Ορισμός

Ο καρκίνος των ωοθηκών είναι ένας καρκίνος που ξεκινά από τις ωοθήκες, τα γυναικεία όργανα αναπαραγωγής που παράγουν τα ωάρια.


Εναλλακτικοί όροι

Καρκίνος – ωοθήκες

Αίτια, συχνότητα εμφάνισης και παράγοντες κινδύνου

Ο καρκίνος των ωοθηκών είναι ο πέμπτος σε συχνότητα γυναικείος καρκίνος και προκαλεί περισσότερους θανάτους από οποιονδήποτε άλλο τύπου γυναικολογικού καρκίνου.

Το αίτιο είναι άγνωστο.

Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου ωοθηκών φαίνεται ότι επηρεάζεται από αρκετούς παράγοντες. Οσο περισσότερα παιδιά κάνει μια γυναίκα και όσο πιο νέα γεννήσει, τόσο μικρότερος ο κίνδυνος να προσβληθεί από καρκίνο των ωοθηκών. Συγκεκριμένα γονίδια (ΒRCA1 και ΒRCA2) ευθύνονται για έναν μικρό αριθμό περιπτώσεων καρκίνου ωοθηκών. Γυναίκες με προσωπικό ιστορικό καρκίνου του μαστού ή οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού ή των ωοθηκών διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να προσβληθούν από καρκίνο ωοθηκών.

Οι μεγαλύτερες σε ηλικία γυναίκες κινδυνεύουν περισσότερο. Περίπου τα 2/3 των θανάτων από καρκίνο των ωοθηκών συμβαίνουν σε γυναίκες 55 ετών και πάνω. Περίπου το 25% των θανάτων από καρκίνο ωοθηκών συμβαίνει σε γυναίκες ηλικίας μεταξύ 35-54 ετών.

Ορμονικές θεραπείες και καρκίνος των ωοθηκών:

• Γυναίκες που κάνουν ορμονική υποκατάσταση με οιστρογόνα (χωρίς προγεστερόνη) για περισσότερο από 5 χρόνια φαίνεται πως διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
• Τα αντισυλληπτικά χάπια φαίνεται ότι μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου ωοθηκών.
• Πιο πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι τα φάρμακα γονιμότητας δεν αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο των ωοθηκών.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα του καρκίνου των ωοθηκών είναι συχνά ασαφή. Γυναίκες και γιατροί συχνά αποδίδουν τα συμπτώματα σε άλλες, κοινότερες ασθένειες. Μέχρι να διαγνωστεί ο καρκίνος, ο όγκος έχει ήδη επεκταθεί και έξω από τις ωοθήκες.

Ο καρκίνος ωοθηκών στο πρώτο στάδιο μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα, αν και τα συμπτώματα αυτά συνοδεύουν και πολλές άλλες αιτίες.

Θα πρέπει να δείτε τον γιατρό σας αν παρουσιάζετε τα ακόλουθα συμπτώματα σε καθημερινή βάση για περισσότερες από λίγες εβδομάδες:

• Τυμπανισμός
• Δυσκολία να φάτε ή αίσθημα πληρότητας πολύ γρήγορα
• Πόνος στην κοιλιά ή τη λεκάνη

Αλλα συμπτώματα που συνοδεύουν τον καρκίνο των ωοθηκών αλλά μπορεί να εκδηλωθούν και σε γυναίκες που δεν πάσχουν από καρκίνο είναι:

• Ανωμαλίες στον κύκλο της περιόδου
• Γαστρεντερικά προβλήματα

- Δυσκοιλιότητα
- Αυξημένα αέρια
- Δυσπεψία
- Απώλεια όρεξης
- Ναυτία και εμετοί

• Αίσθημα βάρους στη λεκάνη
• Πρήξιμο στην κοιλιά ή το υπογάστριο
• Ανεξήγητος πόνος στην πλάτη που χειροτερεύει με τον καιρό
• Κολπική αιμορραγία
• Ελαφρά δυσφορία χαμηλά στην κοιλιά
• Απώλεια ή αύξηση βάρους

Αλλα συμπτώματα που μπορεί να συνοδεύουν την ασθένεια είναι:

• Αυξημένη τριχοφυΐα
• Συχνουρία ή έντονη ανάγκη για ούρηση

Ενδείξεις και εξετάσεις

Κατά τη φυσική εξέταση διαπιστώνεται διογκωμένη κοιλιά και υγρό στην κοιλιακή χώρα (ασκίτης). Η εξέταση της λεκάνης μπορεί να αποκαλύψει ύπαρξη μάζας στην κοιλιά ή τις ωοθήκες.

Στις εργαστηριακές εξετάσεις που μπορεί να γίνουν περιλαμβάνονται:

• Αλφα-φετοπρωτεΐνη
• Χημεία αίματος
• Καρκινικοί δείκτες CA125 (μπορεί να γίνει αν υπάρχει βάσιμη υποψία για καρκίνο ωοθηκών ή έχει διαγνωστεί καρκίνος ωοθηκών - γίνεται και κατά τη διάρκεια της θεραπείας ή και μετά από αυτήν)
• Γενική αίματος
• Ποσοτική μέτρηση της χοριονικής γοναδοτροπίνης (τεστ εγκυμοσύνης)
• Ανάλυση ούρων

Απεικονιστικές εξετάσεις που μπορούν να γίνουν είναι:

• Αξονική ή μαγνητική τομογραφία κοιλιάς
• Σειρά από ειδικές ακτινογραφίες
• Υπερηχογράφημα

Κοιλιακή λαπαροσκόπηση ή διερευνητική λαπαροσκόπηση μπορεί να πραγματοποιηθεί προκειμένου να αξιολογηθούν τα συμπτώματα και ληφθεί βιοψία για να βγει η διάγνωση.

