Ορισμός

Διαβητική νεφροπάθεια ονομάζεται η νεφρική πάθηση ή βλάβη / δυσλειτουργία που εμφανίζεται ως επιπλοκή του σακχαρώδους διαβήτη.


Βλ. επίσης:

• Σακχαρώδης διαβήτης
• Σακχαρώδης διαβήτηςΤύπου 1
• Σακχαρώδης διαβήτηςΤύπου 2

Εναλλακτικοί ορισμοί

Νόσος Kimmelstiel – Wilson, διαβητική σπειραματοσκλήρυνση, νεφροπάθεια – διαβητική.


Αίτια, επιπτώσεις και παράγοντες κινδύνου

Η ακριβής αιτία πρόκλησης της διαβητικής νεφροπάθειας παραμένει άγνωστη, αν και θεωρείται ότι η μη ρύθμιση των υψηλών τιμών σακχάρου στον ορό του αίματος οδηγεί σε ανάπτυξη νεφρικής βλάβης, κυρίως όταν συνυπάρχει και υψηλή αρτηριακή πίεση. Σε κάποιες περιπτώσεις, τα γονίδια ή το οικογενειακό ιστορικό, συνδράμουν κι αυτά στην ανάπτυξη της νόσου. Δε θα αναπτύξουν όλοι οι σακχαρωδιαβητικοί ασθενείς αυτή τη δυσλειτουργία.

Κάθε νεφρός αποτελείται από εκατοντάδες ή χιλιάδες μονάδες «φιλτραρίσματος» που ονομάζονται νεφρώνες. Κάθε νεφρώνας περιλαμβάνει μια συστάδα από πολύ μικρά αιμοφόρα αγγεία, που ονομάζεται σπείραμα. Όλη αυτή η δομή βοηθά στην αποβολή άχρηστων ουσιών από τον οργανισμό. Η υψηλή τιμή σακχάρου του αίματος, μπορεί να προκαλέσει βλάβη αυτής της δομής, με πάχυνση και ουλοποίηση των τοιχωμάτων της. Με την πάροδο του χρόνου, όλο και περισσότερα αιμοφόρα αγγεία καταστρέφονται με αργό ρυθμό. Η νεφρική δομή αρχίζει να παρουσιάζει διαρροές και πρωτεΐνη (αλβουμίνη) διαπερνά στα ούρα.

Ασθενείς που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη κι ανήκουν στις παρακάτω κατηγορίες υψηλού κινδύνου, είναι πιο ευάλωτοι στην ανάπτυξη της νόσου:

• Αφρικανό – Αμερικανικής, Ισπανικής ή Ινδιάνο – Αμερικανικής καταγωγής
• Οικογενειακό ιστορικό νεφρικής νόσου ή αρτηριακής υπέρτασης
• Μη σωστή ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης
• Μη σωστή ρύθμιση του σακχάρου του αίματος
• Τύπου 1 σακχαρώδη διαβήτη σε ηλικία μικρότερη των 20 ετών
• Κάπνισμα

Η διαβητική νεφροπάθεια γενικά συνοδεύει τις λοιπές επιπλοκές του σακχαρώδους διαβήτη, όπως την αρτηριακή υπέρταση, την αμφιβληστροειδοπάθεια και τις αγγειακές αλλαγές.


Συμπτώματα

Στα πρώιμα στάδια, η διαβητική νεφροπάθεια, δεν εμφανίζει συμπτώματα. Με το χρόνο όμως, ξεκινά η σταδιακή δυσλειτουργία των νεφρών. Τα συμπτώματα κάνουν την εμφάνισή τους σε προχωρημένα στάδια της νόσου και περιλαμβάνουν:

• Κόπωση
• Αφρώδης εμφάνιση ή εκσεσημασμένη αφρότητα των ούρων
• Συχνός λόξυγγας
• Γενικά αίσθηση πάσχοντος
• Γενικευμένος κνησμός
• Κεφαλαλγία
• Ναυτία κι έμετος
• Μειωμένη όρεξη
• Οίδημα κάτω άκρων
• Πρωινό περικογχικό οίδημα, γενικά περί του σώματος οιδήματα που εμφανίζονται σε προχωρημένα στάδια της νόσου
• Μη θεμιτή αύξηση σωματικού βάρους (λόγω κατακράτησης υγρών)

