Ορισμός

Ο καρκίνος του πνεύμονα, είναι ο καρκίνος που πρωτοεμφανίζεται στους πνεύμονες, τα δύο όργανα που εντοπίζονται στο θώρακα και βοηθούν τον οργανισμό να αναπνεύσει.

Οι πνεύμονες απαρτίζονται από τμήματα που ονομάζονται λοβία. Ο δεξιός πνεύμονας αποτελείται από τρία λοβία κι ο αριστερός από δύο, ούτως ώστε παραμένει χώρος για την καρδιά. Κατά την αναπνοή, ο αέρας εισέρχεται από τη μύτη και μέσω του αεραγωγού (τραχείας), φτάνει στους πνεύμονες, όπου διανέμεται μέσω των αγωγών, τους λεγόμενους βρόγχους. Οι περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του πνεύμονα, ξεκινούν από τα κύτταρα που βρίσκονται στο τοίχωμα αυτών των αγωγών.

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι καρκίνου του πνεύμονα:

• Ο μη μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα (NSCLC), είναι ο πιο συχνός τύπος καρκίνος του πνεύμονα
• Ο μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα που συνιστά το 20% σχεδόν των περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα.

Εάν ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελείται κι από τους δύο τύπους, τότε ονομάζεται αδιαφοροποίητος μικροκυτταρικός / μεγακυτταρικός καρκίνος.

Εάν ο καρκίνος πρωτοεμφανίστηκε σε άλλο όργανο του σώματος κι εκ’ των υστέρων στους πνεύμονες, τότε αναφερόμαστε σε μεταστατικό καρκίνο του πνεύμονα.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Πνευμονικός καρκίνος


Αίτια, συχνότητα και παράγοντες κινδύνου

Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι ο πιο νοσηρός τύπος καρκίνου, τόσο για τους άνδρες, όσο και για τις γυναίκες. Κάθε χρόνο σημειώνονται πολλοί περισσότεροι θάνατοι από καρκίνου του πνεύμονα, απ’ ότι του καρκίνου του μαστού, του ορθού-κόλου (παχέως εντέρου) και του προστάτη μαζί.

Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι πιο συχνός σε άτομα μεγάλης ηλικίας. Σπάνια εμφανίζεται σε ηλικία κάτω των 45 ετών.

Το κάπνισμα αποτελεί την πρωταρχική αιτία εμφάνισής του.

Όσο πιο νέος/ α έχει ξεκινήσει κάποιος το κάπνισμα κι όσα περισσότερα τσιγάρα καπνίζει την ημέρα, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος ανάπτυξης της νόσου αυτής. Δεν υπάρχει εμπεριστατωμένη απόδειξη όσον αφορά ότι το κάπνισμα τσιγάρων με χαμηλής περιεκτικότητας πίσσας, μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης του καρκίνου του πνεύμονα.

Παρ’ όλα αυτά, ο καρκίνος του πνεύμονα έχει εμφανιστεί και σε άτομα που δεν κάπνισαν ποτέ τους.

Το παθητικό κάπνισμα (η έκθεση μη-καπνιστών στον καπνό του τσιγάρου των καπνιστών) ενισχύει τον κίνδυνο ανάπτυξης του συγκεκριμένου καρκίνου. Σύμφωνα με την American Cancer Society, υπολογίζεται ότι 3.000 περίπου ενήλικες καπνιστές θα νοσήσουν και θα καταλήξουν ανά έτος από καρκίνου του πνεύμονα που σχετίζεται με το παθητικό κάπνισμα.

Τα κάτωθεν μπορούν επίσης να αυξήσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα:

• Υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης
• Υψηλές περιεκτικότητα αρσενικού στο πόσιμο νερό
• Ο αμίαντος
• Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του πνεύμονα
• Ακτινοθεραπεία των πνευμόνων
• Η έκθεση σε καρκινογόνες χημικές ουσίες, όπως το ουράνιο, βηρύλλιο, χλωρίδιο βινιλίου, χρωμικό άλας νικελίου, παράγωγα από κάρβουνο, αέρια σιναπιού, χλωρομεθυλικούς αιθέρες, βενζίνη και ντίζελ εξατμίσεις.

Συμπτώματα

Ο καρκίνος του πνεύμονα σε πρώιμα στάδια μπορεί να μην προκαλέσει κανένα σύμπτωμα (ασυμπτωματικός). Πολλές φορές όμως, αποκαλύπτεται σε μια ακτινογραφία που έγινε για κάποιο άλλο λόγο.

