Ορισμός

Ο σακχαρώδης διαβήτης (Σ. Δ.) είναι μια χρόνια πάθηση που χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα σακχάρου/ γλυκόζης στο αίμα.

Βλ. επίσης:

• Σακχαρώδης διαβήτης Τύπου 1
• Σακχαρώδης διαβήτης Τύπου 2

Αίτια, συχνότητα και παράγοντες κινδύνου

Η ινσουλίνη είναι μία ορμόνη που παράγεται στο πάγκρεας και ρυθμίζει τις τιμές σακχάρου στο αίμα. Ο Σ. Δ. προκαλείται είτε από σχετική έλλειψη ινσουλίνης είτε από κυτταρικές αντιδράσεις στην ινσουλίνη ή και τα δύο μαζί.

Για την πλήρη κατανόηση της πάθησης αυτής, σημαντικό είναι να γνωρίζουμε την ακριβής πορεία της φυσιολογικής διαδικασίας, κατά την οποία η τροφή διαμελίζεται και χρησιμοποιείται από τον οργανισμό για ενέργεια.

Κατά την πέψη της τροφής, πραγματοποιούνται κάποιες διαδικασίες:

• Ένα σάκχαρο, ονομαζόμενο γλυκόζη, εισάγεται στην αιματικά ροή. Η γλυκόζη αποτελεί πηγή ενέργειας για τον οργανισμό.
• Το πάγκρεας παράγει ινσουλίνη. Ο ρόλος της ινσουλίνης είναι η μεταφορά της γλυκόζης από την αιματική ροή στα μυϊκά, λιπώδη και ηπατικά κύτταρα για να χρησιμοποιηθεί εκεί πλέον ως ενέργεια.

Τα άτομα που πάσχουν από Σ. Δ. έχουν υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Αυτό συμβαίνει διότι:

• Το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ποσότητα ινσουλίνης.
• Τα λιπώδη, τα μυϊκά κα και τα ηπατικά κύτταρα δεν αντιδρούν φυσιολογικά στην ινσουλίνη.
• Πραγματοποιούνται και τα δύο παραπάνω

Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι σακχαρώδους διαβήτη:

• Σ. Δ. Τύπου 1, του οποίου η διάγνωση τίθενται συνήθως στην παιδική ηλικία. Πολλά άτομα διαγνώσκονται ότι πάσχουν από Σ. Δ. μετά την ηλικία των είκοσι χρόνων. Στην πάθηση αυτή, ο οργανισμός παράγει ελάχιστη ή σχεδόν καθόλου ινσουλίνη. Για τους πάσχοντες απαιτείται καθημερινά η ενέσιμη ινσουλίνη. Η ακριβής αιτία της νόσου παραμένει άγνωστη. Τα γονίδια, οι ιοί κι άλλες αυτοάνοσες παθήσεις, μπορεί να εμπλέκονται στη νόσο αυτή.
• Σ. Δ. Τύπου 2, ο οποίος εμφανίζεται συχνότερα από τον Σ. Δ. Τύπου 1. Οι περισσότεροι είναι πάσχοντες Σ. Δ. Τύπου 2. Εμφανίζεται συνήθως κατά την ενήλικη ζωή. Ωστόσο, όλο και συχνότερα παρατηρείται άτομα νεαρής ηλικίας να πάσχουν από Σ. Δ. Κατά τη νόσο αυτή, το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη, ώστε να διατηρήσει σε κανονικά επίπεδα το σάκχαρο του αίματος, συχνά διότι ο οργανισμός δεν αντιδρά φυσιολογικά στις δράσεις της ινσουλίνης. Πολλοί άνθρωποι που πάσχουν από Σ. Δ. δεν το γνωρίζουν, αν και πρόκειται για μια κρίσιμη κατάσταση.
• Ο Σ. Δ. που εμφανίζεται κατά την περίοδο της κύησης, σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή αυτής παρουσιάζει αύξηση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα, σε εγκυμονούσες γυναίκες που ωστόσο δεν πάσχουν από Σ. Δ. Οι τελευταίες είναι άτομα υψηλού κινδύνου για εμφάνιση Σ. Δ. Τύπου 2 και καρδιαγγειακών παθήσεων.

Οι παράγοντες κινδύνου για τον Σ. Δ. Τύπου 2 είναι πολλοί, μερικοί από αυτούς είναι:

• Ηλικία άνω των 45 ετών
• Θετικό οικογενειακό ιστορικό
• Εγκυμοσύνη που εμφανίζει διαβήτη ή γέννηση βρέφους άνω των 4,5 κιλών
• Καρδιακές παθήσεις
• Υψηλά επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα
• Παχυσαρκία
• Έλλειψη σωματικής άσκησης
• Πολυκυστικές ωοθήκες
• Προγενέστερη μείωση στην ανοχή του σακχάρου
• Ορισμένες φυλές (όπως οι Αφρο-αμερικανοί, οι ιθαγενείς Αμερικάνοι-ινδιάνοι, Ασιάτες, κάτοικοι νησιών του ειρηνικού ωκεανού και ισπανόφωνοι Αμερικανοί).

Συμπτώματα

Υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, μπορούν να προκαλέσουν κρίσιμες καταστάσεις, όπως:

• Θολή όραση
• Εκσεσημασμένη δίψα
• Κόπωση
• Συχνοουρία
• Πείνα
• Απώλεια βάρους

Ωστόσο, επειδή η εξέλιξη του Σ. Δ. είναι αργή, πολλοί ασθενείς δεν εμφανίζουν κανένα σύμπτωμα.