Σημεία και παρα – κλινικές εξετάσεις

Το κύριο κλινικό σημείο της διαβητικής νεφροπάθειας, είναι η επίμονη πρωτεϊνουρία (η πρωτεϊνουρία μπορεί να εμφανιστεί 5 – 10 έτη νωρίτερα από οποιοδήποτε άλλο σύμπτωμα). Αν ο ιατρός υποπτευθεί μια τέτοια κατάσταση, θα υποβληθείτε σε εξέταση μικροαλβουμινουρίας. Θετικό αποτέλεσμα της εν λόγο εξέτασης, υποδεικνύει την ύπαρξη, έστω και μικρού βαθμού, βλάβης των νεφρών λόγω του σακχαρώδους διαβήτη. Στο στάδιο αυτό η βλάβη είναι ακόμη αναστρέψιμη. Αρκετά άτομα παρουσιάζουν υψηλές τιμές μικροαλβουμινουρίας, γι’ αυτό και θεωρείται σκόπιμο, η εξέταση να επαναλαμβάνεται για επιβεβαίωση.

Η υψηλή αρτηριακή πίεση τις περισσότερες φορές συνοδεύει τη διαβητική νεφροπάθεια. Ίσως να παρουσιάσετε οξεία ανάπτυξη αρτηριακής πίεσης ή δυσκολίες στη ρύθμισή της.

Εργαστηριακές εξετάσεις που προφανώς θα διεξαχθούν περιλαμβάνουν:

• Ουρία
• Κρεατινή του ορού

Οι τιμές των παραπάνω εξετάσεων αυξάνονται αναλόγως με την εξέλιξη της νεφρικής δυσλειτουργίας. Άλλες εργαστηριακές εξετάσεις που μπορούν να γίνουν είναι:

• Πρωτεΐνη ούρων 24ώρου
• Τιμές του φωσφόρου, του ασβεστίου, των διττανθρακικών, της παραθορμόνης και του καλίου στον ορό του αίματος
• Αιμοσφαιρίνη
• Αιματοκρίτη
• Ηλεκτροφόρηση πρωτεϊνών στα ούρα

Η νεφρική βιοψία επιβεβαιώνει τη διάγνωση. Ο ιατρός σας ωστόσο, μπορεί να θέσει τη διάγνωση της νόσου και χωρίς να υποβληθείτε σε βιοψία, αν παρουσιάσετε τις 3 παρακάτω καταστάσεις:

• Επίμονη πρωτεϊνουρία
• Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
• Καμία άλλη πάθηση του νεφραγγειακού συστήματος

Σε πιθανή αμφιβολία της διάγνωσης, εκτελείται νεφρική βιοψία.


Θεραπεία

Στόχος της θεραπείας είναι η αποφυγή της περαιτέρω εξέλιξης της νεφρικής βλάβης, και η πρόληψη των επιπλοκών. Αυτό περιλαμβάνει τη διατήρηση της αρτηριακής πίεσης σε φυσιολογικά επίπεδα (κάτω από 130 / 80). Ο έλεγχος / ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να καθυστερήσει η εξέλιξη της νεφρικής βλάβης στη διαβητική νεφροπάθεια.

Ο ιατρός σας προφανώς θα σας συστήσει τα παρακάτω φαρμακευτικά σκευάσματα, προκειμένου να μειωθεί η αρτηριακή σας πίεση και να προστατευθούν οι νεφροί σας από οποιαδήποτε ενδεχόμενη βλάβη:

• Αναστολείς του ενζύμου μετατροπής – αγγειοτενσίνης (ACE)
• Blockers υποδοχής αγγειοτενσίνης (ARB)

Τα σκευάσματα αυτά θεωρούνται πρώτης εκλογής φαρμακευτική αγωγή της υπέρτασης, σε άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη και σε άτομα με σημεία νεφρικής πάθησης.

Είναι επίσης πολύ σημαντικό να ρυθμίσετε τα επίπεδα των λιπιδίων στο αίμα σας, να διατηρείται σε φυσιολογικά επίπεδα το σωματικό σας βάρος και να προβείτε σε τακτικές φυσικές δραστηριότητες.

Οφείλετε να παρακολουθείτε στενά τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα σας. Κάτι τέτοιο θα μείωνε το ρυθμό εξέλιξης της νεφρικής βλάβης, ιδίως στα πρώιμα στάδια της νόσου. Ο ιατρός σας μπορεί να σας υποδείξει διατροφικές αλλαγές, προκειμένου να ρυθμίσετε το σάκχαρό σας.

Επί πρόσθετα, ο θεράπων ιατρός σας, μπορεί να σας συστήσει φαρμακευτικά σκευάσματα που βοηθούν στη ρύθμιση του σακχάρου. Η δοσολογία των φαρμάκων ίσως να χρήζει μετατροπές κατά περιόδους. Κατά την επιδείνωση της νεφρικής ανεπάρκειας / λειτουργίας, ο οργανισμός σας αποβάλλει μικρότερες ποσότητες ινσουλίνης, με αποτέλεσμα να απαιτούνται και μικρότερες δόσεις φαρμάκων ρύθμισης του σακχάρου.

Λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, καθώς και άλλων συστημάτων, είναι συχνές και αντιμετωπίζονται με την κατάλληλη αντιβιοτική αγωγή.

Η αιμοκάθαρση απαιτείται στα τελικά πλέον στάδια της νόσου. Ακόμη, σε τελικό στάδιο νεφρικής ανεπάρκειας, ξεκινούν οι προσπάθειες αναζήτησης νεφρικής μεταμόσχευσης. Εναλλακτική λύση θεραπείας για τους ασθενείς που πάσχουν από τύπο 1 σακχαρώδη διαβήτη, αποτελεί ο συνδυασμός μεταμόσχευσης νεφρού – παγκρέατος.


Πρόγνωση

Η νεφροπάθεια αποτελεί μείζον αίτιο ασθένειας και θανάτου σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη. Είναι η κύρια αιτία χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας και τελικού σταδίου νεφρικής ανεπάρκειας στις Η.Π.Α. κι αρκετά συχνά οδηγεί στην ανάγκη αιμοκάθαρσης ή νεφρικής μεταμόσχευσης.

Η κατάσταση / διαταραχή επιδεινώνεται με αργό ρυθμό, καθώς αυξάνεται η πρωτεϊνουρία ή καθώς αυξάνονται οι τιμές της κρεατινής στον ορό του αίματος.

Οι επιπλοκές της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας, έχουν την τάση να εμφανίζονται πολύ πιο σύντομα και να επιδεινώνονται με ταχύ ρυθμό, όταν οφείλονται στο σακχαρώδη διαβήτη, παρά σε κάποια άλλη αιτία πρόκλησης. Ακόμη και μετά από αιμοκάθαρση ή μεταμόσχευση, οι διαβητικοί ασθενείς τείνουν να έχουν χειρότερη πρόγνωση, απ’ ότι οι ασθενείς δίχως σακχαρώδη διαβήτη.


Επιπλοκές

Πιθανές επιπλοκές περιλαμβάνουν:

• Αναιμία
• Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια (με ταχύτατη επιδείνωση)
• Επιπλοκές της αιμοκάθαρσης
• Τελικού σταδίου νεφρική ανεπάρκεια
• Υπερκαλιαιμία
• Κρίσιμη υπέρταση
• Υπογλυκαιμία
• Λοιμώξεις
• Επιπλοκές της νεφρικής μεταμόσχευσης
• Περιτονίτιδα (σε περίπτωση που γίνεται περιτοναϊκή αιμοκάθαρση)

Επικοινωνία με τον ιατρό σας

Καλέστε τον ιατρό σας εάν είσαστε διαβητικός και σε τυχαία γενική ούρων αποκαλύφθηκε η παρουσία πρωτεΐνης.

Ακόμη, επικοινωνήστε με τον ιατρός αν εμφανίσετε συμπτώματα διαβητικής νεφροπάθειας ή αν παρουσιαστούν νέα συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένου ολιγουρίας ή ανουρίας.


Πρόληψη

Όλοι οι διαβητικοί ασθενείς οφείλουν ετησίως να εξετάζονται από τον ιατρό τους και κάνουν εξετάσεις αίματος και ούρων για σημεία πιθανής νεφρικής διαταραχής.

Ασθενείς με νεφρική νόσο, πρέπει να αποφεύγουν τη λήψη ιωδιούχων σκιαγραφικών ουσιών, αν αυτό είναι εφικτό. Οι ουσίες αυτές αποβάλλονται από το νεφρικό σύστημα και μπορούν να προκαλέσουν επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας. Κάποιες απεικονιστικές εξετάσεις απαιτούν τη χρήση αυτών των ουσιών. Αν κρίνεται απαραίτητο να ληφθούν, πρέπει να χορηγηθούν ενδοφλεβίως υγρά στον ασθενή, μερικές ώρες προ της εξέτασης. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, διεγείρεται η ταχεία αποβολή των ουσιών από τον οργανισμό.

Ευρέως διαδεδομένα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη σκευάσματα, για παράδειγμα η ιμπουπροφαίνη, η ναπροξαίνη και οι αναστολείς της COX – 2, όπως το celecoxib, ίσως τραυματίσουν τον πάσχοντα νεφρό. Οφείλεται να συμβουλευτείτε τον ιατρό σας πριν τη λήψη οποιουδήποτε φαρμάκου.