Τα συμπτώματα είναι ανάλογα του συγκεκριμένου τύπου καρκίνου, γενικά όμως περιλαμβάνουν:

• Επίμονο βήχα
• Αιματηρά πτύελα
• Δύσπνοια
• Ραδιενεργό αέριο ραδόνιο
• Θωρακικό άλγος
• Ανορεξία
• Απώλεια σωματικού βάρους
• Αίσθημα κόπωσης

Πρόσθετα συμπτώματα που μπορούν να παρατηρηθούν στον καρκίνο του πνεύμονα είναι:

• Αδυναμία
• Δυσκολία στην κατάποσης τροφής
• Πληκτροδακτυλία
• Αρθραλγία
• Βράγχος (βραχνάδα φωνής) ή αλλαγές της φωνής
• Οίδημα προσώπου
• Παράλυση του προσωπικού νεύρου
• Βλεφαρόπτωση
• Οστικό άλγος ή ευαισθησία

Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να σχετίζονται και με άλλες, λιγότερο σοβαρές καταστάσεις, επομένως θα ήταν σκόπιμο να μιλήσετε (στην περίπτωση που σας εμφανιστούν συμπτώματα) με τον οικογενειακό σας ιατρό.



Σημεία και παρα-κλινικές εξετάσεις


Ο οικογενειακός σας ιατρός θα σας υποβάλλει σε φυσική εξέταση κι ερωτήσεις σχετικές με το ιατρικό σας ιστορικό. Θα ερωτηθείτε για το αν καπνίζετε κι αν καπνίζετε, πόσο καιρό καπνίζετε.

Κατά την ακρόαση με στηθοσκόπιο του θώρακα, ο θεράπων ιατρός σας, ίσως να αναγνωρίσει την ύπαρξη υγρού πέριξ των πνευμόνων, γεγονός που αποτελεί ένδειξη (όχι απόδειξη ) ύπαρξης καρκίνου.

Οι εξετάσεις που διεξαχθούν να γίνουν περιλαμβάνουν:

• Ακτινογραφία θώρακος
• Κυτταρολογική εξέταση πτυέλων για ανάδειξη καρκινικών κυττάρων
• Γενικές εξετάσεις αίματος κι ο πλήρης βιοχημικός κι έλεγχος πηκτικότητας του αίματος
• Αξονική τομογραφία του θώρακα
• Μαγνητική τομογραφία του θώρακα
• Τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίου

Σε κάποιες περιπτώσεις, ο θεράπων ιατρός, ίσως να χρειαστεί να προβεί σε αφαίρεση δείγματος πνευμονικού ιστού για μικροσκοπική εξέταση. Αυτό ονομάζεται βιοψία. Η βιοψία μπορεί να εκτελεστεί με τους ακόλουθους τρόπους:

• βρογχοσκόπηση συνδυασμένη με βιοψία (διαβρογχική βιοψία-διαδερμική βιοψία)
• βιοψία υπεζωκότα-εργαστηριακές εξετάσεις πλευριτικού υγρού
• βιοψία δια βελόνης (βιοψία με τη χρήση βελόνης υπό αξονικό τομογράφο)
• μεσοθωρακοσκόπηση με βιοψία
• ανοικτή βιοψία πνεύμονα

Θεραπεία

Η θεραπεία είναι ανάλογη του συγκεκριμένου τύπου καρκίνου του πνεύμονα. Κάθε τύπος έχει διαφορετικό θεραπευτικό σχήμα. Μπορεί να χρειαστεί χημειοθεραπεία, ακτινοβολία και χειρουργείο.

Βλ. τα σχετικά άρθρα με τον κάθε τύπο καρκίνου του πνεύμονα:

Μη-μικροκυτταρικός τύπος καρκίνου του πνεύμονα
Μικροκυτταρικός τύπος καρκίνου του πνεύμονα


Πρόγνωση

Η θετική πρόγνωση του κάθε ασθενούς, εξαρτάται από τα παρακάτω:

• τον τύπο του καρκίνου του πνεύμονα
• την ύπαρξη ή μη μεταστάσεων
• τη βιολογική ηλικία του ασθενή
• την καλή γενική κατάσταση του ασθενή
• θετική ή μη αντίδραση στη θεραπεία.

