Ορισμός

Ο όρος ανοσμία σημαίνει την έλλειψη της αίσθησης της όσφρησης. Μπορεί, επίσης, να αναφέρεται στη μειωμένη οσφρητική ικανότητα. Η αγευσία, μια λέξη που ενίοτε συνοδεύει την ανοσμία, αναφέρεται στην έλλειψη της αίσθησης της γεύσης. Ασθενείς που έχουν ανοσμία ενδέχεται να παραπονούνται εσφαλμένα για αγευσία, μολονότι διατηρούν την ικανότητα να διακρίνουν το αλμυρό, το γλυκό, το ξινό, και το πικρό -οι μόνες γεύσεις που αισθάνεται ο άνθρωπος.

Περιγραφή

Από τις πέντε αισθήσεις, η όσφρηση κατατάσσεται τέταρτη από πλευράς σπουδαιότητας για τον άνθρωπο, μολονότι η σημασία της για άλλα ζώα είναι πολύ πιο έκδηλη. Τα κυνηγόσκυλα, για παράδειγμα, μπορούν να αισθανθούν μια οσμή που είναι χίλιες φορές ασθενέστερη από όσο χρειάζεται για να την αισθανθεί ο άνθρωπος. Η γεύση, η οποία θεωρείται ως η πέμπτη αίσθηση, αποτελεί την οσμή της τροφής στο στόμα. Η αίσθηση της όσφρησης «πηγάζει/ εκπορεύεται» από την πρώτη συζυγία των εγκεφαλικών/ κρανιακών νεύρων (οσφρητικά νεύρα), που βρίσκονται στη βάση των μετωπιαίων λοβών του εγκεφάλου, ακριβώς πίσω από τα μάτια και άνωθεν της μύτης. Εισπνεόμενα χημικά μόρια που μεταφέρονται με τον αέρα διεγείρουν αυτά τα νεύρα.
Υπάρχουν και άλλες διαταραχές της όσφρησης εκτός από τη μείωσή της. Η όσφρηση μπορεί να διαστρεβλωθεί, να ενταθεί, ή να αποτελέσει ψευδαίσθηση. Αυτές οι αλλαγές συνήθως υποδηλώνουν δυσλειτουργία του εγκεφάλου.


Αιτίες και συμπτώματα

Την πλέον συχνή αιτία ανοσμίας αποτελεί η ρινική απόφραξη οφειλόμενη σε ρινίτιδα (φλεγμονή του ρινικού βλεννογόνου). Αν δεν εισέρχεται αέρας στα οσφρητικά νεύρα, τότε η αίσθηση της όσφρησης δε θα ευοδωθεί. Η ρινίτιδα και οι ρινικοί πολύποδες (νεοπλασίες του ρινικού βλεννογόνου) προκαλούνται από ερεθιστικούς παράγοντες, όπως αλλεργιογόνα, λοιμώξεις, καπνός από τσιγάρο, καθώς και άλλους αέριους ρυπαντές. Όγκοι, όπως οι ρινικοί πολύποδες, μπορούν επίσης να φράξουν τις ρινικές οδούς και τα οσφρητικά νεύρα και συνεπώς να επιφέρουν ανοσμία. Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις ή ,σπανιότερα, ορισμένες ιογενείς λοιμώξεις, μπορούν να καταστρέψουν τα οσφρητικά νεύρα.



Διάγνωση

Είναι δύσκολο να μετρηθεί η απώλεια της ικανότητας όσφρησης, και ουδείς παραπονείται για απώλεια της όσφρησης στον ένα μόνο ρώθωνα (ετερόπλευρα). Γι’αυτό το λόγο ο ιατρός συνήθως εξετάζει κάθε ρώθωνα ξεχωριστά χρησιμοποιώντας μια συνηθισμένη, όχι ενοχλητική οσμή, όπως κάποιο άρωμα, λεμόνι, βανίλια, ή καφέ. Οι πολύποδες και η ρινίτιδα αποτελούν προφανείς αιτιολογικούς παράγοντες, για την πρόκληση ανοσμίας, τους οποίους καλείται να αναζητήσει ο ιατρός. Απεικονιστικές μέθοδοι για την κεφαλή ενδέχεται να είναι απαραίτητο να εφαρμοστούν προκειμένου να εντοπιστεί κάποιος τραυματισμός του εγκεφάλου, πιθανή ιγμορίτιδα, ή κάποιος όγκος.


