Ορισμός

Μια δισκοκήλη (μετατόπιση κατ’ επολίσθηση δίσκου) παρουσιάζεται όταν ασκείται πίεση σε ολόκληρο ή σε τμήμα ενός μεσοσπονδυλίου δίσκου, με αποτέλεσμα τη μετατόπισή του και την προβολή τμήματός του. Αυτό με τη σειρά του ασκεί πίεση στα γειτονικά νεύρα.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Οσφυϊκή ριζοπάθεια, αυχενική ριζοπάθεια, κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου, πρόπτωση μεσοσπονδυλίου δίσκου, δισκοπάθεια, ρήξη δίσκου, σχηματισμός κήλης εκ του πηκτοειδή πυρήνα.


Αίτια, συχνότητα και παράγοντες κινδύνου

Τα οστά (σπόνδυλοι) της σπονδυλικής στήλης επεκτείνονται κατά μήκος της ράχης και συνδέουν το κρανίο με τη λεκάνη. Τα οστά αυτά προστατεύουν τα νεύρα που εξέρχονται από τον εγκέφαλο και οδεύουν κατά μήκος της ράχης, σχηματίζοντας τον νωτιαίο μυελό. Νευρικές ρίζες ονομάζουμε μεγάλα νεύρα που διακλαδώνονται εκτός του νωτιαίου μυελού κι εξέρχονται από την σπονδυλική στήλη δια των διαστημάτων μεταξύ των σπονδύλων.

• Οι ραχιαίοι σπόνδυλοι χωρίζονται από δίσκους που εμπεριέχουν μια μαλακή, ζελατινώδη ουσία. Οι δίσκοι αυτοί καλύπτουν το διάστημα μεταξύ των σπονδύλων κι απορροφούν τους κραδασμούς της σπονδυλικής στήλης
• Οι δίσκοι μπορεί να μετατοπιστούν ή να υποστούν ρήξη ως αποτέλεσμα τραύματος ή υπέρμετρης άσκησης. Όταν συμβεί αυτό, τα νεύρα τις σπονδυλικής στήλης ενδέχεται να συμπιεστούν, κάτι που προκαλεί πόνο, αιμωδία ή αίσθηση αδυναμίας.
• Το κατώτερο τμήμα (οσφυϊκή χώρα) της σπονδυλικής στήλης είναι το πλέον συνηθισμένο σημείο όπου παρατηρούνται οι περισσότερες μετατοπίσεις δίσκων. Οι δίσκοι της αυχενικής χώρας (τραχηλικοί) επηρεάζονται στο 8% των περιπτώσεων, ενώ οι δίσκοι που βρίσκονται άνω και κεντρικά (θωρακικοί), σπάνια παρουσιάζουν πρόβλημα.

Η ριζοπάθεια αναφέρεται σε οποιαδήποτε πάθηση που επηρεάζει τις νευρικές ρίζες. Ένας μετατοπισμένος δίσκος αποτελεί μία από τις αιτίες της ριζοπάθειας (ισχιαλγία).

Οι μετατοπίσεις των δίσκων (δισκοκήλες) παρατηρούνται πιο συχνά σε μεσήλικες και ηλικιωμένους άνδρες και κυρίως σε αυτούς που συμμετέχουν σε έντονη σωματική δραστηριότητα. Άλλοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν οποιαδήποτε (εκ γενετής) συγγενής κατάσταση, η οποία μπορεί να επηρεάσει το μέγεθος του οσφυϊκού νωτιαίου σωλήνα.


Συμπτώματα

Ο πόνος στο κατώτερο τμήμα της ράχης ή στην περιοχή του αυχένα, μπορεί να ποικίλλει σημαντικά. Μπορεί να εμφανιστεί ως ήπια μυρμηκίαση, έναν αμβλύ πόνο ή ως μία παλλόμενη αίσθηση καύσου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο πόνος μπορεί να είναι τόσο οξύς που καθιστά την κίνηση αδύνατη. Μπορεί επίσης να παρουσιαστεί αιμωδία.

Τις περισσότερες φορές, ο πόνος επικεντρώνεται στη μία πλευρά του σώματος.

• Όταν μετατοπίζεται ένας οσφυϊκός δίσκος, μπορεί να νιώσετε έναν οξύ πόνο σε ένα τμήμα του ποδιού, του ισχίου ή των γλουτών κι αιμωδία σε άλλες περιοχές. Μπορεί επίσης να παρουσιαστούν συμπτώματα στο πίσω μέρος της γάμπας ή στο πέλμα και να νιώσετε αδυναμία στο προσβεβλημένο πόδι.
• Σε μετατόπιση αυχενικού δίσκου, μπορεί να αισθανθείτε πόνο κατά την κίνηση του αυχένα, βαθύ πόνο κοντά ή επάνω από την ωμοπλάτη, ή πόνο που αντανακλά στο βραχίονα, στο αντιβράχιο ή (σπανίως) στα δάχτυλα.

