Στις 4 – 9 Σεπτεμβρίου 2010, διεξήχθη στη χώρα μας το Gastroenterology Summer School, μία από τις κορυφαίες εκπαιδευτικές διοργανώσεις της Ευρωπαικής Εταιρείας Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας, Ηπατολογίας & Διατροφής ( European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology & Nutrition - ESPGHAN). Νέοι παιδογαστρεντερολόγοι από 24 χώρες του κόσμου και από 4 ηπείρους βρέθηκαν επί έξι συνεχείς ημέρες κοντά σε κορυφαίους επιστήμονες στον τομέα της Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας & Διατροφής στην Ευρώπη. Στόχοι του Summer School ήταν η ενημέρωση των νέων παιδογαστρεντερολόγων για τις τελευταίες εξελίξεις της επιστήμης σε επίκαιρα ζητήματα Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας & Διατροφής.

Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών του Summer School, έλαβε χώρα στην Αίγλη του Ζαππείου, στις 11 Σεπτεμβρίου 2010, Επιστημονικό Συμπόσιο με τίτλο “News and Controversies in Pediatric Gastroenterology” με ελεύθερη είσοδο για τους Έλληνες γιατρούς. Τα θέματα που αναπτύχθηκαν από τις προσωπικότητες που αποτέλεσαν του ομιλητές του Summer School, κάλυψαν ευρύ φάσμα νοσημάτων του πεπτικού συστήματος και επίκαιρα ζητήματα διατροφής του βρέφους και του παιδιού.

Και τις δύο επιστημονικές εκδηλώσεις διοργάνωσε η κ. Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, Διευθύντρια στην Α΄ Παιδιατρική Κλινική του Νοσοκομείου Παίδων «Π. & Α. Κυριακού» και υπεύθυνη του Ιατρείου Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας, Ηπατολογίας & Διατροφής.



Ακολουθούν τα ονόματα των ομιλητών, οι τίτλοι των ομιλιών και τα σημαντικότερα σημεία των ομιλιών τους στο Συμπόσιο της 11/09/10


Berthold Koletzko

Καθηγητής Παιδιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου
Τέως Πρόεδρος του Συμβουλίου Διατροφής της ESPGHAN


Πρόσληψη βάρους κατά τους πρώτους μήνες της ζωής και παιδική παχυσαρκία
Όταν παίρνεις γρήγορα βάρος κατά τους πρώτους μήνες της ζωής κινδυνεύεις να γίνεις παχύσαρκος στην ενήλικη ζωή.
Ο κ. Koletzko μίλησε για τον πρώιμο μεταβολικό προγραμματισμό και την επίδραση του θηλασμού, σε σχέση με το ξένο γάλα, στη μείωση της συχνότητας της παχυσαρκίας.

Ο κ. Koletzko αναφέρθηκε στα αποτελέσματα μελέτης σε 1492 ενήλικες ηλικίας 26-32 ετών, η οποία έδειξε ότι το χαμηλό βάρος γέννησης σε συνδυασμό με τη γρήγορη πρόσληψη βάρους κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής συνοδεύτηκαν από αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης σακχαρώδη διαβήτη.

Άλλη μελέτη σε 4235 παιδιά στη Γερμανία, των οποίων η ανάπτυξη καταγράφτηκε κατά τη γέννησή τους, στους 6, 12 και 24 μήνες της ζωής και αργότερα στην ηλικία των 6 χρόνων, έδειξε ότι η αυξημένη πρόσληψη βάρους κατά τα πρώτα δύο χρόνια της ζωής αποτέλεσε τον παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη παχυσαρκίας κατά τη σχολική ηλικία.