Συμπτώματα του Σ. Δ. Τύπου 1:

• Κόπωση
• Εκσεσημασμένη δίψα
• Αυξημένη ούρηση
• Ναυτία
• Έμετος
• Απώλεια βάρους, παρά την αυξημένη όρεξη για φαγητό.

Συνήθως οι πάσχοντες του Σ. Δ. Τύπου 1 εμφανίζουν συμπτώματα σε βραχύ χρονικό διάστημα. Η διάγνωση τους, τις περισσότερες φορές τίθεται στα επείγοντα.


Συμπτώματα Σ. Δ. Τύπου 2:

• Θολή όραση
• Κόπωση
• Αυξημένη δίψα
• Αυξημένη όρεξη
• Αυξημένη ούρηση

Σημεία και παρά-κλινικές εξετάσεις

Μια ανάλυση ούρων, μπορεί να μας αποκαλύψει τη διάσπαση λιπών από την παρουσία γλυκόζης και κετόνων. Ωστόσο, μια γενική ούρων δε μπορεί να θέσει τη διάγνωση του διαβήτη.

Οι ακόλουθες αιματολογικές εξετάσεις είναι διαγνωστικές για το Σ. Δ. :

• Τα επίπεδα γλυκόζης κατά τη νηστεία άνω των 126 mg/dL, σε δύο επανειλημμένες εξετάσεις, συνηγορούν υπέρ του Σ. Δ. Τα επίπεδα μεταξύ των 100 και 126 mg/dL αναφέρονται σε μειωμένα επίπεδα γλυκόζης νηστείας ή ασυμπτωματικό διαβήτη. Τα επίπεδα αυτά αποτελούν παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση του Σ. Δ. Τύπου 2 και των επιπλοκών του.
• Εάν μετά το πέρας δύο ωρών, χορήγησης δια του στόματος σάκχαρις , η εξέταση στην ανοχή της γλυκόζης κατά τη νηστεία, είναι υψηλότερη των 200mg / dL, τίθεται η διάγνωση του διαβήτη. (η εξέταση αυτή χρησιμοποιείται περισσότερο για τον Σ. Δ. Τύπου 2).
• Σε μια τυχαία μέτρηση της γλυκόζης, αν βρεθεί ότι είναι υψηλότερη των 200mg/dL και συνυπάρχουν κλινικά συμπτώματα, όπως αυξημένη δίψα, ούρηση και κόπωση, υπάρχει μεγάλη υποψία ότι ο ασθενής πάσχει από Σ. Δ. (η εξέταση αυτή πρέπει να επιβεβαιωθεί με μια εξέταση γλυκόζης στο αίμα κατά τη νηστεία).

Τα άτομα που πάσχουν από Σ. Δ. οφείλουν να ελέγχουν τα επίπεδα αιμογλοβίνης Α1c (HbA1c) κάθε 3-6 μήνες. Το Α1c (HbA1c) είναι ένα μέτρο μέσης τιμής της γλυκόζης στο αίμα, κατά τη διάρκεια των 2-3 προηγουμένων μηνών. Πρόκειται για ένα πολύ χρήσιμο μέσο όσον αφορά τον καθορισμό της έκβασης της αγωγής.


Θεραπεία

Ο πρωταρχικός σκοπός της θεραπείας είναι η αγωγή της κέτωσης και των αυξημένων επιπέδων γλυκόζης στο αίμα. Επειδή ο Σ. Δ. Τύπου 1 εμφανίζεται αιφνίδια κι έχει σοβαρά συμπτώματα, τα άτομα που έχουν μόλις διαγνωσθεί με αυτή τη νόσο οφείλουν να επισκεφθούν κάποιο νοσοκομείο.

Σκοπός μακροπρόθεσμης αντιμετώπισης:

• Αύξηση ορίου ηλικίας
• Πρόληψη του Σ. Δ. και των σχετικών του επιπλοκών, όπως πλήρη απώλεια όρασης, καρδιακές παθήσεις, έκπτωση νεφρικής λειτουργίας και ακρωτηριασμός άκρων.

Τα παραπάνω μπορούν να επιτευχθούν με:

• Έλεγχο αρτηριακής πίεσης και χοληστερόλης
• Προσεκτική αυτοεξέταση επιπέδων γλυκόζης στο αίμα
• Ενημέρωση-παιδεία
• Σωματική άσκηση
• Σωστή υγιεινή κάτω άκρων
• Προγραμματισμός γεύματος και έλεγχος σωματικού βάρους
• Φαρμακευτική αγωγή ή χρήση ινσουλίνης

Δεν είναι ιάσιμη πάθηση. Η αγωγή περιλαμβάνει αντιδιαβητικά δισκία, δίαιτα, σωματική άσκηση για τον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και την πρόληψη των συμπτωμάτων της νόσου.

ΔΙΔΑΧΗ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΩΝ

Η διδαχή προληπτικών μέτρων και τεχνικών, βοηθά στην αποφυγή επείγουσας ιατρικής θεραπείας.
Τα μέτρα και οι τεχνικές περιλαμβάνουν:

• Πώς να εντοπίσετε και να αντιμετωπίσετε τα χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα (υπογλυκαιμία), καθώς και τα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα (υπέργλυκαιμία).
• Πώς και πότε να τρέφεστε
• Πώς να λαμβάνετε ινσουλίνη ή αντιδιαβητικά δισκία
• Πώς να εξετάζετε και να καταγράφετε τη γλυκόζη στο αίμα.
• Πώς να κάνετε εξέταση ούρων για κετόνες (μόνον Σ. Δ. Τύπου 1)
• Πώς να προσαρμόσετε την ινσουλίνη ή την εισαγωγή τροφών όταν επέλθει αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες και τη σωματική άσκηση
• Πώς να αντιμετωπίσετε τις μέρες που δε νιώθετε καλά.
• Πότε πρέπει να εφοδιαστείτε με διαβητικά υλικά και πώς να τα διατηρήσετε.