Συχνά ο πόνος ξεκινάει ήπια και δύναται να οξυνθεί:

• Με την όρθια ή καθιστή στάση
• Κατά τη διάρκεια της νύχτας
• Με το φτέρνισμα, το βήχα ή το γέλιο
• Αφότου σκύψετε προς τα πίσω ή περπατήσετε περισσότερο από μερικά μέτρα, κυρίως σε περιπτώσεις όπου ο πόνος οφείλετε σε σπονδυλική στένωση

Μπορεί επίσης να αισθανθείτε αδυναμία σε συγκεκριμένους μύες. Κάποιες φορές, αυτό μπορεί να περάσει απαρατήρητο έως ότου εξεταστείτε από τον ιατρό σας. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να παρατηρήσετε ότι δυσκολεύεστε να σηκώσετε το πόδι ή το χέρι σας, να σταθείτε στα δάχτυλα των ποδιών σας στη μία σας πλευρά, να σφίξετε έντονα μια γροθιά σας, καθώς και να εμφανίσετε άλλα προβλήματα.

Η αίσθηση του πόνου, της αιμωδίας ή αδυναμίας συχνά υποχωρεί ή βελτιώνεται σημαντικά με την πάροδο του χρόνου.


Σημεία και παρα-κλινικές και εξετάσεις

Μια φυσική εξέταση κι ένα ιστορικό πόνου μπορεί να αρκούν για την διάγνωση μετατοπισμένου δίσκου. Μια νευρολογική εξέταση δίνει την δυνατότητα να αξιολογηθούν τα αντανακλαστικά, η αίσθηση και η δύναμη των μυών. Συχνά, μια εξέταση της σπονδυλικής στήλης θα αποκαλύψει μείωση της κύρτωσης της σπονδυλικής στήλης στην εμπλεκόμενη περιοχή.

Πόνος στο πόδι που εμφανίζεται σε κατακεκλιμένη θέση, όταν σηκώσετε κατακόρυφα το πόδι σας, υποδεικνύει μετατόπιση οσφυϊκού δίσκου.

Μια εξέταση διάτρητης συμπίεσης - σημείο Spurling πραγματοποιείται για τη διάγνωση της αυχενικής ριζοπάθειας. Κατά την διάρκεια της εξέτασης, θα κληθείτε να λυγίσετε το κεφάλι σας προς τα εμπρός (υπερέκταση) και προς τα πλάγια, ενώ ο ιατρός ασκεί ελαφρά πίεση (συμπίεση) προς τα κάτω στην κορυφή του κεφαλιού σας. Η εμφάνιση αυξανόμενου πόνος ή αιμωδίας κατά τη διάρκεια της εξέταση, συνήθως αποτελεί ένδειξη αυχενικής ριζοπάθειας.


Διαγνωστικές Εξετάσεις

• Η ακτινογραφία της σπονδυλικής στήλης μπορεί να αποκλείσει άλλες παθήσεις που προκαλούν πόνο στη ράχη ή τον αυχένα. Παρά ταύτα, είναι αδύνατον να διαγνωσθεί μια μετατόπιση δίσκου (δισκοκήλη) με αυτήν την εξέταση και μόνο.
• Η μαγνητική τομογραφία σπονδυλικής στήλης ή η αξονική τομογραφία σπονδυλικής στήλης θα δείξουν συμπίεση του νωτιαίου σωλήνα στο σημείο του μετατοπισμένου δίσκου.
• Η ηλεκτρομυογραφία (EMG) μπορεί να αναδείξει την ακριβή νευρική ρίζα που εμπλέκεται.
• Εξέταση ταχύτητας νευρικής αγωγιμότητας, μπορεί επίσης να διεξαχθεί
• Το μυελόγραμμα μπορεί να αποκαλύψει το μέγεθος και το σημείο του μετατοπισμένου δίσκου.

Θεραπεία

Ως αρχική θεραπευτική αγωγή για τη μετατόπιση δίσκου (δισκοκήλη), ενδείκνυται μια σύντομη περίοδος ανάπαυσης και λήψη παυσίπονων κι αντιφλεγμονώδων φαρμάκων, ακολουθούμενη από φυσιοθεραπεία. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η αγωγή αυτή επαρκεί για την αποκατάσταση του προβλήματος. Σε λίγες περιπτώσεις θα χρειαστεί περαιτέρω αγωγή, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει έκχυση στεροειδών ή και εγχείρηση.


Φάρμακα

Μη-στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα και ναρκωτικά παυσίπονα χορηγούνται σε ασθενείς που λόγω τραυματισμού (π.χ. από τροχαίο ατύχημα ή άρση μεγάλου βάρους), πάσχουν από αιφνίδια μετατόπιση δίσκου που συνοδεύεται από έντονο πόνο στην πλάτη / ράχη και στο πόδι.