Η πρόσφατη ανάλυση των αποτελεσμάτων 30 διαφορετικών μελετών για το θέμα αυτό κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η γρήγορη πρόσληψη υπέρ του δέοντος βάρους κατά τους πρώτους μήνες της ζωής διπλασιάζει - και κατ’ άλλες μελέτες τριπλασιάζει - τον κίνδυνο ανάπτυξης παχυσαρκίας κατά τη σχολική ηλικία και την ενήλικο ζωή. Η γρήγορη πρόσληψη βάρους κατά τα πρώτα δύο χρόνια της ζωής συνοδεύτηκε με αυξημένη συχνότητα όχι μόνο της παχυσαρκίας αλλά και άλλων νοσημάτων, όπως είναι η υπέρταση, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, αλλά και το βρογχικό άσθμα.

Η αυξημένη πρωτεΐνη στο βρεφικό γάλα έχει ενοχοποιηθεί για την γρήγορη αύξηση του βάρους.

Η γρήγορη πρόσληψη βάρους κατά τους πρώτους μήνες της ζωής έχει συσχετιστεί με την αυξημένη κατανάλωση πρωτεΐνης κατά το ίδιο διάστημα. Πολυκεντρική μελέτη στη Ευρώπη έδειξε ότι η κατανάλωση αυξημένης ποσότητας πρωτεΐνης κατά τους πρώτους 6 μήνες της ζωής συσχετίστηκε με σημαντικά αυξημένη πρόσληψη βάρους και αυξημένο δείκτη μάζας σώματος σε σύγκριση με το βάρος σώματος και το δείκτη μάζας σώματος των βρεφών που ελάμβαναν μικρότερη ποσότητα πρωτεΐνης και ακόμη περισσότερο σε σύγκριση με τα βρέφη που ελάμβαναν μητρικό θηλασμό. Η πρόσληψη ύψους ήταν παρόμοια στις τρεις ομάδες.


Ο μητρικός θηλασμός προστατεύει από την παχυσαρκία
Δεκαεννέα μελέτες που διεξήχθηκαν σε διαφορετικούς πληθυσμούς - Αυστραλία, Καναδά, Ιαπωνία, ΗΠΑ, Νότια Αφρική και Ευρωπαϊκές χώρες - έδειξαν ότι ο μητρικός θηλασμός οδηγεί σε μικρότερη πρόσληψη βάρους κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής σε σύγκριση με το ξένο γάλα. Συγκεκριμένα, ο μητρικός θηλασμός επί 9 ή 12 μήνες συνεπάγεται χαμηλότερο βάρος σώματος στους 12 μήνες της ζωής κατά 400 ή 600 g, σε σχέση με το ξένο γάλα. Αυτός φαίνεται να είναι και ο λόγος που οδηγεί σε μείωση της παχυσαρκίας καθώς όλες οι μέχρι τώρα μελέτες – 30 τον αριθμό – καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα, ότι δηλαδή η αποφυγή υπέρμετρης πρόσληψης βάρους κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής αποτελεί καθοριστικό παράγοντα πρόληψης της παχυσαρκίας στην ενήλικο ζωή.


Η διάρκεια του μητρικού θηλασμού έχει σημασία;
Η διάρκεια του θηλασμού για την πρόληψη της παχυσαρκίας έχει απόλυτη σημασία. Μελέτες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ανάπτυξης της παχυσαρκίας ελαττώνεται κατά 4% ανά μήνα μητρικού θηλασμού. Εάν ωστόσο, ο μητρικός θηλασμός διαρκέσει λιγότερο από 3 μήνες, τότε χάνεται κάθε προστατευτική του ικανότητα. Το συμπέρασμα είναι ότι μόνο όταν η μητέρα θηλάζει το μωρό της πάνω από 3 μήνες μπορεί να το προστατεύσει από το να γίνει παχύσαρκο στη μετέπειτα ζωή του και ότι η παχυσαρκία συνεπάγεται: νοσήματα φθοράς, σακχαρώδη διαβήτη κ.ά.

