμάκων σας, σε περίπτωση που προβείτε σε αλλαγές εντάσεως της σωματικής σας άσκησης ή διάρκειας, για τη διατήρηση σταθερών των τιμών της γλυκόζης του ορού.

ΠΕΡΙΠΟΙΗΣΗ ΚΑΤΩ ΑΚΡΩΝ

Οι πάσχοντες του Σ. Δ. συχνά αντιμετωπίζουν προβλήματα στα κάτω άκρα. Ο Σ. Δ. προκαλεί νοσήματα των αγγείων, καθώς και των νεύρων του άκρου ποδός, και μειώνει την ικανότητα του οργανισμού να καταπολεμήσει φλεγμονή στα σημεία αυτά. Μπορεί να μην αντιληφθείτε τον τραυματισμό στο άκρο πόδα έως μόνο, κατά την ανάπτυξη φλεγμονής σε αυτό. Νέκρωση του δέρματος κι άλλων ιστών μπορεί να προκληθεί.
Αν παραμείνει χωρίς αγωγή, ίσως χρειαστεί ο ακρωτηριασμός του. Ο Σ. Δ. είναι η συχνότερη αιτία ακρωτηριασμών.
Προβείτε σε ετήσιες εξετάσεις και φροντίστε τα κάτω άκρα σας, προς αποφυγή τραυματισμού αυτού.




Πρόγνωση

Με μια σωστή ρύθμιση του επιπέδου σακχάρου στο αίμα κι έλεγχο της αρτηριακής πίεσης, πολλές από τις επιπλοκές του διαβήτη μπορούν να αποτραπούν.

Μελέτες έχουν δείξει ότι ένας αυστηρός έλεγχος, από πάσχοντες του Σ.Δ., του επιπέδου σακχάρου στο αίμα, της χοληστερόλης και της αρτηριακής πίεσης, μειώνει τον κίνδυνο νεφρικών παθήσεων, παθήσεων του οφθαλμικού συστήματος, του νευρικού συστήματος, καρδιακής ανακοπή και εγκεφαλικού επεισοδίου.


Επιπλοκές

Οι Επείγουσες επιπλοκές περιλαμβάνουν:

• υπερωσμωτικό κώμα
• διαβητική κετοξέωση.

Οι μακροχρόνιες επιπλοκές περιλαμβάνουν:

• αρτηριοσκλήρυνση
• στεφανιαία νόσο
• Διαβητική νεφροπάθεια
• Διαβητική νευροπάθεια
• διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
• Προβλήματα στύσης
• Υπερλιπιδαιμία
• Υπέρταση
• Λοιμώξεις του δέρματος, του θηλυκού γεννητικού και ουροποιητικού συστήματοςI
• Περιφερική αγγειοπάθεια
• Εγκεφαλικό επεισόδιο


Επικοινωνία με τον οικογενειακό σας ιατρό

Καλέστε το 166 ή επισκεφθείτε τα επείγοντα, αν έχετε συμπτώματα κετοξέωσης:

• κοιλιακό άλγος
• γρήγορες και βαθιές αναπνοές
• αυξημένη δίψα και ούρηση
• απώλεια αισθήσεων
• ναυτία
• γλυκιά απόπνοια στην αναπνοή

Επισκεφθείτε τα επείγοντα ή καλέστε το 166 αν παρουσιάσετε συμπτώματα υπογλυκαιμίας (υπογλυκαιμικού κόματος ή οξεία αντίδραση στην ινσουλίνη):

• σύγχυση
• σπασμούς ή απώλεια αισθήσεων
• ζάλη
• διπλωπία
• νωχελικότητα
• κεφαλαλγία
• έλλειψη συγκέντρωσης-συντονισμού
• αδυναμία

Πρόληψη

Αν διατηρήσετε ένα ιδανικό σωματικό βάρος κι έναν δραστήριο τρόπο ζωής, βοηθούν στην αποτροπή εμφάνισης του Σ. Δ. Τύπου 2
Έως και σήμερα δεν υπάρχει τρόπος αποφυγής, αλλά και ανίχνευσης του Σ. Δ. Τύπου 1.

Η προσπάθεια ανίχνευσης σε ασυμπτωματικά άτομα για την ήδη ή μελλοντική ύπαρξη, συνίσταται σε :

• Υπέρβαρα παιδιά που διαθέτουν κι άλλους παράγοντες κινδύνου, από την ηλικία των δέκα ετών, κι επανάληψη της προσπάθεια ανίχνευσης ανά δύο έτη.
• Υπέρβαρους ενήλικες (BMI-Ιδανική Μάζα Σώματος υψηλότερη των 25) που διαθέτουν κι άλλους παράγοντες κινδύνου.
• Ενήλικες άνω των 45 ετών, να επαναλάβουν την προσπάθεια ανίχνευσης, κάθε 3 χρόνια.

Προς αποφυγή των επιπλοκών του Σ. Δ. επικοινωνήστε με τον οικογενειακό σας ιατρό τουλάχιστον τέσσερις φορές το χρόνο. Συζητείστε τυχόν προβλήματά σας.

Προβείτε τακτικά στις ακόλουθες εξετάσεις:

• Ελέγξτε την αρτηριακή σας πίεση κάθε χρόνο (ο στόχος της ιδανικής αρτηριακής πίεσης πρέπει να είναι 130 / 80 mm/Hg ή χαμηλότερα)
• Ελέγξτε τη γλυκοζηλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c) σας κάθε έξι μήνες, εφόσον οι τιμές της γλυκόζης στο αίμα σας είναι σε ικανοποιητικά επίπεδα, σε αντίθετη περίπτωση, κάθε τρεις μήνες.
• Ελέγξτε ετησίως τα επίπεδα χοληστερόλης και τρυγλικεριδίων ( η LDL χοληστερόλη να είναι χαμηλότερη των 100mg /Dl).
• Ελέγξτε ετησίως τη φυσιολογική νεφρική λειτουργία (τυχόν ύπαρξη μικροαλβουμινουρίας, όπως και τις τιμές κρετινίνης του ορού).
• Επισκεφθείτε τον οφθαλμίατρό σας (και ειδικότερα κάποιον που ειδικεύεται στην διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια )τουλάχιστον μια φορά το χρόνο ή και περισσότερο εάν εμφανίζετε σύμπτωμα διαβητικής αμφιφληστροειδοπάθειας.
• Επισκεφθείτε τον οδοντίατρό σας κάθε έξι μήνες για ένα βαθύ καθαρισμό κι εξέταση. Ενημερώστε τον ότι είσαστε διαβητικοί.
• Φροντίστε ο οικογενειακός σας ιατρός να εξετάζει τα κάτω άκρα σας σε κάθε σας επίσκεψη.
• Φροντίστε να μην παραλείπετε τη δόση των αναγκαίων εμβολίων και κάντε εμβόλιο για τη γρίπη κάθε χρόνο.

Ορισμός

Ο σακχαρώδης διαβήτης (Σ. Δ.) τύπου 2 πρόκειται για μια χρόνια πάθηση (εφ’ όρου ζωής) και χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα τιμών γλυκόζης αίματος. Είναι ο πιο συχνός τύπος Σ.Δ.


Βλ. επίσης:

• Σακχαρώδης Διαβήτης
• Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1

Εναλλακτικοί ορισμοί

Μη - ινσουλινοεξαρτώμενος Σ.Δ., Σ.Δ. – τύπου 2 , Σ.Δ. των ενηλίκων.


Αίτια, επιπτώσεις και παράγοντες κινδύνου

Ο διαβήτης αποτελεί ουσιαστικά διαταραχή του οργανισμού στην παραγωγή ή τον τρόπο χρήσης της ινσουλίνης. Η ινσουλίνη είναι απαραίτητη για τη μετακίνηση της γλυκόζης που κυκλοφορεί στο αίμα εντός των κυττάρων, όπου αρχικά λαμβάνει αποθεματική μορφή και στη συνέχεια χρησιμοποιείται ως πηγή ενέργειας.

Στον τύπο 2 Σ.Δ., ο οργανισμός δεν ανταποκρίνεται στη δράση της ινσουλίνης. Αυτό ονομάζεται ινσουλινοαντίσταση. Με τον όρο ινσουλονοαντίσταση εννοούμε ότι τα λιπώδη, τα ηπατικά και τα μυϊκά κύτταρα, δεν αντιδρούν φυσιολογικά στην ινσουλίνη, με αποτέλεσμα η γλυκόζη να μην εισέρχεται εντός αυτών, ούτω ώστε να χρησιμοποιηθεί αργότερα ως πηγή ενέργειας.

