Ορισμός

Η δυσπεψία είναι η ασαφής αίσθηση δυσφορίας στην κοιλιακή χώρα – πιθανώς να περιλαμβάνει ερυγές, αίσθημα καύσης στο στόμαχου, αίσθηση πληρότητας, μετεωρισμό και ναυτία.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Διαταραχές πέψης, Δυσφορία λόγω πληρότητας μετά γεύματος.


Σημεία που πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν


Η δυσπεψία δε συνιστά σοβαρή ιατρική κατάσταση, εξαιρουμένης της περιπτώσεως που παρατηρείται απώλεια σωματικού βάρους και δυσκολία κατάποσης.
Η δυσπεψία είναι μια κοινή ιατρική κατάσταση. Πιθανώς να προκαλείται από την κατανάλωση συγκεκριμένου είδους τροφής ή την κατανάλωση αλκοολούχων υγρών ή υγρών με ανθρακικό άλας. Μπορεί επίσης να οφείλεται στην ταχεία ή υπερβολική κατανάλωση τροφής. Σε πολλά άτομα, η πάθηση αυτή μπορεί να εμφανιστεί με την κατανάλωση καυτερών φαγητών, τροφές με υψηλές φυτικές ίνες, λιπαρές τροφές ή την υπέρ-κατανάλωση καφεΐνης. Το άγχος και η κατάθλιψη μπορούν να επιδεινώσουν τα συμπτώματα.
Σε σπάνιες περιπτώσεις, η δυσφορία οφειλόμενη σε έμφραγμα του μυοκαρδίου, μπορεί να θεωρηθεί λανθασμένα σύμπτωμα δυσπεψίας.



Κοινές Αίτιες

• Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
• Κατανάλωση καυτερών φαγητών
• Κατανάλωση λιπαρών τροφών
• Υπερβολική κατανάλωση τροφής
• Ταχεία κατανάλωση τροφής
• Στρες, άγχος ή νευρικότητα
• Χολόλιθοι
• Φλεγμονή του παγκρέατος (οξεία ή χρόνια παγκρεατίτιδα)
• Φλεγμονή του στομάχου (οξεία ή χρόνια γαστρίτιδα)
• Κάπνισμα
• Υπέρ-κατανάλωση καφεΐνης
• Έλκη (γαστρικά ή δωδεκαδάκτυλου)
• Χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων, όπως αντιβιοτικά, ασπιρίνη και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ).

Φροντίδα στο σπίτι

• Επιτρέψτε να περάσει αρκετός χρόνος μέχρι το επόμενο γεύμα σας
• Μασήστε την τροφή πλήρως και προσεκτικά
• Αποφύγετε τις συγχύσεις κατά τη διάρκεια του γεύματος
• Αποφύγετε συγκινήσεις ή σωματική άσκηση, αμέσως μετά το γεύμα
• Το ήρεμο περιβάλλον και η χαλάρωση, ενδεχομένως να βοηθήσουν στη δυσπεψία που σχετίζεται με το άγχος
• Αποφύγετε τη λήψη ασπιρίνης ή άλλων ΜΣΑΦ. Σε περίπτωση που πρέπει να λάβετε τέτοιο φαρμακευτικό σκεύασμα, να το κάνετε αφού γευματίσετε.
• Τα αντιόξινα μπορεί να βοηθήσουν στη δυσπεψία. Διατίθενται στην αγορά και ισχυρότερα φαρμακευτικά σκευάσματα, όπως η ρανιτιντίνη (Zantac) και η ομεπραζόλη (Prilosec OTC). Ο ιατρός σας μπορεί να σας συνταγογραφήσει παρόμοια φάρμακα σε μεγαλύτερες δόσεις ή για μεγαλύτερη διάρκεια, απ’ ότι αναγράφονται στη συσκευασία.

Επικοινωνία με το οικογενειακό σας ιατρό


Αναζητήστε άμεση ιατρική βοήθεια σε περίπτωση που τα συμπτώματά σας περιλαμβάνουν άλγος της γνάθου, θωρακικό άλγος, άλγος στη ράχη, υπερβολική εφίδρωση, άγχος ή αν νιώθετε πανικό για κάτι που θα σας συμβεί. Πιθανώς να εμφανιστούν συμπτώματα εμφράγματος του μυοκαρδίου.