Η παχυσαρκία και οι επιπλοκές που αυτή συνεπάγεται έχουν σημαντικές επιπτώσεις την οικονομία της υγείας. Σχετική μελέτη στη Γερμανία κατέληξε ότι εάν στα μισά από τα βρέφη χορηγούνταν βρεφικό γάλα με μειωμένη ποσότητα πρωτεΐνης, αυτή και μόνο η παρέμβαση θα οδηγούσε στην εξοικονόμηση μακροπρόθεσμα περισσότερων από 2.5 εκατομμυρίων ευρώ, πέρα από την εξασφάλιση καλύτερης ποιότητας ζωής στους πολίτες.




Aλεξάνδρα Παπαδοπούλου
Διευθύντρια ΕΣΥ
Υπεύθυνη Ιατρείου Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας, Ηπατολογίας & Διατροφής Α΄ Παιδιατρική Κλινική
Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού»

Η κ. Παπαδοπούλου μίλησε για μία σοβαρή μορφή αλλεργίας, την ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα, η οποία παρουσιάζει σημαντική αύξηση κατά τα τελευταία χρόνια στις δυτικές κοινωνίες, με εξάρσεις κυρίως κατά τους εαρινούς μήνες. Η νόσος εκδηλώνεται στη βρεφική ηλικία με στασιμότητα βάρους και εμέτους ή αναγωγές, ενώ στα μεγαλύτερα παιδιά και τους εφήβους κυρίως με δυσκολία στην κατάποση στερεών τροφών. Εάν δεν διαγνωσθεί και αντιμετωπιστεί αμέσως, συνοδεύεται από σοβαρές επιπλοκές όπως είναι η στένωση του οισοφάγου. Η ασθένεια συσχετίζεται σε μεγάλο ποσοστό ασθενών με αλλεργίες στα τρόφιμα και στα αεροαλλεργιογόνα και η αφαίρεση των αλλεργιογόνων από τις τροφές και το περιβάλλον των παιδιών αποτελεί βασικό μέρος της θεραπείας της.


Ο μητρικός θηλασμός προστατεύει από τις αλλεργίες
Η κ. Παπαδοπούλου τόνισε ότι ο μητρικός θηλασμός κατά τους πρώτους μήνες της ζωής προστατεύει και από την ανάπτυξη ατοπίας (βρογχικού άσθματος, ατοπικής δερματίτιδας κ.ά) που μαστίζουν τις αναπτυγμένες χώρες και πολλά τα αυτοάνοσα νοσήματα που επίσης αυξάνουν με μεγάλη ταχύτητα, όπως είναι η κοιλιοκάκη, η νόσος του Crohn κ.ά. Ωστόσο, για να έχει αποτελέσματα, η διάρκεια του θηλασμού πρέπει να υπερβαίνει τους 3 μήνες και κατ’ άλλους τους 4 πρώτους μήνες της ζωής, διαφορετικά κάθε προστατευτική ικανότητα χάνεται.

Η πρόληψη των αλλεργιών οφείλεται στο γεγονός ότι το μητρικό γάλα είναι πλούσιο σε αντιφλεγμονώδεις ουσίες και σε παράγοντες που οδηγούν στην εξισορρόπηση της μικροβιακής χλωρίδας του εντέρου των βρεφών και στην ενίσχυση του φραγμού του εντέρου τους έναντι των τροφικών αλλεργιογόνων.

Πού οφείλεται η μεγάλη αύξηση των αλλεργικών παθήσεων; Συσχετίζεται η αλλεργία με την ελαττωμένη έκθεση των παιδιών σε μικρόβια;
Τα αλλεργικά νοσήματα είναι χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα που οφείλονται στη διαταραχή της ανοσολογικής ισορροπίας του οργανισμού.

Η αστικοποίηση, ο αυξημένος βαθμός καθαριότητας με παράλληλη έκθεση σε ενδοοικιακά αεροαλλεργιογόνα (π.χ. παθητικό κάπνισμα κ.ά.), η μόλυνση του περιβάλλοντος, αλλά και η διαφοροποίηση των διαιτητικών συνηθειών κυρίως κατά τους πρώτους μήνες της ζωής του βρέφους όταν ο εντερικός φραγμός του εντερικού βλεννογόνου δεν έχει ακόμη ωριμάσει, θεωρούνται ως παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη της αλλεργίας σε άτομα με γενετική προδιάθεση.