Λόγω της μη μετακίνησης της γλυκόζης εντός των κυττάρων, παθολογικά υψηλά επίπεδα αυτής, συσσωρεύονται στην κυκλοφορία του αίματος, γεγονός που ονομάζεται υπεργλυκαιμία. Η υπεργλυκαιμία με τη σειρά της ωθεί το πάγκρεας σε υπερπαραγωγή ινσουλίνης, χωρίς ωστόσο ΜΕ αποτέλεσμα την κάλυψη των αναγκών του οργανισμού για ενέργεια.

Οι παχύσαρκοι άνθρωποι είναι πιο ευάλωτοι στην ινσουλινοαντίσταση, μιας και τα λίπη παρεμποδίζουν την ικανότητα του οργανισμού να κάνει χρήση της ινσουλίνης.

Ο τύπος 2 Σ.Δ. συνήθως κάνει την εμφάνισή του σταδιακά. Οι περισσότεροι άνθρωποι με αυτήν την πάθηση είναι παχύσαρκοι, κατά την περίοδο που τίθεται η διάγνωσή τους, χωρίς ωστόσο να αποκλείεται και αδύνατα άτομα να εμφανίσουν τύπου 2 Σ. Δ, ιδίως αν είναι μεγάλης ηλικίας.

Το οικογενειακό ιστορικό και τα γονίδια, παίζουν κυρίαρχο ρόλο στον τύπο 2 Σ. Δ. Η μειωμένη σωματική δραστηριότητα, η πτωχή διατροφή και το υπερβολικό σωματικό βάρος (κυρίως στην περιφέρεια της μέσης), αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για τύπο 2 Σ.Δ.

Άλλοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

• Ηλικία άνω των 45 ετών
• Τιμές της HDL χοληστερόλης κάτω των 35mg / dL ή τιμές τριγλυκεριδίων άνω των 250mg / dL
• Αρτηριακή υπέρταση
• Ιστορικό Σ.Δ. κυήσεως
• Διαπίστωση στο παρελθόν, από τον ιατρό σας, μη δικαιολογημένης ανοχής στη γλυκόζη
• Φυλή / εθνικότητα (οι Αφρικανο – αμερικανοί, οι Ισπανο-αμερικανοί και ιθαγενείς Αμερικανοί διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης Σ. Δ. )

Συμπτώματα

Συνήθως οι ασθενείς με τύπο 2 Σ.Δ. είναι ασυμπτωματικοί. Πιθανά συμπτώματα ωστόσο είναι:

• Θολή όραση
• Διαταραχή στύσης
• Κόπωση
• Συχνές ή με καθυστερημένη αποδρομή λοιμώξεις
• Αυξημένη όρεξη
• Αυξημένη δίψα
• Συχνοουρία

Σημεία και εξετάσεις

Διαγνωστικές αιματολογικές εξετάσεις του τύπου 2 Σ.Δ. είναι:

• Επίπεδα γλυκόζης αίματος νηστείας – η διάγνωση του διαβήτη τίθεται όταν οι τιμές είναι άνω των 126mg / dL σε δύο μετρήσεις
• Δοκιμασία πόσιμης ανοχής στη γλυκόζη – η διάγνωση του διαβήτη τίθεται όταν τα επίπεδα της γλυκόζης είναι άνω των 200mg / dL δύο ώρες αργότερα
• Τυχαία (μη νηστείας) τιμή γλυκόζης στο αίμα – τίθεται υπόνοια του Σ.Δ., αν οι τιμές είναι άνω των 200mg / dL και συνυπάρχουν τα κλασικά συμπτώματα αυξημένης δίψας, ούρησης και κόπωσης (η εξέταση αυτή ωστόσο πρέπει να επιβεβαιώνεται με δοκιμασία των τιμών γλυκόζης στο αίμα σε νηστεία)

Είναι απαραίτητο να επισκέπτεστε τον ιατρό σας κάθε 3 μήνες. Στις επισκέψεις αυτές, ο ιατρός σας θα:

• Ελέγξει την αρτηριακή σας πίεση
• Ελέγξει το δέρμα και τα οστά των ισχίων και των ποδιών σας
• Ελέγξει την αισθητικότητα των ποδιών σας
• Εξετάσει το οπίσθιο τμήμα των οφθαλμών σας, με ειδικό εργαλείο με λαμπτήρα, που ονομάζεται οφθαλμοσκόπιο

Οι παρακάτω εξετάσεις θα διευκολύνουν εσάς και τον ιατρό σας, να παρακολουθήσετε την πορεία του Σ.Δ. και να αποφύγετε επιπλοκές:

• Να ελέγχετε τουλάχιστον 1 φορά το χρόνο την αρτηριακή σας πίεση (ιδανικές τιμές είναι 130 / 80 mm Hg ή και χαμηλότερα)
• Να ελέγχετε τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη σας (HbA1c) κάθε 6 μήνες, αν ρυθμίζετε ικανοποιητικά το διαβήτη σας, ειδάλλως κάθε 3 μήνες
• Να ελέγχετε ετησίως τα επίπεδα της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων σας (ιδανικό είναι τα επίπεδα της LDL να παραμείνουν κάτω των 100 mg / dL)
• Κάνετε ετησίως εξετάσεις για τη νεφρική σας λειτουργία (τη μικροαλβουμινουρία και την κρεατινίνη ορού)
• Επισκεφθείτε ετησίως ή και συντομότερα, τον οφθαλμίατρό σας αν παρουσιάζετε σημεία διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας
• Επισκεφθείτε κάθε 6 μήνες τον οδοντίατρό σας για ένα καλό καθαρισμό κι εξέταση. Ενημερώστε τον οδοντίατρό σας και τον υγιεινολόγο σας, ότι πάσχετε από διαβήτη

Θεραπεία


Ο πρωταρχικός στόχος της θεραπείας είναι να μειωθούν τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Σε μακροχρόνια βάση, στόχοι της θεραπείας είναι η πρόληψη των επιπλοκών που συνδέονται με το διαβήτη.

Η έναρξη της θεραπευτικής αγωγής στον τύπο 2 Σ.Δ. περιλαμβάνει τη σωματική άσκηση και τη διατροφή.

ΔΙΔΑΧΗ ΤΩΝ ΑΚΟΛΟΥΘΩΝ ΔΕΞΙΟΤΕΧΝΙΩΝ / ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ

Οφείλεται να διδαχτείτε βασικές δεξιοτεχνίες / ικανότητες αντιμετώπισης του διαβήτη. Θα βοηθήσουν στην πρόληψη των επιπλοκών και στην απεξάρτηση από την ιατρική βοήθεια. Αυτές οι δεξιοτεχνίες / ικανότητες περιλαμβάνουν:

• Πώς να εξετάζετε και να καταγράφετε τη γλυκόζη αίματός σας
• Πότε και τι να τρώτε
• Πώς να λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή, αν είναι απαραίτητη
• Πώς να αναγνωρίσετε και να αντιμετωπίσετε την υπερ και την υπογλυκαιμία
• Πώς να αντεπεξέλθετε σε ημέρες κακουχίας
• Πού να προμηθευτείτε τα υλικά για το διαβήτη και πώς να τα αποθηκεύσετε

Ίσως χρειαστούν κάποιοι μήνες έως ότου αποκτήσετε οικειότητα με τις παραπάνω δεξιοτεχνίες / ικανότητες. Να ενημερώνεστε σε συχνή βάση, σχετικά με την πάθηση και τις επιπλοκές της. Μάθετε πώς να ελέγχετε και να ζείτε με το Σ.Δ. Μείνετε ενήμεροι για νέες μελέτες και θεραπευτικές αγωγές.

ΑΥΤΟ – ΕΞΕΤΑΣΗ

Η αυτοεξέταση αναφέρεται στη διαδικασία που μπορείτε μόνοι σας να ελέγξετε τη γλυκόζη του αίματός σας στο σπίτι σας. Το τελευταίο ονομάζεται κι αυτό-παρακολούθηση της γλυκόζης του αίματος (SMBG). Η τακτική αυτό-εξέταση του σακχάρου σας, αποτελεί τρόπο επιβεβαίωσης για εσάς και τον ιατρό σας, όσον αφορά του πόσο αποτελεσματικά συνεργούν η διατροφή σας, η σωματική σας άσκηση και τα φαρμακευτικά σκευάσματα.

Ένα όργανο που ονομάζεται γλυκομετρητής, επιτρέπει την ακριβή μέτρηση του σακχάρου του αίματος. Υπάρχουν διάφοροι τύποι τέτοιων οργάνων. Συνήθως, εκτελείται μια ελαφριά νύξη του δακτύλου σας, με μια μικρή βελόνα που ονομάζεται lancet. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, συγκεντρώνεται μια μικρή σταγόνα αίματός σας. Τοποθετείτε τη σταγόνα σε μια ταινία και στη συνέχεια, εφαρμόζετε την ταινία στο όργανο. Τα αποτελέσματα είναι διαθέσιμα εντός 30 – 45 δευτερολέπτων.

