Ορισμός

Οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο είναι η διακοπή αιμάτωσης σε οποιοδήποτε σημείο του εγκεφάλου. Κάποιες φορές ονομάζεται κι « εγκεφαλική αποπληξία».


Εναλλακτικοί ορισμοί

Αγγειοεγκεφαλική νόσο, εγκεφαλική ισχαιμία, εγκεφαλική αιμορραγία, ισχαιμικό επεισόδιο, επεισόδιο ισχαιμικό, αγγειοεγκεφαλική πλήξη.


Αίτια, συχνότητα, παράγοντες κινδύνου

Το οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο προκαλείται όταν διακόπτεται η αιματική ροή σε κάποιο σημείο του εγκεφάλου λόγω απόφραξης κάποιου αγγείου ή ρήξης αυτού.

Εάν η αιματική ροή διακοπεί για χρονικό διάστημα αρκετών δευτερολέπτων, ο εγκέφαλος αδυνατεί να λάβει αίμα κι οξυγόνο. Εγκεφαλικά κύτταρα μπορεί να πεθάνουν προκαλώντας μόνιμή βλάβη

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι Ο.Ε.Ε. : ισχαιμικό επεισόδιο και αιμορραγικό επεισόδιο

ΙΣΧΑΙΜΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ

Το ισχαιμικό επεισόδιο προκαλείται κατά την απόφραξη ενός αγγείου που αρδεύει τον εγκέφαλο από κάποιο πήγμα αίματος. Αυτό συμβαίνει με δύο τρόπους:

• Ένα πήγμα μπορεί να σχηματιστεί εντός μιας ήδη στενωμένης αρτηρίας. Αυτός είναι ο ονομαζόμενος θρόμβος. Εάν αποφράξει εντελώς την αρτηρία έχουμε το ονομαζόμενο αποφρακτικό επεισόδιο.
• Κάποιο πήγμα μετά την αποκόλλησή του από οποιοιδήποτε σημείο του σώματος, μεταναστεύει στον εγκέφαλο και εγκαθίσταται σε μια μικρότερου εύρους αρτηρία. Αυτή είναι η ονομαζόμενη εμβολή, προκαλώντας το εμβολικό επεισόδιο.

Το ισχαιμικό επεισόδιο μπορεί να αποτελεί επακόλουθο ανελαστικών αρτηριών, μια κατάσταση που ονομάζεται αρτηριοσκλήρυνση (βλ.: δευτεροπαθές εγκεφαλικό επεισόδιο στην αρτηριοσκλήρυνση). Η τελευταία προσβάλει τόσο τις αρτηρίες του εγκεφάλου, όσο και τις αρτηρίες στην τραχηλική χώρα που παροχετεύουν τον εγκέφαλο με αίμα. Το λίπος, η χοληστερόλη κι άλλες ουσίες, συλλέγονται στο τοίχωμα των αρτηριών, σχηματίζοντας μια κολλώδη ουσία που ονομάζεται πλάκα. Με την πάροδο του χρόνου, η πλάκα αυξάνεται σε μέγεθος. Γεγονός, που τις περισσότερες φορές δυσκολεύει την ομαλή αιματική ροή, οδηγώντας στην δημιουργία θρόμβων.

Το ισχαιμικό επεισόδιο μπορεί επίσης να είναι επακόλουθο πηγμάτων αίματος που έχουν σχηματιστεί στην καρδιά. Τα πήγματα αυτά μεταναστεύουν με την αιματική ροή κι εγκλωβίζονται στις μικρού εύρους αρτηρίες του εγκεφάλου. Αυτή η κατάσταση είναι γνωστή ως εγκεφαλική εμβολή.

Κάποια φαρμακευτικά σκευάσματα και παθολογικές καταστάσεις που αυξάνουν την γλοιότητα του αίματος, επιτείνουν τον κίνδυνο για ισχαιμικό επεισόδιο. Συχνή αιτία ισχαιμικού επεισοδίου σε άτομα κάτω των σαράντα ετών, είναι το διαχωριστικό ανεύρυσμα της καρωτίδας ή η ρήξη του τοιχώματος της καρωτιδικής αρτηρίας. Η ρήξη επιτρέπει στην αιματική ροή να πλημμυρίσει τα στρώματα του τοιχώματος της καρωτιδικής αρτηρίας. Αυτό με τη σειρά του, προκαλεί τη στένωση της καρωτιδικής αρτηρίας, που δεν επιτρέπει ωστόσο τον σχηματισμό πλάκας.

ΑΙΜΟΡΑΓΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ

Το αιμορραγικό επεισόδιο είναι επακόλουθο της ρήξης κάποιου αγγείου του εγκεφάλου, προκαλώντας διαρροή του αίματος εντός του εγκεφάλου. Άτομα με αγγειακές ανωμαλίες στον εγκέφαλο, είναι πιο επιρρεπείς. Η διαρροή του αίματος μετά τη ρήξη αγγείου προκαλεί βλάβες εγκεφαλικών κυττάρων. Για περισσότερες πληροφορίες αυτού του τύπου εγκεφαλικού επεισοδίου.



ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

Η αρτηριακή υπέρταση είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου για εγκεφαλικά επεισόδια. Άλλοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο για εγκεφαλικά επεισόδια είναι:

• Ζαχαρώδης διαβήτης
• Θετικό οικογενειακό ιστορικό για εγκεφαλικό επεισόδιο
• Καρδιακά νοσήματα
• Υπερχοληστερηναιμία
• Μεγάλη ηλικία

Κάποια φαρμακευτικά σκευάσματα ευνοούν τη δημιουργία πηγμάτων αίματος, και επομένως ενισχύουν και τον κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο. Παράδειγμα αποτελούν τα αντισυλληπτικά χάπια, ιδίως όταν λαμβάνονται από γυναίκες άνω των 35 ετών και καπνίζουν.

Η συχνότητα του ισχαιμικού επεισοδίου στους άνδρες είναι μεγαλύτερη απ’ ότι στις γυναίκες. Ωστόσο οι γυναίκες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης και κατά τις πρώτες επόμενες εβδομάδες του τοκετού.

Οι παρακάτω καταστάσεις αυξάνουν τον κίνδυνο για εγκεφαλική αιμορραγία ευνοώντας το εγκεφαλικό επεισόδιο:

• Κατανάλωση αλκοόλ
• Αιμορραγικές ανωμαλίες
• Χρήση κοκαΐνης
• Τραυματισμός κρανίου

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα του εγκεφαλικού επεισοδίου εξαρτώνται από την περιοχή του εγκεφάλου που υπέστη τη βλάβη. Σε κάποιες περιπτώσεις, το άτομο μπορεί να μην έχει καν αντιληφθεί ότι έχει υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο.

Τα συμπτώματα συνήθως κάνουν την εμφάνισή τους αιφνίδια, χωρίς προειδοποίηση ή εμφανίζονται και εξαφανίζονται τις 2 πρώτες μέρες. Τα συμπτώματα συνήθως είναι πιο κρίσιμα με την έναρξη του εγκεφαλικού επεισοδίου, ωστόσο με την πάροδο του χρόνου μπορούν να επιδεινωθούν.

Μπορεί να εμφανιστεί κεφαλαλγία ιδίως στην περίπτωση της εγκεφαλικής αιμορραγίας. Η κεφαλαλγία:

• Έχει αιφνίδια έναρξη και μπορεί να είναι πολύ έντονη
• Εμφανίζεται σε κατακεκλιμένη θέση
• Προκαλεί αφύπνιση από τον ύπνο
• Επιδεινώνεται με την αλλαγή θέσης, το σκύψιμο, την άσκηση ή τον βήχα.

Άλλα συμπτώματα εξαρτώνται από την σοβαρότητα του εγκεφαλικού επεισοδίου κι από την περιοχή του εγκεφάλου που υπέστη την βλάβη. Στα συμπτώματα περιλαμβάνονται:

• Μυϊκή αδυναμία προσώπου, βραχίονα, ή ισχίου (συνήθως μονόπλευρα)
• Αιμωδία ή γαργαλητό μονόπλευρα του σώματος
• Δυσκολίες στην ομιλία ή στην κατανόηση άλλων που ομιλούν
• Προβλήματα με την όραση, συμπεριλαμβανομένης της μειωμένης όρασης, διπλής όρασης ή παντελής απώλειας όρασης
• Αλλαγές αίσθησης που επηρεάζουν την αντίληψη αφής, του πόνου, της πίεσης, της διαφοράς θερμοκρασίας ή άλλων ερεθισμάτων
• Αλλαγές στην ακοή
• Αλλαγές στην κατάσταση συνείδησης (συμπεριλαμβανομένης της υπνηλίας, αναισθησίας και του κώματος)
• Αλλαγές προσωπικότητας, διάθεσης ή συναισθημάτων
• Σύγχυση ή απώλεια μνήμης
• Δυσκολίες κατάποσης
• Αλλαγές στην αίσθηση της γεύσης
• Δυσκολίες γραφή ανάγνωσης
• Απώλεια συγκέντρωσης
• Απώλεια ισορροπίας
• Νωθρότητα
• Δυσκολίες βαδίσματος
• Ζάλη ή ανώμαλη αίσθηση κινήσεων (vertigo)
• Απώλεια ελέγχου ουροδόχου κύστης και αφόδευσης.