Τα αλλεργικά νοσήματα είναι νοσήματα που απασχολούν κυρίως τις βιομηχανοποιημένες χώρες και όχι τις χώρες της Αφρικής. Σύμφωνα με τη «Θεωρία της υγιεινής διαβίωσης», η υψηλού βαθμού καθαριότητα και η έλλειψη λοιμωδών ερεθισμάτων που χαρακτηρίζει τις αναπτυγμένες χώρες οδηγεί σε ελλειπή ερεθισμό των Τ λεμφοκυττάρων σε βαθμό που να προκαλέσει τη διαφοροποίησή τους σε Th1 λεμφοκύτταρα, με αποτέλεσμα την αντιρροπιστική υπερίσχυση των Th2 λεμφοκυττάρων τα οποία προάγουν την αλλεργική αντίδραση και την εκδήλωση αλλεργικών παθήσεων.

Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η ζωή σε φάρμες και κοντά σε στάβλους συνοδεύεται από σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά βρογχικού άσθματος και αλλεργικών νοσημάτων σε σχέση με τη ζωή σε αστικοποιημένες περιοχές. Αυτό έχει αποδοθεί στην έκθεση των παιδιών από τη γέννησή τους στην εντεροτοξίνη των μικροβίων η οποία προστατεύει από την ευαισθητοποίηση, καθώς ευοδώνει την ωρίμανση των λεμφοκυττάρων προς εκείνη την κατεύθυνση που αποτρέπει την αλλεργική αντίδραση.

Καισαρική τομή, μειωμένος αποικισμός του εντέρου του νεογέννητου με μικρόβια και ανάπτυξη αλλεργίας.

Ενα σημαντικό στοιχείο που αναδείχθηκε από το συμπόσιο είναι ο ρόλος της καισαρικής τομής στην αύξηση των αλλεργιών, σύμφωνα με νέα στοιχεία που έδωσε στην ομιλία της η Γραμματέας του Συμβουλίου Γαστρεντερολογίας της ESPGHAN, Καθηγήτρια Παιδιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου και Διευθύντρια της Παιδογαστρεντερολογικής Μονάδας Sibylle Koletzko.


Sibylle Koletzko

Καθηγήτρια Παιδιατρικής και Υπεύθυνη του Τμήματος Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου
Γραμματέας του Συμβουλίου Γαστρεντερολογίας της ESPGHAN
Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ESPGHAN

Η καισαρική τομή αυξάνει τον κίνδυνο ευαισθητοποίησης στα τροφικά αλλεργιογόνα κατά τους πρώτους 12 μήνες της ζωής και του άσθματος στην παιδική και εφηβική ηλικία.

Η κ. Koletzko ανέφερε ότι σύμφωνα με την έρευνα LISA η οποία εστίασε στην επίδραση της γέννησης με καισαρική τομή στην υγεία των παιδιών που ζουν στην Ανατολική και Δυτική Γερμανία, έδειξε πως η γέννα με καισαρική αποτελούσε παράγοντα κινδύνου για την ευαισθητοποίηση των παιδιών σε αλλεργιογόνα, την εκδήλωση αλλεργίας σε τροφές κατά τα πρώτα δυο χρόνια της ζωής και την ανάπτυξη αναπνευστικής αλλεργίας αργότερα.

Άλλες πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι ο ρυθμός αύξησης της καισαρικής τομής συσχετίζεται ευθέως με το ρυθμό αύξησης του άσθματος στα παιδιά και τους εφήβους μέχρι την ηλικία των 18 ετών, και συγκεκριμένα αναφέρθηκε αύξηση κατά ποσοστό 20% του κινδύνου ανάπτυξης άσθματος στα παιδιά που γεννήθηκαν με καισαρική τομή.