Μετά τη διδαχή των βασικών μέτρων για τη θεραπεία της νόσου, ενημερωθείτε για τα μακροπρόθεσμα προβλήματα υγείας και τους καλύτερους τρόπους αποφυγή αυτών. Μείνετε ενημερωμένοι, καθώς υπάρχουν νέες έρευνες και πιο εξελιγμένοι τρόποι αντιμετώπισης της νόσου.


ΑΥΤΟΕΞΕΤΑΣΗ

Αν πάσχετε από Σ. Δ. , ο ιατρός σας θα σας συστήσει να ελέγχεται τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα σας, σε τακτά χρονικά διαστήματα (αυτοεξέταση). Διατίθενται στην αγορά, διάφορες ταινίες (στικ) και χρειάζεται μονάχα μια σταγόνα αίματος. Με την αυτοπαρακολούθηση, ενημερωνόσαστε για το πώς η δίαιτα, τα αντιδιαβητικά χάπια και η σωματική άσκηση, συν-λειτουργούν, επαρκούν και ρυθμίζουν σωστά το Σ. Δ. και συνεπώς βοηθούν στην αποφυγή επιπλοκών.

Η Αμερικανική Ένωση του Διαβήτη (A. D. A ) συνιστά να διατηρείται τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα στην κλίμακα του:

• 80 – 120 mg/dL προ γεύματος
• 100 – 140 mg/ dL πριν τον ύπνο

ο θεράπων ιατρός θα σας ρυθμίσει την κλίμακα αναλόγως με την κλινική σας κατάσταση.

ΠΩΣ ΝΑ ΤΡΕΦΕΣΤΕ

Συμβουλευτείτε τον οικογενειακό σας ιατρό σχετικά με την ποσότητα λιπών, πρωτεΐνης και υδατανθράκων που χρειάζεστε στη δίαιτά σας. Ένας διαιτολόγος θα σας βοηθούσε στις διατροφικές σας ανάγκες.
Οι πάσχοντες από Σ. Δ. πρέπει να γευματίζουν την ίδια ώρα κάθε μέρα και να είναι συνεπής με το είδος της τροφής που επιλέγουν. Αυτό βοηθά στην αποφυγή πολύ υψηλών ή πολύ χαμηλών επιπέδων σακχάρου στο αίμα.
Τα άτομα που από Σ. Δ. πρέπει να ακολουθούν μια καλά-ισορροπημένη και χαμηλή σε λιπαρά δίαιτα.


ΛΗΨΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

Η ινσουλίνη, τα αντιδιαβητικά δισκία και τα υπογλυκαιμικά φάρμακα, είναι σκευάσματα προς αντιμετώπιση της νόσου.
Ο οργανισμός των ατόμων που πάσχουν από Σ. Δ. Τύπου 1, δεν μπορεί από μόνος του να παράγει ινσουλίνη. Χρειάζονται καθημερινά ενέσεις ινσουλίνης. Δε διατίθενται ινσουλίνη σε μορφή per os. Χρειάζεται μία έως και τέσσερις ενέσεις ημερησίως. Κάποιοι ασθενείς χρησιμοποιούν αντλία ινσουλίνης. Η τελευταία τοποθετείται μόνιμα στον ασθενή και παρέχει σταθερή ροή ινσουλίνης. Άλλοι ασθενείς λαμβάνουν ινσουλίνη σε εισπνεόμενα σκευάσματα. Βλ. Σ. Δ. Τύπου 1
Σε αντίθεση με το Σ. Δ. Τύπου 1, ο Τύπος 2, μπορεί να αντιδράσει θετικά με τη σωματική άσκηση, τη δίαιτα και τη λήψη φαρμάκων δια του στόματος.
Ενδέχεται να διαφοροποιηθεί ο τύπος της φαρμακευτικής αγωγής, κατά την εγκυμοσύνη και κατά τον θηλασμό.
Ο Σ. Δ. κατά την περίοδο της κύησης μπορεί να αντιμετωπιστεί με σωματική άσκηση κι αλλαγές στη δίαιτά σας.

ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ

Η τακτική σωματική είναι σημαντική για τα άτομα που πάσχουν από Σ. Δ. Βοηθά στο έλεγχο του επιπέδου σακχάρου στο αίμα, στην απώλεια βάρους και στην υψηλή αρτηριακή πίεση. Οι πάσχοντες από Σ.Δ. που ασκούνται σωματικά, έχουν μειωμένες πιθανότητες για καρδιακή ανακοπή ή οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο, σε σχέση με αυτούς που δεν ασκούνται τακτικά.
Σημειώσεις άξιες να λάβετε υπ΄ όψην:

• Συμβουλευτείτε τον ιατρό σας πριν προβείτε σε αλλαγή του προγράμματος γυμναστικής σας.
• Ζητείστε ιατρική συμβουλή για την καταλληλότητα των υποδημάτων σας.
• Επιλέξτε μια ευχάριστη δραστηριότητα, κατάλληλη των φυσικών σας δυνατοτήτων
• Ασκηθείτε σωματικά καθημερινά, κι αν είναι δυνατόν την ίδια ώρα κάθε μέρα
• Παρακολουθήστε τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας, πριν και μετά την άσκηση
• Να προμηθεύεστε πάντα με τροφές που περιέχουν υδατάνθρακες γρήγορης καύσης για την περίπτωση εμφάνισης υπογλυκαιμίας κατά ή μετά την άσκηση
• Να έχετε πάντα μαζί σας την ταυτότητα του διαβητικού, καθώς και το κινητό σας τηλέφωνο για οποιαδήποτε περίπτωση ανάγκης.
• Να καταναλώνεται πάντα αρκετά υγρά, χωρίς προσθήκη ζάχαρης, πριν, κατά και μετά την άσκηση.