Καλέστε τον ιατρό σας σε περίπτωση:

• Που παρατηρήσετε εμφανή αλλαγή στα συμπτώματα της δυσπεψίας
• Τα συμπτώματα διαρκούν για αρκετές ημέρες
• Έχετε ανεξήγητη απώλεια βάρους
• Έχετε αιφνίδιο κι έντονο κοιλιακό άλγος
• Έχετε δυσκολίες κατάποσης
• Έχετε ικτερική χροιά δέρματος κι επεφυκότων (ίκτερος)
• Αίμα στον έμετο και στα κόπρανα

Αντιμετώπιση από τον οικογενειακό σας ιατρό

Ο ιατρός σας θα προβεί σε φυσική εξέταση και θα εξετάσει κυρίως την κοιλιακή χώρα και την πεπτική οδό. Θα σας ζητήσει να απαντήσει σε ερωτήματα που αφορούν τα συμπτώματά σας, όπως:

• Η κατανάλωση συγκεκριμένων ειδών τροφής, επιδεινώνουν τα συμπτώματά σας ή σας προκαλούν δυσφορία;
• Η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών ή ανθρακούχων υγρών, επιδεινώνουν τα συμπτώματά σας ή σας προκαλούν δυσφορία;
• Τρώτε γρήγορα τα γεύματά σας;
• Υπάρχει περίπτωση να υπέρ-καταναλώνετε τροφή;
• Μήπως έχετε προβεί σε αλλαγή της δίαιτας που ακολουθείτε;
• Έχετε καταναλώσει τροφές λιπαρές, καυτερές, υψηλά σε φυτικές ίνες;
• Καταναλώνετε πολλά ροφήματα που περιέχουν καφεΐνη (τσάι, σόδα, καφέ);
• Ποια φαρμακευτικά σκευάσματα λαμβάνετε;
• Έχετε προβεί σε αλλαγή λήψης κάποιων φαρμακευτικών σκευασμάτων;
• Ποια άλλα συμπτώματα εμφανίζετε; Για παράδειγμα κοιλιακό άλγος ή έμετο;

Μπορούν να διεξαχθούν οι ακόλουθες διαγνωστικές εξετάσεις:

• Υπέρηχος κοιλίας
• Αιματολογικές εξετάσεις (αναλόγως με την υπόνοια της αιτίας)
• Γαστροσκόπηση( οισοφάγο-στόμαχο-δωδεκαδάκτυλο)
• Ανώτερο γαστεντερικό σύστημα και την προπέτεια του λεπτού εντέρου (μέσω κολονοσκοπίου).

Ορισμός

Οξεία παγκρεατίτιδα ονομάζεται το οίδημα (φλεγμονή) του παγκρέατος. Το πάγκρεας είναι ένας αδένας που εντοπίζεται όπισθεν του στομάχου. Απελευθερώνει τις ορμόνες, ινσουλίνη και γλυκαγόνη, καθώς και ουσίες που βοηθούν στην πέψη της τροφής.


Αίτια, συχνότητα και παράγοντες κινδύνου

Η ακριβής αιτία πρόκλησης της παγκρεατίτιδα, δεν είναι και τόσο γνωστή. Υπάρχει η εκδοχή, κατά την οποία, αδρανείς ουσίες (που ονομάζονται ένζυμα) και οι οποίες απελευθερώνονται φυσιολογικά από το πάγκρεας, μετατρέπονται με άγνωστο τρόπο, σε δραστικές ουσίες. Οι ουσίες αυτές κάνουν πέψη («τρώγοντας») τον ίδιο τον ιστό του παγκρέατος. Η παράδοξη αυτή διαδικασία, ονομάζεται αυτοπεψία και προκαλεί οίδημα, αιμορραγία και βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία.

Η οξεία παγκρεατίτιδα συναντάται συχνότερα στους άνδρες, απ’ ότι στις γυναίκες. Κάποιες παθήσεις, χειρουργικές επεμβάσεις και συνθήκες ζωής, ενισχύουν την πιθανότητα εμφάνισης αυτής της κατάστασης.

