Ορισμός

Η νόσος Kawasaki είναι μια σπάνια νόσος, κατ’ εξοχήν της παιδικής ηλικίας και πρόκειται για φλεγμονή των αιμοφόρων αγγείων.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Βλεννογονοδερματικό λεμφαδενικό σύνδρομο, παιδική πολυαρθρίτιδα.


Αίτια, συχνότητα και παράγοντες κινδύνου

Η νόσος Kawasaki εμφανίζεται συνήθως στην Ιαπωνία, όπου και πρωτοανακαλύφθηκε . Οι περισσότεροι ασθενείς δεν είναι άνω των 5 ετών. Προσβάλλεί λίγο περισσότερο τα αγόρια απ’ ότι τα κορίτσια.

Για τη νόσο Kawasaki δε γνωρίζουμε πολλά. Η αιτία της παραμένει αδιευκρίνιστη. Ενδεχομένως να πρόκειται για μια αυτοάνοση διαταραχή (εκτροπή της φυσιολογικής ανοσιακής απάντησης). Η διαταραχή προσβάλλει (ξεκινά η φλεγμονή) τους βλεννογόνους, τους λεμφαδένες, τα τοιχώματα των αγγείων και την καρδιά.

Η νόσος μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή των αρτηριακών αγγείων, κυρίως των στεφανιαίων αρτηριών (των αγγείων που τροφοδοτούν με αίμα την καρδιά). Η φλεγμονή μπορεί να καταλήξει σε ανεύρυσμα (μεγάλη διάταση των αγγείων). Το ανεύρυσμα με τη σειρά του μπορεί να επιφέρει έμφραγμα του μυοκαρδίου, ακόμα και σε παιδιά πολύ νεαρής ηλικίας, αν και το τελευταίο συναντάται σπάνια.


Συμπτώματα

Η νόσος συνήθως ξεκινά με υψηλό κι επίμονο πυρετό άνω των 38,89C και πολλές φορές 40C. Τυπικό κλινικό σύμπτωμα είναι ο επίμονος πυρετός που διαρκεί τουλάχιστον 5 ημέρες. Ο πυρετός μπορεί να διαρκέσει έως και 2 εβδομάδες και συχνά δεν αντιμετωπίζεται με την τυπική δόση ακεταμινοφένης ή ιμπουπροφένης.

Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Επιπεφυκίτιδα (χωρίς πύον)
• Αλλοιώσεις των χειλείων (έντονα κόκκινα ή σκασμένα χείλη)
• Ερυθρότητα του στοματικού βλεννογόνου
• Κόκκινη γλώσσα με λευκόφαιες πετέχιες ή αισθητές ερυθρές προεξοχές στο οπίσθιο τμήμα της γλώσσας (γλώσσα «φράουλα»)
• Ερυθρότητα των παλαμών και των πελμάτων
• Οιδηματώδη χέρια και πόδια
• Δερματικά εξανθήματα, κυρίως στον κορμό του σώματος, όχι τύπου φυσαλίδας
• Χαρακτηριστική απολέπιση δέρματος (ξεφλούδισμα) στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, στα χέρια και στα πόδια (κυρίως γύρω από τις άκρες των δαχτύλων των χεριών και των ποδιών).
• Διογκωμένοι λεμφαδένες (συνήθως μόνο ένας λεμφαδένας είναι διογκωμένος), κυρίως στην τραχηλική χώρα
• Άλγος και οίδημα αρθρώσεων, συνήθως αμφοτερόπλευρα

Πρόσθετα συμπτώματα ενδέχεται να περιλαμβάνουν:

• Νευρικότητα / ευερεθιστικότητα
• Διάρροια, έμετος και κοιλιακό άλγος
• Βήχας και ρινική καταρροή

Σημεία και παρακλινικές εξετάσεις


Δεν υπάρχουν διαγνωστικές εξετάσεις για τη νόσο αύτη. Η διάγνωση βασίζεται στα τυπικά συμπτώματα του ασθενή.

