Ορισμός

Η παιδική ρευματοειδής αρθρίτιδα (Π.Ρ.Α.) είναι ένα όρος που χρησιμοποιείται για την περιγραφή της πιο συνηθισμένης μορφής αρθροπάθειας της παιδικής ηλικίας. Αποτελεί μια χρόνια πάθηση που χαρακτηρίζεται από άλγος και οίδημα των αρθρώσεων.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Χρόνια παιδική πολυαρθρίτιδα, νόσο Still, νεανική ιδιοπαθής αρθρίτιδα.


Αίτια, συχνότητα και παράγοντες κινδύνου

Η αιτία της Π.Ρ.Α. παραμένει άγνωστη. Πιστεύεται ότι αποτελεί αυτοάνοση νόσο, στην περίπτωση της οποίας, το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού στρέφεται λαθεμένα (το ανοσιακό σύστημα αντιδρά μη φυσιολογικά, χάνοντας την ικανότητα να διακρίνει τα ξένα στοιχεία από τα δικά του ) κατά τους υγιούς ιστούς του σώματος και τους καταστρέφει. Η Π.Ρ.Α. εμφανίζεται πριν την ηλικία των 16 χρόνων. Υποδιαιρείται στις παρακάτω κατηγορίες:

• Συστηματική Π.Ρ.Α. που περιλαμβάνει άλγος ή οίδημα μιας άρθρωσης, πυρετό κι ερύθημα. Αυτή είναι η πιο σπάνια κατηγορία.
• Πολυαρθρική Π.Ρ.Α. που περιλαμβάνει την προσβολή πολλαπλών αρθρώσεων. Αυτή η μορφή μπορεί να εξελιχθεί σε ρευματοειδής αρθρίτιδα. Μπορεί να αφορά μικρές και μεγάλες αρθρώσεις των άνω και των κάτω άκρων , όπως και την κροταφογναθική άρθρωση και την αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης.
• Ολιγοαρθρική Π.Ρ.Α. που περιλαμβάνει μερικές μόνο αρθρώσεις, συνήθως του ισχίου, του γονάτου ή της ποδοκνημικής.

Συμπτώματα παρόμοια με της παιδικής ρευματοειδής αρθρίτιδας, μπορούν να προκαλέσουν κι άλλες παθολογικές καταστάσεις, όπως:

• Νόσο Lyme, ρευματικός πυρετός, οστικές λοιμώξεις (οστεομυελίτιδα) κι άλλες λοιμώξεις
• Σαρκοείδωση, ψωρισιακή αρθρίτιδα, αγγειίτιδα
• Φλεγμονώδη νόσο του εντέρου

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της αρθρίτιδας είναι:

• Δυσκαμψία των αρθρώσεων, χειρότερη κατά τις πρωινές ώρες
• Άλγος αρθρώσεων
• Μειωμένη κινητικότητα
• Αυξημένη θερμοκρασία ή οίδημα μιας άρθρωσης, συνοδευόμενο από ερύθημα αυτής
• Το παιδί ενδεχομένως να αποφεύγει να χρησιμοποιήσει το προσβληθέν ισχίο ή ακόμη και να χωλαίνει (κουτσαίνει)
• Άλγος ράχης

Ευρεία οργανικά σωματικά συμπτώματα της παιδικής ρευματοειδής αρθρίτιδας :

• Πυρετός, συνήθως υψηλός και σε καθημερινή βάση
• Ερύθημα (του κορμού και των κάτω άκρων ), που εμφανίζεται κι εξαφανίζεται, με την κάθοδο του πυρετού
• Οίδημα των λεμφαδένων