Σημεία και παρα-κλινικές εξετάσεις

Οι ασθενείς χρήζουν μια ολοκληρωμένη φυσική και νευρολογική εξέταση. Ο ιατρός θα σας, θα προβεί στα παρακάτω:

• Θα εξετάσει την ύπαρξη διαταραχών όρασης, κίνησης, αίσθησης, αντανακλαστικών, αντιλήψεων κι ομιλίας. Οι εξετάσεις θα επαναληφθούν περιοδικά προς διαπίστωση εάν εξελίσσεται ή βελτιώνεται το οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο.
• Κατά την ακρόαση με τη χρήση στηθοσκοπίου στις καρωτιδικές αρτηρίες, μπορεί να γίνει αισθητός ένας μη φυσιολογικός ήχος, του λεγόμενου «ροίζου ήχου». Αυτός ο ήχος προκαλείται από τη στροβολή της αιματικής ροής.
• Έλεγχο κι εκτίμηση της πίεσής σας, η οποία ενδέχεται να είναι υψηλή.

Οι εξετάσεις βοηθούν τον ιατρό σας να προσδιορίσει τον τύπο, την τοποθεσία και την αιτία του εγκεφαλικού, καθώς και να αποκλείσει άλλες ανωμαλίες που προκαλούν τα συμπτώματα.

• Συνήθως διεξάγεται μια υπολογιστική τομογραφία (αξονική) του εγκεφάλου, αμέσως μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων του εγκεφαλικού επεισοδίου.
• Μαγνητική αγγειογραφία ή αξονική αγγειογραφία, μπορεί να διεξαχθεί για τη διαπίστωση τυχόν αγγειακών ανωμαλιών του εγκεφάλου που πιθανόν να επέφεραν το εγκεφαλικό επεισόδιο.
• Υπερηχογράφημα καρδιάς μπορεί να βοηθήσει στην περίπτωση που το εγκεφαλικό επεισόδιο πιθανόν να προκλήθηκε από θρόμβο αίματος (έμφρακτο) στην καρδιά.
• Καρωτιδικό duplex (υπέρηχος καρωτίδων), το οποίο μπορεί να αποδείξει αν η στένωση σε κάποια καρωτιδική αρτηρία επέφερε το εγκεφαλικό επεισόδιο.
• Αγγειογραφία εγκεφάλου, μπορεί να είναι διαγνωστική για τον ιατρό σας, επιδεικνύοντας την ύπαρξη του αποφραγμένου ή αιμορραγούντος αγγείου και δίνει την εικόνα δυνατότητας αποκατάστασης αυτού.
• Εργαστηριακές εξετάσεις για χρόνους ροής, P.T.T., A.P.T.T.
• Ένα απλό ηλεκτροκαρδιογράφημα (Η.Λ.Κ) μπορεί να προσδιορίσει αν μια απλή καρδιακή αρρυθμία (σαν τη κολπική μαρμαρυγή) προκλήθηκε από το εγκεφαλικό επεισόδιο.
• Παρακέντηση νωτιαίου υγρού μπορεί να είναι απαραίτητη.

Θεραπεία

Το εγκεφαλικό επεισόδιο χρήζει άμεση ιατρικής αντιμετώπισης κι αποτελεί επείγουσα κατάσταση. Η άμεση θεραπευτική αγωγή μπορεί να οδηγήσει στη διάσωση και τη μείωση των επακόλουθων ανικανοτητών. Καλέστε το 166, τον οικογενειακό σας ιατρό ή ζητείστε άμεση ιατρική βοήθεια, μόλις τα πρώτα συμπτώματα εμφανιστούν.

Ο ασθενής που υπέστη το εγκεφαλικό επεισόδιο, επείγει να διακομιστεί στα επείγοντα περιστατικά, προκειμένου να προσδιοριστεί η φύση του επεισοδίου, δηλαδή να τεθεί η διάγνωση της αιμορραγικής ή αποφρακτικής θρομβοτικής αιτίας (έμφρακτο ή αιμορραγία), ούτως ώστε να του δοθεί η ανάλογη φαρμακευτική αγωγή, μέσα σε 3 ώρες από τη στιγμή που υπέστη το εγκεφαλικό επεισόδιο.

Η θεραπεία εξαρτάται από τη σοβαρότητα και την αιτία του εγκεφαλικού επεισοδίου. Στις περισσότερες περιπτώσεις απαιτείται η ενδονοσοκομείακή θεραπευτική αγωγή.


ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η θρομβολυτική αγωγή μπορεί να είναι η θεραπεία έναρξης στην περίπτωση που το αίτιο είναι κάποιο πήγμα αίματος (έμφρακτο). Τα σκευάσματα αυτά βοηθούν στη λύση των πηγμάτων αίματος και την επαναφορά της ομαλής αιματικής ροής στη ζημιογόνα περιοχή. Ωστόσο τα σκευάσματα αυτά δεν μπορούν να ληφθούν από τον οποιοδήποτε οργανισμό.

• Για να έχει επιτυχία η θρομβόληση θα πρέπει να γίνει εντός 3 ωρών από την έναρξη των συμπτωμάτων.
• Μια αξονική τομογραφία μπορεί να φανεί διαγνωστική για το αν το εγκεφαλικό επεισόδιο έχει προκληθεί από θρόμβο ή αιμορραγία. Στην περίπτωση που οφείλεται σε αιμορραγία τα αντιθρομβολυτικά φάρμακα θα οδηγήσουν μεγαλύτερη αιμορραγία.

Άλλες θεραπείες εξαρτώνται από την αιτία του εγκεφαλικού επεισοδίου:

• Χρησιμοποιούνται αντιπηκτικά φάρμακα για εγκεφαλικό που οφείλεται σε πήγματα αίματος (έμφρακτο), όπως η ηπαρίνη ή η βαρφαρίνη (κουμαντινικά).
• Άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα ενδέχεται να ληφθούν προκειμένου να ελέγξουν άλλα συμπτώματα, όπως την υψηλή αρτηριακή πίεση. Για τις έντονες κεφαλαλγίες μπορούν να χορηγηθούν παυσίπονα.
• Σε κάποιες περιπτώσεις, εξειδικευμένη ιατρική ομάδα, συμπεριλαμβανομένου κι ακτινολόγων, μπορούν με τη βοήθεια αγγειογραφίας, να εντοπίσουν το θρομβομένο αγγείο και να το διανοίξουν.
• Για οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο από αιμορραγία, συχνά απαιτείται η χειρουργική αντιμετώπιση, προκειμένου να παροχετευτεί η ποσότητα του αίματος της εγκεφαλικής αιμορραγίας, ούτως ώστε να επανέλθει η ομαλή λειτουργία των προσβεβλημένων εγκεφαλικών αγγείων.
• Χειρουργική αποκατάσταση των καρωτιδικών αρτηριών. Βλ. επίσης νόσος καρωτιδικών αρτηριών και χειρουργικών τους αποκατάστασης.

Θρεπτικά συστατικά και υγρά, μπορεί να είναι απαραίτητα, ιδίως στην περίπτωση που ο ασθενής παρουσιάζει δυσκολίες κατάποσης. Αυτά μπορούν να χορηγηθούν ενδοφλεβίως ή μέσω παρεντερικής σίτισης (γαστροστομία). Οι δυσκολίες κατάποσης μπορεί να είναι μόνιμες ή παροδικές.

ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Στόχος της μακροπρόθεσμης αντιμετώπισης είναι ο ασθενής να αποκαταστήσει τις περισσότερες σωματικές του λειτουργίες και να αποτρέψει μελλοντικά εγκεφαλικά επεισόδια (προστασία από τους παράγοντες κινδύνου). Ο χρόνος αποκατάστασης και η ανάγκη μακροπρόθεσμης αντιμετώπισης, διαφέρει από άτομο σε άτομο. Αναλογικά με τα συμπτώματα, η αποκατάσταση μπορεί να περιλαμβάνει:

• Επαγγελματικό προσανατολισμό
• Φυσιοθεραπεία
• Λογοθεραπεία

Θεραπείες που αφορούν την αλλαγή θέσης και την ποικιλία των σωματικών ασκήσεων, μπορούν να αποτελέσουν πρόληψη των επιπλοκών του οξύ εγκεφαλικού επεισοδίου, επιπλοκές όπως οι φλεγμονές και τα έλκη κατάκλισης. Συνίσταται στα άτομα που έχουν υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο να ασκούνται σωματικά όσο το δυνατόν περισσότερο.