Ωστόσο υπάρχουν περιπτώσεις που ο πυρετός επιμένει άνω τω 5 ημερών, αλλά τα υπόλοιπα τυπικά συμπτώματα είναι απόντα. Στα παιδιά αυτά μπορεί να τεθεί η διάγνωση της άτυπης νόσου Kawasaki. Κατά συνέπεια, όλοι οι ασθενείς με πυρετό που επιμένει πέραν των 5 ημερών, θα πρέπει να θεωρούνται ύποπτοι ως πάσχοντες της νόσου. Η έγκαιρη θεραπεία είναι πολύ σημαντική.

Μπορούν να διεξαχθούν οι ακόλουθες διαγνωστικές εξετάσεις:

• Ακτινογραφία θώρακος
• Ποσοτικός προσδιορισμός αίματος
• C-αντιδραστική πρωτεΐνη
• Υπερηχοκαρδιογράφημα
• Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ)
• Αλβουμίνη ορού
• Τρανσαμινάσες ορού
• Ανάλυση ούρων – μπορεί να αναδείξει πύον ή πρωτεΐνη στα ούρα

Το υπερηχωκαρδιγράφημα, μποροεί να εντοπίσει σημεία μυοκαρδίτιδας, περικαρδίτιδας, αρθρίτιδας, άσηπτης μηνιγγίτιδας και φλεγμονή των στεφανιαίων αρτηριών.


Θεραπεία

Τα παιδιά που πάσχουν από τη νόσο Kawasaki χρήζουν ενδονοσοκομειακής περίθαλψης. Μόλις τεθεί η διάγνωση, πρέπει να ξεκινήσει η θεραπευτική αγωγή προς αποφυγή βλάβης των στεφανιαίων αρτηριών και της καρδιάς.

Η τυπική θεραπευτική αγωγή περιλαμβάνει την ενδοφλέβια χορήγηση γάμα γλοβουλίνης. Συνήθως δίνεται σε μεγάλες δόσεις. Η κλινική εικόνα του ασθενούς, βελτιώνεται αρκετά μέσα σε 24 ώρες με τη λήψη της IV γάμα γλοβουλίνης.

Πολλές φορές χορηγείται υψηλή δόση ασπιρίνης σε συνδυασμό με IV γάμα γλοβουλίνη.

Παρά τη λήψη του τελευταίου θεραπευτικού σχήματος, το 25% περίπου των ασθενών, ενδέχεται να παρουσιάσουν επιπλοκές στις στεφανιαίες αρτηρίες. Έρευνες έχουν δείξει ότι η πρόσθεση στεροειδών στο τυπικό θεραπευτικό σχήμα, μπορεί να επιφέρει βελτίωση στην κατάσταση του ασθενούς, αν και οι έρευνες γι’ αυτό το θέμα υπολείπονται.


Πρόγνωση

Πλήρης ίαση μπορεί να επιτευχθεί, αν τεθεί έγκαιρα η διάγνωση και χορηγηθεί θεραπευτική αγωγή. Ωστόσο το 1% περίπου των πασχόντων καταλήγουν (απεβιώνουν) λόγω επιπλοκών φλεγμονής των στεφανιαίων αρτηριών. Οι ασθενείς με ιστορικό της νόσου Kawasaki, οφείλουν να κάνουν υπερηχογράφημα κάθε 1-2 χρόνια, ώστε να παρακολουθούνται για πιθανές καρδιακές παθήσεις.


Επιπλοκές

Επιπλοκές, όπως προβλήματα στην καρδιά, φλεγμονή των αγγείων και ανεύρυσμα, μπορούν να προκαλέσουν έμφραγμα του μυοκαρδίου σε πολύ νεαρή ηλικία ή στο μετέπειτα βίο.


Επικοινωνία με τον οικογενειακό σας ιατρό

Επικοινωνήστε με τον ιατρό σας αν εμφανιστούν (στο παιδί σας) συμπτώματα της νόσου Kawasaki. Ένας υψηλός πυρετός που δεν κατεβαίνει παρά τη λήψη ακεταμινοφαίνης ή ιμπουπροφαίνης και διαρκεί άνω των 24 ωρών, χρήζει ιατρικής εξέτασης.


Πρόληψη

Δεν υπάρχουν προληπτικά μέτρα της νόσου.

Ορισμός

Η ιλαρά είναι μια πολύ μεταδοτική νόσος που προκαλείται από ιό.



