Ορισμός

Η αορτή (Α.) είναι η κύρια αρτηρία της καρδιάς. Κατά την έξοδο της αιματικής ροής από την καρδιά, η τελευταία διατρέχει πορεία που ξεκινά από τη χαμηλότερη κοιλότητα (αριστερή κοιλία) και μέσω της αορτικής βαλβίδας, εισέρχεται στην Α. Στην αορτική στένωση, η αορτική βαλβίδα παρουσιάζει δυσκολίες στη διάνοιξή της, με επακόλουθο τη μείωση της αιματικής ροής.

Εναλλακτικοί ορισμοί

Απόφραξη της αριστερής κοιλιακής εξόδου, Στένωση αορτικής βαλβίδος, Ρευματική στένωση Α., Στένωση Α. απότοκος εναπόθεσης ασβεστίου.


Αίτια, συχνότητα, παράγοντες κινδύνου

Καθώς επιτείνεται η στένωση της αορτικής βαλβίδας και στενεύει το στόμιό της, προκαλείται αύξηση των ενδοκοιλιακών πιέσεων στην αριστερή καρδιακή κοιλότητα. Η τελευταία υπερτρέφεται, ελαττώνοντας την αιματική ροή, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση θωρακικού άλγους. Βαθμιαία δημιουργείται στάση του αίματος στους πνεύμονες, λόγω της αύξησης των πιέσεων στην αριστερή κοιλία, προκαλώντας έτσι δυσκολίες στην αναπνοή. Σε κρίσιμες καταστάσεις αορτικής στένωσης, δεν αιματώνεται επαρκώς ο εγκέφαλος, καθώς και το λοιπό σώμα, με επακόλουθο την αίσθηση ζάλης και την τάση λιποθυμίας.

Η αορτική στένωση μπορεί να υπάρχει εκ γενετής (συγγενής) ή να αναπτυχθεί με την πάροδο του χρόνου (επίκτητη). Συνήθως στα παιδιά η συγγενής αορτική στένωση συνοδεύεται κι από άλλες συγγενείς ανωμαλίες.

Κατά κανόνα, στους ενήλικες, η στένωση Α. είναι απότοκος του ρευματικού πυρετού, επακόλουθο μιας στρεπτοκοκκικής λοίμωξης του ανωτέρου αναπνευστικού ή της οστρακιάς. Η βαλβιδοπάθεια εμφανίζεται μονάχα 5-10 χρόνια μετά την πάροδο του ρευματικού πυρετού. Ο ρευματικός πυρετός καθίστανται όλο και σπανιότερος στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Ωστόσο υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες που σπάνια μπορούν να προκαλέσουν στένωση της αορτικής βαλβίδας. Τέτοιοι παράγοντες είναι οι εναποθέσεις ασβεστίου κατά την περίμετρο της βαλβίδος, θεραπευτικά σχήματα ακτινοβολίας στη θωρακική χώρα και κάποια φαρμακευτικά σκευάσματα.

Η αορτική στένωση είναι σπάνια πάθηση. Η συχνότητα εμφάνισής της στο άρρεν φύλο είναι μεγαλύτερη απ΄ ότι στο θηλυκό.


Συμπτώματα

Η συμπτωματολογία της αορτικής στένωσης μπορεί να γίνει αισθητή σε κάποιους ασθενείς, μόνο κατά τα τελικά στάδιά της. Η διάγνωση θα πρέπει να τεθεί με ακρόαση καρδιακού φυσήματος από τον οικογενειακό ιατρό και τότε μόνο να διεξαχθούν οι κατάλληλες παρακλινικές εξετάσεις


Τα συμπτώματα της αορτικής στένωσης περιλαμβάνουν:

• Δύσπνοια από μόχθο
• Θωρακικό άλγος, τύπου στηθάγχης
• Σύγκρουση, ασφυξία, πίεση, στένωση
• Άλγος που επιτείνεται με την άσκηση κι ανακουφίζεται με την ηρεμία.
• Άλγος αισθητό κάτωθεν της ξιφοειδής απόφυσης, με τάση μετανάστευσης και σε άλλα σημεία του σώματος
• Λιποθυμία, αδυναμία ή ζάλη κατά την άσκηση
• Αίσθημα παλμών

Στα βρέφη και στα παιδιά, τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Εύκολη κόπωση ή αδυναμία κατά την άσκηση, συγκριτικά με άλλα παιδιά (ήπιες μορφές)
• Κρίσιμες αναπνευστικές παθήσεις από τις πρώτες μέρες ή εβδομάδες μετά τη γένεση (κρίσιμες μορφές).