Εάν εμφανίσετε σπασμούς στην πλάτη, θα σας χορηγηθούν μυοχαλαρωτικά. Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να χορηγηθούν στεροειδή, είτε σε μορφή δισκίου είτε ενδοφλέβια.

Τα μη-στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα χορηγούνται για την αντιμετώπιση του πόνου και λαμβάνονται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Εάν ο πόνος δεν υποχωρήσει, δύναται να χορηγηθούν και ναρκωτικά παυσίπονα για την καταπολέμηση του.

Αλλαγές στον τρόπο ζωής

Η σωστή διατροφή και η σωματική άσκηση είναι ζωτικής σημασίας στην εξομάλυνση του πόνου της πλάτης σε υπέρβαρους ασθενείς.

Η σωματική άσκηση είναι σημαντική για οποιονδήποτε εμφανίζει δισκοπάθεια. Ο φυσιοθεραπευτής σας θα υποδείξει τον κατάλληλο τρόπο ύψωσης αντικειμένων, βάδισης, ντυσίματος και διεκπεραίωσης των δραστηριοτήτων σας. Στόχος είναι η ενδυνάμωση των μυών που βοηθούν στη στήριξη της σπονδυλικής στήλης. Επίσης, θα ενημερωθείτε για την ευελιξία της σπονδυλικής στήλης και των κάτω σκελών.


Ενέσεις

Η έκχυση στεροειδών στην περιοχή του μετατοπισμένου δίσκου μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του πόνου για αρκετούς μήνες. Οι εκχύσει αυτές μειώνουν το σχηματισμό οιδήματος γύρω από τον δίσκο κι ανακουφίζουν πολλά από τα συμπτώματα. Οι ενέσεις στην σπονδυλική στήλη γίνονται συνήθως σε εξω-νοσοκομειακή βάση και με τη βοήθεια ακτινογραφιών ή ακτινοσκόπησης, ώστε να εντοπιστεί η περιοχή που απαιτείται η ένεση.


Χειρουργική Επέμβαση

Στις λίγες περιπτώσεις όπου τα συμπτώματα δεν υποχωρούν μετά τις προαναφερθείσες θεραπευτικές αγωγές, η χειρουργική επέμβαση μπορεί να αποτελεί θεραπεία εκλογής.


Συμβουλευτείτε το θεράποντα ιατρό σας για το ποια θεραπευτική αγωγή είναι κατάλληλη για εσάς.



Πρόγνωση

Οι περισσότεροι ασθενείς παρουσιάζουν βελτίωση με τη θεραπεία . Μόνο ένα μικρό ποσοστό ενδέχεται να συνεχίσει να έχει χρόνιους πόνους στην πλάτη ακόμα και μετά την αγωγή.

Μπορεί να περάσουν μερικοί μήνες ή κι ένα έτος (ή και περισσότερο) έως ότου μπορέσετε να επαναλάβετε τις δραστηριότητες σας χωρίς την παρουσία πόνου ή έντασης στην πλάτη. Άνθρωποι των οποίων η εργασία τους απαιτεί την άρση μεγάλου βάρους ή γενικά προκαλεί υπερένταση στην πλάτη, ίσως να πρέπει να σκεφτούν την αλλαγή επαγγέλματος, ώστε να αποφύγουν επαναλαμβανόμενους τραυματισμούς στην πλάτη.

Επιπλοκές

• Μακροχρόνιοι πόνοι στη ράχη
• Απώλεια της κίνησης ή της αίσθησης των ισχίων ή των ποδιών
• Απώλεια της λειτουργίας των εντέρων και της ουροδόχου κύστης και της αφόδευσης
• Μόνιμη βλάβη του νωτιαίου μυελού (πολύ σπάνια)

Επικοινωνία με τον ιατρό σας

Καλέστε τον ιατρό σας αν:

• Παρουσιαστεί επίμονος κι έντονος πόνος στη ράχη
• Αισθανθείτε αιμωδία, απώλεια της κίνησης, αδυναμία, ή αλλαγές στην λειτουργία των εντέρων και της ουροδόχου κύστης και της αφόδευσης.

Πρόληψη

Η σωστή στάση εργασίας και άσκησης, οι κατάλληλες τεχνικές άρσης βάρους και ο έλεγχος του σωματικού σας βάρους μπορεί να βοηθήσουν ώστε να αποφύγετε τραυματισμούς στην πλάτη.

Μερικοί ιατροί συνιστούν την χρήση κηδεμόνων πλάτης, ως υποβοήθηση της σπονδυλικής στήλης. Τέτοιοι κηδεμόνες μπορούν να συντελέσουν στην αποφυγή τραυματισμών, στις περιπτώσεις όπου η εργασία σας απαιτεί να σηκώνετε βαριά αντικείμενα, όμως η υπέρμετρη χρήση τους μπορεί να αποδυναμώσει τους κοιλιακούς και τους μύες της πλάτης, επιβαρύνοντας ουσιαστικά το πρόβλημα