Oρισμός

Η μαστίτιδα είναι μια μόλυνση των γαλακτοφόρων πόρων του στήθους. Συνήθως εμφανίζεται μόνο στις γυναίκες που θηλάζουν.


Περιγραφή

Κατά τη διαδικασία του θηλασμού, το αδέξιο τράβηγμα του στήθους από το μωρό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τον τραυματισμό των θηλών της μητέρας, που χαρακτηρίζεται από πόνο, σκασίματα και ελαφρές γρατζουνιές. Δημιουργούνται έτσι μικροσκοπικές ρωγμές στο στήθος, μέσω των οποίων μπορούν να διεισδύσουν μικρόβια. Η ύπαρξη γάλακτος, με την υψηλή περιεκτικότητά του σε ζάχαρη, προσφέρει στα μικρόβια μια άριστη πηγή διατροφής. Υπό τις συνθήκες αυτές, τα μικρόβια είναι σε θέση να πολλαπλασιαστούν τόσο όσο χρειάζεται για να προκαλέσουν μια μόλυνση στο εσωτερικό του στήθους.

Η μαστίτιδα είναι πιθανότερο να εμφανιστεί την πέμπτη και έκτη εβδομάδα μετά τον τοκετό. Οι μελέτες δείχνουν συχνότητα εμφάνισης μαστίτιδας στο 6% -33% όλων των γυναικών που έχουν θηλάσει τα μωρά τους.

Αίτια και συμπτώματα

Τα πιο κοινά βακτηρίδια που προκαλούν μαστίτιδα είναι ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος αλλά μερικές φορές και το κολοβακτηρίδιο Εσερίχια (Ε coli). Σε σπάνιες περιπτώσεις, επεισόδιο μαστίτιδας μπορεί να προκαλέσει και ο στρεπτόκοκκος. Στο 25-30% των ανθρώπων, ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος υπάρχει στο δέρμα και στον βλεννογόνο των ρουθουνιών. Πιθανόν λοιπόν αυτά τα βακτηρίδια, που υπάρχουν στα ρουθούνια του μωρού, να δημιουργούν τη μόλυνση όταν δοθεί η ευκαιρία (π.χ. μια ρωγμή στη θηλή). Η αργή ροή του γάλακτος και κάποιο τραύμα στις θηλές είναι οι κύριοι παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη μαστίτιδας. Η κούραση, το άγχος, και η επιστροφή στην εργασία μπορεί επίσης να δημιουργήσουν προδιάθεση σε μια θηλάζουσα μητέρα να αναπτύξει την ασθένεια.


Διάγνωση

Η κλινική, η μαία ή το γραφείο του γιατρού θα λάβουν πιθανότατα μια κλήση από τη μητέρα ενώ είναι πλέον στο σπίτι. Ο ασθένεια σπάνια εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της παραμονής στο νοσοκομείο. Θα παραπονεθεί πιθανώς για γενική κακουχία, κούραση, πονοκέφαλο, ρίγη, έντονους καρδιακούς παλμούς και συμπτώματα παρόμοια με εκείνα της γρίπης. Συνήθως, μόνο ένας μαστός πάσχει. Σε ένα σημείο ο μαστός που έχει προσβληθεί παρουσιάζει οίδημα και ερυθρότητα, είναι σκληρός και επώδυνος. Μπορεί να είναι εμφανής μια κόκκινη ράβδωση. Συχνά, η μόλυνση εντοπίζεται στο ανώτερο, εξωτερικό τεταρτημόριο, στο οποίο βρίσκεται και το μεγαλύτερο μέρος του αδενώδους ιστού.

Εξογκώματα στους μαστούς μπορεί να είναι απλώς αποφράξεις των γαλακτοφόρων πόρων. Οι φραγμένοι πόροι μπορεί να συμβάλλουν στη μαστίτιδα. Εάν η μητέρα περιγράφει τον πόνο και στους δύο μαστούς, τότε μπορεί να πρόκειται για συμφορητική διόγκωση των μαστών, σε αντιδιαστολή με τη μαστίτιδα που σχεδόν πάντα εμφανίζεται μόνο στον ένα μαστό.

