Ορισμός

Πνευμονική εμβολή είναι η απόφραξη κάποιας αρτηρίας στους πνεύμονες από λίπος, αέρα, θρόμβο αίματος, ή καρκινικά κύτταρα.


Εναλλακτικές ονομασίες

Φλεβική θρομβοεμβολή, θρόμβος αίματος στον πνεύμονα, έμβολο στους πνεύμονες, έμβολο από κυτταρικό υλικό κάποιου όγκου στους πνεύμονες.

Αίτια, επίπτωση, και παράγοντες κινδύνου.

Εμβολή στους πνεύμονες προκαλείται συχνότερα από το σχηματισμό θρόμβου αίματος σε κάποια φλέβα, ιδιαίτερα των κάτω άκρων ή της πυέλου (περιοχή του ισχίου). Η πλέον συχνή αιτία είναι ο σχηματισμός θρόμβου αίματος σε κάποια εν τω βάθει φλέβα των κάτω άκρων. Αυτός ο τύπος θρόμβωσης ονομάζεται εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση (ΕΒΦ).
Λιγότερο συχνά αίτια περιλαμβάνουν φυσαλίδες αέρα, σταγονίδια λίπους, αμνιακό υγρό, ή υλικό από παράσιτα και καρκινικά κύτταρα, τα οποία μπορούν όλα να οδηγήσουν στη δημιουργία πνευμονικού εμβόλου.

Παράγοντες κινδύνου για την πρόκληση πνευμονικής εμβολής περιλαμβάνουν:
- Εγκαύματα
- Καρκίνος
- Τοκετός
- Οικογενειακό ιστορικό θρομβώσεων αίματος
- Κατάγματα του ισχίου ή του μηριαίου οστού
- Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου
- Καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις
- Παρατεταμένη κατάκλιση ή παραμονή σε μια ορισμένη θέση, όπως σε μεγάλης διάρκειας ταξίδια με το αεροπλάνο ή το αυτοκίνητο
- Σοβαρός τραυματισμός
- Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια
- Χειρουργικές επεμβάσεις (ιδιαίτερα ορθοπαιδικές ή νευροχειρουργικές)
- Χρήση αντισυλληπτικών χαπιών ή θεραπεία με οιστρογόνα

Άτομα με συγκεκριμένες διαταραχές της θρόμβωσης του αίματος ενδέχεται να αντιμετωπίζουν, επίσης, υψηλότερο κίνδυνο.



Συμπτώματα

- Θωρακικός πόνος :

• Οπισθοστερνικά
• Ιδιαίτερα οξύς ή διαξιφιστικός. Μπορεί, επίσης, να χαρακτηρίζεται από ένα αίσθημα καύσου ή βάρους, να είναι νυγμώδης ή αμβλύς.
• Μπορεί να επιδεινώνεται με τη βαθιά αναπνοή, το βήχα, την πρόσληψη τροφής, το σκύψιμο ή την κάμψη του σώματος προς τα εμπρός (ο ασθενής ενδέχεται να σκύβει προς τα εμπρός ή να κρατά το στήθος του ως αντίδραση στον πόνο).

- Βήχας :

• ξεκινά αιφνίδια
• μπορεί να συνοδεύεται από αιμόπτυση

- Ταχύπνοια

- Ταχυκαρδία

- Δύσπνοια :

• μπορεί να εμφανισθεί σε ηρεμία ή στην προσπάθεια.
• αιφνίδια έναρξη

Άλλα συμπτώματα που μπορεί να εκδηλωθούν:

- Άγχος
- Ωχρότητα του δέρματος
- Ζάλη, ίλιγγος
- Πόνος στο ένα ή αμφότερα τα κάτω άκρα
- Λιποθυμία, συγκοπτικά επεισόδια
- Χαμηλή αρτηριακή πίεση
- Διάταση των επιπολής φλεβών παράπλευρα της θρόμβωσης, μπορεί να είναι επώδυνη
- Αναπέταση ρινικών πτερυγίων
- Πόνος στην πύελο
- Εφίδρωση
- Οίδημα στα κάτω άκρα
- εξασθενημένος σφυγμός ή που απουσιάζει
- Συρίττουσα αναπνοή

Εργαστηριακός έλεγχος

Οι ακόλουθες εργαστηριακές εξετάσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν για τον έλεγχο της λειτουργίας των πνευμόνων:
- Αέρια αρτηριακού αίματος
- Οξυμετρία παλμού


Οι ακόλουθες απεικονιστικές μέθοδοι μπορούν να συνδράμουν στον προσδιορισμό της εντόπισης του θρόμβου:

- Ακτινογραφία θώρακος
- Υπολογιστική αγγειογραφία θώρακος
- Σπινθηρογράφημα αερισμού/ αιμάτωσης των πνευμόνων
- Πνευμονική αγγειογραφία

Επιπλέον εξετάσεις που μπορεί να πραγματοποιηθούν περιλαμβάνουν:

- Υπολογιστική τομογραφία θώρακος (αξονική τομογραφια)
- Επίπεδα D-διμερών πλάσματος
- Έγχρωμο Doppler υπερηχογράφημα (εφαρμόζεται για την εκτίμηση της αιματικής ροής στα κάτω άκρα)
- ΗΚΓ (ηλεκτροκαρδιογράφημα)
- Υπερηχοκαρδιογράφημα
- Πληθυσμογραφία αντίστασης στα κάτω άκρα
- Φλεβογραφία των κάτω άκρων

Θεραπευτική αντιμετώπιση

Επείγουσα θεραπευτική αντιμετώπιση και νοσηλεία είναι συχνά αναγκαίες. Στόχος είναι η πρόληψη σχηματισμού νέων θρόμβων. Ενδέχεται να χρειασθεί χορήγηση οξυγόνου για τη διατήρησή του σε φυσιολογικά επίπεδα.
Σε σοβαρές περιπτώσεις, πνευμονική εμβολή απειλητική για τη ζωή, η θεραπευτική αντιμετώπιση ενδέχεται να περιλαμβάνει ειδική θρομβολυτική αγωγή και πρόληψη για την αποφυγή δημιουργίας νέων θρόμβων.
Η αγωγή για τη λύση των θρόμβων ονομάζεται θρομβολυτική θεραπεία.