Όσο νωρίτερα γίνει η διάγνωση του καρκίνου, τόσο αυξάνουν οι πιθανότητες επιβίωσης. Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι μια νοσηρή πάθηση. Σχεδόν το 60% των πασχόντων απεβιώνουν μέσα σε ένα χρόνο. Ωστόσο, υπάρχουν ασθενείς με πλήρη ίαση, που συνεχίζουν να ζουν για πολλά έτη.


Επιπλοκές


Ο καρκίνος μπορεί να εξαπλωθεί και σε άλλα σημεία του σώματος (μεταστάσεις). Η θεραπεία του καρκίνου μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ανεπιθύμητες παρενέργειες.


Επικοινωνία με τον θεράπων ιατρό σας


Καλέστε τον ιατρό σας αν εμφανίσετε συμπτώματα καρκίνου του πνεύμονα (ιδίως αν καπνίζετε).


Πρόληψη

Σταματήστε το κάπνισμα αν είστε καπνιστής. Ποτέ δεν είναι αργά να σταματήσετε το κάπνισμα. Επίσης αποφύγετε το παθητικό κάπνισμα, την έκθεσή σας στον καπνό άλλων ατόμων από τσιγάρα, πούρα ή πίπες.

Μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, μπορεί να παίξει προληπτικό ρόλο σε κάποιες περιπτώσεις καρκίνου του πνεύμονα.

Ορισμός

Ο μη- μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί τον πλέον συνήθη τύπο καρκίνου των πνευμόνων.

Υπάρχουν 3 τύποι μη- μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα:

• αδενοκαρκινώματα, συνήθως έχουν περιφερική εντόπιση
• καρκινώματα από πλακώδη κύτταρα, συνήθως εντοπίζονται κεντρικά σε κάποιον βρόγχο
• μεγαλοκυτταρικά καρκινώματα, μπορούν να εμφανισθούν σε οποιοδήποτε τμήμα του πνεύμονα. Έχουν την τάση να αναπτύσσονται και να επεκτείνονται ταχύτερα από τους άλλους δύο τύπους.

Εναλλακτικές ονομασίες

Αδενοκαρκίνωμα του πνεύμονα, καρκίνωμα του πνεύμονα από πλακώδη κύτταρα, πλακώδες καρκίνωμα του πνεύμονα.


Δείτε επίσης

• Καρκίνος πνεύμονος
• Κ αρκίνος Πνεύμονος - Μικροκυτταρικός

Αίτια, επίπτωση, και παράγοντες κινδύνου

Το κάπνισμα σχετίζεται με την πρόκληση των πλείστων περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα. Ο κίνδυνος εξαρτάται από τον αριθμό των σιγαρέττων που καπνίζει το άτομο ημερησίως, καθώς και το συνολικό χρονικό διάστημα που είναι καπνιστής. Το παθητικό κάπνισμα αυξάνει, επίσης, τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα. Ωστόσο, άτομα που δεν καπνίζουν, ή δεν έχουν ποτέ καπνίσει μπορεί να προσβληθούν από τη νόσο.

Μακροχρόνιες έρευνες έδειξαν ότι το κάπνισμα κάνναβης ενδέχεται να ευνοεί την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων, ωστόσο δεν υπάρχει σαφής συσχέτιση ανάμεσα στη δραστική ουσία και την εκδήλωση καρκίνου του πνεύμονα.

Τα υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης και η κατανάλωση νερού με υψηλή περιεκτικότητα σε αρσενικό αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα. Ανάλογη επίδραση έχει και η ακτινοβόληση της περιοχής του θώρακα.

Η επαγγελματική έκθεση στους ακόλουθους καρκινογόνους παράγοντες επίσης αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου:

• αμίαντος
• προϊόντα που περιέχουν χλωρίδια κα φορμαλδεΰδη
• ορισμένα κράματα, βαφές, χρωστικές, και συντηρητικές ουσίες

Συμπτώματα

Ο καρκίνος του πνεύμονα σε πρώιμο στάδιο ενδέχεται να μην προκαλεί την εκδήλωση συμπτωμάτων. Στα συμπτώματα που χρήζουν προσοχής περιλαμβάνονται:

• επίμονος βήχας
• αιματηρά πτύελα
• δύσπνοια
• συριγμός
• θωρακικός πόνος
• ανορεξία
• ακούσια απώλεια βάρους
• αίσθημα κόπωσης, καταβολή

Πρόσθετα συμπτώματα αποτελούν τα ακόλουθα:

• αδυναμία
• δυσκαταποσία
• πληκτροδακτυλία
• πόνος στις αρθρώσεις
• βράγχος φωνής ή βραχνάδα
• οίδημα στην περιοχή του προσώπου
• βλεφαρόπτωση
• πόνος ή ευαισθησία στα οστά
• πόνος ή αδυναμία στην περιοχή του ώμου

Σημείωση: αυτά τα συμπτώματα μπορεί να οφείλονται σε άλλες, λιγότερο σοβαρές νόσους. Είναι μείζονος σημασίας να επικοινωνήσετε με τον ιατρό σας.