Ένας οικογενειακός ιατρός ή ένας σύμβουλος του Σ.Δ., θα σας βοηθήσει να εφαρμόσετε κατ’ οίκον αυτή τη διαδικασία και να θέσετε ένα πρόγραμμα μετρήσεων. Ο ιατρός σας, θα σας υποδείξει τους στόχους των τιμών της γλυκόζης.

• Η πλειοψηφία των ατόμων με τύπου 2 Σ.Δ. χρήζουν να κάνουν μέτρηση του σακχάρου τους μία ή δύο φορές την ημέρα
• Εάν οι τιμές της γλυκόζης του αίματός σας βρίσκονται σε ικανοποιητικά επίπεδα, ίσως απαιτηθεί να κάνετε μόνον μερικές μετρήσεις εβδομαδιαία
• Οι μετρήσεις γίνονται κατά την πρωινή αφύπνιση, προ γευμάτων και πριν τη νυχτερινή κατάκλιση
• Απαιτούνται επιπλέον μετρήσεις όταν είστε άρρωστη/ος ή υπό καταστάσεις άγχους

Τα αποτελέσματα αυτών των μετρήσεων, βοηθούν στη ρύθμιση της διατροφής σας, της σωματικής άσκησης ή και των φαρμακευτικών σκευασμάτων, προκειμένου οι τιμές σακχάρου να παραμένουν σε ικανοποιητικά επίπεδα. Με τις μετρήσεις, γνωστοποιείται άμεσα μια υπέρ ή υπογλυκαιμία και αποφεύγεται η ανάπτυξη σοβαρών καταστάσεων.

Διατηρείτε αρχείο για εσάς και τον ιατρό σας. Κάτι τέτοιο θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο, ιδίως στην περίπτωση που αντιμετωπίζετε δυσκολίες στη ρύθμιση του διαβήτη.

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΙΚΟΥ ΒΑΡΟΥΣ

Για τα άτομα που πάσχουν από Σ.Δ. τύπου 2, είναι προτεινόμενο να τρώνε τις ίδιες ώρες κάθε ημέρα και να παραμένουν σταθεροί στα είδη διατροφής που έχουν επιλέξει να καταναλώνουν. Αυτό αποτρέπει μεγάλες διακυμάνσεις των τιμών του σακχάρου. Ο διατροφικός προγραμματισμός περιλαμβάνει την επιλογή υγιεινών ειδών διατροφής, τη λήψη της κατάλληλης ποσότητας τροφής και τη λήψη των γευμάτων τις κατάλληλες χρονικές στιγμές. Θεωρείται σκόπιμο, να συνεργάζονται στενά με τον ιατρό τους, τη νοσηλεύτριά τους και το διατροφολόγο τους, προκειμένου να είναι ενήμεροι για τις κατάλληλες ποσότητες λιπών, πρωτεϊνών και υδατανθράκων που πρέπει να περιλαμβάνει η διατροφή τους. Το πρόγραμμα των γευμάτων σας οφείλει να αρμόζει στον καθημερινό τρόπο ζωής και στις συνήθειές τους και είναι προτιμητέο να περιλαμβάνει τροφές της αρέσκειάς τους.

Ο έλεγχος του σωματικού σας βάρους και η λήψη μιας καλά ισορροπημένης διατροφής, είναι πολύ σημαντικά. Κάποιοι άνθρωποι με Σ.Δ. τύπου 2, ίσως και να διακόψουν τη φαρμακευτική αγωγή μετά την απώλεια σωματικού βάρους (παρόλο που συνεχίζουν να πάσχουν από διαβήτη).

Η χειρουργική επέμβαση bariatric, γνωστή κι ως χειρουργική επέμβαση απώλειας βάρους, θεωρείται ως πιθανή αντιμετώπιση παχύσαρκων ασθενών που αδυνατούν να ρυθμιστούν μονάχα με διατροφή και φαρμακευτική αγωγή. Βλ.:

• Χειρουργική επέμβαση γαστρικού by – pass
• Λαπαροσκοπική γαστρική περίδεση

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΦΥΣΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Η καθημερινή σωματική άσκηση είναι αναγκαία για τον καθένα μας, πόσο περισσότερο για τους διαβητικούς. Η τακτική αεροβική άσκηση μειώνει τα επίπεδα του σακχάρου χωρίς φαρμακευτική αγωγή και βοηθά στην καύση του πλεονασμού θερμίδων και λιπών και κατά συνέπεια, στη ρύθμιση του σωματικού τους βάρους.

Η άσκηση βοηθά στην ενίσχυση της κατάστασης υγείας με τη βελτίωση της αιματικής κυκλοφορίας και της αρτηριακής πίεσης. Ελαχιστοποιεί την αντίσταση στην ινσουλίνη ακόμη και χωρίς την απώλεια σωματικού βάρους. Η άσκηση επίσης μειώνει το ενεργειακό επίπεδο του σώματος, μειώνει την ένταση και βελτιώνει την ικανότητα αντιμετώπισης του στρες / άγχους.

Λάβετε υπ’ όψιν τα παρακάτω, κατά την έναρξη ενός προγράμματος σωματικής άσκησης:

• Συμβουλευτείτε πάντα τον ιατρό σας προτού ξεκινήσετε οποιοδήποτε πρόγραμμα σωματικής άσκησης
• Ρωτήστε τον ιατρό σας για την καταλληλότητα των υποδημάτων σας
• Επιλέξτε μια ευχάριστη φυσική δραστηριότητα που να αρμόζει στο τωρινό σας φυσικό επίπεδο
• Ασκηθείτε καθημερινά κι αν είναι δυνατόν, την ίδια ώρα κάθε μέρα
• Παρακολουθήστε τις τιμές γλυκόζης στο σπίτι, προ και μετά την άσκηση
• Να έχετε πάντα μαζί σας τροφή ταχείας δράσης υδατάνθρακα, σε περίπτωση υπογλυκαιμίας κατά ή μετά την άσκηση
• Φοράτε περιχειρίδιο διαβητικής ταυτότητας και να έχετε πάντα μαζί σας κινητό τηλέφωνο για ώρα ανάγκης
• Καταναλώστε μεγάλες ποσότητες υγρών, χωρίς προσθήκη ζάχαρης, πριν, κατά και μετά τη σωματική άσκηση
• Ίσως χρειαστεί να κάνετε αλλαγές στη διατροφή σας ή τη φαρμακευτική αγωγή που ακολουθείτε, αν ασκήστε για μεγάλη χρονική διάρκεια ή με μεγαλύτερη ένταση, προκειμένου να διατηρήσετε τη γλυκόζη στα κατάλληλα επίπεδα

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ

Αν η διατροφή και η άσκηση δεν επαρκούν για τη διατήρηση σε φυσιολογικά ή σχεδόν σε φυσιολογικά επίπεδα της γλυκόζης του αίματος, ο ιατρός σας προφανώς θα σας συστήσει φαρμακευτικά σκευάσματα. Μιας, όμως που τα σκευάσματα αυτά έχουν διαφορετικό τρόπο δράσης το καθένα, ο ιατρός ίσως χρειαστεί να συνταγογραφήσει περισσότερα από ένα. Τα σκευάσματα αυτά είναι δυνατόν να συνδυαστούν και με ινσουλίνη, αν κρίνεται απαραίτητο.

Παρακάτω αναφέρονται οι πιο συχνοί τύποι αυτών των φαρμακευτικών σκευασμάτων. Λαμβάνονται δια του στόματος ή ενέσιμα:

• Οι βιγουανίδες προκαλούν μείωση παραγωγής της γλυκόζης από το ήπαρ και διεγείρουν την απορρόφηση της γλυκόζης που κυκλοφορεί στο αίμα από τα μυϊκά, τα λιπώδη και τα ηπατικά κύτταρα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, μειώνονται τα επίπεδα της γλυκόζης του αίματος
• Οι σουλφονυλουρίες (όπως η γλυμεπιρίδη, η γλουβυρίδη και η τολαζαμίδη) διεγείρουν το πάγκρεας προς αύξηση παραγωγής ινσουλίνης. Η λήψη τους λαμβάνεται δια του στόματος.
• Οι θειαζολιδινεδιόνες (όπως η ροσιγλιταζόνη) βοηθούν στην απορρόφηση γλυκόζης από τα μυϊκά, λιπώδη και ηπατικά κύτταρα εν παρουσία ινσουλίνης. Η ροσιγλιταζόνη αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων. Μιλήστε με τον ιατρό σας
• Ενέσιμα σκευάσματα (συμπεριλαμβανομένου της εξενατίδης και της πραμλιντίδης) μειώνουν τα επίπεδα της γλυκόζης του ορού
• Οι μεγλιτινίδες (συμπεριλαμβανομένου της ρεπαγλινίδης και της νατεγλινίδης) διεγείρουν το πάγκρεας προς αύξηση παραγωγής ινσουλίνης, ως αντίδραση στα επίπεδα γλυκόζης του αίματος
• Οι αναστολείς της άλφα γλυκοσιδάσης (όπως η ακαρβόση) μειώνουν την απορρόφηση των υδατανθράκων από το γαστρεντερικό σωλήνα, ούτως ώστε να μειωθούν τα επίπεδα γλυκόζης μετά γευμάτων

Αν συνεχίσετε να μη ρυθμίζετε ικανοποιητικά τη γλυκόζη του αίματός σας, παρά τις αλλαγές του τρόπου ζωής σας και τη λήψη φαρμακευτικών σκευασμάτων από το στόμα, ο ιατρός σας, θα σας συστήσει τη χρήση ινσουλίνης. Η ινσουλίνη ενδείκνυται επίσης και σε περίπτωση παρενέργειας σε άλλα σκευάσματα. Η ινσουλίνη ενίεται υποδόρια με τη χρήση σύριγγας ή «στυλό» ινσουλίνης. Δε λαμβάνεται από το στόμα.