Καμία μικροβιολογική ή απεικονιστική εξέταση δεν πέτυχε έως τώρα να διαγνώσει τον καρκίνο ωοθηκών στα πρώτα του στάδια.


Θεραπεία

Η χειρουργική επέμβαση αποτελεί μέρος της θεραπείας σε όλα τα στάδια του καρκίνου ωοθηκών. Για τα πρώιμα στάδια, μπορεί να είναι και η μοναδική θεραπεία.
Η επέμβαση αφορά:

• Αφαίρεση της μήτρας (ολική υστερεκτομή)
• Αφαίρεση και των δύο ωοθηκών και των σαλπίγγων (αμφοτερόπλευρη σαλπιγγο-ωοθηκεκτομή)
• Μερική ή ολική αφαίρεση του περιτόναιου, του λιπώδους στρώματος που καλύπτει και προστατεύει τα όργανα στην κοιλιακή χώρα
• Εξέταση, βιοψία ή αφαίρεση των λεμφαδένων και άλλων ιστών στη λεκάνη και την κοιλιά

Mελέτες έχουν δείξει ότι η χειρουργική επέμβαση όταν πραγματοποιείται από ειδικό γυναικολόγο-ογκολόγο έχει τα μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας.

Η χημειοθεραπεία εφαρμόζεται μετά τη χειρουργική επέμβαση για την αντιμετώπιση τυχόν υπολειμμάτων της ασθένειας. Η χημειοθεραπεία μπορεί επίσης να εφαρμοστεί στην περίπτωση που ο καρκίνος επανέλθει. Η χημειοθεραπεία χορηγείται είτε ενδοφλέβια είτε μερικές φορές απευθείας στην κοιλιά (ενδοπεριτοναϊκά).

Ακτινοθεραπεία σπάνια χρησιμοποιείται στον καρκίνο των ωοθηκών στις ΗΠΑ.

Μετά τη χειρουργική επέμβαση και τη χημειοθεραπεία, οι ασθενείς θα πρέπει να υποβάλλονται σε:

• Φυσική εξέταση (συμπεριλαμβανομένης της λεκάνης) κάθε 2-4 μήνες για τα δύο πρώτα χρόνια, κάθε 6 μήνες για τα επόμενα 3 χρόνια και στη συνέχεια μια φορά τον χρόνο
• Mέτρηση του CA-125 στο αίμα σε κάθε επίσκεψη αν οι τιμές του ήταν υψηλές αρχικά
• Ο γιατρός σας μπορεί να ζητήσει αξονική τομογραφία θώρακα, κοιλιάς και λεκάνης καθώς και ακτινογραφία θώρακα.

Πρόγνωση

Ο καρκίνος των ωοθηκών σπάνια ανακαλύπτεται στα πρώιμα στάδια. Όταν γίνεται η διάγνωση είναι συνήθως προχωρημένος. Η εξέλιξη συχνά είναι κακή.

• Περίπου 76% των γυναικών με καρκίνο ωοθηκών επιβιώνουν 1 χρόνο μετά τη διάγνωση
• Περίπου 45% ζουν περισσότερο από 5 χρόνια μετά τη διάγνωση
• Αν η διάγνωση και η θεραπεία της ασθένειας γίνει νωρίς πριν ο καρκίνος επεκταθεί έξω από τις ωοθήκες, η 5ετής επιβίωση είναι περίπου 94%.

Επιπλοκές

• Εξάπλωση του καρκίνου σε άλλα όργανα
• Απώλεια της λειτουργίας οργάνων
• Συγκέντρωση υγρού στην κοιλιά (ασκίτης)
• Μπλοκάρισμα της λειτουργίας του εντέρου

Πότε να απευθυνθείτε στον γιατρό σας

Επισκεφθείτε τον γιατρό σας αν είστε γυναίκα πάνω από 40 ετών που δεν έχει κάνει πρόσφατα εξέταση λεκάνης. Τακτικές εξετάσεις της λεκάνης συνιστώνται για όλες τις γυναίκες πάνω από 20 ετών.
Επισκεφθείτε τον γιατρό σας αν παρουσιάζετε συμπτώματα καρκίνου των ωοθηκών.


Πρόληψη

Οι τακτικές εξετάσεις της λεκάνης μπορεί να μειώνουν τον συνολικό κίνδυνο. Οι προληπτικές εξετάσεις για τον καρκίνο των ωοθηκών είναι ένας τομέας ο οποίος διερευνάται. Μέχρι τώρα, δεν έχει βρεθεί επωφελής προληπτική εξέταση για τον καρκίνο των ωοθηκών. Περισσότερες από 50% των γυναικών με καρκίνο των ωοθηκών ανακαλύπτουν την ασθένεια σε προχωρημένα στάδια.

Η πρόσφατη έρευνα έχει δείξει ότι η προληπτική χειρουργική αφαίρεση των ωοθηκών σε γυναίκες που παρουσιάζουν μετάλλαξη στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 μπορούν να μειώσουν δραματικά τις πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο των ωοθηκών.