Η παιδική ρευματοειδή αρθρίτιδα μπορεί επίσης να προκαλέσει φλεγμονή των οφθαλμών (φλεγμονή του πρόσθιου τμήματος του ραγοειδούς χιτώνα – ο αιμοφόρος χιτώνας του οφθαλμού), που ονομάζεται πρόσθια ραγοειδίτιδα ή ιριδοκυκλίτιδα. Η παθολογική αυτή κατάσταση, μπορεί να εξελίσσεται δίχως συμπτώματα από τους οφθαλμούς ή κάποιος μπορεί να παρουσιάσει:

• Ερυθρότητα οφθαλμών
• Άλγος των οφθαλμών
• Αυξημένο άλγος κατά την εστίαση της όρασης σε έντονο φως (φωτοφοβία)
• Αλλαγές στην όραση

Σημεία και παρα-κλινικές εξετάσεις

Η φυσική εξέταση μπορεί να αναδείξει οιδηματώδης, θερμές κι ευαίσθητες αρθρώσεις, επίπονες κατά την κίνηση. Το παιδί ίσως παρουσιάσει και ερύθημα. Άλλα σημεία περιλαμβάνουν:

• Ηπατομεγαλία
• Σπληνομεγαλία
• Οιδηματώδες λεμφαδένες

Οι αιματολογικές εξετάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Ρευματοειδή παράγοντα –RF (ίσως να είναι αυξημένος, όχι όμως σε όλους τους ασθενείς)
• Ταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ)
• Αντιπυρηνικά σώματα – ΑΝΑ (μπορεί να έχουν υψηλές τιμές)
• Ποσοτικός προσδιορισμός του αίματος – CBC
• HLA αντιγόνα για HLA B27 (εργαστηριακός δείκτης – σχετίζεται με την ενθεσίτιδα).

Κάποιες ή και ακόμη όλες οι παραπάνω αιματολογικές εξετάσεις, μπορεί να είναι φυσιολογικές σε ασθενείς με παιδική ρευματοειδή αρθρίτιδα

Ο ιατρός ίσως χρειαστεί να παρακεντήσει μια άρθρωση. Αυτό σημαίνει την εισαγωγή μιας βελόνης εντός της άρθρωσης που παρουσιάζει οίδημα. Η μέθοδος αυτή μπορεί να αποβεί διαγνωστική ως προς την αιτία πρόκλησης της αρθρίτιδας. Παροχετεύοντας επίσης τη συλλογή υγρού, η άρθρωση πιθανότατα να ανακουφιστεί. Σε κάποιες περιπτώσεις, ο ιατρός μπορεί να εισάγει στεροειδή ενέσιμα στην άρθρωση, με σκοπό τη μείωση του οιδήματος.

Άλλες εξετάσεις που μπορούν να διεξαχθούν είναι:

• Ακτινογραφία της άρθρωσης
• Ακτινογραφία θώρακος
• Ηλεκτροκαρδιογράφημα
• Οφθαλμολογική εξέταση από οφθαλμίατρο (ακόμη και στην περίπτωση που δεν υπάρχουν συμπτώματα, θεωρείται σκόπιμο να γίνεται τακτικά)

Θεραπεία

Όταν η νόσος έχει προσβάλλει λίγες μόνο αρθρώσεις, τα μη-στεροειδή αντιφλεγμονώδη σκευάσματα (ΜΣΑΦ), όπως η ιμπουπροφαίνη ή ναπροξένη, αρκούν συνήθως για τον έλεγχο των συμπτωμάτων που οφείλονται σε φλεγμονή. Τα κορτικοστεροειδή χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση συμπτωμάτων πιο σοβαρών καταστάσεων της νόσου.