Η αγωγή για την πρόληψη σχηματισμού νέων θρόμβων ονομάζεται αντιπηκτική θεραπεία. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται γι’ αυτό είναι γνωστά ως αντιπηκτικά. Σε αυτά περιλαμβάνονται η ηπαρίνη και η ουαρφαρίνη. Η ηπαρίνη και τα ανάλογου τύπου φάρμακα (ηπαρινοειδή) μπορούν να χορηγηθούν ενδοφλεβίως (IV, άμεση έγχυση σε κάποια φλέβα), ή με υποδόρια ένεση. Συνήθως η θεραπευτική αγωγή αρχίζει με αυτά, και έπεται η μετάβαση στη λήψη ουαρφαρίνης από το στόμα, με μορφή χαπιού.

Αν ξεκινάτε τη λήψη ουαρφαρίνης για πρώτη φορά, θα χρειαστεί να υποβάλλεστε σε τακτικές εξετάσεις για τον έλεγχο της πηκτικότητας του αίματος. Με αυτόν τον τρόπο ο ιατρός σας θα μπορεί να προσαρμόζει κατάλληλα τη δοσολογία.
Ασθενείς που εμφανίζουν αντίδραση στην ηπαρίνη και τα ηπαρινοειδή ενδέχεται να χρειάζονται άλλη φαρμακευτική αγωγή.
Ασθενείς που δε μπορούν να ανεχτούν την αντιπηκτική φαρμακευτική αγωγή μπορεί να χρειασθούν μια ειδική συσκευή που ονομάζεται διαφραγματικός ηθμός (φίλτρο) της κάτω κοίλης φλέβας (IVC filter). Αυτός τοποθετείται στην κάτω κοίλη φλέβα στην περιοχή της κοιλίας και αποτρέπει τους μεγάλους θρόμβους να εισέρχονται στα αγγεία των πνευμόνων. Ορισμένες φορές η τοποθέτηση των ειδικών αυτών φίλτρων είναι προσωρινή και αργότερα αφαιρούνται.



Πρόγνωση

Είναι δύσκολο να προβλεφθεί η έκβαση της νόσου. Συχνά, αυτή σχετίζεται με την αιτία που έθεσε τον ασθενή σε κίνδυνο για πνευμονική εμβολή (για παράδειγμα, καρκίνος, μείζον χειρουργείο, σοβαρός τραυματισμός). Στην περίπτωση σοβαρής πνευμονικής εμβολής, που συνοδεύεται από καταπληξία και καρδιακή ανεπάρκεια, το ποσοστό θανάτων υπερβαίνει το 50%.

Επιπλοκές

- καρδιακή ανεπάρκεια ή καταπληξία (shock)
- καρδιακές αρρυθμίες
- πνευμονική υπέρταση
- σοβαρή δύσπνοια
- σοβαρή αιμορραγία (συνήθως ως επιπλοκή της φαρμακευτικής αγωγής)
- αιφνίδιος θάνατος

Πότε να αποταθείτε στον ιατρό σας

Καλέστε το ΕΚΑΒ ή επισκεφθείτε τμήμα επειγόντων περιστατικών αν εμφανίσετε συμπτώματα πνευμονικής εμβολής.



Πρόληψη

Η πρόληψη της εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης (ΕΒΦ)είναι ιδιαίτερα σημαντική, ειδικά σε άτομα υψηλού κινδύνου. Για να βοηθήσετε στην πρόληψη ΕΒΦ, να κινείτε τα κάτω άκρα σας ή να προβαίνετε σε σύντομους περιπάτους κατά τη διάρκεια ταξιδιών μεγάλης διάρκειας, και γενικά σε καταστάσεις στις οποίες κάθεστε ή είστε σε κατάκλιση για μακρύ χρονικό διάστημα. Η βάδιση και η κινητοποίηση όσο το δυνατό πιο σύντομα μετά από κάποια χειρουργική επέμβαση ή κατά τη διαδρομή μια μακροχρόνιας ασθένειας μπορούν, επίσης, να μειώσουν τον κίνδυνο ΕΒΦ.

Θεραπευτική αγωγή με ηπαρίνη (χαμηλές δόσεις ηπαρίνης χορηγούμενες με υποδόρια ένεση) ενδέχεται να συστηθεί σε όσους βρίσκονται σε παρατεταμένη κατάκλιση.
Ορισμένοι ασθενείς υπό νοσηλεία φορούν ειδικές μαλακές μπότες που αυτόματα εφαρμόζουν περιοδική πίεση στις γαστροκνημίες. Αυτή ονομάζεται διαλείπουσα συμπίεση με αέρα. Βοηθάει στην καλή κυκλοφορία του αίματος και αποτρέπει τη πρόκληση θρομβώσεων.