Θεραπεία

Η διακοπή του καπνίσματος είναι το πρώτο βήμα. Πολλοί καπνιστές που σταματούν το κάπνισμα, ανακαλύπτουν νέες γεύσεις τόσο ενθουσιωδώς που αμέσως παίρνουν βάρος. Η μείωση της έκθεσης σε άλλους ερεθιστικούς παράγοντες του ρινικού βλεννογόνου και η θεραπευτική αντιμετώπιση αλλεργιών του αναπνευστικού ή χρόνιων λοιμώξεων του ανώτερου αναπνευστικού, θα αποδειχτούν ευεργετικές. Τα κορτικοστεροειδή είναι ιδιαίτερα χρήσιμα σε αυτές τις περιπτώσεις.


Εναλλακτικές θεραπείες

Η εύρεση και η θεραπευτική αντιμετώπιση της απώλειας της όσφρησης αποτελεί την πρώτη προσέγγιση της φυσικής ιατρικής . Αν η αιτία είναι η ρινίτιδα, η θεραπευτική αντιμετώπιση της οξείας ρινίτιδος με σταθεροποιητές των σιτευτικών κυττάρων και αποσυμφορητικά φυτικής προέλευσης μπορεί να προσφέρουν κάποια ανακούφιση καθώς το σώμα θεραπεύεται. Αν είναι παρούσα χρόνια ρινίτιδα, αυτή συχνά σχετίζεται με κάποιον ερεθιστικό παράγοντα του περιβάλλοντος ή με αλλεργίες οφειλόμενες σε τροφές. Η απομάκρυνση αυτών των αιτιολογικών παραγόντων αποτελεί το πρωταρχικό βήμα για την ίαση. Εισπνεόμενοι ατμοί μαζί με αιθέρια έλαια προσφέρουν ανακούφιση από την απόφραξη και ένα ήπιο ερεθισμό των ρινικών βλεννογόνων. Η ρινική απόφραξη μπορεί ενίοτε να διορθωθεί με την εφαρμογή ειδικής ρινικής θεραπείας . Αυτή συνιστά έναν τρόπο αναδιάταξης των ρινικών κοιλοτήτων. Η απόφραξη οφειλόμενη σε πολύποδες μπορεί να αντιμετωπιστεί με ιατρική χρήση θεραπευτικών βοτάνων καθώς και με υδροθεραπεία. Η καταστροφή των οσφρητικών νεύρων ενδεχομένως να μην είναι αναστρέψιμη. Ορισμένες οσφρητικές διαταραχές, όπως το να καταστεί η αίσθηση της όσφρησης πιο έντονη, μπορούν να διορθωθούν με την εφαρμογή μεθόδων της ομοιοπαθητικής ιατρικής.



Πρόγνωση

Αν η φλεγμονή του ρινικού βλεννογόνου είναι το αίτιο της ανοσμίας, οι πιθανότητες ανάρρωσης/ αποκατάστασης είναι εξαιρετικές. Ωστόσο, αν το πρόβλημα έγκειται στην καταστροφή του νεύρου, η αποκατάσταση της όσφρησης είναι σημαντικά πιο δύσκολη.