Τα παιδιά που παρουσιάζουν αρθρίτιδα σε αρκετές αρθρώσεις ή παρουσιάζουν πυρετό, ερύθημα και οίδημα αδένων, ίσως χρειαστούν να λάβουν άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα. Αυτά ονομάζονται νόσο-εξαρτώμενα αντιρευματικά σκευάσματα (DMARDs) και μπορούν να μειώσουν ή να προλάβουν τη δημιουργία οιδήματος ή φλεγμονής στον οργανισμό. Τα DMARDs περιλαμβάνουν :

• Μεθοτρεξάτη, που αποτελεί και το πρώτο φάρμακο επιλογής
• Βιολογικά σκευάσματα, όπως η etanercept, infliximab και συγγενή τους σκευάσματα, που μπλοκάρουν τα υψηλά επίπεδα πρωτεΐνης που είναι υπεύθυνα για τη φλεγμονή (τα αντι –TNF δεσμεύουν επιλεκτικά τον παράγοντα νέκρωσης όγκων - TNF- απαραίτητο διαμεσολαβητή στη διαδικασία της φλεγμονής).

Είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά που πάσχουν από Π.Ρ.Α. να παραμείνουν δραστήρια, ώστε να διατηρούν τη μυϊκή τους δύναμη. Το περπάτημα, η ποδηλασία και το κολύμπι, αποτελούν ενδεικτικές δραστηριότητες. Θεωρείται σκόπιμο, τα παιδιά να μάθουν να κάνουν σωστή προθέρμανση πριν αθληθούν. Σημαντικό είναι επίσης να δοθεί ψυχολογική υποστήριξη και βοήθεια στα παιδιά που πάσχουν από Π.Ρ.Α. κι αντιμετωπίζουν την ασθένειά τους με λύπη και θυμό. Κάποια παιδιά, ίσως χρειαστούν χειρουργική επέμβαση, συμπεριλαμβανομένου της αρθρικής αναδόμησης.


Πρόγνωση

Η παιδική ρευματοειδή αρθρίτιδα είναι μια νόσος που σπάνια είναι νοσηρή. Τα παιδιά, στα οποία η νόσος έχει προσβάλλει αρκετές αρθρώσεις ή τα οποία παρουσιάζουν θετικό ρευματοειδή παράγοντα, είναι πιο επιρρεπείς να αποκτήσουν χρόνιο άλγος, μειωμένη σχολική παρουσία και μελλοντική ανικανότητα. Μακροχρόνιες περίοδοι δίχως συμπτώματα, συναντάται συνήθως στα άτομα που η νόσος έχει προσβάλλει λίγες μόνο αρθρώσεις. Αρκετοί ασθενείς με Π.Ρ.Α., μετά την αποδρομή της νόσου, παραμένουν με μικρές μόνο απώλειες κινητικότητας και ανατομικές δυσμορφίες.


Επιπλοκές

• Διάλυση ή αποδόμηση των αρθρώσεων (μπορεί να συμβεί σε ασθενείς με σοβαρή μορφή Π.Ρ.Α.)
• Μειωμένος ρυθμός ανάπτυξης
• Άνισο μήκος άνω ή κάτω σκελών
• Απώλεια ή μειωμένη όραση, λόγω της χρόνιας ραγοειδίτιδας ή ιριδοκυκλίτιδας( η διαταραχή αυτή μπορεί να πάρει σοβαρές μορφές, ακόμη κι αν η αρθρίτιδα είναι ήπια)
• Αναιμία
• Οίδημα πέριξ της καρδιάς (περικαρδίτιδα)
• Χρόνιο άλγος, μειωμένη σχολική παρουσία.

Επικοινωνία με τον οικογενειακό σας ιατρό


Καλέστε τον ιατρό σας και κλείστε ένα ραντεβού σε περίπτωση που:

• Παρατηρήσετε συμπτώματα της Π.Ρ.Α.
• Τα συμπτώματα επιδεινώνονται ή δεν παρουσιάζουν βελτίωση παρά τη λήψη θεραπείας
• Εμφανιστούν νέα συμπτώματα

Πρόληψη

Τα προληπτικά μέτρα της νόσου, παραμένουν άγνωστα.