Τα σκευάσματα ινσουλίνης διαφέρουν μεταξύ τους στο χρόνο έναρξης δράσης τους και στη διάρκεια δράσης τους. Ο ιατρός σας θα προσδιορίσει τον κατάλληλο τύπο ινσουλίνης για εσάς και θα σας ορίσει των ώρα που θα το ενίετε.

Είναι δυνατόν να εφαρμοστεί μίξη διαφόρων τύπων ινσουλίνης στην ίδια ένεση, προκειμένου να επιτευχθεί η καλύτερη ρύθμιση γλυκόζης του αίματος. Ο ιατρός σας ή ο σύμβουλος του Σ.Δ., θα σας υποδείξει πως να εφαρμόζετε μόνοι σας την ένεση.

Κάποιοι άνθρωποι με τύπου 2 Σ.Δ. παύουν να έχουν την ανάγκη φαρμακευτικής αγωγής, μετά την απώλεια βάρους και την αύξηση της σωματικής τους δραστηριότητας. Φτάνοντας στο ιδανικό τους βάρος, η ίδια η ινσουλίνη του οργανισμού τους και μια προσεγμένη διατροφή, επαρκούν για τη ρύθμιση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα τους.

Αμφισβητείται αν είναι ασφαλές η λήψη των υπογλυκαιμικών δισκίων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Είναι προτεινόμενο στις εγκύους που πάσχουν από τύπου 2 Σ.Δ. και λαμβάνουν αυτή τη φαρμακευτική αγωγή, να μπαίνουν σε ινσουλινοθεραπεία για τη χρονική περίοδο της εγκυμοσύνης και του θηλασμού.


ΦΑΡΚΑΕΥΤΙΚΑ ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΠΛΟΚΩΝ

Η αυξημένη πιθανότητα να αναπτύξουν οι διαβητικοί ασθενείς καρδιακά νοσήματα, νεφρικές παθήσεις κι άλλες παθολογικές διαταραχές, καθιστά αναγκαία τη χορήγηση σε αυτούς, ανάλογης φαρμακευτικής αγωγής είτε ως αντιμετώπιση είτε ως πρόληψη οποιαδήποτε παθοφυσιολογίας.

Συχνά συστήνεται ένας αναστολέας ACE (ή ARB):

• ως φάρμακο πρώτης εκλογής στη θεραπεία της υπέρτασης σε σακχαρωδιαβητικούς
• σε όσους παρουσιάζουν πρώιμα σημεία νεφρικής νόσου

Οι αναστολείς ACE περιλαμβάνουν την καπτοπρίλη, την εναλαπρίλη, κουιναπρίλη, την βεναζεπρίλη, τη ραμιπρίλη, την περιντοπρίλη και τη λισινοπρίλη.

Οι στατίνες αποτελούν τη θεραπεία εκλογής παθολογικών επιπέδων της χοληστερόλης. Στόχος είναι οι τιμές της LDL χοληστερόλης να κυμαίνονται κάτω των 100 mg / dL.

Το πιο κοινό σκεύασμα πρόληψης καρδιαγγειακών παθήσεων στους σακχαρωδιαβητικούς, είναι η ασπιρίνη, ιδιαίτερα αν συνυπάρχει:

• βιολογική ηλικία άνω των 40 ετών
• ατομικό ιστορικό καρδιολογικής πάθησης
• οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου
• αρτηριακή υπέρταση ή υπερχοληστεριναιμία
• κάπνισμα

ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΩΝ ΠΟΔΙΩΝ

Οι σακχαρωδιαβητικοί ασθενείς είναι πολύ επιρρεπείς σε παθολογικές καταστάσεις των άκρων ποδών. Ο Σ.Δ. μπορεί να προκαλέσει βλάβη των νεύρων, με πιθανή απώλεια την αισθητικότητα των άκρων ποδών. Ο ασθενής τις περισσότερες φορές δεν αντιλαμβάνεται ότι έχει υποστεί κάποιον τραυματισμό και διαπιστώνει σε δεύτερο χρόνο ένα εκτεταμένο έλκος ή και φλεγμονή του άκρου ποδός. Ο Σ.Δ. προκαλεί επίσης βλάβη των αγγείων.

Περιστασιακά, ο Σ.Δ. επηρεάζει και το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα, μειώνοντας την ικανότητα του οργανισμού να αντιμετωπίσει κάποια λοίμωξη. Ακόμη και μικρές λοιμώξεις μπορούν ταχύτατα να επιδεινωθούν και να προκαλέσουν τη νέκρωση του δέρματος κι άλλων ιστών. Ο ακρωτηριασμός, όχι σπάνια, επιβάλλεται.

Προς αποφυγή τραυματισμού των άκρων ποδών, ελέγξετε τα και φροντίστε τα καθημερινά.


Πρόγνωση

Ο κίνδυνος ανάπτυξης ακόλουθων επιπλοκών (όπως του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, της καρδιακής ανεπάρκειας και του θανάτου) μειώνεται σημαντικά με τον έλεγχο της γλυκόζης του αίματος και της αρτηριακής πιέσεως. Η μείωση ακόμη και κατά 1% της HbA1c μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ανάπτυξης επιπλοκών κατά 25%.


Επιπλοκές

Με τη πάροδο του χρόνου, ο Σ.Δ. μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές παθήσεις των οφθαλμών, των νεφρών, των νεύρων, της καρδιάς, των αιμοφόρων αγγείων κι άλλων συστημάτων του οργανισμού.

Οι σακχαρωδιαβητικοί ασθενείς διατρέχουν (γυναίκες και άνδρες κατά το ίδιο ποσοστό) τις ίδιες πιθανότητες οξέως εμφράγματος του μυοκαρδίου, με εκείνους (τους ανθρώπους) που το έχουν υποστεί ήδη. Πολύ πιθανόν να μην εμφανίσουν τα τυπικά σημεία του καρδιακού εμφράγματος.

Σε γενικές γραμμές, οι επιπλοκές περιλαμβάνουν:

• αρτηριακή υπέρταση
• βλάβη των αιμοφόρων αγγείων που παροχετεύουν τα ισχία και τα πόδια (περιφερική αγγειακή νόσο)
• αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
• υπερχοληστεριναιμία
• βλάβη των νεύρων, με άλγος και αιμωδία των άκρων ποδών, όπως και πολλαπλές διαταραχές του στομάχου, του εντέρου, της καρδιάς κι άλλων οργάνων του σώματος
• πληγές ή έλκη των άκρων ποδών, που ίσως να οδηγήσουν στον ακρωτηριασμό
• μείωση ή και πλήρης απώλεια όρασης
• διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
• κηλιδώδες οίδημα
• καταρράκτης
• γλαύκωμα
• νεφρική νόσο και νεφρική ανεπάρκεια (διαβητική νεφροπάθεια)

Άλλες επιπλοκές περιλαμβάνουν:

• διαταραχές στύσης
• λοιμώξεις του δέρματος, του γυναικείου γεννητικού συστήματος, του ουροποιητικού συστήματος

Επικοινωνία με τον οικογενειακό σας ιατρό

Καλέστε άμεσα τον 166 αν παρουσιάσετε:

• θωρακικό άλγος ή πίεση
• δυσκολία αναπνοής
• λιποθυμία ή απώλεια συνείδησης
• επιληπτικό παροξυσμό

Τα συμπτώματα αυτά μπορούν ταχύτατα να επιδεινωθούν και να μετατραπούν σε επείγουσες καταστάσεις (όπως σε σπασμούς ή υπογλυκαιμικό κώμα).