Ορισμός

Η παραρρινοκολπίτια πρόκειται για φλεγμονή των παραρρινίων κόλπων που οφείλεται σε ιογενής, βακτηριακή ή μυκητιασική λοίμωξη.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Οξεία παραρρινοκολπίτιδα, Φλεγμονή παραρρινίων κόλπων, Παραρρινοκολπίτιδα – οξεία, Παραρρινοκοπίτιδα – χρόνια, Ρινικολπίτιδα.

Αίτια, συχνότητα και παράγοντες κινδύνου

Οι παραρίνοι κόλποι αποτελούν αεροφόρες κοιλότητες του κρανίου (στο οπίσθιο τμήμα της μετωπιαίας χώρας, των ρινικών οστών, των ζυγωματικών και των οφθαλμών), οι οποίες φέρουν στο τοίχωμά τους βλεννώδη μεμβράνη. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, οι παραρρίνιοι κόλποι είναι ελεύθεροι από οποιοδήποτε βακτήριο ή άλλους μικροοργανισμούς. Συνήθως, η βλέννη παροχετεύεται, έτσι ώστε να επιτρέπεται η ελεύθερη κυκλοφορία του αέρα.

Όταν όμως επισυμβεί απόφραξη των διοδών των κόλπων ή υπερπαραγωγή / υπερσυσσώρευση βλέννης, τα βακτηρίδια, καθώς κι άλλοι μικροοργανισμοί, αναπτύσσονται με μεγάλη ευκολία.

Η παραρρινοκολπίτιδα προκαλείται λόγω των τριών παρακάτω καταστάσεων:

• Μικρές τρίχες (κροσσοί) των παραρρίνιων κόλπων, οι οποίες βοηθούν στην απομάκρυνση της βλέννης, παύουν να λειτουργούν κατά φύση λόγω φαρμακευτικών συνθηκών
• Κρυολογήματα κι αλλεργίες που προκαλούν υπερπαραγωγή βλέννης και συνεπώς απόφραξη των διοδών των παραρρινίων κόλπων
• Η παρεκτόπιση του ρινικού διαγράμματος, προεξέχον τμήμα ρινικού οστού ή ρινικοί πολύποδες, συχνά συντελεί στην απόφραξη των διόδων των παραρρίνιων κόλπων

Η παραρρινοκολπίτιδα μπορεί να είναι:

• Οξεία – η διάρκεια των συμπτωμάτων είναι 2 – 8 εβδομάδες
• Χρόνια – τα συμπτώματα διαρκούν πολύ περισσότερο

Η οξεία παραρρινοκολπίτιδα προκαλείται από βλάβη των τοιχωμάτων των παραρρίνιων κόλπων, χειρουργικής ή λοιμώδους αιτιολογίας. Η χρόνια παραρρινοκολπίτιδα οφείλεται σε βακτηρίδια ή μύκητες.

Τα παρακάτω αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης παραρρινοκολπίτιδας σε παιδιά:

• Αλλεργική ρινίτιδα ή υψηλός πυρετός
• Κυστική ίνωση
• Κέντρα ημερήσια φροντίδας για παιδιά
• Παθήσεις που προκαλούν δυσλειτουργία των κροσσών, όπως το σύνδρομο Kartagener και το σύνδρομο ακίνητων κροσσών
• Αλλαγές υψομέτρου (πτήση ή κατάδυση με αναπνευστική συσκευή)
• Ευμεγέθεις αδενοειδείς
• Οδοντικές λοιμώξεις (σπάνια)
• Ανεπάρκεια του ανοσοποιητικού συστήματος λόγω HIV ή χημειοθεραπείας

Συμπτώματα

Η κλασική συμπτωματολογία της οξείας παραρρινοκολπίτιδας στους ενήλικες, αποτελεί συνήθως ακολουθία ενός κρυολογήματος που δεν παρουσιάζει βελτίωση ή αντίθετα επιδεινώνεται 5 – 7 ημέρες μετά την έναρξη των πρώτων συμπτωμάτων. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Κακοσμία αναπνοής ή απώλεια όσφρησης
• Βήχας, συνήθως πιο έντονος τη νύχτα
• Κόπωση και γενική κακουχία
• Πυρετός
• Κεφαλαλγία – άλγος τάσης, οπισθοφθαλμικό άλγος, πονόδοντος ή ευαισθησία προσώπου
• Ρινική συμφόρηση κι αποφόρτιση
• Πονόλαιμος και οπισθορινική στάλαξη