Εναλλακτικές μορφές επικοινωνίας, όπως εικόνες προφορικά συνθήματα, καθώς κι άλλες τεχνικές, ίσως να φάνούν χρήσιμα κι αναγκαία εργαλεία σε κάποιες περιπτώσεις.

Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί ο καθετηριασμός της ουροδόχου κύστης και ειδικά προγράμματα αφόδευσης.

Σημαντικό είναι επίσης και η ασφάλεια του σπιτιού τους. Πολλά άτομα δεν διαθέτουν αντίληψη του περιβάλλοντος από την πάσχουσα μεριά του σώματός τους. Πολλοί το αντιμετωπίζουν με αδιαφορία ή έλλειψη κρίσης, κάτι που απαιτεί να ληφθούν διάφορα μέτρα προστασίας.

Οι βοηθοί θα μπορούσαν να επιδείξουν στα πάσχοντα άτομα εικόνες, να τους επιδεικνύουν επανειλημμένα το πώς θα πρέπει να τελέσουν μία λειτουργία ή να χρησιμοποιήσουν άλλες στρατηγικές επικοινωνίας, τα οποία εξαρτώνται από τον τύπο και τα προβλήματα ομιλίας.

Η φροντίδα στο σπίτι, στα γηροκομεία και στα αναρρωτήρια, απαιτεί την κατάλληλη ασφαλής διαρρύθμιση του περιβάλλοντος, να πληροί τις αναγκαίες ιατρικές ανάγκες και τον έλεγχο επιθετικών συμπεριφορών.

Χρήσιμο θα ήταν να στραφείτε σε κάποιον οικογενειακό σύμβουλο, ώστε να αντιμετωπίσετε καλύτερα τις αλλαγές στη φροντίδα των πασχόντων εντός σπιτιού. Θα μπορούσε επίσης να βοηθήσουν και νοσηλευτικό προσωπικό και κάποιες εθελοντικές και προστατευτικές υπηρεσίες.

Ίσως φανεί χρήσιμο να λάβετε και νομικές συμβουλές. Προκειμένου να πάρετε τις σωστές αποφάσεις για το άτομο που έχει υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο, να λάβετε κατευθυντήριες γραμμές και πληρεξούσιο.


Πρόγνωση

Η πρόγνωση εξαρτάται από τον τύπο του εγκεφαλικού επεισοδίου, το μέγεθος της ζημίας που έχει υποστεί ο ιστός του εγκεφάλου, ποιες σωματικές λειτουργίες έχουν επηρεαστεί και την ταχύτητα που του χορηγήθηκε φαρμακευτική αγωγή. Μπορεί να επιτευχθεί ολική αποκατάσταση, ωστόσο ενδέχεται να υπάρξουν μόνιμες απώλειες σωματικών λειτουργιών.

Πάνω από το 50% των ατόμων που έχουν υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο, έχουν την ικανότητα αυτοεξυπηρέτησης στο σπίτι τους.

Ακολουθώντας αντιθρομβολιτική θεραπεία, υπάρχει περίπτωση παντελής εξαφάνισης των συμπτωμάτων του εγκεφαλικού επεισοδίου. Δυστυχώς, πολλοί ασθενείς δε λαμβάνουν έγκαιρα θεραπευτική αγωγή ή τους απαγορεύεται να τα λάβουν λόγω περίπλοκων ιατρικών καταστάσεων.

Άτομα που έχουν υποστεί ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο (έμφρακτο) διατρέχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να επιζήσουν από αυτούς που έχουν υποστεί αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο (αιμορραγία στον εγκέφαλο).

Η πιθανότητα δεύτερου εγκεφαλικού επεισοδίου είναι υψηλή κατά τις πρώτες εβδομάδες ή μήνες.


Επιπλοκές

• Εισρόφηση τροφής
• Μείωση όρου ζωής
• Δυσκολία επικοινωνίας
• Μόνιμη απώλεια εγκεφαλικής λειτουργίας
• Μόνιμη απώλεια κίνησης ή αίσθησης σε ένα ή περισσότερη μέρη του σώματος
• Προβλήματα λόγω πλήρης αδυναμίας κίνησης, συμπεριλαμβανομένου των αρθρώσεων κι άλγη πιέσεως.
• Κατάγματα
• Ατελής θρέψη
• Σπαστικότης μυών
• Μειωμένη ικανότητα του ατόμου να φροντίσει τον εαυτό του.
• Μείωση κοινωνικών συναναστροφών.
• Παρενέργειες φαρμακευτικών σκευασμάτων

Επικοινωνία με τον οικογενειακό σας ιατρό

Το εγκεφαλικό επεισόδιο αποτελεί επείγον περιστατικό κι απαιτεί άμεση ιατρική θεραπεία. Καλέστε το 166 αν εσείς ή κάποιος άλλος εμφανίσει συμπτώματα εγκεφαλικού επεισοδίου.




Πρόληψη


Για την πρόληψη του εγκεφαλικού επεισοδίου:

• Αποφύγετε λιπαρές τροφές. Ακολουθήστε υγιεινή διατροφή, χαμηλή σε λιπαρά.
• Περιορίστε την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών σε 1-2 ημερησίως.
• Τακτική σωματική άσκηση: 30 λεπτά την ημέρα αν δεν είστε υπέρβαρος, 60-90 λεπτά αν είστε υπέρβαρος
• Ελέγξτε την αρτηριακή σας πίεση κάθε 1-2 χρόνια, ιδίως σε περιπτώσεις θετικού οικογενειακού ιστορικού.
• Ελέγξτε τη χοληστερίνη σας. Αν είστε άτομα υψηλού κινδύνου για οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο, θα πρέπει η LDL «κακή» χοληστερόλη να είναι κατώτερη από 100 mg/dL. Ενδέχεται ο ιατρός σας να σας συστήσει να τη μειώσετε στα 70 mg/dl.
• Ακολουθήστε τις οδηγίες του ιατρού σας αν πάσχετε από διαβήτη, υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλή χοληστερόλη και καρδιακές νόσους.
• Διακοπή καπνίσματος.

Συνίσταται η χορήγηση ασπιρίνης (81mg ημερησίως ή 100mg every other day) σε γυναίκες κάτω των 65 ετών προς αποφυγή του εγκεφαλικού επεισοδίου, μονάχα αν τα οφέλη υπερτερούν τους κινδύνους. Για γυναίκες άνω των 65 ετών, συνίσταται μόνον αν η αρτηριακή τους πίεση είναι ελεγχόμενη και τα οφέλη υπερτερούν κατά πολύ τον κίνδυνο γαστρεντερικής αιμορραγίας, καθώς και αιμορραγίας εγκεφάλου. Συμβουλευτείτε τον ιατρό σας, αν θα πρέπει να σας χορηγηθεί και αν είναι κατάλληλο για εσάς.


Ο ιατρός σας μπορεί επίσης να σας συστήσει ασπιρίνη ή άλλα αντιπηκτικά φάρμακα, στην περίπτωση που είχατε παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο , αν υπέστη στο παρελθόν ή στο παρόν εγκεφαλικό επεισόδιο:

• Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια
• Αρρυθμίες (κολπική μαρμαρυγή)
• Βαλβίδα καρδιάς
• Άλλους παράγοντες κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο

Η καρωτιδική ενδαρτηρεκτομή είναι μία νέα χειρουργική επέμβαση, η οποία προσδοκάται να βοηθήσει στην πρόληψη εγκεφαλικών επεισοδίων από έμφρακτο.

Ορισμός

Αν ένα οστό δεχθεί μεγαλύτερη πίεση από όση μπορεί να αντέξει, θα ραγίσει ή θα σπάσει. Το σπάσιμο οποιουδήποτε μεγέθους ονομάζεται κάταγμα. Αν το σπασμένο οστό τρυπήσει το δέρμα και προεξέχει, ονομάζεται ανοιχτό (σύνθετο) κάταγμα.
Το κάταγμα πίεσης (ράγισμα) είναι μια τριχοειδής σχισμή του οστού που αναπτύσσεται εξαιτίας επαναλαμβανόμενης και παρατεταμένης άσκησης βάρους στο σημείο αυτό.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Οστό – σπασμένο, Κάταγμα, Κάταγμα πίεσης (ράγισμα)


Τι πρέπει να προσέξετε

Είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς ένα εξαρθρωμένο από ένα σπασμένο οστό. Ωστόσο και τα δύο είναι επείγοντα ιατρικά περιστατικά, και τα βήματα για τις πρώτες βοήθειες είναι τα ίδια.