Καλέστε επίσης τον ιατρό σας αν εμφανίσετε:

• συμπτώματα υπεργλυκαιμίας (πολυδιψία, θολή όραση, ξηρό δέρμα, αίσθημα αδυναμίας ή κόπωση, συχνή έπειξη προς ούρηση)
• συμπτώματα υπογλυκαιμίας (αδυναμία ή κόπωση, τρόμος, εφίδρωση, νευρικότητα, μη διαυγής σκέψη, ταχυκαρδία, διπλή ή θολή όραση, αίσθηση μη διαυγούς σκέψεως, ανησυχία)
• αιμωδία, μυρμηκίαση, άλγος των άκρων ποδών
• πληγές ή φλεγμονές των άκρων ποδών
• διαταραχές όρασης

Πρόληψη

Η παρακολούθηση για πιθανή ανάπτυξη Σ.Δ. συστήνεται σε:

• παχύσαρκα παιδιά που παρουσιάζουν κι άλλους παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης Σ.Δ., ξεκινώντας από την ηλικία των 10 ετών και στη συνέχεια επαναληπτικά κάθε 2 χρόνια
• παχύσαρκοι ενήλικες (με BMI – δείκτες σωματικής μάζας – άνω των 25) που διατρέχουν κι άλλους παράγοντες κινδύνου
• ενήλικες άνω των 45 ετών, κάθε 3 χρόνια

Η διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους κι ενός δραστήριου τρόπου ζωής, βοηθά στην πρόληψη εμφάνισης του Σ.Δ. τύπου 2

Προς αποφυγή των επιπλοκών του Σ.Δ., επισκεφθείτε τον ιατρό σας ή τον σύμβουλο του Σ.Δ., τουλάχιστον 4 φορές το χρόνο. Συζητείστε μαζί του για οποιαδήποτε ανησυχία σας.

Φροντίστε να μην παραλείπετε τον τακτικό προκαθορισμένο εμβολιασμό σας και σε ετήσια βάση να λαμβάνεται το εμβόλιο κατά της γρίπης.

Για την πρόληψη των παθήσεων του «διαβητικού ποδιού» πρέπει:

• Διακόψετε το κάπνισμα (σε περίπτωση που καπνίζετε)
• Να βελτιώσετε τη ρύθμιση της γλυκόζης του αίματός σας
• Φροντίστε για την εξέταση των άκρων ποδών σας από τον ιατρό σας, τουλάχιστον 2 φορές το χρόνο κι ενημερωθείτε για το πώς μπορείτε να αναγνωρίσετε της εμφάνισης νευρικής βλάβης.
• Ελέγχετε και φροντίστε ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ τα πόδια σας, ιδίως στην περίπτωση που ήδη έχετε αντιμετωπίσει παθολογική κατάσταση αυτών ή ήδη γνωρίζετε ότι έχετε υποστεί βλάβη των νεύρων ή των αγγείων. Ακολουθείστε τις παρακάτω οδηγίες
• Σιγουρευτείτε ότι φοράτε τα κατάλληλα υποδήματα

Ορισμός

Η χαμηλή πίεση, ή αλλιώς υπόταση, εμφανίζεται όταν η πίεση του αίματος κατά τη διάρκεια και μετά από κάθε κτύπο της καρδιάς είναι πολύ χαμηλότερη από ότι συνήθως. Αυτό σημαίνει ότι η καρδιά, ο εγκέφαλος και άλλα μέρη του σώματος δεν αιματώνονται αρκετά.


Εναλλακτικοί όροι

Χαμηλή πίεση του αίματος, Πίεση του αίματος – χαμηλή, Επιδόρπια υπόταση, Ορθοστατική υπόταση, Νευρογενής Ορθοστατική Υπόταση


Αίτια, συχνότητα εμφάνισης και παράγοντες κινδύνου

Η πίεση του αίματος που είναι οριακά χαμηλή για ένα άτομο μπορεί να είναι φυσιολογική για ένα άλλο. Ο σοβαρότερος παράγοντας είναι ο λόγος για τον οποίο η πίεση αλλάζει από το φυσιολογικό.

Οι φυσιολογικές μετρήσεις της πίεσης κυμαίνονται μεταξύ 90/60 mm Hg (χιλιοστόμετρων του υδραργύρου) και 130/80 mm Hg. Αλλά μια σημαντική πτώση, ακόμη και κατά 20 mm Hg, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα σε ορισμένους ανθρώπους.

Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι υπότασης:

• H oρθοστατική υπόταση, συμπεριλαμβανομένης της επιδόρπιας ορθοστατικής υπότασης
• Η νευρογενής ορθοστατική υπόταση
• H oξεία υπόταση που παρουσιάζεται μετά από ξαφνική απώλεια αίματος (σοκ)

Η ορθοστατική υπόταση παρουσιάζεται μετά από ξαφνική αλλαγή στη στάση του σώματος, συνήθως όταν κάποιος ήταν ξαπλωμένος και σηκωθεί απότομα. Αυτός ο τύπος υπότασης διαρκεί συνήθως μόνο μερικά δευτερόλεπτα ή λεπτά. Εάν η υπόταση αυτή παρατηρείται μετά το φαγητό, ονομάζεται επιδόρπια ορθοστατική υπόταση. Αυτή η μορφή προσβάλλει συνηθέστερα ηλικιωμένους, άτομα με υπέρταση και όσους πάσχουν από τη Νόσο του Parkinson.

Η νευρογενής ορθοστατική υπόταση συχνά παρατηρείται σε νέους ενήλικες και παιδιά. Συμβαίνει όταν σταθεί κανείς όρθιος για πολλή ώρα. Τα παιδιά συνήθως ξεπερνούν αυτόν τον τύπο υπότασης.

Η χαμηλή πίεση προκαλείται συνήθως από ουσίες όπως:

• Αλκοόλ
• Αγχολυτικά φάρμακα
• Ορισμένα αντικαταθλιπτικά φάρμακα
• Διουρητικά
• Καρδιολογικά φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων των αντιυπερτασικών και των φαρμάκων για τη στεφανιαία νόσο
• Φάρμακα που χρησιμοποιούνται στις χειρουργικές επεμβάσεις
• Παυσίπονα

Άλλα αίτια χαμηλής πίεσης του αίματος είναι:

• Προχωρημένος διαβήτης
• Αναφυλαξία (μια απειλητική για τη ζωή αλλεργική αντίδραση)
• Καρδιακές αρρυθμίες
• Αφυδάτωση
• Λιποθυμία
• Έμφραγμα
• Καρδιακή ανεπάρκεια
• Σοκ (από βαριάς μορφής μόλυνση, εγκεφαλικό επεισόδιο, αναφυλαξία, σοβαρό τραυματισμό ή έμφραγμα)

Συμπτώματα

Στα συμπτώματα περιλαμβάνονται:

• Συσκότιση όρασης
• Σύγχυση
• Ζαλάδα
• Λιποθυμία
• Αδιαθεσία
• Υπνηλία
• Αδυναμία

Ενδείξεις και εξετάσεις

Ο γιατρός σας θα σας εξετάσει για να διαπιστώσει τι προκαλεί τη χαμηλή πίεση. Πρέπει να ελέγξει αρκετές φορές τη θερμοκρασία σας, τον σφυγμό σας, τον ρυθμό αναπνοής, την αρτηριακή σας πίεση. Μπορεί να χρειαστεί να νοσηλευτείτε για λίγο.

Ο γιατρός σας, μεταξύ άλλων, θα ρωτήσει:

• Ποια είναι η κανονική σας πίεση;
• Ποια φάρμακα παίρνετε;
• Τρώτε και πίνετε κανονικά;
• Είχατε πρόσφατα κάποια ασθένεια, ατύχημα ή τραυματισμό;
• Τι άλλα συμπτώματα έχετε;
• Έχετε λιποθυμικές τάσεις ή προσωρινή απώλεια συνείδησης;
• Νιώθετε ζάλη ή αστάθεια όταν είστε ξαπλωμένοι και πάτε να σηκωθείτε ή να ανακαθίσετε;

Μπορεί να χρειαστούν οι ακόλουθες εξετάσεις:

• Καλλιέργειες αίματος για πιθανή μόλυνση/λοίμωξη
• Γενική και άλλες εξετάσεις αίματος, συμπεριλαμβανομένης της κυτταρικής διαφοροποίησης αίματος
• Ηλεκτροκαρδιογράφημα
• Ανάλυση ούρων
• Ακτινογραφία κοιλιάς
• Ακτινογραφία θώρακος

Θεραπεία

Η υπόταση σε ένα υγιές πρόσωπο, που δεν προκαλεί προβλήματα, συνήθως δεν απαιτεί θεραπεία.