Πιθανός να χρειαστείτε αλλαγή στη δίαιτά σας ή στη δόση των φαρμάκων σας, σε περίπτωση που προβείτε σε αλλαγές εντάσεως της σωματικής σας άσκησης ή διάρκειας, για τη διατήρηση σταθερών των τιμών της γλυκόζης του ορού.

ΠΕΡΙΠΟΙΗΣΗ ΚΑΤΩ ΑΚΡΩΝ

Οι πάσχοντες του Σ. Δ. συχνά αντιμετωπίζουν προβλήματα στα κάτω άκρα. Ο Σ. Δ. προκαλεί νοσήματα των αγγείων, καθώς και των νεύρων του άκρου ποδός, και μειώνει την ικανότητα του οργανισμού να καταπολεμήσει φλεγμονή στα σημεία αυτά. Μπορεί να μην αντιληφθείτε τον τραυματισμό στο άκρο πόδα έως μόνο, κατά την ανάπτυξη φλεγμονής σε αυτό. Νέκρωση του δέρματος κι άλλων ιστών μπορεί να προκληθεί.
Αν παραμείνει χωρίς αγωγή, ίσως χρειαστεί ο ακρωτηριασμός του. Ο Σ. Δ. είναι η συχνότερη αιτία ακρωτηριασμών.
Προβείτε σε ετήσιες εξετάσεις και φροντίστε τα κάτω άκρα σας, προς αποφυγή τραυματισμού αυτού.




Πρόγνωση

Με μια σωστή ρύθμιση του επιπέδου σακχάρου στο αίμα κι έλεγχο της αρτηριακής πίεσης, πολλές από τις επιπλοκές του διαβήτη μπορούν να αποτραπούν.

Μελέτες έχουν δείξει ότι ένας αυστηρός έλεγχος, από πάσχοντες του Σ.Δ., του επιπέδου σακχάρου στο αίμα, της χοληστερόλης και της αρτηριακής πίεσης, μειώνει τον κίνδυνο νεφρικών παθήσεων, παθήσεων του οφθαλμικού συστήματος, του νευρικού συστήματος, καρδιακής ανακοπή και εγκεφαλικού επεισοδίου.


Επιπλοκές

Οι Επείγουσες επιπλοκές περιλαμβάνουν:

• υπερωσμωτικό κώμα
• διαβητική κετοξέωση.

Οι μακροχρόνιες επιπλοκές περιλαμβάνουν:

• αρτηριοσκλήρυνση
• στεφανιαία νόσο
• Διαβητική νεφροπάθεια
• Διαβητική νευροπάθεια
• διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
• Προβλήματα στύσης
• Υπερλιπιδαιμία
• Υπέρταση
• Λοιμώξεις του δέρματος, του θηλυκού γεννητικού και ουροποιητικού συστήματοςI
• Περιφερική αγγειοπάθεια
• Εγκεφαλικό επεισόδιο


Επικοινωνία με τον οικογενειακό σας ιατρό

Καλέστε το 166 ή επισκεφθείτε τα επείγοντα, αν έχετε συμπτώματα κετοξέωσης:

• κοιλιακό άλγος
• γρήγορες και βαθιές αναπνοές
• αυξημένη δίψα και ούρηση
• απώλεια αισθήσεων
• ναυτία
• γλυκιά απόπνοια στην αναπνοή

Επισκεφθείτε τα επείγοντα ή καλέστε το 166 αν παρουσιάσετε συμπτώματα υπογλυκαιμίας (υπογλυκαιμικού κόματος ή οξεία αντίδραση στην ινσουλίνη):

• σύγχυση
• σπασμούς ή απώλεια αισθήσεων
• ζάλη
• διπλωπία
• νωχελικότητα
• κεφαλαλγία
• έλλειψη συγκέντρωσης-συντονισμού
• αδυναμία

Πρόληψη

Αν διατηρήσετε ένα ιδανικό σωματικό βάρος κι έναν δραστήριο τρόπο ζωής, βοηθούν στην αποτροπή εμφάνισης του Σ. Δ. Τύπου 2
Έως και σήμερα δεν υπάρχει τρόπος αποφυγής, αλλά και ανίχνευσης του Σ. Δ. Τύπου 1.

Η προσπάθεια ανίχνευσης σε ασυμπτωματικά άτομα για την ήδη ή μελλοντική ύπαρξη, συνίσταται σε :

• Υπέρβαρα παιδιά που διαθέτουν κι άλλους παράγοντες κινδύνου, από την ηλικία των δέκα ετών, κι επανάληψη της προσπάθεια ανίχνευσης ανά δύο έτη.
• Υπέρβαρους ενήλικες (BMI-Ιδανική Μάζα Σώματος υψηλότερη των 25) που διαθέτουν κι άλλους παράγοντες κινδύνου.
• Ενήλικες άνω των 45 ετών, να επαναλάβουν την προσπάθεια ανίχνευσης, κάθε 3 χρόνια.

Προς αποφυγή των επιπλοκών του Σ. Δ. επικοινωνήστε με τον οικογενειακό σας ιατρό τουλάχιστον τέσσερις φορές το χρόνο. Συζητείστε τυχόν προβλήματά σας.