Σημεία και διαγνωστικός έλεγχος

Ο ιατρός θα προβεί στη λήψη ιατρικού ιστορικού και θα εξετάσει κλινικά τον ασθενή.
Κατά την ακρόαση των πνευμόνων με χρήση στηθοσκοπίου ενδέχεται να διαπιστωθεί η ύπαρξη υγρού στους πνεύμονες.

Εξετάσεις που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα καθώς και για τη διερεύνηση ενδεχόμενης διασποράς του, περιλαμβάνουν:

• ακτινογραφία θώρακος
• γενική αίματος
• κυτταρολογική εξέταση πτυέλων για την αναζήτηση καρκινικών κυττάρων
• σπινθηρογράφημα οστών
• υπολογιστική τομογραφία (αξονική) θώρακος
• μαγνητική τομογραφία θώρακος
• τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων
• θωρακοκέντηση

Σε ορισμένες περιπτώσεις ενδέχεται να απαιτηθεί η λήψη ιστικού δείγματος από τους πνεύμονες για την εξέτασή του με το μικροσκόπιο. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται βιοψία. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι που μπορεί αυτή να πραγματοποιηθεί:

• βιοψία σε συνδυασμό με βρογχοσκόπηση
• διαδερμική αναρρόφηση δια βελόνης
• βιοψία κατευθυνόμενη με υπολογιστική τομογραφία
• μεσοθωρακοσκόπηση με βιοψία
• ανοικτή βιοψία πνεύμονα
• διοισοφάγειο υπερηχογράφημα με λήψη βοψίας

Στην περίπτωση που η βιοψία αποκαλύψει την ύπαρξη καρκίνου του πνεύμονα, θα πραγματοποιηθούν περισσότερες απεικονιστικές δοκιμασίες προκειμένου να γίνει η σταδιοποίηση της νόσου. Το στάδιο της νόσου αντιπροσωπεύει το μέγεθος του όγκου και το βαθμό επέκτασής του. Ο μη- μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα ταξινομείται σε 5 στάδια:

• στάδιο 0 – η νόσος περιορίζεται στο αναπνευστικό επιθήλιο ( καρκίνωμα in situ)
• στάδιο Ι – ο καρκινικός όγκος έχει μικρό μέγεθος και δεν εμφανίζει μετάσταση σε επιχώριους λεμφαδένες
• στάδιο ΙΙ – ο καρκινικός όγκος εμφανίζει μετάσταση σε λεμφαδένες πλησίον της πρωτοπαθούς βλάβης
• στάδιο ΙΙΙ – η νόσος εμφανίζει διασπορά στους παρακείμενους ιστούς ή υπάρχει μετάσταση σε απομακρυσμένους λεμφαδένες
• στάδιο ΙV – η νόσος εμφανίζει διασπορά σε άλλα όργανα του σώματος, όπως στον έτερο πνεύμονα, τον εγκέφαλο, ή το ήπαρ

Θεραπεία

Υπάρχουν διάφοροι τύποι θεραπευτικής αγωγής για τον μη- μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα. Το εκάστοτε θεραπευτικό σχήμα εξαρτάται από το στάδιο της νόσου.

Η χειρουργική παρέμβαση αποτελεί συνήθως τη θεραπευτική αντιμετώπιση πρώτης γραμμής για τον μη- μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, όταν αυτός δεν εμφανίζει διασπορά πέρα από τους επιχώριους λεμφαδένες. Η χειρουργική εξαίρεση ενδέχεται να αφορά:

• σε έναν λοβό του πνεύμονα (λοβεκτομή)
• σε ένα περιορισμένο τμήμα του πνεύμονα (σφηνοειδής εκτομή ή τμηματεκτομή)
• σε ολόκληρο τον πνεύμονα (πνευμονεκτομή)

Ορισμένοι ασθενείς ενδέχεται να χρειασθούν την εφαρμογή χημειοθεραπευτικής αγωγής. Η χημειοθεραπεία χρησιμοποιεί αντινεοπλασματικά φάρμακα που σκοτώνουν τα υπάρχοντα καρκινικά κύτταρα και αναστέλλουν την ανάπτυξη νέων.

