Η οικονομική κρίση στις ΗΠΑ το 1929-1937 οδήγησε σε 20% αύξηση των θανάτων από στεφανιαία νόσο, και στη Ρωσία την εποχή του μετά-κομμουνισμού και των ιδιωτικοποιήσεων για κάθε ιδιωτικοποίηση οι άντρες της περιοχής εκείνης εμφάνιζαν αύξηση θνησιμότητας τα επόμενα δύο χρόνια κατά 13% κυρίως λόγω της μαζικής ανεργίας που ακολουθούσε. Στην Αργεντινή την εποχή της μεγάλης κρίσης η ενδονοσοκομειακή θνησιμότητα αυξήθηκε σημαντικά στα καρδιαγγειακά νοσήματα ( 6.9% έναντι 2.9% για το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου και 16% έναντι 11% για την καρδιακή ανεπάρκεια) πιθανών λόγω της σημαντικής φθοράς του κρατικού συστήματος υγείας.

Τα παραπάνω επισήμανε χθές σε συνέντευξη τύπου ο Διευθυντής της Β’ Καρδιολογικής Κλινικής της Ευρωκλινικής Αθηνών κ. Δημήτριος Ρίχτερ τονίζοντας πως σε όλες τις χώρες σε οικονομική κρίση επιδεινώνεται η ποιότητα διατροφής και αυτό σε συνδυασμό με το αυξημένο άγχος/ κατάθλιψη και τα αυξημένα ποσοστά καπνίσματος οδηγεί σε αυξημένη καρδιαγγειακή θνησιμότητα. . Δεν έχουμε ακόμη στατιστικά για την Ελλάδα αλλά δεν προβλέπεται να είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά.

Η συνέντευξη τύπου δόθηκε με αφορμή το 27ο Διεθνές Συνέδριο Κλινικής Καρδιολογίας που διοργανώνεται απο το Ελληνικό Ιδρυμα Καρδιολογίας από 19 έως21 Απριλίου, στο Caravel.

Στη χθεσινή συνέντευξη τύπου, επ’ευκαιρία του συνεδρίου, μίλησαν επισης οι : Χριστόδουλος Στεφανάδης, Καθηγητής Καρδιολογίας Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών, Γεώργιος Ανδρικόπουλος, Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής νοσ. «Ερρίκος Ντυνάν», Κωνσταντίνος Τούτουζας, Επίκουρος Καθηγητής Καρδιολογίας Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών και Κωνσταντίνος Τσιούφης, Επίκουρος Καθηγητής Καρδιολογίας Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών.


- Συγκεκριμένα ο Καθηγητής κ. Χριστόδουλος Στεφανάδης παρουσίασε τις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα της στεφανιαίας νόσου τόσο στην διάγνωση όσο και στη θεραπεία με τα νέας γενιάς stent. Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε στα δεδομένα για ένα νέο τύπο stent που επενδύεται με τη φαρμακευτική ουσία μπεβασιζουμάμπη, η οποία αναστέλλει τη δημιουργία νεοαγγείων, που δημιουργήθηκε και εξελίχθηκε πρόσφατα στην Α′ Καρδιολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών με ιδιαίτερα ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Από τις πρώτες μελέτες σε ανθρώπους που έχουν πραγματοποιηθεί κατά το τελευταίο έτος, φαίνεται ότι η ουσία αυτή έχει - όπως όλα τα νέα stent - πολύ μικρό ποσοστό επαναστένωσης (2-3%), ενώ παράλληλα μειώνει σε πολύ μεγάλο βαθμό τη δημιουργία νεοαγγείων. Με αυτό τον τρόπο διατηρεί την αθηρωματική πλάκα σταθερή και προλαμβάνει νέα εμφράγματα. Όπως παρουσιάσθηκε στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Καρδιολογίας στη Γαλλία (ESC Congress, Αύγουστος 2011, Παρίσι), η πενταετής παρακολούθηση των ασθενών στους οποίους εμφυτεύθηκε αυτό το stent έδειξε ότι η χρήση τους είναι ασφαλής και ότι παρουσιάζουν ποσοστά επαναστένωσης ανάλογα με αυτά των άλλων stent, χωρίς να είναι απαραίτητη η λήψη διπλής αντιαιμοπεταλιακής αγωγής για διάστημα μεγαλύτερο των 2 ετών.