Τα συμπτώματα της χρόνιας παραρρινοκολπίτιδας είναι όμοια με αυτά της οξείας, μόνο με ηπιότερο χαρακτήρα και μεγαλύτερη διάρκεια από 8 εβδομάδες.

Τα συμπτώματα της παραρρινοκολπίτιδας σε παιδιά, περιλαμβάνουν:

• Συνάχι ή αναπνευστική λοίμωξη, η οποία ενώ παρουσιάζει βελτίωση, υποτροπιάζει και με πιο βαριά κλινική μορφή
• Υψηλός πυρετός με ταυτόχρονες σκουρόχρωμες ρινικές εκκρίσεις, για τουλάχιστον 3 ημέρες
• Ρινικέ εκκρίσεις, με ή χωρίς βήχα, που εγκαθίσταται για περισσότερο από 10 ημέρες και δεν παρουσιάζει βελτίωση

Σημεία κι εξετάσεις

Ο ιατρός προχωρεί σε εξέταση (δική σας ή του παιδιού σας) με:

• Επισκόπηση της ρινός για σημεία ύπαρξης πολύποδων
• Ανίχνευση με χρήση διαφανοσκοπίου των παραρρίνιων κόλπων, για σημεία φλεγμονής
• Παρακέντηση της παραρρινοκολπικήςε χώρας για ανίχνευση πιθανής λοίμωξης

Οι απλές ακτινογραφίες των παραρρινίων κόλπων, δεν αποτελούν αξιόλογη βάση διάγνωσης.

Η εξέταση των παραρρίνιων κόλπων με τη χρήση ρινικού ενδοσκοπίου ή ρινοσκοπίου, αναδεικνύει την ύπαρξη παραρρινοκολπίτιδας. Κάτι τέτοιο ωστόσο, διεξάγεται συνήθως από εξειδικευμένο για οφθαλμούς, λαρυγγική και ρινική χώρα, ιατρό (Ω.Ρ.Λ.).

Παρόλα αυτά, όλες οι παραπάνω εξετάσεις, λόγω της μειωμένης διαγνωστικής τους σημασίας, αρκετά συχνά θεωρούνται μη απαραίτητες.

Η αξονική τομογραφία των παραρρίνιων κόλπων, σε μερικές περιπτώσεις ίσως αποβεί διαγνωστική. Αν ωστόσο υπάρχει υπόνοια ότι η παραρρινοκολπίτιδα σχετίζεται με κάποιο μόρφωμα ή μυκητιασική λοίμωξη, κρίνεται απαραίτητη η διεξαγωγή μαγνητικής τομογραφίας των παραρρίνιων κόλπων.

Εάν το παιδί σας παρουσιάζει χρόνια υποτροπιάζουσα παραρρινοκολπίτιδα, συμπληρωματικές εξετάσεις που διεξάγονται είναι:

• Τεστ αλλεργίας
• Αιματολογικός έλεγχος για HIV ή διεύρυνσης της ανεπαρκής ανοσολογικής λειτουργίας (ανοσοκαταστολής)
• Εξέταση λειτουργίας των κροσσών
• Κυτταρολογική εξέταση της ρινός
• Προσδιορισμός χλωριούχου άλατος στον ιδρώτα, για εντόπιση πιθανής κυστικής ίνωσης

Θεραπεία

Ακολουθήστε τα παρακάτω μέτρα προς αποφυγή παραρρινοκολπικής συμφόρησης:

• Τοποθετείστε μια θερμή, υγρή πετσέτα στο πρόσωπό σας αρκετές φορές την ημέρα
• Καταναλώστε αρκετές ποσότητες υγρών προς ρευστοποίησης της βλέννης
• Εισπνέετε ατμό 2 – 4 φορές την ημέρα (για παράδειγμα καθίστε στο μπάνιο κι αφήστε τη ντουζιέρα ανοικτή να τρέχει νερό)
• Εφαρμόστε ρινικούς ψεκασμούς με φυσιολογικό ορό κατά τη διάρκεια της ημέρας
• Χρησιμοποιείστε υγραντήρα / νεφελοποιητή

Μείνετε επιφυλακτικοί ως προς τα σκευάσματα ρινικής αποσυμφόρησης που κυκλοφορούν ευρέως. Πολύ πιθανόν να συντελέσουν σε μια παροδική βελτίωση, η οποία έπειτα από 3 – 5 ημέρες, ακολουθείται από επιδείνωση της ρινικής συμφόρησης.

Επίσης, ως πρόληψη του άγχους ή της τάσης που προκαλείται κατά την παραρρινοκολπίτιδα:

• Αποφύγετε την πραγματοποίηση πτήσεων σε περιόδους που αντιμετωπίζετε συμφόρηση
• Αποφύγετε ακραίες διακυμάνσεις και ξαφνικές αλλαγές της θερμοκρασίας, καθώς κι αποφύγετε να σκύβετε προς τα εμπρός, με χαμηλή θέση της κεφαλής
• Δοκιμάστε τη λήψη ακεταμινοφαίνης ή ιμπουπροφαίνης

Η αντιβιοτική αγωγή δεν είναι αναγκαία στην οξεία παραρρινοκολπίτιδα. Οι περισσότερες περιπτώσεις υποχωρούν αυτόματα. Ακόμη κι αν γίνει λήψη αντιβιοτικής αγωγής, το όφελος είναι μόνον μια μικρή μείωση της διάρκειας των συμπτωμάτων / της κλινικής συμπτωματολογίας. Περιστασιακά, συστήνεται αντιβιοτική αγωγή όταν:

• Υπάρχει ρινική συμφόρηση σε παιδί, με πιθανότατα ταυτόχρονο βήχα, που δεν υποχωρεί, ούτε παρουσιάζει βελτίωση ακόμη και μετά από 2 – 3 εβδομάδες
• Πυρετό άνω των 39˚C
• Έντονο περιοφθαλμικό οίδημα (περικογχικό)
• Κεφαλαλγία ή άλγος του προσώπου

Αναλόγως με τη σοβαρότητα της κατάστασής σας, ο ιατρός θα λάβει υπ’ όψιν ην πιθανότητα λήψης φαρμακευτικής αγωγής, αντιβιοτικών, διεξαγωγής συμπληρωματικών εξετάσεων ή παραπομπής σας σε Ω.Ρ.Λ.

Άλλα θεραπευτικά σχήματα της παραρρινοκολπίτιδας περιλαμβάνουν:

• Ανοσοθεραπεία σε ενέσιμη μορφή (με «ενέσεις αλλεργίας»), προς αποφυγή υποτροπής της νόσου
• Αποφυγή αλλεργιογόνων παραγόντων
• Χρήση κορτικοστεροειδών ρινικών ψεκασμών κι αντισταμινικών για μείωση του οιδήματος, κυρίως στην περίπτωση παρουσίας διογκωμένων δομών (όπως οι ρινικοί πολύποδες) ή στην περίπτωση αλλεργίας

Η αγωγή της οξείας παραρρινοκολπίτιδας οφείλει να έχει διάρκεια 10 με 14 ημέρες. Η χρόνια παραρινοκολπίτιδα απαιτεί αγωγή 3 – 4 εβδομάδων. Ορισμένοι ασθενείς με χρόνια παραρρινοκολπίτιδα λόγω μυκητιασικών λοιμώξεων, χρήζουν αγωγής με ειδικά φαρμακευτικά σκευάσματα.