Αιτίες

Οι ακόλουθες είναι συχνές αιτίες καταγμάτων:

• Πτώση από μεγάλο ύψος
• Αυτοκινητιστικά ατυχήματα
• Άμεσα χτυπήματα
• Κακοποίηση παιδιών
• Επαναλαμβανόμενη πίεση, όπως αυτή που προκαλείται από το τρέξιμο, μπορεί να προκαλέσει ράγισμα στο πόδι, τον αστράγαλο, την κνήμη ή το ισχίο.

Συμπτώματα

• Ένα εμφανώς μετατοπισμένο ή παραμορφωμένο μέλος ή άρθρωση
• Πρήξιμο και εκχύμωση ή αιμορραγία
• Οξύς πόνος
• Μούδιασμα και κνησμός
• Σχισμένο δέρμα και προεξέχον οστό
• Περιορισμένη κινητικότητα ή αδυναμία κίνησης του τραυματισμένου μέλους

Πρώτες βοήθειες

1. Ελέγξτε αν ο τραυματίας αναπνέει κανονικά. Αν είναι απαραίτητο, καλέστε το 166 και αρχίστε ασκήσεις ανάνηψης ή περιορισμού της αιμορραγίας.
2. Κρατήστε τον τραυματία ακίνητο και ήρεμο.
3. Εξετάστε τον τραυματία προσεκτικά για ενδεχόμενα πρόσθετα τραύματα.
4. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αν φθάσει γρήγορα η ιατρική βοήθεια, αφήστε το ιατρικό προσωπικό να αναλάβει τη φροντίδα του τραυματία.
5. Αν το οστό προεξέχει από το δέρμα, θα πρέπει να αντιμετωπισθεί άμεσα για να προληφθεί τυχόν μόλυνση. Μην αναπνέετε πάνω από την πληγή και μην δοκιμάσετε να την ψηλαφίσετε. Αν είναι δυνατόν, ξεπλύνετε ελαφρά το τραύμα για να αφαιρέσετε τυχόν βρώμα (χώμα κλπ.), αλλά μην τρίψετε δυνατά ή ρίξετε πολύ υγρό πάνω του. Καλύψτε το με αποστειρωμένους επιδέσμους.
6. Αν χρειάζεται, ακινητοποιήστε το σπασμένο οστό με νάρθηκα ή αναρτήρα. Πρόχειροι νάρθηκες γίνονται με μια εφημερίδα τυλιγμένη ρολό ή ένα κομμάτι ξύλο. Ακινητοποιήστε την περιοχή πάνω και κάτω από το τραυματισμένο οστό.
7. Εφαρμόστε παγοκύστες για τη μείωση του πόνου και του πρηξίματος.
8. Λάβετε μέτρα για να προλάβετε τυχόν σοκ. Ξαπλώστε κάτω τον τραυματία, ανασηκώστε του τα πόδια ώστε να είναι περίπου 30 εκ. ψηλότερα από το κεφάλι και καλύψτε τον με ένα παλτό ή μια κουβέρτα. Ωστόσο, ΜΗΝ μετακινήσετε τον τραυματία αν υποψιάζεστε τραύμα στο κεφάλι, τον αυχένα ή την πλάτη.

ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ

Ελέγξτε την κυκλοφορία του αίματος του τραυματία. Πιέστε σταθερά το δέρμα κάτω από το σημείο του κατάγματος. (Για παράδειγμα, αν το κάταγμα είναι στο πάνω μέρος του ποδιού, πιέστε το κάτω μέρος). Στην αρχή θα πρέπει να είναι άσπρο και σε δύο δευτερόλεπτα περίπου να γίνει ρόδινο. Αλλα σημάδια ανεπαρκούς κυκλοφορίας είναι το ωχρό ή κυανό δέρμα, το μούδιασμα ή ο κνησμός και η έλλειψη παλμού. Αν η κυκλοφορία είναι ανεπαρκής και το εκπαιδευμένο ιατρικό προσωπικό ΔΕΝ έρθει γρήγορα, προσπαθήστε να ευθυγραμμίσετε το τραυματισμένο μέλος σε θέση ανάπαυσης. Αυτό θα μειώσει το πρήξιμο, τον πόνο και τη βλάβη στους ιστούς από την έλλειψη αιμάτωσης.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑΣ

1. Τυλίξτε το τραύμα με ένα στεγνό καθαρό ύφασμα.
2. Αν η αιμορραγία συνεχίζεται, πιέστε δυνατά πάνω στο τραύμα. ΜΗΝ χρησιμοποιήσετε αιμοστατικό περίδεσμο (τουρνικέ) στα άκρα για να σταματήσετε την αιμορραγία εκτός κι αν απειλείται η ζωή του τραυματία από αυτήν.

Τι να ΜΗΝ κάνετε

• ΜΗΝ μετακινείτε τον τραυματία πριν σταθεροποιήσετε το σπασμένο οστό
• ΜΗΝ μετακινείτε άτομο με τραυματισμένο ισχίο, λεκάνη ή μηρό εκτός κι αν απολύτως απαραίτητο. Αν πρέπει να μετακινήσετε τον τραυματία σε ασφαλές σημείο, τραβήξτε τον από τα ρούχα (όπως οι ώμοι του πουκαμίσου, η ζώνη, ή τα μπατζάκια του παντελονιού).
• ΜΗΝ μετακινείτε άτομο που έχει πιθανόν τραυματιστεί στη σπονδυλική στήλη.
• ΜΗΝ δοκιμάζετε να επαναφέρετε ένα οστό στη σωστή θέση ή να του αλλάξετε θέση εκτός κι αν φαίνεται ότι εμποδίζεται η κυκλοφορία του αίματος.
• ΜΗΝ δοκιμάζετε να αποκαταστήσετε τη σπονδυλική στήλη στη σωστή θέση σε περίπτωση που δείχνει να έχει τραυματιστεί.
• ΜΗΝ δοκιμάζετε την κινητικότητα ενός οστού.

Καλέστε αμέσως ιατρική βοήθεια αν

Καλέστε ασθενοφόρο αν:

• Υπάρχει υποψία για κάταγμα στο κεφάλι, τον αυχένα ή την πλάτη.
• Υπάρχει υποψία για κάταγμα στο ισχίο, την λεκάνη ή τον μηρό.
• Δεν μπορείτε να ακινητοποιήσετε εντελώς το τραύμα επιτόπου μόνοι σας.
• Υπάρχει εκτεταμένη αιμορραγία.
• Μια περιοχή κάτω από την τραυματισμένη άρθρωση είναι ωχρή, κρύα, άκαμπτη ή κυανή.
• Υπάρχει οστό που προεξέχει από το δέρμα.

Ακόμα κι αν τα κατάγματα σε άλλα οστά μπορεί να μην αποτελούν επείγοντα ιατρικά περιστατικά, χρειάζονται και αυτά ιατρική φροντίδα. Καλέστε τον γιατρό σας και φροντίστε να σας δει.
Αν ένα παιδί δεν αντέχει πίεση ή βάρος σε ένα πόδι ή χέρι μετά από ατύχημα, ή αδυνατεί να το κινήσει, ή βλέπετε καθαρά ότι υπάρχει παραμόρφωση, πρέπει να υποψιαστείτε κάταγμα και να ζητήσετε ιατρική βοήθεια.


Πρόληψη

• Φοράτε προστατευτικά ενδύματα όταν κάνετε σκι, ποδηλασία, παγοδρομία ή συμμετέχετε σε σπορ που συνεπάγονται επαφή με άλλους. Τέτοια είναι τα κράνη, τα προστατευτικά των αγκώνων, των γονάτων και των κνημών.
• Δημιουργήστε ένα σπίτι ασφαλές για παιδιά. Φράξτε τις σκάλες και κρατάτε τα παράθυρα κλειστά.
• Διδάξτε τα παιδιά πώς να φροντίζουν μόνα για την ατομική τους ασφάλεια.
• Επιβλέπετε προσεκτικά τα παιδιά. Δεν υπάρχει υποκατάστατο της επίβλεψης, όσο ασφαλές κι αν είναι το περιβάλλον ή η περίσταση.
• Προλάβετε τις πτώσεις με τον μην στέκεστε όρθιοι πάνω σε καρέκλες, πάγκους ή άλλα ασταθή αντικείμενα. Απομακρύνετε χαλιά και καλώδια από το πάτωμα. Χρησιμοποιείτε χειρολαβές στις σκάλες και αντιολισθητικά χαλάκια στο μπάνιο. Αυτά τα μέτρα είναι ιδιαίτερα αναγκαία για τους ηλικιωμένους.