Ορισμός

Σκολίωση είναι η κύρτωση της σπονδυλικής στήλης. Η σπονδυλική στήλη παρουσιάζει δηλαδή απόκλιση από το κέντρο ή προς τα πλάγια.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Κυρτότητα της σπονδυλικής στήλης, Κυφοσκολίωση


Αίτια, συχνότητα εμφάνισης και παράγοντες κινδύνου

Υπάρχουν τρία γενικά αίτια για τη δημιουργία σκολίωσης:

• Η συγγενής (εκ γενετής) σκολίωση οφείλεται σε προβληματικό σχηματισμό της σπονδυλικής στήλης ή σε ανώμαλο διαχωρισμό των πλευρών κατά την παραμονή στη μήτρα ή κατά τα πρώτα χρόνια ζωής.
• Η νευρομυϊκή σκολίωση οφείλεται σε προβλήματα όπως η μυϊκή ατροφία ή η παράλυση εξαιτίας ασθενειών όπως η παράλυση της σπονδυλικής στήλης, η μυϊκή δυστροφία, η δισχιδής ράχη ή η πολιομυελίτιδα.
• Η ιδιοπαθής σκολίωση είναι σκολίωση αγνώστου αιτιολογίας. Είναι ο συνηθέστερος τύπος σκολίωσης στους εφήβους.
• Μερικά άτομα έχουν την τάση να κυρτώνουν τη σπονδυλική στήλη. Οι περισσότερες περιπτώσεις αφορούν τα κορίτσια. Οι κυρτώσεις συνήθως επιδεινώνονται με την ηλικία. Η νηπιακή και παιδική σκολίωση είναι πιο σπάνια και προσβάλλει εξίσου αγόρια και κορίτσια.

Συμπτώματα

Ο γιατρός μπορεί να υποψιαστεί την ύπαρξη σκολίωσης από έναν ανασηκωμένο ώμο ή έναν ανυψωμένο γοφό, ενώ κάποιος που δεν είναι εκπαιδευμένος δεν παρατηρεί την κύρτωση στα πρώιμα στάδιά της.

Άλλα συμπτώματα είναι:

• Πόνος ψηλά ή χαμηλά στην πλάτη
• Κούραση
• Ώμοι ή γοφοί που φαίνονται άνισοι
• Αφύσικη κύρτωση της σπονδυλικής στήλης προς τη μία πλευρά

Μπορεί η σπονδυλική στήλη να κουράζεται μετά από παρατεταμένο κάθισμα ή ορθοστασία. Ο πόνος θα γίνει επίμονος αν υπάρξει ερεθισμός των μαλακών μορίων και φυσιολογική φθορά των σπονδύλων.

Σημείωση: Η κυφοσκολίωση είναι η ταυτόχρονη ύπαρξη σκολίωσης και κύφωσης (χαρακτηρίζεται από καμπούριασμα).

Δείτε επίσης: Κύφωση



Ενδείξεις και εξετάσεις

Ο γιατρός πραγματοποιεί κατ’ αρχάς κλινική εξέταση κατά την οποία - μεταξύ άλλων - θα κάνει στον ασθενή το τεστ της επίκυψης προκειμένου να προσδιορίσει την κύρτωση. Η γωνία της κύρτωσης στη φυσική εξέταση μπορεί να υποτιμηθεί σε σχέση με εκείνη που θα δείξει η ακτινογραφία, για τον λόγο αυτό σε κάθε περίπτωση παιδιού που παρουσιάζει κύρτωση είναι πολύ πιθανό να ζητηθεί ακτινογραφία. Ο γιατρός θα κάνει και νευρολογική εξέταση προκειμένου να διαπιστώσει αν υπάρχουν αλλαγές στη μυϊκή δύναμη, την αίσθηση ή τα ανακλαστικά.