Προβείτε τακτικά στις ακόλουθες εξετάσεις:

• Ελέγξτε την αρτηριακή σας πίεση κάθε χρόνο (ο στόχος της ιδανικής αρτηριακής πίεσης πρέπει να είναι 130 / 80 mm/Hg ή χαμηλότερα)
• Ελέγξτε τη γλυκοζηλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c) σας κάθε έξι μήνες, εφόσον οι τιμές της γλυκόζης στο αίμα σας είναι σε ικανοποιητικά επίπεδα, σε αντίθετη περίπτωση, κάθε τρεις μήνες.
• Ελέγξτε ετησίως τα επίπεδα χοληστερόλης και τρυγλικεριδίων ( η LDL χοληστερόλη να είναι χαμηλότερη των 100mg /Dl).
• Ελέγξτε ετησίως τη φυσιολογική νεφρική λειτουργία (τυχόν ύπαρξη μικροαλβουμινουρίας, όπως και τις τιμές κρετινίνης του ορού).
• Επισκεφθείτε τον οφθαλμίατρό σας (και ειδικότερα κάποιον που ειδικεύεται στην διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια )τουλάχιστον μια φορά το χρόνο ή και περισσότερο εάν εμφανίζετε σύμπτωμα διαβητικής αμφιφληστροειδοπάθειας.
• Επισκεφθείτε τον οδοντίατρό σας κάθε έξι μήνες για ένα βαθύ καθαρισμό κι εξέταση. Ενημερώστε τον ότι είσαστε διαβητικοί.
• Φροντίστε ο οικογενειακός σας ιατρός να εξετάζει τα κάτω άκρα σας σε κάθε σας επίσκεψη.
• Φροντίστε να μην παραλείπετε τη δόση των αναγκαίων εμβολίων και κάντε εμβόλιο για τη γρίπη κάθε χρόνο.

Ορισμός

Ατροφική κολπίτις είναι η φλεγμονή του κόλπου, που οφείλεται στη λέπτυνση και συρρίκνωση των ιστών, καθώς και στη μείωση της εφύγρανσης των κολπικών τοιχωμάτων (λόγω απουσίας οιστρογόνων).


Αίτια, συχνότητα και παράγοντες κινδύνου

Η νόσος προκαλείται τυπικά από τη μείωση των οιστρογόνων. Τα επίπεδα των οιστρογόνων σημειώνουν μια φυσιολογική ελάττωση μετά την εμμηνόπαυση. Η διαταραχή αυτή ωστόσο, μπορεί να εμφανιστεί και σε νεότερες γυναίκες, οι οποίες έχουν υποβληθεί σε χειρουργική ωοθηκεκτομή. Σε αρκετές γυναίκες επίσης, αναπτύσσεται αυτή η κατάσταση αμέσως μετά τον τοκετό ή κατά τη διάρκεια του θηλασμού, μιας και τα επίπεδα των οιστρογόνων αυτές τις περιόδου, βρίσκονται στις χαμηλότερες τιμές τους.


Συμπτώματα

• Κάψιμο κατά την ούρηση
• Μικρού βαθμού κολπική αιμορραγία μετά από σεξουαλική επαφή
• Δυσπαρευνία (πόνος κατά την ερωτική επαφή)
• Λίγα κολπικά εκκρίματα
• Επώδυνος κόλπος - αίσθημα κνησμού ή καύσου

Σημεία και παρα-κλινικές εξετάσεις

Με την κολπική εξέταση διαπιστώνονται λεπτά κι ωχρά κολπικά τοιχώματα. Με την μικροσκοπική εξέταση νωπού παρασκευάσματος βιολογικών υγρών κολπικού εκκρίματος μπορεί να γίνει διαφοροδιάγνωση της αιτίας πρόκλησης της κατάστασης. Με ορμονικές τέλος εξετάσεις, μπορεί να προσδιοριστεί εάν βρίσκεστε σε εμμηνοπαυσιακή περίοδο.


Θεραπεία

Μπορεί να συστηθεί φαρμακευτική αντικατάσταση οιστρογόνων. Τα οιστρογόνα μπορούν να χορηγηθούν είτε ως αλοιφή - γέλη, δισκία ή δακτύλιος που εισάγεται εντός του κόλπου είτε ως διαδερμικό αυτοκόλλητο ή δισκίο λαμβανόμενο απο το στόμα.

Η οποιαδήποτε γυναίκα ωστόσο έχει προφανώς την ανάγκη να συζητήσει με τον ιατρό της για τα οφέλη και τους κινδύνους που ενέχει η φαρμακευτική αντικατάσταση των οιστρογόνων.

Τα υδατοδιαλυτά κολπικά λιπαντικά, μπορεί να ανακουφίσουν από τον πόνο κατά την ερωτική επαφή.


Πρόγνωση

Η σωστή αγωγή συνήθως προκαλεί ανακούφιση των συμπτωμάτων.


Επιπλοκές

Η ατροφική κολπίτιδα συχνά προδιαθέτει σε κολπικές λοιμώξεις από βακτηρίδια ή μύκητες.

Η πάθηση αυτή επίσης μπορεί να προκαλέσει έλκη ή πληγές / σχάσεις / εκδορές του κολπικού τοιχώματος.


Επικοινωνία με τον οικογενειακό σας ιατρό

Επικοινωνήστε με τον ιατρό σας και κλείστε ένα ραντεβού μαζί του σε περίπτωση που αντιμετωπίζεται ξηρότητα (λόγω έλλειψης οιστρογόνων, τα τοιχώματα του κόλπου εμφανίζουν ξηρότητα, γίνονται πιο λεπτά κι αιμορραγούν σχετικά εύκολα) ή άλγος του κόλπου, καύσο, κνησμό ή έχετε επίπονες σεξουαλικές επαφές, παρά τη βοηθητική χρήση κολπικού λιπαντικού (υδατοδιάλυμα).