Ενδέχεται η κατάστασή των παιδιών με ήπιες ή μετρίου βαθμού στένωση αορτής, να χειροτερεύσει καθώς μεγαλώνουν. Επί πρόσθετα, είναι ευάλωτα σε καρδιακές λοιμώξεις (βακτηριακή ενδοκαρδίτιδα).


Σημάδια και εξετάσεις

Τοποθετώντας την παλάμη στο θώρακα από τη μεριά της καρδιάς, ο οικογενειακός ιατρός θα μπορέσει να αισθανθεί μία ώση ή κίνηση. Τις περισσότερες φορές, με τη χρήση στηθοσκοπίου, γίνεται αισθητή η ύπαρξη καρδιακού φυσήματος, κλικ ή κάποιου άλλου μη φυσιολογικού ακροαστικού ευρήματος. Επίσης μπορεί να υπάρχει μικρός σφυγμός ή αλλαγές στην ποιότητα των παλμών στη τραχηλική χώρα (γνωστή ως pulsus parvus et tardus).


Τα βρέφη και τα παιδιά με αορτική στένωση, μπορεί να είναι πολύ κουρασμένα, ιδρωμένα, με ωχρή χροιά δέρματος και με ταχύπνοια. Επίσης ενδέχεται να αναπτυχθούν σωματικά λιγότερο σε σχέση με τους συνομήλικούς τους.

Η αρτηριακή τους πίεση μπορεί να είναι χαμηλή.

Παρακλινικές εξετάσεις που απαιτούνται:

• Ακτινογραφία θώρακος
• Υπέρηχος καρδίας
• Ηλεκτροκαρδιογράφημα
• Εξέταση κοπώσεως
• Καθετηριασμός αριστερής καρδιάς
• Μαγνητική τομογραφία της καρδιάς
• Διαοισοφαγιτικός υπέρηχος καρδιάς

Θεραπεία

Στη μη συμπτωματολογία ή την ύπαρξη ήπιων συμπτωμάτων, αρκεί η παρακολούθηση με monitor από τον οικογενειακό ιατρό.

Στους ασθενείς με στένωση αορτής, ακόμη και σε μη ύπαρξη συμπτωμάτων, συστήνεται η αποφυγή ανταγωνιστικών αθλημάτων. Με την πρόκληση των συμπτωμάτων, η σωματική άθληση, πρέπει να διακόπτεται.

Με φαρμακευτικά σκευάσματα αντιμετωπίζονται τα συμπτώματα της καρδιακής ανεπάρκειας ή οι αρρυθμίες (πιο συχνά κολπική μαρμαρυγή). Τέτοια σκευάσματα είναι τα διουρητικά, τα νιτρώδη και τα beta-blockers. Φαρμακευτική αντιμετώπιση απαιτείται και στην περίπτωση της αρτηριακής πίεσης.

Διακοπή καπνίσματος και φαρμακευτική αγωγή υπέρ χοληστερίνης.

Ασθενείς με αορτική στένωση πρέπει να επισκέπτονται τον καρδιολόγο κάθε 3 με 6 μήνες.

Η χειρουργική αντιμετώπιση με αντικατάσταση της βαλβίδας, είναι η λύση εκλογής για ενήλικες και για παιδιά με συμπτωματολογία, ακόμη και σε περιπτώσεις ήπιας μορφής.

Ωστόσο, ασυμπτωματικοί ασθενείς με ανησυχητικά αποτελέσματα παρακλινικών εξετάσεων, μπορούν να αντιμετωπισθούν χειρουργικά.

Ορισμένοι ασθενείς υψηλού κινδύνου που δε δύναται να χειρουρχειθούν, μπορούν να αντιμετωπισθούν με μια λιγότερο αιματηρή διαδικασία, γνωστή και ως πλαστική αποκατάσταση βαλβίδας με μπαλονάκι (διαστολέας). Κατά τη διαδικασία αυτή, το μπαλονάκι εισέρχεται εντός της αρτηρίας στη βουβωνική χώρα, προωθείται στην καρδιά και τοποθετείται έναντι της βαλβίδας. Στη θέση αυτή το μπαλονάκι διαστέλλεται. Κατ’ αυτόν τον τρόπο αντιμετωπίζεται η απόφραξη στην αιματική ροή από την στενούμενη βαλβίδα.