Αίτια, συχνότητα εμφάνισης και παράγοντες κινδύνου

Η ασθένεια μεταδίδεται από το αναπνευστικό με σταγονίδια που εκπέμπουν οι ασθενείς από τη μύτη, το στόμα ή τον λάρυγγα. Το φτέρνισμα και ο βήχας μεταφέρουν μολυσμένα σταγονίδια στον αέρα.

Τα άτομα που έχουν ήδη νοσήσει ή έχουν κάνει το εμβόλιο της ιλαράς, αποκτούν ανοσία. Πριν από την παραγωγή του εμβολίου, η ιλαρά ήταν τόσο κοινή παιδική ασθένεια που οι περισσότεροι άνθρωποι νοσούσαν μέχρι να φτάσουν την ηλικία των 20 χρόνων. Τα περιστατικά ιλαράς έχουν μειωθεί πολύ, αν όχι εξαφανιστεί, τις τελευταίες δεκαετίες στις ΗΠΑ και τον Καναδά. Ωστόσο, πρόσφατα άρχισαν πάλι να αυξάνουν.

Ορισμένοι γονείς δεν επιτρέπουν τον εμβολιασμό των παιδιών τους εξαιτίας του αβάσιμου φόβου ότι το τριπλό εμβόλιο (MMR), που προστατεύει από την ιλαρά, την παρωτίτιδα (μαγουλάδες) και την ερυθρά, μπορεί να προκαλέσει αυτισμό. Εκτεταμένες μελέτες όμως σε χιλιάδες παιδιά δεν έχουν στοιχειοθετήσει καμιά σχέση μεταξύ εμβολίου και αυτισμού. Τα παιδιά που δεν έχουν εμβολιαστεί μπορεί να γίνουν αιτία επιδημιών ιλαράς, παρωτίτιδας και ερυθράς – όλων δυνητικά σοβαρών παιδικών ασθενειών.


Συμπτώματα

Τα συμπτώματα συνήθως ξεκινούν 8 - 12 ημέρες μετά την έκθεση στον ιό. Το διάστημα αυτό είναι η λεγόμενη περίοδος επώασης.
Στα συμπτώματα περιλαμβάνονται:

• Κόκκινα, ερεθισμένα μάτια
• Βήχας
• Πυρετός
• Φωτοφοβία
• Μυϊκοί πόνοι
• Εξάνθημα

- Συνήθως εμφανίζεται 3 - 5 ημέρες μετά την εμφάνιση των πρώτων συμπτώματων της ασθένειας
- Μπορεί να διαρκέσει 4 - 7 ημέρες
- Συνήθως ξεκινά από το κεφάλι και εξαπλώνεται στο υπόλοιπο σώμα από πάνω προς τα κάτω
- Το εξάνθημα μπορεί να έχει τη μορφή επίπεδων αποχρωματισμένων κηλίδων και συμπαγών κόκκινων δερματικών εξογκωμάτων (βλατίδων) που σταδιακά ενώνονται
- Δημιουργεί κνησμό (φαγούρα)

• Κοκκίνισμα και ερεθισμός των ματιών (επιπεφυκίτιδα)
• Καταρροή
• Πονόλαιμος
• Μικρές λευκές κηλίδες στο εσωτερικό του στόματος (κηλίδες του Koplik)

Ενδείξεις και εξετάσεις

• Αντισώματα ιλαράς
• Καλλιέργεια ιού (γίνεται σπάνια)

Θεραπεία

Δεν υπάρχει συγκεκριμένη θεραπεία για την ιλαρά.

Για την ανακούφιση των συμπτωμάτων χορηγούνται τα εξής:

• Ακεταμινοφαίνη (παρακεταμόλη) για τον πυρετό
• Παραμονή στο κρεβάτι
• Υγρανση του αέρα του περιβάλλοντος

Ορισμένα παιδιά μπορεί να χρειάζονται συμπληρώματα βιταμίνης Α. Η βιταμίνη Α μειώνει τον κίνδυνο θανάτου σε υπανάπτυκτες χώρες, όπου τα παιδιά μπορεί να μην λαμβάνουν αρκετή βιταμίνη Α. Τα άτομα που πάσχουν από έλλειψη βιταμίνης Α κινδυνεύουν περισσότερο από λοιμώξεις, όπως η ιλαρά. Δεν είναι σαφές αν τα παιδιά στις αναπτυγμένες χώρες θα ωφελούνταν από τα συμπληρώματα βιταμίνης Α.


