Για το 50% της θνητότητας των ασθενών με νεφρική ανεπάρκεια ευθύνονται τα καρδιαγγειακά προβλήματα, ενώ η πενταετής επιβίωση των ασθενών με τελικού σταδίου νεφρική ανεπάρκεια είναι 39% μικρότερη από αυτή των ασθενών με προχωρημένο καρκίνο του μαστού που είναι 54%.

Παράλληλα, η θνητότητα από καρδιαγγειακά αίτια των ασθενών υπό αιμοκάθαρση είναι 10 φορές μεγαλύτερη από το γενικό πληθυσμό διορθωμένη ως προς την ηλικία. 50% των νοσηλευόμενων και 30% των εξωτερικών ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια παρουσιάζουν συνοδό αναιμία και νεφρική δυσλειτουργία.


Η σχέση νεφρών και καρδιάς θα απασχολήσει το 5ο Διεθνές Συμπόσιο «Καρδιαγγειακές Παθήσεις και Νεφρική Δυσλειτουργία 2013 - Cardiovascular Disease and Renal Dysfunction 2013» που διοργανώνεται από την Α΄ Καρδιολογική Κλινική και το Ομώνυμο Εργαστήριο του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιπποκράτειο Γ.Ν.Α., υπό την αιγίδα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, το Σάββατο 19 Ιανουαρίου. Ο πρόεδρος του Συμποσίου καθηγητής κ. Χ. Στεφανάδης και ο συμπρόεδρος επίκουρος καθηγητής κ. Κ. Τσιούφης αναφέρουν ότι κατά τη διάρκεια του Συμποσίου θα αναπτυχθούν μεταξύ άλλων τα εξής θέματα:


1) Η ΣΤΕΝΗ ΣΧΕΣΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ


H καρδιά και οι νεφροί είναι δύο όργανα που συνεργάζονται στενά μεταξύ τους και αν και κάθε νεφρός ζυγίζει μόλις 150 γραμμάρια λαμβάνει προς επεξεργασία το 1/5 της καρδιακής παροχής. Η οξεία ή χρόνια νόσος του ενός οργάνου προκαλεί οξεία ή χρόνια δυσλειτουργία του άλλου με αποτέλεσμα σήμερα να υπάρχει ο όρος καρδιονεφρική νόσος ή καρδιονεφρικό σύνδρομο. Για το λόγο αυτό υπάρχει αναγκαιότητα εκτίμησης της νεφρικής λειτουργίας σε κάθε ασθενή με καρδιολογικό πρόβλημα και αντίστροφα εκτίμηση του καρδιαγγειακού κινδύνου σε κάθε ασθενή με νεφρική δυσλειτουργία

Παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση καρδιονεφρικού συνδρόμου αποτελούν η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η προχωρημένη ηλικία και το ατομικό αναμνηστικό καρδιακής ή νεφρικής ανεπάρκειας. Δεδομένα από την National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES) υποδεικνύουν ότι 19-20 εκατομμύρια άνθρωποι στην Αμερική εμφανίζουν χρόνια νεφρική νόσο. Το 60 με 80% των ασθενών που νοσηλεύονται λόγω οξείας καρδιακής ανεπάρκειας έχουν και νεφρική δυσλειτουργία, ενώ το 50% των ασθενών με χρόνια συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια έχουν κάποιο βαθμό νεφρικής ανεπάρκειας. Η θνητότητα των ασθενών με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια οφείλεται κυρίως σε αρρυθμιολογικά προβλήματα ή διαταραχές των ηλεκτρολυτών και λιγότερο σε πρόοδο της αθηροσκλήρωσης. Αιφνίδιος θάνατος η πρώτη αιτία θανάτου σε ασθενείς αιμοκαθαιρόμενους.

Από μελέτη της Μονάδας Υπέρτασης της Α’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής του Ιπποκρατείου σε υπερτασικούς ασθενείς διαπιστώθηκε ότι οι ασθενείς με επηρεασμένη τη νεφρική λειτουργία και με υπερτροφία του μυοκαρδίου έχουν 4 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και 2.5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για έμφραγμα του μυοκαρδίου συγκριτικά με αυτούς που είχαν φυσιολογική νεφρική λειτουργία και μάζα του μυοκαρδίου.

· ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

Για την σωστή εκτίμηση της νεφρικής λειτουργίας δεν αρκούν οι τιμές της ουρίας και της κρεατινίνης στον ορό αλλά χρειάζεται να υπολογίζεται με απλούς τύπους και ο ρυθμός σπειραματικής διήθησης αλλά και το ποσό της αλβουμίνης που αποβάλλεται στα ούρα. Τιμές αλβουμίνης ούρων πάνω από 30mg/24ωρο (σε 24ωρη συλλογή) ή πάνω από 30mg/gr κρεατινίνης (σε πρωινό δείγμα ούρων) είναι παθολογικές και ο ασθενής θεωρείται ότι έχει μικροαλβουμινουρία. Στον Ελλαδικό χώρο, όπως προκύπτει από δεδομένα της Hippokration Hellenic Hypertension Study (3H Study), της Μονάδας Υπέρτασης της Α’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής το 15.8% των Ελλήνων ενήλικων υπερτασικών εμφανίζει νεφρική δυσλειτουργία και το 12.4% μικροαλβουμινουρία.



2) ΝΕΦΡΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ, ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΙΜΙΑ: Η Τριπλή απειλή

• 50% των νοσηλευόμενων και 30% των εξωτερικών ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια παρουσιάζουν συνοδό αναιμία και νεφρική δυσλειτουργία.
• Η χορήγηση ερυθροποιητίνης, ή αναλόγων της για την διόρθωση της αναιμίας μπορεί να βελτιώσει την καρδιακή παροχή και την καρδιακή αιμάτωση αλλά πρέπει να γίνεται με προσοχή διότι μπορεί να αυξηθεί η αρτηριακή πίεση και η πιθανότητα θρομβωτικών επεισοδίων.

Επεμβατική αντιμετώπιση της υπέρτασης. Πως εφαρμόζεται και σε ποιούς η κατάλυση της συμπαθητικής νεύρωσης του νεφρού

Η αυξημένη αρτηριακή πίεση αποτελεί τον σπουδαιότερο τροποποιήσιμο παράγοντα καρδιαγγειακού κινδύνου διότι

Πρώτον, αφορά μεγάλο τμήμα του ενήλικου πληθυσμού (άνω των 2.500.000 Ελλήνων είναι υπερτασικοί)

Δεύτερο, η επίπτωσή της αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια

Τρίτον, ευθύνεται για το 54% των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και το 40% των περιπτώσεων στεφανιαίας νόσου και

Τέταρτον, μόλις το 40-50% των υπερτασικών έχουν ρυθμισμένη την αρτηριακή τους πίεση.

Σήμερα παρά την επισήμανση της αξίας των αλλαγών στον τρόπο ζωής επί το υγιεινότερο και την ύπαρξη πολλών αντιυπερτασικών φαρμάκων δεν είμαστε ικανοποιημένοι από το ποσοστό των ασθενών μας που έχουν πίεση κάτω από 140/90mmHg. Μάλιστα, υπάρχει ένα ποσοστό υπερτασικών (2-5%) παρότι λαμβάνει πολλά αντιυπερτασικά φάρμακα, τουλάχιστον 3, εξακολουθεί να έχει αυξημένη πίεση. Αυτά τα άτομα πάσχουν από την λεγόμενη ανθεκτική στη θεραπεία υπέρταση.

Υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα έχουμε περίπου τουλάχιστον 50.000 ασθενείς με σοβαρού βαθμού ανθεκτική υπέρταση.

Οι ασθενείς με ανθεκτική υπέρταση έχουν πολύ αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Πχ ο ασθενής με πίεση 180 την συστολική έχει 8 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να πεθάνει από καρδιαγγειακή πάθηση συγκριτικά με αυτόν με πίεση 130.

Για το λόγο αυτό από τριετίας έχει εφευρεθεί μία νέα μέθοδος, η κατάλυση της συμπαθητικής νεύρωσης του νεφρού (renal sympathetic denervation-RSD) για την θεραπεία της ανθεκτικής υπέρτασης. Η διαδικασία είναι σχετικά απλή, είναι ασφαλής και απαιτείται νοσηλεία μίας ημέρας. Γίνεται με την διαδερμική εισαγωγή με τοπική αναισθησία ειδικού καθετήρα στις νεφρικές αρτηρίες και μέσω μίας γεννήτριας χορηγείται υψίσυχνο ρεύμα που απονευρώνει την αρτηρία του νεφρού. Στηρίζεται στο γεγονός ότι οι νευρικές συμπαθητικές ίνες του νεφρού διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αύξηση της πίεσης. Οι ασθενείς που υποβλήθηκαν σε απμονεύρωση της νεφρικής αρτηρίας παρουσίασαν σημαντική μείωση της συστολικής αρτηριακής πίεσης από 25- 32 mmHg κατά μέσο όρο σε διάστημα παρακολούθησης που σήμερα φθάνει τα 3 χρόνια. Υπάρχει ένα 10-20 % των ασθενών στους οποίους δεν μειώνεται η πίεση χωρίς να γνωρίζουμε ακριβώς το γιατί. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο η μέθοδος αυτή έχει εφαρμοσθεί σε περισσότερους από 5000 ασθενείς. Στον Ελληνικό χώρο, στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών, έχουμε διενεργήσει μέχρι τώρα επιτυχή κατάλυση της συμπαθητικής νεύρωσης του νεφρού με χορήγηση υψίσυχνου ρεύματος σε περισσότερους από 35 επιλεγμένους ασθενείς της Μονάδας Υπέρτασης με ανθεκτική υπέρταση (επίπεδα αρτηριακής πίεσης ιατρείου> 160 mmHg, παρά τη λήψη άνω των 4 αντιυπερτασικών σκευασμάτων). Παράλληλα έχει δοκιμασθεί σε πειραματικό επίπεδο με επιτυχία, η χημική κατάλυση με την ενδαγγειακή χορήγηση νευροτοξικών ουσιών. Η κατάλυση της συμπαθητικής νεύρωσης του νεφρού για την θεραπευτική της σοβαρής αρτηριακής υπέρτασης συνεχώς βελτιώνεται και δημιουργεί μεγάλες προσδοκίες και ανοίγει νέους θεραπευτικούς δρόμους όχι μόνο για την μείωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης αλλά και για την αντιμετώπιση συνοδών καταστάσεων που αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο, όπως του σακχαρώδη διαβήτη, της άπνοιας στον ύπνο, της καρδιακής ανεπάρκειας και της νεφρικής ανεπάρκειας.