Ορισμός

Η ουδετεροπενία πρόκειται για παθολογικά χαμηλά επίπεδα ουδετερόφιλων στο αίμα. Τα ουδετερόφιλα είναι λευκά αιμοσφαίρια (WBCs) τα οποία παράγονται στο μυελό των οστών κι αποτελούν το 60% περίπου του αίματος. Τα κύτταρα αυτά είναι κύριας σημασίας στη διαδικασία της ανοσοαντίδρασης και κατά τη διάρκεια της φλεγμονής μεταναστεύουν από το αίμα στους ιστούς. Κατατρώνε και καταστρέφουν σωματίδια και μικρόβια. Τα μικρόβια είναι μικροοργανισμοί, όπως βακτήρια, πρωτόζωα, ιοί και μύκητες, τα οποία αποτελούν αιτία πρόκλησης νοσημάτων. Για τους καρκινοπαθείς με μειωμένες ανοσοποιητικές λειτουργίες, η ουδετεροπενία, συνιστά μια σοβαρή διαταραχή, αφού καθιστά τον οργανισμό ευάλωτο σε βακτηριακές και μυκητιασικές λοιμώξεις. Τα λευκά αιμοσφαίρια είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στη χημειοθεραπεία. Ο αριθμός των λευκών αιμοσφαιρίων που καταστρέφεται κατά την ακτινοθεραπεία, εξαρτάται από τη δόση και τη συχνότητα της ακτινοβολίας και κατά πόσο το σώμα εκτίθεται στην ακτινοβολία.

Τα ουδετερόφιλα μπορεί να αποτελούν τμήμα (ραβδοπύρηνα, πολυμορφοπύρηνα ή PMN) ή ομάδες, τα οποία είναι νεοσχηματισμένα μη ώριμα ουδετερόφιλα. Μια αύξηση νέων ουδετερόφιλών, μπορεί να υποδεικνύει την παρουσία λοίμωξης κι ότι ο οργανισμός προσπαθεί να αμυνθεί. Η ουδετεροπενία συχνά ονομάζεται ακοκκιοκυτταραιμία, καθ΄ ότι τα ουδετερόφιλα εκδηλώνουν χαρακτηριστικά πολυλοβιακής δομής και κοκκίδια στις κηλίδες αίματος.

Το φυσιολογικό επίπεδο ουδετερόφιλων στο αίμα ενός ατόμου, ποικίλλει ελαφρώς ανάλογα με τη βιολογική ηλικία και τη φυλή. Τα νεογνά έχουν χαμηλότερο επίπεδο ουδετερόφιλων, απ’ ότι τα παιδιά και τους ενήλικες. Οι Αφρικανο-αμερικανοί, επίσης έχουν χαμηλότερο επίπεδο, απ’ ότι οι Καυκάσιοι ή οι Ασιάτες. Το μέσο επίπεδο ουδετερόφιλων σε έναν ενήλικα, είναι 1.500 κύτταρα / mm3 αίματος.

Η μέτρηση του αριθμού των ουδετερόφιλων σημαίνει τα ακόλουθα:

• υψηλότερη των 1.000 υποδεικνύει φυσιολογική προστασία ενάντια σε λοίμωξη
• 500 – 1000 μερική αύξηση κινδύνου λοίμωξης
• 200 – 500 υψηλό κίνδυνο σοβαρής λοίμωξης
• χαμηλότερη από 200, κίνδυνο κατάκλισης λοίμωξης, χρήζει ενδονοσοκομειακή θεραπευτική αγωγή με αντιβιοτικά

Η ουδετεροπενία δεν παρουσιάζει κλινικά συμπτώματα, πέραν της σοβαρότητας της παρούσας λοίμωξης του ασθενούς. Σε περίπτωση σοβαρής ουδετεροπενίας, ο ασθενής πιθανών να εμφανίσει περιοδοντοτική πάθηση, έλκη στη στοματική κοιλότητα και στον ορθό, πυρετό και βακτηριακή πνευμονία. Πυρετός που επανεμφανίζεται μετά από 19 – 30 ημέρες υποδεικνύει κυκλική ουδετεροπενία.

Η διάγνωση βασίζεται στην μέτρηση των λευκών αιμοσφαιρίων και στη διαφοροδιάγνωση. Είναι δύσκολο να τεθεί η διάγνωση της συγκεκριμένης πάθησης, καθ΄ότι εξαρτάται από το συνδυασμό του ιστορικού του ασθενούς, τη γενετική εκτίμηση, τη βιοψία του μυελού των οστών κι επανειλημμένες μετρήσεις των λευκών αιμοσφαιρίων. Ωστόσο για τους καρκινοπαθείς αποτελεί μια συνήθη παρενέργεια της χημειοθεραπείας ή της ακτινοβολίας. Ο γενικός κίνδυνος λοίμωξης εξαρτάται από τον τύπο του καρκίνου του ασθενούς, όπως και τη θεραπευτική αγωγή που λαμβάνει. Πάσχοντες με αιματολογικές κακοήθειες, λευχαιμία / λέμφωμα (καρκίνοι) και λήπτες μεταμόσχευσης μυελού των οστών, συμπεριλαμβάνονται στους ασθενείς υψηλού κινδύνου.