Αναφέρθηκαν επίσης οι τελευταίες εξελίξεις στην διαδερμική αντικατάσταση της αορτικής βαλβίδας με τα αποτελέσματα 2 ετών της μελέτης PARTNER, σύμφωνα με τα οποία η διαδερμική αντικατάσταση της αορτικής βαλβίδας έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση των θανάτων κατά 46% συγκριτικά με τη συντηρητική αντιμετώπιση ή τη βαλβιδοπλαστική. Ταυτόχρονα οι ασθενείς αυτοί έχουν καλύτερη ποιότητα ζωής και μπορούν να ζήσουν την καθημερινότητά τους με πολύ λιγότερα συμπτώματα. Τα αποτελέσματα είναι μέχρι σήμερα ιδιαίτερα ενθαρρυντικά και, αν επιβεβαιωθούν, τότε πολλοί ασθενείς με σοβαρού βαθμού στένωση αορτικής βαλβίδας που δεν είναι δυνατόν να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση θα θεραπευθούν, ενώ οι πιο αισιόδοξοι προβλέπουν και την πλήρη αντικατάσταση της χειρουργικής επέμβασης από τη διαδερμική εμφύτευση της αορτικής βαλβίδας.

Στη χώρα μας πραγματοποιείται η πρωτοποριακή αυτή επέμβαση με απόλυτη επιτυχία στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο από την Α′ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική. Ήδη έχουν πραγματοποιηθεί περισσότερες από 120 επεμβάσεις με μηδενικά ποσοστά περιεπεμβατικής θνητότητας.

Αναφέρθηκε στις εξελίξεις σχετικά με τα δεύτερης και τρίτης γενιάς φαρμακοεκλύοντα stent που αναστέλλουν επιτυχώς την επαναστένωση σε ποσοστά 5-10%, αλλά έχουν το πρόβλημα της όψιμης θρόμβωσης. Το ποσοστό της όψιμης θρόμβωσης (θρόμβωση μετά το πρώτο 6μηνο, η οποία έχει θνητότητα 40-50%) αυξάνεται κατά 0.5% κάθε έτος συγκριτικά με τα μεταλλικά stent. Για την αντιμετώπιση αυτής της επιπλοκής, χορηγούνται μακροχρόνια αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα (ασπιρίνη και κλοπιδογρέλη). Για να μειωθεί ο κίνδυνος θρόμβωσης, η έρευνα εστιάστηκε τόσο στη βελτίωση του σχεδιασμού των stent, όσο και στη χρήση άλλων νεώτερων φαρμακευτικών ουσιών για την επικάλυψη των stent. Μία από αυτές τις ουσίες είναι το everolimus. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης (SPIRIT IV) που πραγματοποιήθηκε σε πολλές χώρες της Ευρώπης και της Ασίας, με το stent που εκλύει everolimus η επαναστένωση συμβαίνει μόνο σε ποσοστό 1.3%. Στους 6 μήνες μετά την τοποθέτηση των νέου τύπου stent παρατηρήθηκαν μέσα σε αυτά θρομβώσεις σε αναλογία 1 στους 200 ασθενείς, έναντι 1 στους 85 ασθενείς που παρατηρήθηκε στην ομάδα του παλαιότερου τύπου επικεκαλυμμένου με φάρμακο stent.

Η ουσία zotarolimus, βρέθηκε μετά από μελέτη διάρκειας 3 ετών ότι παρουσιάζει μηδαμινά ποσοστά θρόμβωσης του stent, που φτάνουν το 0.5% ανά έτος, αποτελέσματα πολύ ενθαρρυντικά για την περαιτέρω χρήση των νέων stent σε μεγάλο αριθμό ασθενών. Πρόσφατα, στο Συνέδριο του Αμερικάνικου Κολλεγίου Καρδιολογίας στις Η.Π.Α. (ACC Congress, Απρίλιος 2012 , Σικάγο ) επιβεβαιώθηκε ότι τα τρίτης γενιάς επικεκαλυμμένα stent εμφανίζουνν ελάχιστα ποσοστά θρόμβωσης τα οποία μετά από ένα χρόνο παρακολούθησης των ασθενών είναι μικρότερα του 0.6%.