Εάν έχετε ενδείξεις ή συμπτώματα χαμηλής πίεσης, μπορεί να χρειάζεστε θεραπεία. Η θεραπεία εξαρτάται από το αίτιο της χαμηλής πίεσης. Η οξεία υπόταση που προκαλείται από σοκ είναι έκτακτο ιατρικό περιστατικό. Μπορεί να χρειαστείτε ενδοφλέβια μετάγγιση αίματος, να σας χορηγηθούν φάρμακα για να ανέβει η πίεση και να δυναμώσει η καρδιά, ή και άλλα φάρμακα όπως τα αντιβιοτικά. Για περισσότερες λεπτομέρειες, δείτε το άρθρο σχετικά με το σοκ.

Εάν υποφέρετε από ορθοστατική υπόταση που οφείλεται σε κάποιο φάρμακο, ο γιατρός σας μπορεί να σας αλλάξει τη δόση ή να σας χορηγήσει διαφορετικό φάρμακο. ΜΗΝ διακόψετε οποιοδήποτε φάρμακο χωρίς να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας. Άλλοι τρόποι για την αντιμετώπιση της ορθοστατικής υπότασης είναι να αυξήσετε τα υγρά που παίρνετε για την περίπτωση της αφυδάτωσης ή οι ειδικές κάλτσες συμπίεσης που ενισχύουν την πίεση του αίματος στα χαμηλότερα σημεία του σώματος.

Όσοι υποφέρουν από νευρογενή ορθοστατική υπόταση πρέπει να αποφεύγουν ό,τι την προκαλεί, όπως το να στέκονται για πολλή ώρα όρθιοι. Άλλοι τρόποι αντιμετώπισης είναι η λήψη άφθονων υγρών και η αύξηση του αλατιού στη διατροφή. (Ζητήστε από τον γιατρό σας συγκεκριμένες οδηγίες.) Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να χορηγηθούν φάρμακα όπως το fludrocortisone.


Πρόγνωση

Η χαμηλή πίεση του αίματος μπορεί συνήθως να αντιμετωπιστεί επιτυχώς.


Επιπλοκές

• Σοκ
• Τραυματισμός από πτώση λόγω λιποθυμίας

Οι πτώσεις είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες για τους ηλικιωμένους. Οι σχετικοί με πτώση τραυματισμοί, όπως το κάταγμα ισχίου, μπορεί να έχουν δραματική επίπτωση στην ποιότητα ζωής ενός ανθρώπου.

Η οξεία υπόταση στερεί το οξυγόνο από το σώμα, πράγμα που μπορεί να βλάψει την καρδιά, τον εγκέφαλο και άλλα όργανα. Αυτός ο τύπος υπότασης μπορεί να είναι απειλητικός για τη ζωή εάν δεν αντιμετωπιστεί αμέσως.

Πότε να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας

Όταν παρουσιάσετε συμπτώματα από την πτώση της πίεσης του αίματος, πρέπει αμέσως να καθίσετε ή να ξαπλώσετε με τα πόδια ελαφρώς ανυψωμένα (ψηλότερα από το επίπεδο της καρδιάς).

Εάν η χαμηλή πίεση του αίματος προκαλέσει λιποθυμία, ζητήστε άμεση ιατρική βοήθεια ή καλέστε το 166. Εάν ο ασθενής δεν αναπνέει ή δεν παρουσιάζει σφυγμό, εφαρμόστε τεχνητή αναπνοή.

Καλέστε τον γιατρό σας αμέσως εάν παρουσιάζετε οποιοδήποτε από τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Κόπρανα μαύρου ή καστανέρυθρου χρώματος
• Πόνο στο στήθος
• Ζαλάδα, αστάθεια
• Λιποθυμία
• Πυρετό υψηλότερο από 38 C
• Αρρυθμία
• Δύσπνοια

Επίσης καλέστε τον γιατρό σας εάν έχετε:

• Κάψιμο κατά την ούρηση ή άλλα ουρολογικά συμπτώματα
• Βήχα με φλέγματα
• Αδυναμία να φάτε ή να πιείτε
• Παρατεταμένη διάρροια ή εμετό

Πρόληψη

Εάν έχετε χαμηλή πίεση, ο γιατρός σας μπορεί να σας δώσει ορισμένες συμβουλές για να προλάβετε ή να μειώσετε τα συμπτώματα. Όπως:

• Να αποφεύγετε το αλκοόλ
• Να αποφεύγετε να στέκεστε πολλή ώρα όρθιοι (εάν έχετε νευρική υπόταση)
• Να καταναλώνετε άφθονα υγρά
• Να μην σηκώνεστε απότομα όταν είστε ξαπλωμένος
• Να χρησιμοποιείτε τις ειδικές κάλτσες συμπίεσης για να αυξάνετε την πίεση του αίματος στα πόδια

Ορισμός

Η περιφερική νευροπάθεια πρόκειται για διαταραχή των νεύρων που μεταφέρουν πληροφορίες από και προς τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό. Η διαταραχή αυτή είναι ικανή να προκαλέσει άλγος, απώλεια της αισθητικότητας κι ανικανότητα ελέγχου των μυών.

- Ο όρος «περιφερική» αποδίδεται στα νεύρα τα οποία επεκτείνονται εκτός του κέντρου του σώματος, μακριά από τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό.
- Με τον όρο «νεύρο» αναφερόμαστε στα νεύρα.
- Και με τον όρο «πάθεια» αντίστοιχα, αναφερόμαστε σε μη φυσιολογική, παθολογική κατάσταση.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Περιφερική νευρίτιδα, Νευροπάθεια – περιφερική, Νευρίτιδα – περιφερική.

Αίτια, επιπτώσεις και παράγοντες κινδύνου

Μια πρώτη ομάδα νεύρων είναι υπεύθυνη για την αναμετάδοση πληροφοριών από το κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκέφαλο και νωτιαίο μυελό) στους μυς κι άλλα όργανα. Μια δεύτερη ομάδα είναι υπεύθυνη για την αναμετάδοση πληροφοριών από την επιδερμίδα / δέρμα, τις αρθρώσεις κι από άλλα όργανα πίσω στον εγκέφαλο.

Περιφερική νευροπάθεια εμφανίζεται όταν τα παραπάνω νεύρα δυσλειτουργούν, γεγονός που οδηγεί σε πρόκληση άλγους, απώλεια της αισθητικότητας, ανικανότητα ελέγχου των μυών κι άλλες πιθανές διαταραχές.

Σε κάποιες περιπτώσεις, η λειτουργική έκπτωση των νεύρων που ελέγχουν τα αιμοφόρα αγγεία, το έντερο κι άλλα όργανα, καταλήγει σε παθολογική αρτηριακή πίεση, πεπτικές διαταραχές κι απώλεια άλλων βασικών διαδικασιών του σώματος. Η περιφερική νευροπάθεια μπορεί να αφορά τη βλάβη ενός μόνο νεύρου ή μιας μόνο ομάδας νεύρων (μονονευροπάθεια) ή τη βλάβη πολλαπλών νεύρων (πολυνευροπάθεια).

Η δυσλειτουργία των νεύρων οφείλεται σε διάφορους λόγους. Ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις δεν ενοχοποιείται κάποιο αίτιο. Η βλάβη των νεύρων μπορεί να προκληθεί από:

Κληρονομικές παθήσεις (κληρονομικές διαταραχές) όπως:

• Νόσο Charcot – Marie – Tooth
• Αταξία του Friedreich

Παθήσεις που επηρεάζουν ολόκληρο τον οργανισμό (συστημικές ή μεταβολικές διαταραχές) όπως:

• Σακχαρώδης διαβήτης (διαβητική νευροπάθεια)
• Διατροφικές ελλείψεις (κυρίως βιταμίνης Β-12)
• Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ (αλκοολική νευροπάθεια)
• Ουραιμία (νεφρική ανεπάρκεια)
• Καρκίνος

Λοιμώξεις ή φλεγμονές, συμπεριλαμβανομένου:

• AIDS
• Ηπατίτιδα
• Πυρετός του Colorado (από τσιμπούρι)
• Διφθερίτιδα
• Σύνδρομο του Cauillain – Barre
• Λοίμωξη του HIV χωρίς εξέλιξη στο σύνδρομο του AIDS
• Λέπρα
• Νόσος του Lymme
• Οζώδης πολυαρτηρίτιδα
• Ρευματοειδής αρθρίτιδα
• Σαρκοείδωση
• Σύνδρομο του Sjogren
• Σύφιλη
• Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος
• Αμυλοείδοση

Έκθεση σε δηλητηριώδες ουσίες όπως:

• Εισπνοή κόλλας ή άλλων τοξικών παρασκευασμάτων
• Νιτρώδες οξείδιο
• Βιομηχανικά χημικά – κυρίως διαλυτικά
• Βαρέα μέταλλα (μόλυβδος, αρσενικό, υδράργυρος. κ.τ.λ.)