Στις εξετάσεις περιλαμβάνονται:

• Απεικονιστική μέτρηση της γωνίας της κύρτωσης με σκολιόμετρο (κλισιόμετρο)
• Ακτινογραφίες σπονδυλικής στήλης (από εμπρός και από τα πλάγια)
• Μαγνητική τομογραφία (αν υπάρξουν αλλαγές νευρολογικής φύσεως κατά την εξέταση ή αν οι ακτινογραφίες δείξουν κάτι αφύσικο)

Θεραπεία

Η θεραπεία προσδιορίζεται από το είδος της σκολίωσης, το μέγεθος και το σημείο της κύρτωσης και από το περιθώριο ανάπτυξης που αναμένεται να έχει ο ασθενής. Οι περισσότερες περιπτώσεις ιδιοπαθούς εφηβικής σκολίωσης (λιγότερο από 20 μοίρες γωνίας της κύρτωσης) δεν απαιτούν θεραπεία, αλλά θα πρέπει να επανελέγχονται κάθε 6 μήνες.

Καθώς η κύρτωση επιδεινώνεται (γωνία πάνω από 25 με 30 μοίρες σε ένα παιδί που βρίσκεται στην ανάπτυξη), συνήθως συνιστάται νάρθηκας ώστε να επιβραδυνθεί η εξέλιξη της κύρτωσης. Χρησιμοποιούνται πολλά και διαφορετικά είδη ναρθήκων.

• Κάθε νάρθηκας είναι διαφορετικός ενώ υπάρχουν διάφοροι τρόποι χρήσης και εφαρμογής του καθένα. Η επιλογή του κατάλληλου νάρθηκα και του τρόπου εφαρμογής του εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των χαρακτηριστικών της συγκεκριμένης κύρτωσης. Ο κατάλληλος νάρθηκας θα αποφασιστεί από κοινού μεταξύ γιατρού και ασθενούς.
• Ο ραχιαίος νάρθηκας δεν αντιστρέφει την κύρτωση. Αντίθετα, ασκεί πίεση για να βοηθήσει να ισιώσει η σπονδυλική στήλη. Ο νάρθηκας μπορεί να προσαρμόζεται ανάλογα με την ανάπτυξη του ατόμου. Ο νάρθηκας δεν προσφέρει τίποτα στη συγγενή ή τη νευρομυϊκή σκολίωση ενώ είναι λιγότερο αποτελεσματικός στη νηπιακή και την παιδική ιδιοπαθή σκολίωση.

Η επιλογή του χρόνου χειρουργικής επέμβασης ποικίλλει. Αφότου τα οστά του σκελετού παύουν να αναπτύσσονται , η κύρτωση δεν αναμένεται να επιδεινωθεί. Για τον λόγο αυτό, ο χειρουργός θα περιμένει πιθανότατα μέχρι να πάψει να αναπτύσσεται ο σκελετός του παιδιού σας. Αλλά το παιδί μπορεί να χρειαστεί επέμβαση πριν από τη φάση αυτή αν η κύρτωση στη σπονδυλική στήλη είναι μεγάλη ή επιδεινώνεται με ταχύτητα. Κυρτώσεις με γωνία πάνω από 40 μοίρες και μεγαλύτερες συνήθως απαιτούν χειρουργική επέμβαση.

Η χειρουργική επέμβαση συνίσταται στην αποκατάσταση της κλίσης (αν και όχι ολοκληρωτικά) και στη σύμπτυξη των οστών στο σημείο της κύρτωσης. Τα οστά συγκρατούνται με μία ή δύο μεταλλικές ράβδους με άγκιστρα και βίδες έως ότου το οστό συμπτυχθεί φυσιολογικά. Ορισμένες φορές η χειρουργική επέμβαση πραγματοποιείται με τομή στην πλάτη, στην κοιλιά ή κάτω από τα πλευρά. Είναι πιθανόν να χρειάζεται νάρθηκας για τη σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης μετεγχειρητικά.

Οι περιορισμοί που επιβάλλουν οι θεραπείες είναι συχνά δυσάρεστοι και μπορεί να απειλήσουν την εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους ιδιαίτερα οι έφηβοι. Για τον λόγο αυτό είναι πολύ σημαντική η συναισθηματική υποστήριξη.