Πρόγνωση

Τα άτομα που δεν θα αντιμετωπίσουν επιπλοκές όπως η πνευμονία, δεν έχουν κανένα πρόβλημα.


Επιπλοκές

Η ιλαρά μπορεί να παρουσιάσει τις εξής επιπλοκές:

• Βρογχίτιδα
• Εγκεφαλίτιδα (1 στις 1000 περιπτώσεις)
• Ωτίτιδα
• Πνευμονία

Πότε να απευθυνθείτε στον γιατρό σας

Καλέστε τον γιατρό σας αν εσείς ή το παιδί σας παρουσιάζετε συμπτώματα ιλαράς.


Πρόληψη

Ο καθιερωμένος εμβολιασμός είναι εξαιρετικά αποτελεσματικός στην πρόληψη της ιλαράς. Τα άτομα που δεν έχουν αποκτήσει ανοσία διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο να προσβληθούν από την ασθένεια.

Η χορήγηση γ-σφαιρίνης σε άτομα που έχουν εκτεθεί στον ιό της ιλαράς, μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες να νοσήσουν, ή να μειώσει την ένταση των συμπτωμάτων αν τελικά νοσήσουν.

Ορισμός

Η αθροιστική κεφαλαλγία αποτελεί μια ετερόπλευρη κεφαλαλγία που συνδυάζει τη δακρυϊκή καταρροή των οφθαλμών και τη ρινική συμφόρηση. Οι κεφαλαλγίες σημειώνονται σε καθημερινή βάση, την ίδια ώρα, με διάρκεια μερικών εβδομάδων, κι εν συνεχεία υποχωρούν.

Εναλλακτικοί ορισμοί

Κεφαλαλγία – ισταμίνης, Ισταμίνης κεφαλαλγία, Ημικρανιακή νευραλγία, Cluster κεφαλαλγία.


Αίτια, επιπτώσεις και παράγοντες κινδύνου

Οι αθροιστικές κεφαλαλγίες δε διαφέρουν ουσιαστικά από τις χρόνιες επαναλαμβανόμενες κεφαλαλγίες. Κατά προτίμηση, εμφανίζονται σε άνδρες, παρά σε γυναίκες, κάθε ηλικίας, αν και με μεγαλύτερη συχνότητα σε ενήλικους, ιδιαίτερα μέσης ηλικίας.

Από επιστημονικής άποψης, παραμένει άγνωστη, η αιτίας πρόκλησης των κεφαλαλγιών, αν και παρουσιάζουν συσχέτιση με τη σωματική / οργανική απελευθέρωση ισταμίνης ή σεροτίνης. Το οικογενειακό ιστορικό, επίσης φαίνεται να αποτελεί ενοχοποιητικό στοιχείο.

Μεγάλο ποσοστό ασθενών με αθροιστική κεφαλαλγία είναι βαριοί καπνιστές, ενώ η κατανάλωση αλκοόλ ενισχύει την εμφάνισή της. Ο έντονος φωτισμός, το άγχος ή ορισμένες τροφές, επίσης ενισχύουν την εκδήλωσή της.


Συμπτώματα

Μια αθροιστική κεφαλαλγία έχει κρίσιμη, οξεία έναρξη. Η κεφαλαλγία συνήθως εκδηλώνεται 2 – 3 ώρες αφού αποκοιμηθεί ο ασθενής, συχνότερα κατά τη διάρκεια ονείρων (ταχείες οφθαλμικές κινήσεις ή REM)

Η κεφαλαλγία, η οποία εκδηλώνεται μονόπλευρα, μπορεί να χαρακτηριστεί ως:

• Καυστική
• Οξεία
• Συνεχής

Το άλγος μπορεί να εντοπιστεί εντός και πέρι του ενός οφθαλμού και πολύ πιθανόν:

• Να αφορά και την μία πλευρά του προσώπου από την τραχηλική χώρα έως την κροταφική
• Να παρουσιαστεί ταχύτατη επιδείνωση, με κορύφωση εντός 5 – 10 λεπτών

Το πιο έντονο κύμα άλγους, δύναται να διαρκέσει 30 λεπτά έως 2 ώρες.