Ορισμός

Η ινομυαλγία είναι μία σύνηθες κατάσταση η οποία χαρακτηρίζεται από μακροχρόνιους πόνους σε ολόκληρο το σώμα, ευαισθησία στις αρθρώσεις, στους μύες, στους τένοντες και στους λοιπούς μαλακούς ιστούς. Η νόσος αυτή έχει επίσης συνδεθεί με αίσθημα κόπωσης, πρωινή δυσκαμψία, διαταραχές ύπνου, κεφαλαλγία, μούδιασμα χεριών και ποδιών, κατάθλιψη και άγχος.

Η ινομυαλγία μπορεί να εμφανιστεί ως μεμονωμένη πάθηση ή σε συνδυασμό με άλλες μυοσκελετικές παθήσεις, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα και ο ερυθηματώδης λύκος.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Ινο-μυοσύτιδα, συνδετικίτιδα.


Αίτια, συχνότητα και παράγοντες κινδύνου

Τα ακριβή αίτια που προκαλούν την ινομυαλγία παραμένουν άγνωστα. Φυσικά και ψυχικά τραύματα ενδέχεται να έχουν κάποια συνδρομή στην ανάπτυξη της πάθησης, ενώ υπάρχουν στοιχεία που υποδηλώνουν ότι οι ασθενείς που πάσχουν από την εν λόγο ασθένεια, εμφανίζουν μη φυσιολογική αντίδραση στον πόνο.

Οι διαταραχές ύπνου, μια κατάσταση που εμφανίζεται συχνά σε πάσχοντες από ινομυαλγία, έχει προταθεί ως μια πιθανή αιτία πρόκλησής της. Μια άλλη θεωρία συσχετίζει τα αίτια της ασθένειας με αλλαγές στο μεταβολισμό των σκελετικών μυών, που πιθανότατα προκαλείται από μειωμένη ροή του αίματος, που θα μπορούσε να προκαλέσει χρόνια κόπωση και αδυναμία.

Άλλες θεωρίες υποστηρίζουν ότι η πάθηση ενεργοποιείται από μολυσματικό μικρόβιο, όπως ένας ιός. Μέχρι σήμερα ωστόσο, δεν έχει ενοχοποιηθεί κάποιο μικρόβιο.

Τέλος, πιλοτικές μελέτες έχουν δείξει ότι η ασθένεια μπορεί να επηρεάζεται από κληρονομικούς παράγοντες, αν και τα στοιχεία είναι ακόμα πολύ πρώιμα για ασφαλή συμπεράσματα.

Η ινομυαλγία μπορεί να προσβάλει άντρες και γυναίκες όλων των ηλικιών, αλλά είναι πιο σύνηθες σε γυναίκες ηλικίας από 20 έως 50 ετών.



Συμπτώματα

Το χαρακτηριστικό κλινικό σύμπτωμα της ασθένειας είναι οι μακροχρόνιοι πόνοι σε όλο το σώμα, με ευδιάκριτα ευαίσθητα σημεία. Τα σημεία ευαισθησίας διαφέρουν από τα χαρακτηριστικά κλινικά σημεία που παρατηρούνται σε άλλα σύνδρομα πόνου. Σε αντίθεση με τα σημεία ευαισθησίας, τα κλινικά σημεία, μπορούν να εμφανιστούν μεμονωμένα και αντιπροσωπεύουν πηγή αντανακλαστικού πόνου, ακόμα και όταν δεν ασκείται πίεση άμεσα σε αυτά.

Ο πόνος που προκαλεί η ινομυαλγία συχνά μιμείται τον πόνο που αναπτύσσεται σε διάφορες μορφές αρθρίτιδας, χωρίς όμως να συνοδεύεται από χαρακτηριστικό πρήξιμο, την καταστροφή και την παραμόρφωση των αρθρώσεων που παρατηρείται σε άλλες ασθένειες, όπως στη ρευματοειδή αρθρίτιδα.

Ο πόνος στους μαλακούς ιστούς που προκαλεί η πάθηση, περιγράφεται ως βύθιος πόνος, αντανακλαστικός, βασανιστικός, βλητικός ή με αίσθημα καύσου και κυμαίνεται από ήπιος έως δριμύς. Οι ασθενείς αρκετά συχνά παρουσιάζουν δυσκαμψία και σωματικούς πόνους κατά την αφύπνιση.

Σε μερικούς ασθενείς, ο πόνος υποχωρεί κατά την διάρκεια της ημέρας κι επιδεινώνεται ξανά το απόγευμα, ενώ σε άλλους ο πόνος είναι συνεχής και διαρκεί όλο το εικοσιτετράωρο. Ο πόνος μπορεί να σημειώσει επιδείνωση κατά την εκτέλεση κάποιων δραστηριοτήτων, από τον κρύο και υγρό καιρό, καθώς κι από το άγχος και το στρες.

Παθογνωμικά Συμπτώματα:

• Σωματικά άλγη
• Χρόνιο άλγος μιμικού μυός (μυς του προσώπου)
• Αίσθημα κόπωσης
• Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
• Μνημονικές και γνωστικές δυσκολίες
• Πολλαπλές ευαίσθητες περιοχές (σε μύες και αρθρώσεις) στην αυχενική χώρα, στους ώμους, στο στέρνο, στην οσφυϊκή χώρα, τους γοφούς, την κνημιαία ακρολοφία, τους αγκώνες και τα γόνατα
• Μούδιασμα και μυρμηκίαση
• Αίσθημα παλμών
• Μειωμένη αντοχή στη σωματική άσκηση
• Διαταραχές ύπνου
• Ένταση ή ημικρανίες

Σημεία και παρα-κλινικές εξετάσεις

Η διάγνωση της ινομυαλγίας απαιτεί την ύπαρξη ιστορικού τριών μηνών εκτενούς πόνου, καθώς και πόνο ή ευαισθησία σε τουλάχιστον 11 από τα 18 πιθανά ευαίσθητα σημεία του σώματος. Σε αυτά τα σημεία περιλαμβάνονται ινώδης ιστοί ή μύες:

• των άνω άκρων (και συγκεκριμένα στους αγκώνες)
• των γλουτών
• του θώρακος
• των γονάτων
• της οσφυϊκής χώρας
• του τραχήλου
• του θωρακικού κλωβού (πλευρές)
• των ώμων
• των μηρών

Σε μερικές περιπτώσεις ενδείκνυται να διεξαχθούν εργαστηριακές κι ακτινολογικές εξετάσεις που θα βοηθήσουν στην διάγνωση, με τον αποκλεισμό άλλων παθήσεων με παρόμοια συμπτώματα. Οι ακόλουθες παθήσεις έχουν συσχετιστεί με την ινομυαλγία ή παρουσιάζουν παρόμοια συμπτώματα:

• Καρκίνος
• Εκφυλιστική νόσος του αυχένα και της οσφυϊκής χώρας
• Σύνδρομο χρόνιας κόπωσης
• Κατάθλιψη
• Λοίμωξη HIV
• Υποθυρεοειδισμός
• Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
• Νόσος του Lyme
• Ρευματοειδής αρθρίτιδα
• Διαταραχές ύπνου

Θεραπεία

Σε ήπιες περιπτώσεις, τα συμπτώματα μπορεί να εξαφανιστούν καθώς μειώνεται το στρες ή αλλάζει ο τρόπος ζωής του ασθενούς. Συνήθως ενδείκνυται μια θεραπεία που θα συνδυάζει την λήψη φαρμάκων με την επιμόρφωση του ασθενούς, την φυσιοθεραπεία και την παροχή συμβουλών. Πολλοί πάσχοντες από ινομυαλγία αναφέρουν ότι βρήκαν χρήσιμες τις ομάδες υποστήριξης.


Σε κάποιες περιπτώσεις, ορισμένες κατηγορίες αντικαταθλιπτικών σκευασμάτων συνταγογραφούνται για την αντιμετώπιση της ινομυαλγίας. Διάφορες μελέτες έδειξαν ότι όταν τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα λαμβάνονται σε μικρές δόσεις, μπορούν να μειώσουν την κατάθλιψη, να χαλαρώσουν τους κρανιοπροσωπικούς και τους σκελετικούς μύες, να βελτιώσουν την ποιότητα του ύπνου και να απελευθερώσουν παυσίπονες ενδορφίνες.Κάποια φάρμακα που επιστρατεύονται είναι τα αντιφλεγμονώδη παυσίπονα και λοιπά φάρμακα που δρουν στις νευροδιαβιβαστές πόνου, όπως το Gabapentin.