Οι φυσικοθεραπευτές και οι ορθωτικοί (ειδικοί στην εφαρμογή ορθοπεδικών βοηθημάτων) μπορούν να βοηθήσουν στην επεξήγηση κάθε θεραπείας και εξασφαλίζουν την άνετη εφαρμογή των ναρθήκων.


Πρόγνωση

Η εξέλιξη εξαρτάται από το αίτιο, το σημείο και τη σοβαρότητα της κύρτωσης. Όσο μεγαλύτερη η κύρτωση, τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος να επιδεινωθεί μετά το τέλος της ανάπτυξης.
Όσο μεγαλύτερη η κύρτωση της σπονδυλικής στήλης, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να επιδεινωθεί η σκολίωση με την ολοκλήρωση της ανάπτυξης. Σοβαρή σκολίωση (κυρτώσεις στη σπονδυλική στήλη γωνίας μεγαλύτερης των 100 μοιρών) μπορεί να προκαλέσει αναπνευστικά προβλήματα.

Οι ήπιες περιπτώσεις και μόνο με τη χρήση νάρθηκα έχουν καλή εξέλιξη. Τα άτομα αυτά συνήθως δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα μακροπρόθεσμα, εκτός από έναν πόνο χαμηλά στην πλάτη που αυξάνεται με την πάροδο των χρόνων. Τα άτομα με ιδιοπαθή σκολίωση που έχουν υποβληθεί σε διορθωτική χειρουργική επέμβαση έχουν συνήθως πολύ καλή εξέλιξη και απολαμβάνουν μια δραστήρια και υγιή ζωή.
Οι ασθενείς με νευρομυϊκή σκολίωση έχουν να αντιμετωπίσουν μια πολύ σοβαρότερη διαταραχή (όπως η παράλυση της σπονδυλικής στήλης ή μυϊκή δυστροφία), για τον λόγο αυτό οι στόχοι τους είναι πολύ διαφορετικοί. Συχνά, για παράδειγμα, ο στόχος της χειρουργικής επέμβασης είναι να επιτρέψει σε ένα παιδί να μπορεί να κάθεται (με ίσια την πλάτη) στην αναπηρική καρέκλα.

Τα βρέφη με συγγενή σκολίωση αντιμετωπίζουν μια σειρά από γενετικές ανωμαλίες. Η αντιμετώπιση αυτής της πάθησης είναι δύσκολη και απαιτεί συχνά πολλαπλές χειρουργικές επεμβάσεις.


Επιπλοκές

• Ψυχολογικά προβλήματα ή χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να εκδηλωθούν ως αποτέλεσμα της ασθένειας ή της θεραπείας της (συγκεκριμένα, αν φοράει κανείς νάρθηκα)
• Αποτυχία του οστού να συμπτυχθεί (πολύ σπάνιο στην ιδιοπαθή σκολίωση)
• Αρθρίτιδα και πόνος χαμηλά στην πλάτη στους ενήλικες
• Αναπνευστικά προβλήματα από τη μεγάλη κύρτωση
• Βλάβη στη σπονδυλική στήλη ή στα νεύρα από χειρουργική επέμβαση ή από έντονη κύρτωση που δεν διορθώθηκε
• Μετεγχειρητική λοίμωξη της σπονδυλικής στήλης



Πότε να απευθυνθείτε στον γιατρό σας

Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας αν υποπτεύεστε ότι το παιδί σας μπορεί να πάσχει από σκολίωση.


Πρόληψη

Εξετάσεις ρουτίνας για σκολίωση πραγματοποιούνται σήμερα στα γυμνάσια και λύκεια. Χάρη σε αυτές περιπτώσεις που στο παρελθόν θα περνούσαν απαρατήρητες μέχρις ότου μετατρέπονταν σε προχωρημένες, διαπιστώνονται πλέον σε πρώιμα στάδια.