Τα παιδιά με ήπια συμπτωματολογία της αορτικής στένωσης, μπορούν να λάβουν μέρος στις περισσότερες αθλητικές δραστηριότητες. Με την πάροδο της πάθησης, αθλήματα όπως το γκολφ και η καλαθοσφαίριση επιτρέπονται, αλλά όχι οι δραστηριότητες που απαιτούν περισσότερη σωματική άσκηση.

Η πλαστική αποκατάσταση βαλβίδος είναι η πρώτη εκλογή στα περισσότερα παιδιά ασθενείς. Ωστόσο, σε κάποια παιδιά που πάσχουν από αυτή την πάθηση, απαιτείται διόρθωση ή αντικατάσταση της βαλβίδας. Μπορεί και να χρησιμοποιηθεί η πνευμονική βαλβίδα προς αντικατάσταση της αορτικής, εάν αυτό είναι εφικτό.

Ασθενείς με αορτική στένωση οφείλουν να ενημερώνουν τον ιατρό τους για την κατάστασή τους πριν από οποιαδήποτε ιατρική ή χειρουργική πράξη. Για παράδειγμα, οποιαδήποτε οδοντιατρική πράξη, ακόμη κι ο καθαρισμός των οδόντων, καθώς και κάθε πράξη εισβολής όπως η κολονοσκόπηση, μπορούν να προκαλέσουν την εισαγωγή βακτηρίου στην αιματική ροή. Το βακτήριο μπορεί να προσβάλλει την πάσχουσα καρδιακή βαλβίδα. Ωστόσο στους ασθενείς αυτούς δε χορηγείται πια αυτόματα η αντιβιοτική αγωγή πριν από οποιαδήποτε οδοντιατρική ή άλλη είδους ιατρική πράξη. Σε κάποιες περιπτώσεις όμως συστήνεται, προκειμένου να μειώσει τον κίνδυνο φλεγμονής κι επιπλοκών.


Πρόγνωση

Χωρίς χειρουργική αντιμετώπιση, η πρόγνωση σε ασθενείς με αορτική στένωση, στηθάγχη ή άλλα σημεία καρδιακής ανεπάρκειας, είναι πτωχή.

Η αορτική στένωση μπορεί να θεραπευτεί χειρουργικά. Μετά το χειρουργείο υπάρχει ο κίνδυνος αρρυθμιών, που μπορεί να προκαλέσει τον αιφνίδιο θάνατο, αλλά και θρόμβους στο αίμα, που με τη σειρά τους επιφέρουν ισχαιμικό επεισόδιο. Βέβαια υπάρχει και το ενδεχόμενο η νέα βαλβίδα να μην λειτουργεί και να χρειαστεί αντικατάσταση.


Επιπλοκές

• Αρρυθμίες
• Ενδοκαρδίτιδα
• Αριστερή καρδιακή ανεπάρκεια
• Αριστερή κοιλιακή υπερτροφία ως απότοκος της συστολικής υπερφόρτωσης, λόγω της στενούμενης βαλβίδας.

Επικοινωνία με τον ιατρό σας


Καλέστε τον ιατρό σας αν εσείς ή το παιδί σας παρουσιάσετε συμπτώματα αορτικής στένωσης. Για παράδειγμα αν εσείς ή το παιδί σας αναπτύξετε αίσθημα παλμών για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Επίσης, επικοινωνήστε με τον ιατρό σας αν είστε ασθενείς της πάθησης και τα συμπτώματά σας παρουσιάσουν επιδείνωση ή παρουσιαστούν νέα.


Πρόληψη

Αντιμετωπίστε φαρμακευτικά στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις προς αποφυγή ρευματικού πυρετού, ο οποίος με τη σειρά του μπορεί να προκαλέσει αορτική στένωση. Η τελευταία κατάσταση, κάποιες φορές δε προλαμβάνεται, κάποιες επιπλοκές της όμως μπορούν να προληφθούν.

Ακολουθήστε τις φαρμακευτικές οδηγίες και τις συμβουλές του ιατρού σας. Ενημερώστε τον οικογενειακό σας ιατρό σε περίπτωση ύπαρξης θετικού οικογενειακού ιστορικού συγγενών καρδιακών ανωμαλιών.