Μια σωστή και ισορροπημένη διατροφή και η αποφυγή της καφεΐνης μπορεί να βοηθήσουν ώστε να μειωθούν τα προβλήματα ύπνου και να ελαττωθεί η ένταση των συμπτωμάτων. Επίσης, αλλαγές στον τρόπο ζωής που βελτιώσουν την ποιότητα ύπνου, μπορούν επίσης να δράσουν θετικά στην ινομυαλγία.

Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, το ιχθυέλαιο, οι συνδυασμοί μαγνησίου/ μηλικού οξέος ή οι βιταμίνες, μπορεί να αποβούν να είναι αποτελεσματικές. Η μείωση του στρες και η βελτίωση των τρόπων αντιμετώπισης του άγχους μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην άμβλυνση οδυνηρών συμπτωμάτων.

Επίσης, ενδείκνυται η βελτίωση της φυσικής κατάστασης μέσω της σωματικής άσκησης, καθώς μελέτες έχουν δείξει ότι τα συμπτώματα της ινομυαλγίας μπορούν να ανακουφιστούν με την αεροβική άσκηση. Ο καλύτερος τρόπος για να αρχίσει κανείς ένα πρόγραμμα εξάσκησης είναι να ξεκινήσει με σύντομες συνεδρίες λίγων λεπτών ήπιας σωματικής άσκησης, όπως το περπάτημα και το κολύμπι. Η χρονική διάρκεια της κάθε συνεδρίας μπορεί να αυξάνεται σταδιακά, όσο είναι ανεκτό. Οι προσπάθειες που καταβάλει κανείς ώστε να διατηρήσει ένα πρόγραμμα εξάσκησης σε βάθος χρόνου, συχνά αποτυγχάνουν γιατί ξεκινά πολύ επιθετικά, με συνεδρίες μεγαλύτερες σε διάρκεια ή ένταση από το ενδεδειγμένο. Αν ξεκινήσετε με ένα ήπιο και χαλαρό πρόγραμμα άσκησης, έχετε μεγαλύτερες πιθανότητες, να το μετατρέψετε σε ένα αποτελεσματικό πρόγραμμα που θα τηρήσετε σε βάθος χρόνου.

Ξεκινώντας ήπια, βοηθάτε τους σφιχτούς και πονεμένους μύες να διαταθούν και να κινητοποιηθούν. Η υψηλής έντασης αεροβική άσκηση και η γυμναστική με βάρη, μπορεί να προκαλέσουν αυξανόμενη δυσφορία. Τα συμπτώματα μπορούν να ανακουφιστούν με ήπιες διατάσεις κι ελαφρύ μασάζ, με βελονοθεραπεία, με βελονισμό και τεχνικές χαλάρωσης.

Σοβαρές περιπτώσεις ινομυαλγίας, ίσως χρειαστούν παραπομπή σε κλινική πόνου.


Πρόγνωση

Η ινομυαλγία είναι ένα σύνηθες και χρόνιο πρόβλημα. Τα συμπτώματα μερικές φορές βελτιώνονται. Σε άλλες περιπτώσεις τα συμπτώματα μπορεί να επιδεινωθούν και να συνεχίσουν επί μήνες ή και χρόνια. Η λύση είναι να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια, η οποία θα αποτελεί μία πολυσύνθετη προσέγγιση στη διαχείριση και τη θεραπεία της ασθένειας. Μέχρι σήμερα, δεν αποδεικνύεται ότι η ινομυαλγία συμβάλει στην αύξηση της πιθανότητας θανάτου.


Επικοινωνία με τον οικογενειακό σας ιατρό

Καλέστε το ιατρό σας εάν εμφανίζετε συμπτώματα ινομυαλγίας.



Πρόληψη

Δεν υπάρχει κάποια αποδεδειγμένη μέθοδος πρόληψης εμφάνισης της ινομυαλγίας. Παρ’ όλα αυτά και με την πάροδο των χρόνων, τόσο η θεραπευτική αγωγή όσο και η διαχείριση της ασθένειας έχουν βελτιωθεί.

Ορισμός

Η σκλήρυνση κατά πλάκας (Σκ.Π) πρόκειται για αυτοάνοση πάθηση που προσβάλλει τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Απομυελωνιτική ασθένεια.

Αίτια, επιπτώσεις και παράγοντες κινδύνου

Η σκλήρυνση κατά πλάκας προσβάλλει περισσότερο το γυναικείο φύλο απ’ ότι το ανδρικό. Η διαταραχή πρωτοεμφανίζεται συνήθως μεταξύ των 20 – 40 ετών, αν και μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία.

Η Σκ.Π προκαλείται από βλάβη του ελύτρου / θήκη της μυελίνης, του προστατευτικού περιβλήματος των νευρικών κυττάρων. Όταν η θήκη αυτή υποστεί βλάβη, οι νευρικές ώσεις επιβραδύνονται ή σταματούν.

Η Σκ. Π πρόκειται για μια εξελισσόμενη πάθηση, εννοώντας ότι η νευρική βλάβη (νευροεκφυλισμός) επιδεινώνεται με τη πάροδο του χρόνου. Ο βαθμός επιδείνωσης διαφέρει από ασθενή σε ασθενή.

Η νευρική βλάβη οφείλεται σε φλεγμονή. Η φλεγμονή αναπτύσσεται όταν τα ίδια τα ανοσοκύτταρα επιτίθενται στο νευρικό σύστημα. Επανειλημμένα επεισόδια φλεγμονής, μπορούν να αναπτυχθούν σε οποιοδήποτε τμήμα του εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού.

Οι επιστήμονες αδυνατούν να δώσουν ακριβή απάντηση στο ερώτημα των παραγόντων που προκαλούν τη φλεγμονή. Οι περισσότερες απόψεις επισημαίνουν ότι μπορεί να ενοχοποιείται κάποιος ιός ή γενετική ανωμαλία ή και συνδυασμός των δύο.

Η Σκ.Π. εμφανίζεται συχνά στη βόρεια Ευρώπη, τις βόρειες πολιτείες των Η.Π.Α, τη νότια Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία. Γεωγραφικές μελέτες υποδεικνύουν ότι μπορεί να εμπλέκονται και περιβαλλοντικοί παράγοντες.

Άτομα με ιστορικό Σκ.Π. κι άτομα που κατοικούν σε περιοχές με υψηλότερο δείκτη εμφάνισης Σκ.Π, έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα προσβολής της ασθένειας.


Συμπτώματα

Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα την εστία εντόπισης της επίθεσης και τον βαθμό σοβαρότητάς της. Τα επεισόδια δύναται να διαρκέσουν από μέρες, εβδομάδες έως και μήνες. Τα επεισόδια αυτά σημειώνουν εναλλαγές με περιόδους ύφεσης .

Διάφοροι παράγοντες όπως πυρετός, ζεστά λουτρά, έκθεση στον ήλιο κι άγχος, ενδέχεται να προξενήσουν ή να επιδεινώσουν τις επιθέσεις.

Η υποτροπή είναι σύνηθες. Ωστόσο, η πάθηση μπορεί να επιδεινωθεί και δίχως περιόδους απουσίας συμπτωμάτων.

Καθ΄ ότι τα νεύρα μπορούν να υποστούν βλάβη σε οποιοδήποτε σημείο του εγκεφάλου ή νωτιαίου μυελού, οι πάσχοντες από Σκ.Π. μπορεί να εμφανίζουν συμπτώματα σε οποιοδήποτε σημείου του σώματος.

Μυϊκά συμπτώματα:

• Απώλεια ισορροπίας
• Μυϊκοί σπασμοί
• Αιμωδία ή περιοχικές διαταραχές της αισθητικότητας
• Κινητικά προβλήματα στα άνω και κάτω άκρα
• Προβλήματα βάδισης
• Προβλήματα συντονισμού και μικρών βημάτων
• Τρέμουλο / Τρόμο στο ένα ή και τα δύο χέρια ή πόδια
• Αδυναμία ενός ή και των δύο άνω ή κάτω άκρων .