Είναι πολύ σημαντικό να εντοπιστεί πρώιμα η λοίμωξη. Κάποια σημεία που υποδεικνύουν τη λοίμωξη περιλαμβάνουν:

• Βήχας και δυσκολίες αναπνοής, συμφόρηση
• Πυρετική κίνηση άνω των 41˚C (θερμόμετρο δια στόματος) και τυπικά συμπτώματα πυρετού – ρίγη κι εφίδρωση
• Διαταραχές στη στοματική κοιλότητα, όπως λευκές κηλίδες, πληγές / έλκη και διογκωμένα ούλα
• Διαταραχές στην ούρηση ή στην αφόδευση
• Παροχέτευση κι άλγος από οποιαδήποτε αμυχή ή θεραπευτικό σωλήνα / αγωγό, όπως καθετήρες κι ορούς.
• Γενική αίσθηση πάσχοντος

Αίτια

Η ουδετεροπενία μπορεί να προκληθεί από τρεις διαδικασίες:

Μειωμένη παραγωγή λευκών αιμοσφαιρίων

Η μειωμένη παραγωγή λευκών αιμοσφαιρίων συνιστά τη συνηθέστερη αιτία πρόκλησης της ουδετεροπενίας.

Η νόσος μπορεί να προκληθεί από:

• Καρκίνο, συμπεριλαμβανομένου διαφόρων τύπων λευχαιμίας
• Ακτινοθεραπεία
• Φαρμακευτικά σκευάσματα που προσβάλλουν το μυελό των οστών, συμπεριλαμβανομένου των σκευασμάτων για την αντιμετώπιση του καρκίνου (χημειοθεραπεία), τη χλωραμφαινικόλη (Χλωρομυκετίνη), τα αντιεπιληπτικά σκευάσματα και τα αντιψυχωτικά σκευάσματα (Θοραζίνη, Προλιξίνη κι άλλες φαινοθιαζίνες). Στη μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων μίσχων (HSCT), υψηλά επίπεδα συνολικής ακτινοβολίας του σώματος (TBI) ή χημειοθεραπεία, χρησιμοποιούνται για να καταστρέψουν τα καρκινικά κύτταρα ή μπορεί να υπάρξει και συνδυασμός αυτών των θεραπευτικών σχημάτων. Δύο είναι οι τύποι της θεραπευτικής αγωγής της μεταμόσχευσης αιμοποιητικών κυττάρων μίσχων (HSCT), η μεταμόσχευση μυελού των οστών (BMT) και η μεταμόσχευση περιφερικών κυττάρων μίσχων του αίματος (PBSCT). Κατά τη διαδικασία της θεραπευτικής αγωγής, τα φυσιολογικά κύτταρα μίσχων του μυελού των οστών, καταστρέφονται μαζί με τα καρκινικά κύτταρα. Τα κύτταρα μίσχων αδυνατούν να διαμορφωθούν σε ανοσοκύτταρα, όπως τα ουδετερόφιλα, με αποτέλεσμα την πρόκληση ουδετεροπενίας. Για τη μείωση πρόκλησης της ουδετερπενίας, ενδέχεται να αφαιρεθούν τα φυσιολογικά κύτταρα μίσχων του ασθενούς πριν τη θεραπεία, και η επαναχορηγήσει αυτών σε μεταγενέστερο χρόνο. Υπάρχει δυνατότητα χορήγησης κυττάρων που προέρχονται από δότες.
• Κληρονομικές και συγγενείς ανωμαλίες που προσβάλλουν τον μυελό των οστών, συμπεριλαμβανομένου της οικογενής ουδετεροπενίας, της κυκλικής ουδετεροπενίας και της νεογνικής ακοκκιοματαιμίας
• Έκθεση σε φυτοφάρμακα
• Βιταμίνη Β κι έλλειψη φολικού οξέως (folate)

Καταστροφή των λευκών αιμοσφαιρίων

Τα λευκά αιμοσφαίρια χρησιμοποιούνται και πεθαίνουν σε ταχύτερο ρυθμό λόγω:

• εμφάνισης οξέων βακτηριακών λοιμώξεων στους ενήλικες
• λοιμώξεων στα νεογνά
• συγκεκριμένων αυτοάνοσων διαταραχών, συμπεριλαμβανομένου και του συστηματικού ερυθηματώδες λύκου
• της πενικιλίνης, της φαινυτοϊνης και των σουλφαμιδικών σκευασμάτων

Απομάκρυνση και περιθωριοποίηση των λευκών αιμοσφαιρίων

Η απομάκρυνση και η περιθωριοποίηση αναφέρονται σε διαδικασίες κατά τις οποίες τα ουδετερόφιλα απομακρύνονται από τη γενική κυκλοφορία του αίματος κι επαναδιανέμονται στο σώμα. Οι διαδικασίες αυτές πραγματοποιούνται λόγω:

• Αιμοδιάλυσης
• Το σύνδρομο του Felty ή ελονοσία . τα ουδετερόφιλα συσσωρεύονται στο σπλήνα.
• Βακτηριακές λοιμώξεις. Τα ουδετερόφιλα παραμένουν στους προσβληθέντες από λοίμωξη ιστούς, δίχως να επανέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος.

Ιδιαίτερες Ανησυχίες

Αρκετά συχνά οι λοιμώξεις που προσβάλλουν τους καρκινοπαθείς, πρόκειται για ευκαιριακές λοιμώξεις. Αυτό συμβαίνει για το λόγο ότι οι ασθενείς αυτοί έχουν χαμηλό ανοσοποιητικό σύστημα, ενώ αν επρόκειτο για υγιή άτομα, οι ίδιοι οι οργανισμοί που είναι υπεύθυνοι για τη λοίμωξη, δεν προκαλούν πάθηση. Υπάρχουν κάποια μέτρα τα οποία μπορούν να ληφθούν σε καθημερινή βάση, ούτως ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος ανάπτυξης μιας λοίμωξης.