- Ο Διευθυντής της Καρδιολογικής Κλινικής του νοσοκομείου “Ερρίκος Ντυνάν” κ. Γεώργιος Ανδρικόπουλος αναφέρθηκε στον τομέα της αντιμετώπισης της κολπικής μαρμαρυγής και της καρδιακής ανεπάρκειας, νοσήματα με σημαντικό ανθρώπινο και κοινωνικοοικονομικό κόστος. Συγκεκριμένα, η κολπική μαρμαρυγή είναι μια από τις κυριότερες αιτίες νοσηρότητας στη χώρα μας και ευθύνεται για μεγάλο μέρος των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων (ΑΕΕ). Ο μεγάλος αριθμός ΑΕΕ οφείλεται στην ανεπαρκή ή κακή χρήση των κουμαρινικών αντιπηκτικών, φαινόμενο που απαντά και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες αλλά ενδημεί στη χώρα μας για ιατρικούς αλλά και γεωγραφικούς λόγους. Η είσοδος των νέων αντιθρομβωτικών στη θεραπευτική της κολπικής μαρμαρυγής δίνει μια διέξοδο στο γνωστό αυτό πρόβλημα και για το λόγο αυτό τα νέα αντιθρομβωτικά προκρίνονται ως θεραπεία πρώτης επιλογής στις πρόσφατες οδηγίες των ιατρικών εταιρειών ΗΠΑ και Καναδά, ενώ η χρήση τους εξαπλώνεται και στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες. Με δεδομένη την αδυναμία των αντιαρρυθμικών να ελέγξουν ικανοποιητικά την κολπική μαρμαρυγή έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι πρόσφατες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας για την κατάλυση (ablation) της κολπικής μαρμαρυγής που πλέον προτείνεται ως βασική θεραπεία της νόσου με πολλά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με τα αντιαρρυθμικά φάρμακα. Κύριο χαρακτηριστικό των νέων μεθόδων για την κατάλυση της κολπικής μαρμαρυγής είναι η ωριμότητα της μεθόδου και η ελαχιστοποίηση των επιπλοκών. Στη φαρμακευτική αντιμετώπιση της καρδιακής ανεπάρκειας σημαντικό βήμα αποτελεί η πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού φαρμάκου (ΕΜΑ), που έδωσε ένδειξη στην ιβαμπραντίνη για την αντιμετώπιση ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια σταδίου ΙΙ-ΙΙΙ, φλεβοκομβικό ρυθμό και συχνότητα ≥75 ΒΡΜ. Η ένδειξη αυτή βασίζεται στα αποτελέσματα της μελέτης SHIFT. Η μελέτη SHIFT έδειξε ότι η προσθήκη ιβαμπραντίνης σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια που λαμβάνουν ήδη αγωγή με φάρμακα του άξονα ρενίνης – αγγειοτασίνης - αλδοστερόνης και β-αναστολείς βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών, μειώνει τη νοσηλεία για καρδιακή ανεπάρκεια και μειώνει τη θνησιμότητα από την καρδιακή ανεπάρκεια κατά 26%. Το πιο σημαντικό αποτέλεσμα της μελέτης αυτής είναι ότι η στρατηγική ελέγχου της συχνότητας απεδείχθη σημαντική παρέμβαση σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια που λαμβάνουν ήδη βέλτιστη αγωγή συμπεριλαμβανομένων των β-αναστολέων. Δικαιώνεται έτσι η βασική υπόθεση, που είχε διατυπωθεί πριν τουλάχιστον 20 χρόνια, ότι ο έλεγχος της καρδιακής συχνότητας είναι σημαντικός για τη θεραπεία των ασθενών με καρδιαγγειακά νοσήματα.


- Ο Επ. Καθηγητής κ. Κωνσταντίνος Τούτουζας αναφέρθηκε στις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα της «ευάλωτης» αθηρωματικής πλάκας, δηλαδή την αθηρωματική πλάκα που έχει υψηλό κίνδυνο να ραγεί και να προκαλέσει καρδιακό επεισόδιο που έχει συγκεκριμένα μορφολογικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά. Για την ανίχνευση αυτών των χαρακτηριστικών έχουν αναπτυχθεί διάφορες μέθοδοι, όπως η ενδοστεφανιαία θερμογραφία, η οπτική συνεκτική τομογραφία (OCT) και η εικονική ιστολογία (VH). Ο συνδυασμός αυτών των τεχνικών αυξάνει τη διαγνωστική δυνατότητα για την εύρεση των επικίνδυνων αθηρωματικών πλακών, με απώτερο στόχο τη μείωση του ποσοστού εκδήλωσης οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου και της θνητότητας της στεφανιαίας νόσου. Είναι χαρακτηριστικό ότι από μελέτες της Α′ Καρδιολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών φαίνεται ότι αθηρωματικές πλάκες με αυξημένη θερμοκρασία (>0.10 OC) και πολύ λεπτή κάψα που καλύπτει την αθηρωματική πλάκα (<60-70 μm) ρήγνυνται σε μεγάλο ποσοστό και προκαλούν οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Σε μια μελέτη διαπιστώθηκε ότι το 70-80% των ασθενών με έμφραγμα του μυοκαρδίου έχουν τα αναφερόμενα χαρακτηριστικά. Η Α′ Καρδιολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών, σε συνεργασία με το Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ της Θεσσαλονίκης και πανεπιστήμια του εξωτερικού, εφαρμόζει για πρώτη φορά στον άνθρωπο την τρισδιάστατη ενδοστεφανιαία OCT, η οποία δίνει τη δυνατότητα ποσοτικοποίησης των δυνάμεων που αναπτύσσονται στα διάφορα τμήματα της στεφανιαίας αρτηρίας, ώστε να ανιχνεύονται οι ευάλωτες περιοχές, δηλαδή οι περιοχές με τη μεγαλύτερη πιθανότητα να ραγούν και να οδηγήσουν σε οξύ καρδιακό επεισόδιο. Ταυτόχρονα, αναπτύχθηκε η τεχνική της ακτινομετρίας μικροκυμμάτων για την αναίμακτη ανίχνευση της ευάλωτης αθηρωματικής πλάκας. Με την εφαρμογή της νέας αυτής μεθόδου, είναι η δυνατή η θερμική χαρτογράφηση ενός αγγείου και η αναγνώριση των περιοχών με την υψηλότερη έκλυση θερμότητας, οι οποίες είναι και οι πιο επικίνδυνες να οδηγήσουν σε καρδιακό επεισόδιο. Η πρώτη κλινική εφαρμογή της μεθόδου, σε καρωτίδες ανθρώπων με στεφανιαία νόσο, παρουσιάστηκαν πρόσφατα στο παρουσιάστηκε στο Συνέδριο του Αμερικάνικου Κολλεγίου Καρδιολογίας στις Η.Π.Α.