Υπάρχει πάντα η πιθανότητα να χρειαστεί χειρουργικός καθαρισμός και παροχέτευση της βλέννης, κυρίως σε ασθενείς των οποίων η φλεγμονή υποτροπιάζει παρά τη φαρμακευτική αγωγή. Η χειρουργική αυτή πράξη εκτελείται από Ω.Ρ.Λ.

Η πλειοψηφία των μυκητιασικών πααραρρινοκολπικών λοιμώξεων απαιτούν χειρουργική επέμβαση. Η χειρουργική αποκατάσταση παρεκτοπισμένου διαφράγματος ή ρινικών πολυπόδων προλαμβάνει την υποτροπή της πάθησης.


Πρόγνωση

Οι παραρρινοκολπικές λοιμώξεις στην πλειονότητά τους, παρουσιάζουν πλήρη ίαση, αυτόματα ή μετά από συντηρητική αγωγή. Αν ωστόσο, αντιμετωπίζετε επαναλαμβανόμενες υποτροπές της νόσου, οφείλεται να εξεταστείτε για υποκρύπτουσες καταστάσεις που να πυροδοτούν τη νόσο, όπως ρινικοί πολύποδες ή αλλεργίες.


Επιπλοκές

Αν και σπάνια, στις επιπλοκές περιλαμβάνονται:

• Αποστήματα
• Οστική λοίμωξη (οστεομυελίτιδα)
• Μηνιγγίτιδα
• Δερματική λοίμωξη περικογχικά (κογχική κυτταρίτις)

Επικοινωνία με τον ιατρό σας

Καλέστε τον ιατρό σας αν:

• Τα συμπτώματά σας διαρκέσουν για περισσότερο από 10 – 14 ημέρες ή αντιμετωπίζετε ένα συνάχι που επιδεινώνεται μετά από 7 ημέρες
• Έχετε ισχυρή κεφαλαλγία που δεν ανακουφίζεται με τη λήψη κοινών αναλγητικών
• Αναπτύξετε πυρετό
• Τα συμπτώματά σας επιμένουν ακόμη και μετά το πέρας της φαρμακευτικής αγωγής με αντιβιοτικά

Μια πρασινοκίτρινη έκκριση δεν αποτελεί απαραίτητα ένδειξη παραρρινοκολπικής λοίμωξης ή ανάγκης λήψης αντιβιοτικών


Πρόληψη

Ο καλύτερος τρόπος πρόληψης της παραρρινοκολπίτιδας είναι η αποφυγή ή η έγκαιρη αντιμετώπιση κρυολογημάτων και γρίπης.

• Καταναλώστε άφθονα φρούτα και λαχανικά που έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά, καθώς κι άλλα χημικά παράγωγα ενίσχυσης του ανοσοποιητικού συστήματος, που θα ενισχύσουν την άμυνα του οργανισμού έναντι των λοιμώξεων
• Υποβληθείτε ετησίως σε αντιγριππικό εμβόλιο
• Μειώστε το άγχος
• Πλένετε συχνά τα χέρια σας, κυρίως μετά από χειραψίες

Άλλες συμβουλές αποφυγής της παραρρινοκολπίτιδας:

• Αποφύγετε τον καπνό και τους ρύπους
• Καταναλώνετε μεγάλες ποσότητες υγρών προς ενίσχυση της σωματικής υγρότητας
• Λάβετε αποσυμφορητικά κατά τη διάρκεια μιας λοίμωξης του ανωτέρου αναπνευστικού
• Αντιμετωπίστε έγκαιρα κι ορθά τις αλλεργίες σας
• Χρησιμοποιείστε έναν υγραντήρα / νεφελοποιητή για αύξηση της υγρασίας της ρινός και των παραρρίνιων κόλπων