Θυμάται κανείς τη λύσσα;


Από τα νοσήματα που μεταδίδονται από τα ζώα στον άνθρωπο το φοβερότερο είναι η λύσσα, και αυτό όχι μόνο γιατί άπαξ και η νόσος εκδηλωθεί δεν υπάρχει τρόπος αντιμετώπισής της, αλλά και επειδή η όλη εικόνα και εξέλιξή της είναι τραγική. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει περισσότερους από 30.000 θανάτους ετησίως από λύσσα. Ομως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η συντριπτική πλειοψηφία αυτών (πάνω από το 90%) εκδηλώνονται στην Ινδία.

Η λύσσα είναι ένα ιογενές λοιμώδες νόσημα. Οφείλεται σε ιό που ανήκει στην οικογένεια των Rabdoviridae και στο γένος Lyssavirrus με ένα μόνο είδος. Εντούτοις, παρατηρούνται ποικιλίες του ιού με σημαντικές αντιγονικές διαφορές μεταξύ του κλασικού στελέχους της λύσσας του σκύλου και στελεχών που απομονώθηκαν από διάφορα είδη άγριων ζώων, φυσικές αποθήκες του ιού στη φύση και από διάφορες γεωγραφικές περιοχές.

Γενικότερα στον κόσμο, στο βόρειο ημισφαίριο, αποθήκες του ιού της λύσσας είναι τα άγρια ζώα με προεξάρχουσα στην Ευρώπη την αλεπού και στη Β. Αμερική το ρακούν και την αλεπού. Αντίθετα, στο νότιο ημισφαίριο ως αποθήκη, αλλά και για τη μετάδοση της λύσσας, ενοχοποιείται κυρίως ο σκύλος. Θα πρέπει να τονιστεί ότι από τον ιό της λύσσας μπορεί να μολυνθούν όλα τα θερμόαιμα ζώα και, φυσικά, ο άνθρωπος.

Κύριος τρόπος μετάδοσης του ιού είναι αυτός που γίνεται με δάγκωμα από ένα ζώο που φέρει τον ιό της λύσσας στο σίελό του. Μεταξύ των πολύ ευαίσθητων στον ιό της λύσσας άγριων ζώων, η μετάδοση μπορεί να γίνει και με μολυσμένα από τον ιό σταγονίδια (αναπνευστική οδός), με κατανάλωση μολυσμένων ιστών και σπανιότερα με επαφή του ιού με τους βλεννογόνους (π.χ. επιπεφυκώς οφθαλμού).

Ο ιός είναι ευαίσθητος σε μια σειρά αντισηπτικών και είναι πολύ ευαίσθητος στην υπεριώδη ακτινοβολία (ήλιος). Σε πτώματα ζώων διατηρείται λιγότερο από 24 ώρες στους 20οC, ενώ διατηρείται για πολλές μέρες όταν οι ιστοί διατηρούνται σε ψύξη ή σε κατάξυψη.


Τι συμβαίνει στην Ελλάδα

Για την Ευρώπη και τη χώρα μας, ειδικότερα, θα πρέπει να σημειωθούν τα εξής:

Η Ελλάδα, όπως και όλες οι μεσογειακές περιοχές, της Πορτογαλίας συμπεριλαμβανομένης, θεωρούνται ελεύθερες λύσσας.

Η κεντρική Ευρώπη, ιστορικά, αποτελεί την πηγή εξάπλωσης της λύσσας στον κόσμο, όπως και πηγή της «δασόβιας» λύσσας, με αποθήκη του ιού την αλεπού.

Στις Βαλκανικές χώρες, ιδιαίτερα μετά τις αναταραχές και την αποδόμηση του συστήματος δημόσιας υγείας κατά την τελευταία δεκαετία, όλο και συχνότερα εντοπίζονται κρούσματα λύσσας σε ζώα άγρια (αλεπούδες) και οικόσιτα -γάτες, βοοειδή και αιγοπρόβατα. Σπανιότερα, εντοπίζονται και λυσσόπληκτοι σκύλοι. Μάλιστα, μετά τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία υπολογίζεται «κάθοδος της λύσσας», με ετήσιο ρυθμό περί τα 30 χιλιόμετρα (ήδη έχει φτάσει στην πόλη των Σκοπίων και πέριξ της Σόφιας).

Η Τουρκία ήταν και εξακολουθεί να είναι λυσσόπληκτη.

Παρ' ότι ο μεγαλύτερος αριθμός των σκύλων στη χώρα μας εμβολιάζεται κατά της λύσσας, σημαντικός αριθμός, ποιμενικών και μη ζώων, και μάλιστα κοντά στα βόρεια σύνορά μας, δεν εμβολιάζεται.

Υπάρχει η κακή αντίληψη σε πολλούς κυνηγούς ότι ο εμβολιασμός επηρεάζει την όσφρηση των ζώων, ώστε συχνά να εμβολιάζουν τα ζώα τους από τα άλλα λοιμώδη νοσήματα όχι όμως κατά της λύσσας. Εξάλλου, οι κυνηγετικοί σκύλοι αποτελούν τον επιδημιολογικό σύνδεσμο μεταξύ των άγριων ζώων και των σκύλων των ημιαστικών και αστικών περιοχών.

Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι αριθμός κυνηγετικών κυρίως σκύλων, αλλά και άλλων, εισάγεται από τα Βαλκάνια στη χώρα μας, χωρίς αυτοί να είναι εμβολιασμένοι ή να ελέγχονται κατά της λύσσας. Οι παραπάνω εισαγωγές είναι κατά κανόνα παράνομες και έχουν τη μορφή των ανταλλαγών, εκτός των επίσημων συνοριακών σταθμών.


ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΟΝΤΟΣ
Διδάκτωρ Κτηνιατρικής Σχολής Α.Π.Θ. & Τέως
Επικ. Καθηγητής της Παθολογικής Κλινικής της
Καθηγητής στην Εθν. Σχολή Δημόσιας Υγείας
Αντιπρόεδρος στο Δ.Σ. της Ελλ. Κτην. Εταιρείας


Διαβάστε επίσης


    Στην κορυφή