Προληπτικά Μέτρα Αποφυγής μιας Λοίμωξης

• Διατηρείτε το σώμα σας καθαρό. Πλύνετε τα χέρια σα μετά τη χρήση τουαλέτας και πριν το φαγητό
• Αποφύγετε την κατανάλωση στάσιμου ή λιμνάζοντα νερού, σε περιβάλλον που ενδέχεται να περιέχει βακτήρια, όπως βάζα ή μπανιέρες για πτηνά ή δοχεία που συγκρατούν αντικείμενα, όπως τεχνητή οδοντοστοιχία
• Χρησιμοποιήστε αντισηπτικό στοματικό διάλυμα κι αποφύγετε αυτά που περιέχουν οινόπνευμα
• Χρησιμοποιήστε αποσμητικά. Τα αντιεφιδρωτικά δεν επιτρέπουν την εφίδρωση του σώματος, με αποτέλεσμα να παγιδεύονται βακτήρια στο σώμα που ενδεχομένως αυξάνουν τον κίνδυνο προσβολής από λοίμωξη
• Οι γυναίκες που πάσχουν από ουδετεροπενία οφείλουν κατά της διάρκεια της εμμήνου ρύσεως, να χρησιμοποιούν σερβιέτες αντί για ταμπόν προς αποφυγή πιθανής λοίμωξης, όπως του συνδρόμου τοξικού σοκ
• Αποφύγετε την επαφή με άτομα που παρουσιάζουν απλό συνάχι, αλλά και συνωστισμένους χώρους
• Αποφύγετε δραστηριότητες που αυξάνουν την πιθανότητα τραυματισμού. Προστατεύστε το σώμα σας από τυχόν τραυματισμούς, φορώντας γάντια, παπούτσια κι άλλα προστατευτικά αντικείμενα. Σε περίπτωση τραυματισμού, φροντίστε για την περίθαλψή του όσο τον δυνατόν συντομότερα
• Οι ασθενείς που πάσχουν από ουδερεροπενία προτού οποιονδήποτε εμβολιασμό, οφείλουν να συμβουλεύονται τον ιατρό τους

Θεραπευτικές αγωγές

Η θεραπεία της νόσου εξαρτάται από την αιτία πρόκλησής της.

Φαρμακευτικά σκευάσματα

Η αντιβιοτική αγωγή είναι η θεραπεία εκλογής για τους ασθενείς που παρουσιάζουν πυρετό κι άλλα σημεία λοίμωξης. Κάποια αντιβιοτικά σκευάσματα που χορηγούνται στους καρκινοπαθείς περιλαμβάνουν την ιμιπενέμη, τη μεροπενέμη, την αμινογλουκοσίδη, την αντιψευδομοναδιακή πενικιλίνη, τη ριφαμπίνη και τη βανκομυκίνη. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν θεραπευτικά σχήματα συνδυασμού διαφόρων τύπων αντιβιοτικών για την αντιμετώπιση λοιμώξεων, όμως κάποια σκευάσματα ενδέχεται να είναι τοξικά ή αρκετά δαπανηρά.

Οι καρκινοπαθείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία, μπορούν να λάβουν φαρμακευτικά σκευάσματα, ακόμη κι όταν η κλινική τους εικόνα παρουσιάζεται καλή, ώστε να επανέλθουν στο φυσιολογικό, τα λευκά αιμοσφαίρια. Ένας αυξητικός παράγοντας του αίματος, που ονομάζεται sargramostim (Λευκίνη, Προκίνη), διεγείρει την παραγωγή λευκών αιμοσφαιρίων. Ένα άλλο σκεύασμα που χρησιμοποιείται ευρέως στους καρκινοπαθείς, για την αντιμετώπιση της ουδετεροπενίας είναι η κυτοκίνη G-CSF (ανθρώπινος παράγοντας διέγερσης αποικιών κοκκιοκυττάρων). Η ουσία αυτή συνήθως παράγεται από το σώμα σε χαμηλά επίπεδα. Η δράση της G-CSF έγκειται στη βοήθεια που παρέχει στον οργανισμό να παράγει περισσότερα ουδετερόφιλα, ώστε να μπορέσει να καταπολεμήσει τη λοίμωξη. Κάτι τέτοιο είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο, κυρίως στην περίπτωση της αντίστασης στην φαρμακευτική αγωγή, κατά την οποία αρκετά βακτηρίδια δεν εξοντώνονται με τα αντιβιοτικά.

Σημαντικό είναι επίσης η στενή παρακολούθηση του ασθενούς, καθ’ όλη τη διάρκεια της θεραπείας. Κάτι τέτοιο ωστόσο χρήζει ενδονοσοκομειακή παραμονή για αρκετούς πάσχοντες, ενώ για άλλους η λήψη της αγωγής μπορεί να γίνει κατ’ οίκον.

Εναλλακτικές και συμπληρωματικές θεραπείες

Στις καθημερινές σας συνήθειες θα πρέπει να συμπεριλάβετε τη λήψη μιας καλά και ισορροπημένης διατροφής, πολλές ώρες ύπνου και κατάλληλη για εσάς σωματική άσκηση. Αποφύγετε την κατανάλωση μη καλά ψημένου κρέατος, που μπορεί να περιέχουν ζημιογόνα βακτήρια. Όσον αφορά τον καθορισμό μιας κατάλληλης και υγιεινής διατροφής, συμβουλευτείτε έναν διατροφολόγο.

Το ψυχολογικό στρες μπορεί κι αυτό με τη σειρά του να μειώσει το ανοσοποιητικό σύστημα, καθιστώντας το άτομο ευάλωτο σε ασθένειες. Ιδιαίτερα χρήσιμη είναι η ψυχολογική υποστήριξη που μπορεί να δοθεί από τα οικογενειακά μέλη, καθώς και τους φίλους, αλλά και από ομάδες υποστήριξης και πνευματικών πατέρων.