Δευτεροπαθής νευροπάθεια σε ναρκωτικές ουσίες (πολλά ναρκωτικά, συμπεριλαμβανομένου κι κάποιων που χρησιμοποιούνται στη χημειοθεραπεία κι ενδέχεται να προκαλέσουν νευροπάθεια)

Ετερόκλητες αιτίες

• Σύνθλιψη νεύρων από βολές, υποστηρίγματα, πατερίτσες ή μηχανήματα / συσκευές
• Μειωμένη παροχή οξυγόνου και αιματικής ροής (ισχαιμία)
• Άμεσος τραυματισμός νεύρου από πλήξη / κτύπημα νεύρου
• Παρατεταμένη έκθεση σε χαμηλή θερμοκρασία
• Παρατεταμένη πίεση του νεύρου (μακράς διάρκειας χειρουργική επέμβαση ή μακράς διάρκειας παθολογική κατάσταση)

Η περιφερική νευροπάθεια είναι μια πάθηση αρκετά συχνή. Καθ’ ότι υπάρχουν διάφοροι τύποι κι αιτίες πρόκλησης της νόσου κι επειδή οι επιστήμονες διαφωνούν ως προς την έννοια της νευροπάθειας, η ακριβής επίπτωση δεν μπορεί να καθοριστεί επ ’ ακριβώς.

Πολλά άτομα διαθέτουν κληρονομική προδιάθεση εμφάνισης της νευροπάθειας.


Συμπτώματα

Τα συμπτώματα εξαρτώνται από τον τύπο των νεύρων που έχουν υποστεί βλάβη. Οι τρεις κύριοι τύποι νεύρων είναι:

• Τα νεύρα που μεταφέρουν την αίσθηση (αισθητήρια)
• Τα νεύρα που ελέγχουν τους μυς (κινητήρια)
• Τα νεύρα που μεταφέρουν πληροφορίες στα όργανα και στους αδένες (αυτόνομα)

Η νευροπάθεια μπορεί να προσβάλει έναν ή και συνδυασμό των άνωθεν τύπων νεύρων. Επίσης, τα συμπτώματα εξαρτώνται κι αν η κατάσταση προσβάλλει ολόκληρο το σώμα ή μόνον ένα νεύρο (όπως για παράδειγμα λόγω τραυματισμού).

Τα νεύρα με μακρύτερη πορεία είναι πιο επιρρεπής σε τραυματισμούς, απ’ ότι τα μη εκτεταμένα και καθ΄’ αυτού ο ασθενής ενδέχεται να παρουσιάζει σοβαρότερα συμπτώματα στα κάτω παρά στα άνω άκρα.


ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΟΤΗΤΑ

Αν οι αισθητήριες ίνες υποστούν βλάβη, το αποτέλεσμα είναι αλλαγές στην αισθητικότητα, αίσθημα καύσου, άλγος των νεύρων, αιμωδία ή μυρμηκίασμα ή ένας βαθμός ανικανότητας προσδιορισμού της θέσης των αρθρώσεων, το οποίο οδηγεί και σε διαταραχή συντονισμού.

Σε αρκετές νευροπάθειες, οι αλλαγές στην αισθητικότητα ξεκινούν συνήθως από τους άκρους πόδες κι εξελίσσονται / προοδεύουν / επεκτείνονται προς το κέντρο του σώματος, επηρεάζοντας κι άλλα τμήματα, καθώς επιδεινώνεται η κατάσταση. Ο σακχαρώδης διαβήτης συνιστά αρκετά συχνή αιτία αισθητικής νευροπάθειας.


ΚΙΝΗΤΙΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ

Η βλάβη των κινητήριων ινών επηρεάζει το μυϊκό έλεγχο και μπορεί να προκαλέσει αδυναμία, απώλεια μυϊκής μάζας κι απώλεια ευκινησίας (λεπτών κινήσεων). Σε κάποιες περιπτώσεις, οι σπασμοί / συσπάσεις ενδέχεται να αποτελούν σημείο εμπλοκής των κινητήριων νεύρων.

Άλλα συμπτώματα που σχετίζονται με τους μυς, περιλαμβάνουν:

• Δυσκολία στην αναπνοή ή κατάποση
• Δυσκολία ή ανικανότητα κινήσεως τμήματος του σώματος (παράλυση)
• Πτώσεις (από στραβοπατήματα ή ελαφρά βήματα)
• Απώλεια ευκινησίας (για παράδειγμα ανικανότητας να κουμπώσουμε ένα κουμπί)
• Απώλεια μυϊκού ελέγχου
• Απώλεια μυϊκού ιστού (μυϊκή ατροφία)
• Σπασμωδική κίνηση μυών ή συσπάσεις

ΑΥΤΟΝΟΜΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Τα αυτονομικά νεύρα ελέγχουν ακούσιες ή ημι-εκούσιες λειτουργίες, όπως τον έλεγχο εσωτερικών οργάνων και την αρτηριακή πίεση. Βλάβη των νεύρων αυτών μπορούν να προκαλέσουν τα παρακάτω:

• Μετεωρισμός
• Θολή όραση
• Δυσκοιλιότητα
• Μειωμένη ικανότητα εφίδρωσης
• Διάρροια
• Δυσκολία έναρξης ούρησης (διστακτική ούρηση)
• Ζάλη που προκύπτει όταν λαμβάνουμε όρθια στάση ή λιποθυμία που σχετίζεται με πτώση της αρτηριακής πίεσης
• Αίσθηση πληρότητας μετά από λήψη μικρής ποσότητας τροφής (πρόωρος κορεσμός)
• Αίσθηση μη πλήρους κένωσης της ουροδόχου κύστεως
• Μη ανοχή της θερμότητας συνοδευόμενη από έξαψη
• Ανδρική ανικανότητα
• Ναυτία ή έμετος μετά τη λήψη γευμάτων
• Ακούσια απώλεια βάρους (περισσότερο από 5% του συνολικού σωματικού βάρους)
• Ακράτεια ούρων

Σημεία κι εξετάσεις

Ένα λεπτομερές ιστορικό του ασθενούς απαιτείται προκειμένου να καθοριστεί η αιτία πρόκλησης. Η νευρολογική εξέταση μπορεί να αποκαλύψει διαταραχές στην κίνηση, στην αισθητικότητα ή στη λειτουργία οργάνων. Μπορούν να παρατηρηθούν κι αλλαγές των αντανακλαστικών και της μυϊκής μάζας.

Μπορούν να διεξαχθούν κι αιματολογικές εξετάσεις, για προσδιορισμό τυχόν παθολογικών καταστάσεων όπως του σακχαρώδη διαβήτη κι της ένδειας βιταμινών.

Εξετάσεις που μπορούν να αποκαλύψουν νευροπάθεια, περιλαμβάνουν:

• Ηλεκτρομυογράφημα (καταγραφή ηλεκτρικής δραστηριότητας των μυών)
• Εξέταση νευρικής αγωγιμότητας
• Βιοψία νεύρων

Ανάλογα με την αιτία πρόκλησης της διαταραχής, διεξάγονται και οι ανάλογες εξετάσεις νευροπάθειας, συναρτήσει του ιστορικού του ασθενούς, των συμπτωμάτων και του τρόπου εξέλιξής τους. Οι εξετάσεις αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν διάφορες αιματολογικές εξετάσεις, ακτινογραφίες, υπολογιστικές τομογραφίες, καθώς κι άλλες εξετάσεις και διαδικασίες.



Θεραπεία

Η θεραπευτική αγωγή περιλαμβάνει:

• Την ταυτοποίηση και θεραπεία οποιασδήποτε επικείμενης ιατρικής κατάστασης (όπως του σακχαρώδη διαβήτη) ή την απομάκρυνση / εξάλειψη της αιτίας (όπως της χρήσης αλκοόλ)
• Τον έλεγχο των συμπτωμάτων
• Την ίαση της διαταραχής, αν είναι εφικτό
• Βοήθεια / υποστήριξη προς τον ασθενή να αποκτήσει τη μέγιστη ανεξαρτησία και ικανότητα αυτό-φροντίδας

Συστήνονται η φυσικοθεραπεία, η εργασιοθεραπεία και οι ορθοπεδικές παρεμβάσεις. Για παράδειγμα, η εκγύμναση και η προπόνηση μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αύξηση τη μυϊκής δύναμης κι του ελέγχου. Τα αναπηρικά αμαξίδια και οι πατερίτσες, ενδέχεται να βελτιώσουν την κινητικότητα ή την ικανότητα του ασθενούς να χρησιμοποιήσει το προσβεβληθέν άνω ή κάτω άκρο.