• η χημειοθεραπεία συχνά εφαρμόζεται ως μονοθεραπεία σε καρκίνο που εμφανίζει απομακρυσμένες μεταστάσεις (στάδιο IV)
• ενδέχεται να χορηγηθεί προεγχειρητικά ή πριν την εφαρμογή ακτινοθεραπείας προκειμένου να ενισχυθεί το θεραπευτικό αποτέλεσμα
• μπορεί να χορηγηθεί μετεγχειρητικά (συμπληρωματική θεραπεία) για να εξαλείψει εναπομείνασες εστίες καρκίνου

Η ακτινοθεραπεία περιλαμβάνει τη χρήση ακτίνων-Χ υψηλής ισχύος καθώς και άλλων μορφών ακτινοβολίας για την καταστροφή των καρκινικών κυττάρων. Αυτή μπορεί να εφαρμοσθεί συνδυαστικά με χημειοθεραπευτικά σχήματα σε ανεγχείρητες περιπτώσεις.

Οι ακόλουθες θεραπευτικές μέθοδοι χρησιμοποιούνται κυρίως παρηγορητικά σε ασθενείς με μη- μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα:

• θεραπεία Laser – μια λεπτή δέσμη φωτός καυτηριάζει και καταστρέφει τα καρκινά κύτταρα
• φωτοδυναμική θεραπεία – το αντικαρκινικό φάρμακο ενεργοποιείται με την επίδραση φωτός

Πρόγνωση

Η πρόβλεψη για την έκβαση της νόσου ποικίλλει ευρέως. Συνήθως, ο μη- μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα αναπτύσσεται βραδέως και επιφέρει την εμφάνιση πενιχρών ή καθόλου συμπτωμάτων μέχρι τα όψιμα στάδιά του. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να καταστεί ιδιαίτερα επιθετικός και να οδηγήσει τον ασθενή ταχέως στον θάνατο. Η νόσος ενδέχεται να επεκταθεί σε διάφορα τμήματα του σώματος, συμπεριλαμβανομένων των οστών, του ήπατος, του λεπτού εντέρου, και του εγκεφάλου.

Η εφαρμογή χημειοθεραπείας έχει αποδειχθεί ότι παρατείνει την επιβίωση και βελτιώνει την ποιότητα της ζωής σε ορισμένους ασθενείς με νόσο σταδίου IV.

Τα ποσοστά ίασης σχετίζονται με το στάδιο και την εγχειρησιμότητα του καρκίνου.

• νόσοι σταδίου Ι και ΙΙ μπορούν να ιαθούν με εφαρμογή χειρουργικής θεραπείας, σχεδόν σε περισσότερες από το 50% των περιπτώσεων.
• νόσος σταδίου ΙΙΙ μπορεί να ιαθεί σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο τα ποσοστά επιβίωσης είναι πολύ χαμηλότερα από εκείνα των πρωιμότερων σταδίων του μη- μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα.
• ασθενείς με νόσο σταδίου ΙV εμφανίζουν πολύ χαμηλά ποσοστά ίασης. Στόχος των εφαρμοζόμενων θεραπειών αποτελεί η παράταση της επιβίωσης και η βελτίωση της ποιότητας ζωής.

Επιπλοκές

• διασπορά της νόσου εκτός της πρωτοπαθούς εστίας στον πνεύμονα
• ανεπιθύμητες ενέργειες από τη χειρουργική επέμβαση, τη χημειοθεραπεία, ή την ακτινοθεραπεία

Πρόληψη

Διακόψτε το κάπνισμα. Άτομα που στο παρελθόν υπήρξαν καπνιστές έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα για περισσότερα από 20 έτη αφότου διέκοψαν το κάπνισμα. Ωστόσο, ο κίνδυνος αυτός μειώνεται σημαντικά στο πρώτο έτος μετά τη διακοπή του καπνίσματος, ωστε τα οφέλη από αυτή να είναι σημαντικά ακόμη και σε προχωρημένες ηλικίες.

Αποφεύγετε το παθητικό κάπνισμα.

Η διατροφή σας να είναι πλούσια σε φρούτα και λαχανικά.

Η διενέργεια προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του πνεύμονα δεν συστήνεται. Πληθώρα μελετών έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι αυτός δεν συνεισφέρει στην αύξηση των πιθανοτήτων ίασης από τη νόσο.