Εντερικά και κυστικά συμπτώματα:

• Δυσκοιλιότητα κι ακράτεια κοπράνων
• Δυσκολίες έναρξης ούρησης
• Συχνή επιθυμία ούρησης
• Έντονη επιθυμία ούρησης
• Ακράτεια ούρων

Οφθαλμικά συμπτώματα:

• Διπλωπία
• Οφθαλμική ενόχληση
• Μη ελεγχόμενο/ ακούσιο βλεφαρόσπασμα
• Απώλεια όρασης (συνήθως επισυμβαίνει ομόπλευρα)

Αιμωδία, μυρμηκίαση ή άλγος

• Άλγος προσώπου
• Επίπονοι μυϊκοί σπασμοί
• Μυρμηκίαση ή αίσθημα καύσου στα χέρια και στα πόδια

Άλλα εγκεφαλικά και νευρικά συμπτώματα:

• Μειωμένη συγκέντρωση, πτωχή κρίση κι απώλεια μνήμης
• Δυσκολία εκλογίκευσης και ικανότητας επίλυσης προβλημάτων
• Κατάθλιψη ή αίσθημα στενοχώριας
• Ζάλη και προβλήματα ισορροπίας
• Απώλεια ακοής

Σεξουαλικά συμπτώματα:

• Προβλήματα στύσης
• Προβλήματα κολπικής εφύγρανσης

Συμπτώματα ομιλίας και κατάποσης:

• Σύγχυση / σύντμηση συλλαβών ή δυσκολία κατανόησης του λόγου
• Προβλήματα μάσησης και κατάποσης

Η κόπωση συνιστά ένα αρκετά ενοχλητικό σύμπτωμα, καθώς εξελίσσεται η νόσος. Παρουσιάζει επιδείνωση κατά τις απογευματινές ώρες.


Σημεία κι εξετάσεις

Τα συμπτώματα της πολλαπλής σκλήρυνσης, μπορεί να μιμούνται συμπτώματα άλλων διαταραχών του νευρικού συστήματος. Η διάγνωση της πάθησης βασίζεται στη διαφοροδιάγνωση.

Άτομα που πάσχουν από μια μορφή της Σκ.Π. που έχει ονομαστεί δευτεροπαθής εξελισσόμενη σκλήρυνση κατά πλάκας (υποτροπιάζουσα – υφέσιμη), ενδέχεται να έχουν ιστορικό τουλάχιστον δύο επιθέσεων, οι οποίες διαχωρίζονται μεταξύ τους από περιόδους ύφεσης ή απουσίας συμπτωμάτων.

Ο θεράπων ιατρός μπορεί να υποπτευθεί Σκ.Π. αν υπάρχει μειωμένη λειτουργία σε δύο διαφορετικά τμήματα του κεντρικού νευρικού συστήματος (όπως μη φυσιολογικά αντανακλαστικά) σε διαφορετικές χρονικές περιόδους.

Μια νευρολογική εξέταση μπορεί να αναδείξει μειωμένη νευρική λειτουργία σε μια περιοχή του σώματος ή σε πολλές (εξάπλωση μειωμένης νευρικής λειτουργίας).
Η εξέταση περιλαμβάνει:

• Μη φυσιολογικά νευρικά αντανακλαστικά
• Μειωμένη ικανότητα κίνησης τμήματος του σώματος
• Μειωμένη ή μη φυσιολογική αισθητικότητα
• Άλλες απώλειες του κεντρικού νευρικού συστήματος

Μια οφθαλμική εξέταση μπορεί να αναδείξει:

• Μη φυσιολογική ανταπόκριση της κόρης του οφθαλμού
• Αλλαγές στα οπτικά πεδία ή στις οφθαλμικές κινήσεις
• Μειωμένη οξύτητα οράσεως
• Προβλήματα στα εσωτερικά τμήματα του οφθαλμού
• Ταχείες οφθαλμικές κινήσεις προκληθείσες από κίνηση του οφθαλμού

Οι διαγνωστικές εξετάσεις της πολλαπλής σκλήρυνσης περιλαμβάνουν:

• Οσφυϊκή παρακέντηση (νωτιαία / σπονδυλική προσπέλαση – ήπια και στιγμιαία-) για εξετάσεις εγκεφαλονωτιαίου υγρού, συμπεριλαμβανομένου ολιγικλωνικές ζώνες στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ – CSF)
• Μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου και της σπονδυλικής στήλης, οι οποίες είναι σημαντικές για τη διάγνωση και τη παρακολούθηση της Σκ.Π
• Μελέτη νευρικής λειτουργίας (προκλητά οπτικά δυναμικά)

Θεραπεία

Έως και σήμερα δεν υπάρχει γνωστή θεραπεία / ίαση με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα για την εν λόγο πάθηση. Ωστόσο, υπάρχουν θεραπευτικές αγωγές που επιβραδύνουν τα συμπτώματα / εξέλιξη της νόσου. Στόχος της θεραπείας είναι ο έλεγχος των συμπτωμάτων, καθώς και να διατηρήσει ο ασθενής μια φυσιολογική ποιότητα ζωής.

Τα φαρμακευτικά σκευάσματα που χρησιμοποιούνται για να επιβραδύνουν την εξέλιξη της πάθησης και λαμβάνονται μακροχρόνια, περιλαμβάνουν:

• Ιντερφερόνες, οξικό άλας γλατιραμέρης, μιτοξαντρόνη και ναταλιζουμάβη, τα οποία είναι εγκεκριμένα για τη θεραπεία της Σκ.Π
• Μεθοτρεξάτη, αζαθιοπρίνη, ανοσογλοβουλίνη ενδοφλεβίως (IVIg) και κυκλοφωσφαμίδη (Cytoxan), μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση που τα ανωτέρω φαρμακευτικά σκευάσματα δε λειτουργούν επαρκώς

Τα στεροειδή μπορούν κι αυτά να χρησιμοποιηθούν για τη μείωση της σοβαρότητας των επιθέσεων.

Τα φαρμακευτικά σκευάσματα που χορηγούνται για τον έλεγχο των συμπτωμάτων περιλαμβάνουν:

• Φάρμακα για την αντιμετώπιση των μυϊκών σπασμών, όπως Lioresal, τιζανιδίνη ή βενζοδιαζεπίνη
• Χολινεργικά φάρμακα για μείωση των προβλημάτων ούρησης
• Αντικαταθλιπτικά για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων συμπεριφοράς και διάθεσης
• Αμανταδίνη για την αντιμετώπιση της κούρασης

Τα παρακάτω ενδέχεται να βοηθήσουν τους πάσχοντες από Σκ.Π:

• Φυσικοθεραπεία, λογοθεραπεία, εργασιοθεραπεία κι ομάδες υποστήριξης
• Υποβοηθητικά εξαρτήματα, όπως πατερίτσες, ανυψωτήρες κλίνης, καθίσματα εντός το λουτρού, βοηθήματα βάδισης και μπάρες τοίχου
• Ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα σωματικής άσκησης, εκτελούμενο στα αρχικά στάδια της νόσου
• Υιοθέτηση υγιεινού τρόπου ζωής κι επαρκής ξεκούραση κι ανάπαυση
• Αποφυγή κόπωσης, άγχους, έκθεσης σε υπερβολική θερμοκρασία και προσβολής από παθολογικές καταστάσεις (π.χ. συνάχι)

Συχνά απαιτούνται μετατροπές στην οικία προς εξασφάλιση της ασφάλειας κι ευκολίας κίνησης εντός αυτής.



Πρόγνωση

Η πρόγνωση της πάθησης ποικίλλει και είναι αρκετά δυσχερής να προβλεφθεί. Αν και πρόκειται για χρόνια νόσο και μη ιάσιμη, το προσδόκιμο ζωής μπορεί να είναι ανάλογη του φυσιολογικού ή σχεδόν του φυσιολογικού. Οι περισσότεροι ασθενείς με Σκ.Π. συνεχίζουν να περπατούν και να λειτουργούν στην εργασία τους, με ελάχιστη ανικανότητα, για περισσότερο από 20 έτη.

Οι ασθενείς με τα παρακάτω χαρακτηριστικά, διαθέτουν την καλύτερη πρόγνωση:

• Γυναικείο φύλο
• Άτομα που είχαν ηλικία μικρότερη των 30 ετών όταν προσβληθήκαν από τη νόσο
• Άτομα που δεν έχουν συχνές επιθέσεις
• Άτομα που η πάθηση έχει διαδρομή εξάρσεων και υφέσεων
• Άτομα των οποίων η πάθησή τους είναι περιορισμένη, όπως αποδεικνύεται από απεικονιστικές εξετάσεις

Ο βαθμός ανικανότητας κι ενόχλησης εξαρτάται από:

• Τη συχνότητα των επιθέσεων
• Τη σοβαρότητα των επιθέσεων
• Το τμήμα του κεντρικού νευρικού συστήματος που προσβάλλεται σε κάθε επίθεση

Οι περισσότεροι ασθενείς επανακτούν φυσιολογική ή σχεδόν φυσιολογική δραστηριότητα, στο διάστημα μεταξύ των επιθέσεων. Σιγά – σιγά, η απώλεια των λειτουργιών γίνεται μεγαλύτερη και σημειώνεται μικρότερη βελτίωση στα μεσοδιαστήματα των επιθέσεων. Με τη πάροδο του χρόνου, πολλοί ασθενείς χρήζουν τη βοήθεια αναπηρικού αμαξιδίου για να κινηθούν και παρουσιάζουν όλο και μεγαλύτερη δυσκολία στη μεταφορά τους εκτός αυτού.