Η ασφάλεια των νευροπαθών συνιστά ένα πολύ σημαντικό ζήτημα. Η απώλεια του μυϊκού ελέγχου και η μειωμένη αισθητικότητα, αυξάνουν την πιθανότητα πτώσεων ή άλλων τραυματισμών. Υπάρχει περίπτωση, ο ασθενής να μην αντιληφθεί την πηγή του τραυματισμού, λόγω απουσίας αισθήσεώς της. Για παράδειγμα, ένας ασθενής μπορεί να μην νιώθει ότι το νερό στο λουτρό είναι πολύ ζεστό. Κατά συνέπεια, άτομα με μειωμένη αισθητικότητα, οφείλουν να ελέγχουν τακτικά τα κάτω άκρα τους ή άλλες προσβεβλημένες περιοχές, για τυχόν μώλωπες, σχάσεις του δέρματος ή άλλους τραυματισμούς, οι οποίοι μπορούν να γίνουν αντιληπτοί, παρά μόνον αφού επιμολυνθούν σοβαρά. Αρκετά συχνά, χρειάζεται η συμβουλή ενός ποδιάτρου για τον καθορισμό των απαιτούμενων ειδικών μηχανημάτων / συσκευών.

Τα μέτρα ασφαλείας για άτομα που αντιμετωπίζουν κινητικές δυσκολίες, περιλαμβάνουν:

• Την τοποθέτηση κιγκλιδωμάτων
• Την απομάκρυνση εμποδίων στο πάτωμα, όπως χαλιά που γλιστρούν

Τα μέτρα ασφαλείας για άτομα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες / μειωμένη αισθητικότητα, περιλαμβάνουν:

• Επαρκή φωτισμό (συμπεριλαμβανομένου το βραδινό φωτισμό)
• Τον έλεγχο της θερμοκρασίας του νερού πριν το λουτρό
• Χρήση προστατευτικών υποδημάτων (μη χρήση υποδημάτων που δεν καλύπτουν τα δάκτυλα, μη χρήση ψηλοτάκουνων)

Τα υποδήματα θα πρέπει να ελέγχονται τακτικά μήπως παρουσιάζουν υφή κόκκου ή τραχιά σημεία, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν τραυματισμό στο πόδι.

Οι νευροπαθείς (κυρίως αυτοί που πάσχουν από πολυνευροπάθεια ή πολλαπλή μονονευροπάθεια) είναι επιρρεπής σε νέους τραυματισμούς σε σημεία άσκησης πίεσης, όπως στα γόνατα και στους αγκώνες. Οφείλουν να αποφεύγουν παρατεταμένη πίεση σε αυτές τις περιοχές, όπως τη στήριξη του σώματος στους αγκώνες, τη διασταύρωση των γονάτων ή ανάληψη παρόμοιων στάσεων.

Ενδέχεται ο ιατρός να συνταγογραφήσει αναλγητικά φαρμακευτικά σκευάσματα, προκειμένου να ελεγχθεί το νευρικό άλγος. Αντισπασμωδικά (φενιτοϊνη, ψαρβαμαζεπίνη, γκαβαπεντίνη και πρεγκαβαλίνη), αντικαταθλιπτικά τρυκικλίνης (ντουλοξετίνη) κι άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα, ίσως χρειαστούν για την αντιμετώπιση του σφαγιτικού άλγους. Προκειμένου να αποφευχθούν οι παρενέργειες, λάβετε τις χαμηλότερες δυνατές δοσολογίες.

Η προσαρμογή σωστών στάσεων, χρησιμοποιώντας πλαίσια να για αποφεύγεται η επαφή των κλινοσκεπασμάτων σε ευαίσθητα σημεία του σώματος ή άλλα προστατευτικά μέτρα, ίσως φανούν χρήσιμα για την αντιμετώπιση του άλγους.

Τα συμπτώματα των αυτονομικών αλλαγών είναι ιδιαίτερα δύσκολα να αντιμετωπισθούν ή να ανταποκριθούν στη θεραπευτική αγωγή.

• Χρησιμοποιήστε ειδικές ελαστικές κάλτσες και κοιμηθείτε με το κεφάλι ελαφρώς υπερυψωμένο, το οποίο μπορεί να βοηθήσει τη χαμηλή αρτηριακή πίεση που σημειώνεται όταν ο ασθενής λαμβάνει όρθια στάση (ορθοστατική υπόταση ).Η φλουντροκορτιζόνη ή παρόμοια φαρμακευτικά σκευάσματα, μπορούν να βοηθήσουν.
• Φαρμακευτικά σκευάσματα που αυξάνουν τη γαστρική κινητικότητα (όπως η μετοκλοπραμίδη), η λήψη μικρών γευμάτων, η κλίση με ελαφρώς υπερυψωμένο το κεφάλι ή άλλα μέτρα μπορούν να φανούν πολύ χρήσιμα
• Χειρωνακτική υποβοήθηση ουρήσεως (ασκώντας πίεση επί της ουροδόχου κύστεως), περιοδικός καθετηριασμός, ή η λήψη σκευασμάτων όπως της βεθανεκόλης, ίσως αποβούν ωφέλιμα στα άτομα που παρουσιάζουν δυσλειτουργία της ουροδόχου κύστεως.
• Η σεξουαλική ανικανότητα, η διάρροια, η δυσκοιλιότητα ή άλλα συμπτώματα οφείλουν να αντιμετωπίζονται καταλλήλως.

Πρόγνωση

Η έκβαση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αιτία πρόκληση της νευροπάθειας. Σε περιπτώσεις που η παθολογική κατάσταση μπορεί να ταυτοποιηθεί και αντιμετωπισθεί θεραπευτικά, η έκβαση / πρόγνωση είναι ιδιαίτερα καλή. Ωστόσο, σε περιπτώσεις σοβαρής νευροπάθειας, η βλάβη των νεύρων ενδέχεται να είναι μόνιμη, ακόμη κι αν η αιτία πρόκλησης της νόσου έχει αντιμετωπισθεί θεραπευτικά.

Για τις περισσότερες κληρονομικές νευροπάθειες δεν υπάρχει ίαση. Αν και πολλές καταστάσεις δεν παρουσιάζουν σοβαρή βλάβη, άλλες εξελίσσονται ταχύτατα και μπορούν να οδηγήσουν σε μόνιμες και σοβαρές επιπλοκές.


Επιπλοκές

Η ανικανότητα να αντιληφθεί ο ασθενής τραυματισμούς, μπορεί να οδηγήσει σε λοιμώξεις ή δομικές βλάβες. Οι αλλαγές που σημειώνονται περιλαμβάνουν πτωχή επούλωση, απώλεια μάζας ιστού, διάβρωση ιστών, ουλές και παραμόρφωση. Άλλες επιπλοκές περιλαμβάνουν:

• Μειωμένη αυτοεκτίμηση
• Δυσκολίες αναπνοής
• Δυσκολία κατάποσης
• Αρρυθμίες
• Ακρωτηριασμός
• Μερική ή πλήρη κινητική απώλεια ή ελέγχου κινήσεως.
• Μερική ή πλήρη απώλεια αισθητικότητας
• Προβλήματα με το σύντροφό τους λόγω ανικανότητας
• Υποτροπιάζοντες ή μη αντιληπτοί τραυματισμοί σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος

Επικοινωνία με τον ιατρό σας

Καλέστε τον ιατρό σας αν παρουσιάσετε συμπτώματα περιφερικής νευροπάθειας. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπευτική αγωγή, αυξάνουν την πιθανότητα ελέγχου των συμπτωμάτων.

Το νευρικό άλγος που προκαλείται από την εν λόγο πάθηση, μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολο να αντιμετωπισθεί. Αν το άλγος είναι αρκετά έντονο, επικοινωνήστε με κάποιον ειδικό επί αυτού, προκειμένου να σας συμβουλέψει για διαφορετικής προσέγγισης αντιμετώπισης του πόνου.

Τα επείγοντα συμπτώματα περιλαμβάνουν ακανόνιστη και ταχεία αναπνοή, δυσκολίες αναπνοής, δυσκολία κατάποσης και λιποθυμία.


Πρόληψη

Αν αναμένεται παρατεταμένη διαδικασία ακινησίας, μπορούν να ληφθούν προκαταβολικά κατάλληλα μέτρα (όπως οι προσθήκες / γέμισμα ευαίσθητων περιοχών), ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος των νευρικών διαταραχών.

Άτομα με κληρονομική προδιάθεση νευροπάθειας, χρήζουν να είναι ιδιαίτερα προσεκτικά στον περιορισμό της κατανάλωσης αλκοόλ και να διαχειρίζονται προσεκτικά ιατρικές διαταραχές.

Όλοι μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο της νευροπάθειας, ακολουθώντας μια καλά ισορροπημένη διατροφή, να καταναλώνουν αλκοόλ με μέτρο και να συντηρούν καλό έλεγχο του σακχαρώδη διαβήτη κι άλλων διαταραχών