Οι κυριότερες αιτίες οξείας παγκρεατίτιδας στους ενήλικες είναι:

• Κατανάλωση αλκοόλ
• Παθήσεις της χοληδόχου κύστεως
• Χολόλιθοι

Άλλες αιτίες περιλαμβάνουν:

• Χρήση συγκεκριμένων φαρμάκων (ιδίως οιστρογόνων, κορτικοστεροειδών, θειαζιδικά διουρητικά και αζαθειοπρίμη)
• Κάποια είδη χειρουργείου του χοληδόχου πόρου
• Χειρουργικές επεμβάσεις του παγκρέατος
• Σοβαρές (κοιλιακές) κακώσεις / τραυματισμοί της ομφαλικής χώρας
• Λοιμώξεις από ιούς, συμπεριλαμβανομένου της επιδημικής παρωτίτιδας, λοίμωξη από ιό Coxsackie B, μυκόπλασμα της πνευμονίας και καμπυλοβακτηρίδιο.

Η οξεία παγκρεατίτιδα μπορεί επίσης να προκληθεί από:

• Μη φυσιολογική δομή του παγκρέατος
• Επιπλοκές της κυστικής ίνωσης
• Γενετικούς παράγοντες (κληρονομική παγκρεατίτις)
• Υψηλά επίπεδα τιμών λιπιδίων στον ορό του αίματος (υπερτριγλυκεριδαιμία)

Στα παιδιά η πάθηση αυτή μπορεί να συνοδεύει:

• Τραύμα στην κοιλιακή χώρα
• Κυστική ίνωση
• Το αιμολυτικό-ουραιμικό σύνδρομο
• Τη νόσο Kawasaki
• Την επιδημική παρωτίτιδα
• Το σύνδρομο Reye
• Κάποια φάρμακα
• Ποικίλες ιογενείς λοιμώξεις

Συμπτώματα

Το κύριο κλινικό χαρακτηριστικό είναι το κοιλιακό άλγος του υποχόνδριου ή κεντρικά στην ομφαλική χώρα.

Το άλγος:

• Είναι επίμονο ή ακόμη και χρόνιο
• Ίσως να επιδεινώνεται με την κατάκλιση (σε ανάσκελη θέση)
• Μπορεί να αντανακλά στη ράχη ή κάτωθεν της ωμοπλάτης
• Μπορεί να επιδεινώνεται μετά την κατανάλωση τροφής ή ποτού (εμφανίζεται μέσα σε λίγα λεπτά μετά τα γεύματα), ιδίως αν η τροφή είναι πλούσια σε λιπαρά
• Μπορεί να επιδεινώνεται με την κατανάλωση αλκοόλ

Άλλα συχνά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Άγχος
• Πυρετό
• Ήπια ικτερική χροιά δέρματος και επιπεφυκότων
• Ναυτία κι έμετος
• Εφίδρωση

Τέλος, άλλα συμπτώματα που πιθανόν να συνοδεύουν την πάθηση περιλαμβάνουν:

• Διαταραχές πέψης (δυσπεψία)
• Αποχρωματισμός κοπράνων
• Τυμπανισμός
• Λόξυγγας
• Εξάνθημα ή δερματική βλάβη
• Μετεωρισμός της κοιλιάς

Σημεία και παρα-κλινικές εξετάσεις

Τα κλινικά ευρήματα κατά τη διεξαγωγή της φυσικής εξέτασης, είναι:

• Πυρετός
• Χαμηλή αρτηριακή πίεση
• Ταχυκαρδία
• Ταχύπνοια

Θα υποβληθείτε και σε εργαστηριακές εξετάσεις. Συγκεκριμένα, εξετάσεις διαγνωστικές ως προς την απελευθέρωση παγκρεατικών ενζύμων είναι:

• Υψηλές τιμές αμυλάσης, στον ορό του αίματος
• Υψηλές τιμές λιπάσης στον ορό του αίματος
• Υψηλές τιμές αμυλάσης στα ούρα.

Άλλες εξετάσεις που μπορεί να συνηγορήσουν υπέρ της διάγνωσης, περιλαμβάνουν:

• Πλήρη αρίθμηση αίματος (CBC)
• Τιμές της γλυκόζης στο αίμα
• Τιμές ασβεστίου στο αίμα

Παρα-κλινικές εξετάσεις που μπορεί να αναδείξουν τη φλεγμονή του παγκρέατος είναι:

• Αξονική τομογραφία της κοιλίας
• Μαγνητική τομογραφία της κοιλίας
• Υπέρηχος (4/5) της κοιλίας

Θεραπεία

Το θεραπευτικό σχήμα τις περισσότερες φορές περιλαμβάνει:

• Παυσίπονα
• Ενδοφλέβια χορήγηση υγρών
• Περιορισμός λήψης εκ του στόματος, τροφών ή υγρών, προς περιορισμό δραστηριοποίησης του παγκρέατος

Αναλόγως με την περίσταση, ένας σωλήνας εισάγεται μέσω της μύτης ή του στόματος στον στόμαχο, για την αφαίρεση του περιεχομένου του (ρινογαστρική αναρρόφηση). Η πράξη αυτή εκτελείται συνήθως στην περίπτωση επίμονου εμετού ή πολύ έντονου πόνου ή εμφάνισης παραλυτικού ειλεού.