Τα άτομα που διαθέτουν σύστημα υποστήριξης, συχνά, είναι ικανά να παραμείνουν εντός της οικίας τους αυτόνομοι.


Επιπλοκές

• Κατάθλιψη
• Δυσκολία κατάποσης
• Δυσκολία σκέψης
• Όλο και περισσότερη απώλεια ικανότητας αυτοφροντίδας
• Οστεοπόρωση
• Ανάγκη εισαγωγής καθετήρα
• Έλκη πίεσης
• Παρενέργειες φαρμακευτικών σκευασμάτων που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της πάθησης
• Λοιμώξεις ουροδόχου οδού

Επικοινωνία με τον ιατρό σας

Καλέστε τον ιατρό σας αν:

• Εμφανίσετε οποιοδήποτε σύμπτωμα Σκ Π.
• Τα συμπτώματα επιδεινωθούν παρά τη θεραπευτική αγωγή
• Η κατάστασή σας επιδεινωθεί στο βαθμό που η αυτοφροντίδα στην οικίας σας δεν είναι πια εφικτή

Ορισμός

Η αυχενική σπονδύλωση πρόκειται για μια διαταραχή κατά την οποία σημειώνεται παθολογική φθορά του χόνδρου και των οστών του αυχένα (των αυχενικών σπονδύλων).


Βλ επίσης:

• Δισκολήλη

Εναλλακτικοί ορισμοί

Αυχενική οστεοαρθρίτιδα, Αρθρίτιδα – αυχενική, αυχενική αρθρίτιδα.

Αίτια, επιπτώσεις και παράγοντες κινδύνου

Η αυχενική σπονδύλωση οφείλεται στη χρόνια φθορά (εκφύλιση) της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, συμπεριλαμβανομένου των μεσοσπονδυλίων δίσκων των αυχενικών σπονδύλων (αυχενικοί δίσκοι) και των αρθρώσεων μεταξύ των οστών της αυχενικής στήλης. Ίσως να υπάρχουν και παθολογικά μορφώματα ή οστικές προεξοχές της σπονδυλικής στήλης (των σπονδύλων).

Οι αλλοιώσεις αυτές, με τη πάροδο του χρόνου, μπορούν να ασκήσουν πίεση σε μία ή περισσότερες νευρικές ρίζες. Σε προχωρημένες περιπτώσεις, η βλάβη αφορά και τη σπονδυλική στήλη. Κάτι τέτοιο επηρεάζει όχι μόνον τα άνω άκρα, αλλά και τα κάτω.

Ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου, αποτελεί η πάροδο του χρόνου. Στην ηλικία των 60 ετών, η πλειοψηφία των ανδρών και των γυναικών, εμφανίζουν σημεία αυχενικής σπονδύλωσης, όπως αυτή φαίνεται σε ακτινογραφία. Άλλοι παράγοντες που καθιστούν ένα άτομο ευάλωτο στην ανάπτυξη σπονδύλωσης, είναι:

• Ιστορικό αυχενικού τραυματισμού (συχνά προ μερικά έτη)
• Βαριά αρθρίτιδα
• Ιστορικό χειρουργικής επέμβασης στη σπονδυλική στήλη

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα συνήθως εξελίσσονται σταδιακά με το πέρασμα του χρόνου, αν και δεν αποκλείεται να εμφανιστούν αιφνίδια.

Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι:

• Αυχεναλγία (με πιθανή αντανάκλαση στα άνω άκρα ή στους ώμους)
• Αυχενική δυσκαμψία, η οποία επιδεινώνεται με τη πάροδο του χρόνου
• Απώλεια αίσθησης ή παθολογική αίσθηση των ώμων, των άνω άκρων ή (σπάνια) των κάτω άκρων
• Κεφαλαλγίες, και συγκεκριμένα στο οπίσθιο τμήμα της κεφαλής

Μικρότερης συχνότητας συμπτώματα είναι:

• Απώλεια ισορροπίας
• Απώλεια ελέγχου της ουροδόχου κύστεως ή των κοπράνων (στην περίπτωση συμπίεσης της σπονδυλικής στήλης)

Σημεία κι εξετάσεις

Η φυσική εξέταση συχνά αναδεικνύει την περιορισμένη ικανότητα κλίσης της κεφαλής προ του ώμου, καθώς και περιστροφή αυτής.

Η αδυναμία ή η απώλεια αίσθησης μπορεί να αποτελέσει σημείο βλάβης συγκεκριμένης νευρικής ρίζας ή της σπονδυλικής στήλης. Τα αντανακλαστικά, τις περισσότερες φορές, εμφανίζονται μειωμένα.

Μπορούν να διεξαχθούν οι ακόλουθες εξετάσεις:

• Αξονική τομογραφία ή μαγνητική τομογραφία της σπονδυλικής στήλης
• Ακτινογραφία αυχενικής μοίρας ή ολικής σπονδυλικής στήλης
• Ηλεκτρομυογράφημα
• Ακτινογραφία ή αξονική τομογραφία μετά τη χορήγηση σκιαγραφικού στη σπονδυλική στήλη (μυελογραφία)

Θεραπεία

Ακόμη κι αν η αυχεναλγία δεν υποχωρήσει στο σύνολό της ή κι αν επιδεινωθεί κατά διαστήματα, η επίγνωση αυτό-φροντίδας της ράχης, καθώς και η πρόληψη επαναλαμβανόμενων επεισοδίων ραχιαλγίας, μπορούν να συντελέσουν στην αποφυγή της χειρουργικής επέμβασης.

Στην πλειοψηφία τους, τα συμπτώματα της αυχενικής σπονδύλωσης σταθεροποιούνται ή βελτιώνονται με απλή, συντηρητική αγωγή, που περιλαμβάνει:

• Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη σκευάσματα (ΜΣΑΦ)
• Ναρκωτικά φάρμακα ή μυοχαλαρωτικά
• Φυσιοθεραπεία για την εκμάθηση ασκήσεων που πραγματοποιούνται κατ’ οίκον
• Ενέσιμα κορτικοστεροειδή σε συγκεκριμένα τμήματα της σπονδυλικής στήλης
• Ποικίλα άλλα φάρμακα προς αντιμετώπιση του χρόνου άλγος, συμπεριλαμβανομένου της φαινυτοϊνης, της καρβαμαζεπίνης ή τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών, όπως της αμτριπτυλίνης.

Αν πάρα ταύτα, το άλγος δεν ανταποκρίνεται στα άνωθεν μέτρα ή σημειωθεί απώλεια κινήσεως ή αισθήσεως, τίθεται η λύση της χειρουργικής επέμβασης. Η τελευταία έχει ως στόχο την αποσυμπίεση των νεύρων ή της σπονδυλικής στήλης.


Πρόγνωση

Οι περισσότεροι ασθενείς που πάσχουν από αυχενική σπονδύλωση, εμφανίζουν κάποια μακροχρόνια συμπτώματα , τα οποία ωστόσο ανταποκρίνονται σε μη- επεμβατική θεραπευτική αγωγή και δε χρήζουν χειρουργική αντιμετώπιση.


Επιπλοκές

• Χρόνια αυχεναλγία
• Ανικανότητα συγκράτησης των κοπράνων (ακράτεια κοπράνων) ή των ούρων (ακράτεια ούρων)
• Προοδευτική απώλεια μυϊκής λειτουργίας ή αίσθησης
• Μόνιμη ανικανότητα (περιοδικά)

Επικοινωνία με τον ιατρό σας

Δοκιμάστε αγωγές που εφαρμόζονται κατ’ οίκον, όπως τη χρήση αυχενικού κολάρου (το οποίο μπορείτε να προμηθευτείτε από το φαρμακείο) και παυσίπονα σκευάσματα που δεν απαιτούν ιατρική συνταγή.

Καλέστε τον ιατρό σας αν:

• Η κατάσταση επιδεινωθεί
• Υπάρξουν σημεία επιπλοκών
• Παρουσιάσετε νέα συμπτώματα (όπως απώλεια κινήσεως ή αισθήσεως σε κάποιο τμήμα του σώματος)

Πρόληψη

Πολλές περιπτώσεις δε δύναται να προληφθούν. Λαμβάνοντας ωστόσο προληπτικά μέτρα έναντι του αυχενικού τραυματισμού (όπως τη χρήση κατάλληλου εξοπλισμού και σωστών τεχνικών κατά την άθληση), μειώνεται τον κίνδυνο.