- Ο Επ. Καθηγητής κ. Κωνσταντίνος Τσιούφης αναφέρθηκε στον τομέα της υπέρτασης και τα ευεργετικά αποτελέσματα της κατάλυσης της συμπαθητικής νεύρωσης του νεφρού (renal sympathetic denervation) με την διαδερμική εισαγωγή με τοπική αναισθησία ειδικού καθετήρα στις νεφρικές αρτηρίες και χρήση υψίσυχνου ρεύματος για την θεραπεία της ανθεκτικής υπέρτασης. Η διαδικασία είναι σχετικά απλή, με παρακέντηση της μηριαίας αρτηρίας, είναι ασφαλής και απαιτείται νοσηλεία μίας ημέρας. Οι ασθενείς που υποβλήθηκαν σε απονεύρωση της νεφρικής αρτηρίας παρουσίασαν σημαντική μείωση της συστολικής αρτηριακής πίεσης έως και 32 mmHg κατά μέσο όρο, σε διάστημα παρακολούθησης 6 μηνών. Παρουσιάστηκαν και τα πρώτα αποτελέσματα από την Ελληνική εμπειρία (Αιμοδυναμικό Εργαστήριο της Α’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής, στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών), όπου διενεργήθηκε επιτυχής κατάλυση της συμπαθητικής νεύρωσης του νεφρού σε 22 ασθενείς με ανθεκτική υπέρταση. Οι ασθενείς αυτοί για να μπορούν να υποβληθούν σε απονεύρωση του νεφρού δεν θα πρέπει να έχουν στενώσεις στη νεφρική αρτηρία, όπως αυτό αποδεικνύεται με ένα υπερηχογράφημα νεφρών ή με αξονική αγγειογραφία των νεφρικών αρτηριών. Μόλις πρόσφατα δημοσιεύθηκαν δεδομένα ότι η απονεύρωση του νεφρού πέραν της μείωσης της πίεσης συμβάλει και στη υποστροφή της υπερτροφίας της αρ κοιλίας. Έχει δειχθεί ότι στο 85% των ασθενών που υποβάλλονται σε απονεύρωση η πίεση μειώνεται από τον πρώτο μήνα και με την πάροδο του χρόνου η μείωση της πίεσης γίνεται μεγαλύτερη. Επίσης σε αυτούς που δεν μειώθηκε η πίεση στον πρώτο χρόνο αυτό παρατηρήθηκε μετά τον πρώτο χρόνο και σε διάστημα παρακολούθησης πέραν της 2ετίας η πίεση είναι ελαττωμένη. Η θεραπευτική αυτή μέθοδος αντιμετώπισης της σοβαρής αρτηριακής υπέρτασης δημιουργεί μεγάλες προσδοκίες και ανοίγει νέους θεραπευτικούς δρόμους όχι μόνο για την μείωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης αλλά και για την αντιμετώπιση συνοδών καταστάσεων που αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Ταυτόχρονα, στην Α′ Καρδιολογική Κλινική έχει γίνει η πρώτη πειραματική εφαρμογή σε πειραματικά μοντέλα για τη φαρμακευτική κατάλυση της συμπαθητικής νεύρωσης των νεφρών, κατά την οποία χρησιμοποιείται μια ειδική τεχνική για την τοπική εναπόθεση vincristine στις νεφρικές αρτηρίες. Η συγκεκριμένη φαρμακευτική ουσία έχει την ιδιότητα να καταλύει τις νευρικές ίνες των νεφρικών αρτηριών. Τα πρώτα πειραματικά αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα ικανοποιητικά. Αναμένονται τα πρώτα κλινικά αποτελέσματα με μεγάλο ενδιαφέρον.