Θεραπεύοντας την παθογόνο αιτία πρόκλησης όλης της κατάστασης, προλαμβάνουμε και κρίσεις υποτροπής αυτής.

Περιστασιακά κρίνεται απαραίτητη η ακτινολογική ή ενδοσκοπική θεραπεία για:

• Την παροχέτευση συλλογών υγρού εντός ή πέριξ του παγκρέατος
• Την αφαίρεση χολόλιθων
• Την αποκατάσταση της διόδου του παγκρεατικού πόρου σε περίπτωση απόφραξης αυτού.

Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, κρίνεται αναγκαία η χειρουργική αφαίρεση νεκρωτικού ή κατεστραμμένου από τη λοίμωξη, παγκρεατικού ιστού.


Πρόγνωση

Τα ήπια επεισόδια παγκρεατίτιδας – οι περισσότερες περιπτώσεις- υποχωρούν μέσα σε μια εβδομάδα. Ωστόσο κάποιες φορές η παγκρεατίτις μπορεί να μετατραπεί σε μια νοσηρή πάθηση.

Ο κίνδυνος θανάτου αυξάνει κατά:

• Την αιμορραγική παγκρεατίτιδα
• Ηπατική, καρδιακή ή νεφρική έκπτωση λειτουργίας
• Νεκρωτική παγκρεατίτιδα

Οι υποτροπές της νόσου είναι συχνές.



Επιπλοκές

• Το σύνδρομο της οξείας αναπνευστικής ανεπάρκειας(ARDS)
• Συλλογή υγρού στην περιτοναϊκή κοιλότητα (ασκίτης)
• Κύστες ή αποστήματα εντός του παγκρεατικού παρεγχύματος
• Καρδιακή ανεπάρκεια
• Νεφρική ανεπάρκεια
• Χαμηλή αρτηριακή πίεση

Επικοινωνία με τον οικογενειακό σας ιατρό

Καλέστε τον οικογενειακό σας ιατρό αν:

• Έχετε έντονο πόνο, συνεχή κοιλιακό πόνο
• Παρουσιάσετε συμπτώματα της οξείας παγκρεατίτιδας

Πρόληψη

Μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης παγκρεατίτιδας, λαμβάνοντας προληπτικά μέτρα ως προς κάποιες παθολογικές καταστάσεις που οδηγούν σ’ αυτήν:

• Αποφυγή της ασπιρίνης για την αντιμετώπιση του πυρετού στα παιδιά, κυρίως στην περίπτωση μιας ιογενούς λοίμωξης, προς μείωση του κινδύνου εμφάνισης του συνδρόμου Reye
• Περιορισμός κατανάλωσης αλκοόλ
• Φροντίστε για τον εμπρόθεσμο εμβολιασμό των παιδιών έναντι της επιδημικής παγκρεατίτιδας και των λοιπών παιδικών νόσων (βλ.: ανοσοποίηση – γενική επισκόπηση)
• Λαμβάνεται τα κατάλληλα μέτρα ασφαλείας ως προς αποφυγή τραυματισμού της ομφαλικής (κοιλιακής) χώρας

Εάν εμφανίσετε οξεία παγκρεατίτιδα ως επακόλουθο της κατανάλωσης αλκοόλ, οφείλεται τον απόλυτο περιορισμό του στο μέλλον.

Εάν εμφανίσετε οξεία παγκρεατίτιδα ως επακόλουθο κάποιου φαρμακευτικού σκευάσματος, ο ιατρός σας πιθανότατα, να σας συστήσει την αποφυγή του στο μέλλον.

Θα ήταν σκόπιμο να απευθυνθείτε στη συμβουλευτική γενετική, αν επιθυμείτε να αποκτήσετε οικογένεια κι έχετε θετικό οικογενειακό ή ατομικό ιστορικό κυστικής ίνωσης.