Η κεφαλαλγία πολύ πιθανόν να επηρεάσει το ομόπλευρο οφθαλμό και τη ρινική επιφάνεια. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Περιοφθαλμικό οίδημα ή υποφθαλμικό (μπορεί να παρουσιαστεί αμφο)
• Εκσεσημασμένη δακρύρροια
• Ερύθημα οφθαλμών
• Ρινόρροια (ρινική καταρροή) ή μονόλερυρη ρινική συμφόρηση (ομόπλευρα της κεφαλαλγίας)
• Ερύθημα προσώπου

Οι αθροιστικές κεφαλαλγίες μπορεί να εκδηλώνονται καθημερινά για διάστημα μηνών, με ενδιάμεσες περιόδους ύφεσης (επεισοδιακές) ή να εκδηλώνονται σταθερά επί ένα έτος ή και περισσότερο (χρόνιες).

Σημεία κι εξετάσεις

Ο ιατρός σας είναι σε θέση να διαγνώσει τον τύπο αυτό της κεφαλαλγίας, βάση του ιστορικού σας, των συμπτωμάτων σας και της φυσικής εξέτασης.

Εάν η φυσική εξέταση συνδυαστεί με αναπαραγωγή επεισοδίου κεφαλαλγίας, θα έχουμε την παρουσία του συνδρόμου του Horner (μονόπλευρη πτώση του άνω βλεφάρου ή μονόπλευρη μυδρίαση). Τα συμπτώματα αυτά είναι παθογνωμικά, ενώ δεν παρατηρούνται άλλες νευρολογικές διαταραχές.

Παρακλινικές εξετάσεις, όπως η μαγνητική τομογραφία του εγκεφάλου, διεξάγονται προς αποκλεισμό άλλων αιτιών πρόκλησης της πάθησης.


Θεραπεία

Η αγωγή που χορηγείται είναι συμπτωματική κι όχι θεραπευτική. Οι κεφαλαλγίες δύναται να υποχωρήσουν αυτόματα ή χρήζουν φαρμακευτικής αγωγής προς αποφυγή τους.

Παράγοντες όπως το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η λήψη ορισμένων τροφών, που ενοχοποιούνται για την πρόκληση εμφάνισης αθροιστικών κεφαλαλγιών, οφείλουν να αποφεύγονται. Ένα ημερολόγιο καταγραφής των επεισοδίων, θα ήταν χρήσιμο ως προς την ταυτοποίηση του τύπου κεφαλαλγίας. Σε περίπτωση εμφάνισης κεφαλαλγίας, καταγράψτε την ημέρα κι ώρα έναρξης. Το ημερολόγιο οφείλει να αναφέρει και πληροφορίες σχετικά με το είδος τροφής και ποτών που λάβατε το τελευταίο 24ώρο, τη διάρκεια και τη χρονική περίοδο που κοιμηθήκατε, συμβάντα και γεγονότα που έλαβαν θέση στη ζωή σας λίγο πριν την έναρξη του άλγους. Για παράδειγμα, αν είχατε αναπτύξει ασυνήθιστο άγχος. Επίσης οφείλει να περιλαμβάνει πληροφορίες γι τη διάρκεια της κεφαλαλγίας και τον τρόπο ανακούφισής της.

Η αγωγή της πάθησης περιλαμβάνει:

• Μεθόδους ανακούφισης επί εμφάνισης του άλγους
• Φαρμακευτικά σκευάσματα πρόληψης επεισοδίων κεφαλαλγίας

Ο ιατρός σας πιθανότατα να σας συστήσει τα παρακάτω σκευάσματα, επί εμφάνισης κεφαλαλγιών:

• Λήψη για μερικές εβδομάδες αντιφλεγμονώδων (στεροειδών) σκευασμάτων, όπως η πρεδνιζόνη, σε αρχικά υψηλές δόσεις και προοδευτική μείωσή τους
• Αναπνοή 100% καθαρού οξυγόνου – αρκετά συχνά ανακουφίζει τις αθροιστικές κεφαλαλγίες ορισμένων ασθενών, κυρίως αν πάσχουν από νυχτερινές κεφαλαλγίες (κατά τα διάρκεια του ύπνου)

Μπορεί να χορηγηθεί συνδυασμός φαρμακευτικών σκευασμάτων για τον έλεγχο των συμπτωμάτων ης κεφαλαλγίας. Καθ’ ότι ο κάθε άνθρωπος δρα διαφορετικά στα φαρμακευτικά σκευάσματα, ο ιατρός σας θα δοκιμάσει διάφορα φάρμακα, έως ότου καταλήξει στην κατάλληλη αγωγή για εσάς.