Η οριστική διάγνωση του παθογόνου παράγοντα προϋποθέτει τη λήψη δείγματος γάλακτος από το μολυσμένο στήθος, που υποβάλλεται σε καλλιέργεια. Στην πράξη, ωστόσο, μικροβιολογικές εξετάσεις σπάνια γίνονται αφού αρχίζει η αντιβιοτική θεραπεία πριν βγουν τα αποτελέσματα και οι ασφαλιστικές εταιρείες ίσως να μην μπορούν να καλύψουν το κόστος των εξετάσεων.


Θεραπεία

Μια ανθεκτική στην πενικιλλινάση πενικιλίνη ή μια κεφαλοσπορίνη, για 6-10 ημέρες, εξίσου ενδείκνυνται για τη θεραπεία της μαστίτιδας. Χαμηλή δοσολογία ερυθρομυκίνης ή τριμεθοπρίνη-σουλφαμεθοξαζόλης για μεγάλο χρονικό διάστημα έχει χρησιμοποιηθεί στη θεραπεία της χρόνιας μαστίτιδας. Ο θηλασμός πρέπει να συνεχιστεί, επειδή η πιθανότητα δημιουργίας αποστήματος στο μολυσμένο στήθος αυξάνει αισθητά μεταξύ των γυναικών που διακόπτουν τον θηλασμό όταν προσβληθούν από μαστίτιδα. Μερικά συμπτώματα της μαστίτιδας υποχωρούν απλώς με τον συχνό θηλασμό και την άντληση του γάλακτος με θήλαστρο, χωρίς να απαιτηθεί αντιβίωση.

Οι περισσότεροι γιατροί επιτρέπουν στις γυναίκες που θηλάζουν να παίρνουν ακεταμινοφαίνη (παρακεταμόλη) για την ανακούφιση από τον πόνο και τον πυρετό. Δεδομένου ότι όλα σχεδόν τα φάρμακα που παίρνει η μητέρα περνούν στο γάλα της, οποιοδήποτε φάρμακο που λαμβάνεται κατά την περίοδο του θηλασμού πρέπει να είναι ασφαλές για το μωρό. Ζεστές, υγρές κομπρέσες ανακουφίζουν και κατευνάζουν τον πάσχοντα μαστό. Αυξημένη λήψη υγρών και ανάπαυση στο κρεβάτι συνιστώνται επίσης.

Πρόγνωση

Η πρόγνωση για την απλή μαστίτιδα χωρίς επιπλοκές είναι άριστη. Ένα μικρό ποσοστό των γυναικών με μαστίτιδα θα καταλήξει με ένα απόστημα στο μαστό που έχει προσβληθεί. Αυτή η επιπλοκή θα απαιτήσει χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση του υγρού (πύου). Στην περίπτωση ενός μικρού αποστήματος, η αναρρόφηση του υγρού μπορεί να πραγματοποιηθεί με μια βελόνα υπό την καθοδήγηση του υπερήχου . Ένα μεγαλύτερο απόστημα όμως απαιτεί χειρουργική τομή στο πάσχον σημείο, ώστε να αφαιρεθεί το υγρό. Στην πληγή μπορεί να τοποθετηθεί σωληνάκι έως ότου αποστραγγισθεί πλήρως το υγρό. Οι μαλάξεις με τα χέρια επιτρέπουν την πλήρη παροχέτευση του υγρού και του γάλακτος. Η πληγή επουλώνεται φυσιολογικά σε μια έως δύο εβδομάδες.


Πρόληψη

Προκειμένου να αποτρέψουν τη μαστίτιδα, οι μητέρες πρέπει να θηλάζουν συχνά, εξασφαλίζοντας επαρκές άδειασμα κάθε μαστού τουλάχιστον κάθε δύο θηλασμούς. Το πλύσιμο των χεριών είναι σημαντικό ώστε να μην μεταφέρονται μικρόβια στο στήθος. Στις μητέρες πρέπει επίσης να δίνονται οδηγίες να αποφεύγουν τους σφιχτούς στηθόδεσμους, να μην παραλείπουν θηλασμούς και να μην κουράζονται υπερβολικά.