Συνήθως, τα αναλγητικά δεν ανακουφίζουν τον πόνο που οφείλεται στη συγκεκριμένη πάθηση. Χρειάζονται αρκετό χρόνο για την έναρξη της δράση τους

Φαρμακευτικά σκευάσματα πρόληψης της πάθησης περιλαμβάνουν:

• Παρασκευάσματα από σπόρους προσβεβλημένους από δαυλίτη
• Μεθυσεργίδη

Τα φαρμακευτικά αυτά σκευάσματα ενδέχεται να έχουν σοβαρές παρενέργειες. Οι ασθενείς οφείλουν να επικοινωνήσουν άμεσα με τον ιατρό τους σε περίπτωση που παρουσιάσουν θωρακικό άλγος, αιμωδία ή μυρμηκίαση των δακτύλων των άκρων ποδών ή χεριών, αλλαγές στο ρυθμό της καρδιάς ή άλλα ασυνήθη συμπτώματα κατά τη λήψη αυτών των φαρμάκων.

Τα παρακάτω σκευάσματα μπορούν να χορηγηθούν προς αντιμετώπιση ή πρόληψη των συμπτωμάτων της αθροιστικής κεφαλαλγίας:

• αντιισταμινικά
• ινδομεθακίνη
• ανθρακικό άλας λιθίου
• blockers διαύλων ασβεστίου
• προπρανόλη
• αμιτριπτυλίνη
• βεραπαμίλη
• σιπροεπταδίνη

Σε σπάνιες περιπτώσεις μη δράσης των φαρμακευτικών σκευασμάτων, συστήνεται η χειρουργική επέμβαση σε νευρικά κύτταρα κοντά στον εγκέφαλο.


Πρόγνωση

Η συγκεκριμένη πάθηση δεν προκαλεί απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις, αλλά και ούτε μόνιμες δομικές αλλαγές. Ωστόσο η χρόνια και επίμονη μορφή της αθροιστικής κεφαλαλγίας, είναι ικανή να επηρεάσει τις καθημερινές σας δραστηριότητές. Περιστασιακά ο πόνος ενδέχεται να είναι τόσο έντονος, που ορισμένοι πάσχοντες να επιθυμούν τον αυτοτραυματισμό τους. Οι παρενέργειες των φαρμακευτικών σκευασμάτων ή της χειρουργικής επέμβασης, μπορεί να είναι αρκετά σοβαρές.

Επιπλοκές

• Κεφαλαλγίες που επηρεάζουν τις καθημερινές δραστηριότητες
• Σύνδρομο του Horner
• Παρενέργειες φαρμακευτικών σκευασμάτων
• Επιπλοκές οφειλόμενες σε χειρουργική επέμβαση αντιμετώπισης κεφαλαλγίας, οι οποίες περιλαμβάνουν:

- μόνιμη μυϊκή αδυναμία προσώπου ή κεφαλής
- μειωμένη αισθητικότητα σε τμήματα του προσώπου ή της κεφαλής


Επικοινωνία με τον ιατρό σας

Κλείστε ραντεβού με τον ιατρό σας σε περίπτωση που οι κεφαλαλγίες δεν ανταποκρίνονται στην αγωγή ή ενοχλούν τον ύπνο σας ή εμφανίζονται κατά την εκτέλεση δραστηριοτήτων ή αν συνοδεύονται από άλλα συμπτώματα.

Τα επείγοντα συμπτώματα περιλαμβάνουν τη νωθρότητα, αλλαγές στην όραση, στην κίνηση ή στην αισθητικότητα, επιληψία, αλλαγές στη ζωηρότητα, ναυτία κι έμετο.


Πρόληψη

Αν είστε επιρρεπής σε τέτοιους πονοκεφάλους, διακόψτε το κάπνισμα. Συστήνεται η αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ και τροφών που συσχετίζονται με αυτές τις κεφαλαλγίες. Σε κάποιες περιπτώσεις, τα φαρμακευτικά σκευάσματα βοηθούν στην πρόληψη της νόσου.