Πρόσφατη μελέτη υποστηριζόμενη από το γερμανικό υπουργείο παιδείας, επιστήμης, έρευνας και τεχνολογίας έδειξε επιπλέον ότι τα βρέφη που γεννώνται με καισαρική τομή έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης διαρροιών και ευαισθητοποίησης σε τροφικά αλλεργιογόνα κατά τους πρώτους δώδεκα μήνες της ζωής.

Η μεγαλύτερη μελέτη σε επίπεδο πρόληψης της αλλεργίας είναι η λεγόμενη μελέτη GINI (German Infant Nutrition Intervention) η οποία διεξήχθη στη Γερμανία σε πάνω από 2000 βρέφη υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη αλλεργίας. Τέτοια βρέφη θεωρούνται αυτά που γεννιούνται σε οικογένειες με ένα τουλάχιστον μέλος της (γονέα ή αδελφή/ή) με ιστορικό αλλεργίας (βρογχικό άσθμα, αλλεργική ρινοεπιπεφυκίτιδα, ατοπική δερματίτιδα ή τροφική αλλεργία). Ο μητρικός θηλασμός και στα βρέφη εκείνα που δεν μπορούσαν να θηλάσουν, η χορήγηση ειδικού υποαλλεργιογονικού γάλατος μείωσε τον κίνδυνο ανάπτυξης αλλεργίας. Η ίδια μελέτη ωστόσο, έδειξε ότι τα βρέφη εκείνα που γεννήθηκαν με καισαρική τομή ήταν σε μεγαλύτερο κίνδυνο για ανάπτυξη αλλεργίας.


Με ποιό μηχανισμό, η καισαρική τομή προδιαθέτει σε αλλεργίες;
Μελέτες έχουν δείξει ότι η γέννηση με καισαρική τομή συνεπάγεται σοβαρή μείωση του αποικισμού του εντέρου των βρεφών με αποικίες ευεργετικών μικροβίων, τα λεγόμενα μπιφιντοβακτηρίδια, τα οποία έχει βρεθεί ότι αποτρέπουν την ανάπτυξη αλλεργίας. Σε αντίθεση, τα μωρά που γεννώνται με φυσιολογικό τοκετό αποικίζονται από τη μικροβιακή χλωρίδα του ουρογεννητικού συστήματος της μητέρας με εκατοντάδες αποικίες ωφέλιμων μικροβίων, οι οποίες το προφυλάσσουν εκτός των άλλων και από την ανάπτυξη αλλεργίας. Μεταξύ αυτών εξέχουσα θέση έχουν τα μπιφιντοβακτηρίδια, ο αριθμός των οποίων έχει βρεθεί σε μελέτες ότι είναι μειωμένος στα βρέφη εκείνα που αναπτύσουν αλλεργίες σε σχέση με εκείνα που δεν αναπτύσουν αλλεργίες.

Μίγμα προβιοτικών (μπιφιντοβατηριδίων και γαλακτοβακίλλων) βελτιώνουν τη χλωρίδα του εντέρου σε μωρά που γενιούνται με καισαρική τομή, σε οικογένειες με ιστορικό αλλεργίας, και ελαττώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης αλλεργίας από τα ίδια.
Η κ. Koletzko ανέφερε τα αποτελέσματα πρόσφατης μελέτης σε 1223 βρέφη που γεννήθηκαν σε οικογένειες με ιστορικό αλλεργίας και με καισαρική τομή και έδειξε ότι η χορήγηση μίγματος προβιοτικών που περιείχε μπιφιντοβατήρια και γαλακτοβάκκιλλους κατά τον τελευταίο μήνα της εγκυμοσύνης στις μητέρες και κατά το πρώτο εξάμηνο της ζωής στα βρέφη, συνοδεύτηκε από αποκατάσταση της μικροβιακής χλωρίδας στα επίπεδα που είχαν τα βρέφη που γεννήθηκαν με φυσιολογικό τοκετό. Τα βρέφη αυτά παρακολουθήθηκαν μέχρι την ηλικία των 5 ετών. Αποδείχτηκε ότι η χορήγηση των προβιοτικών δεν επηρέασε τη συχνότητα ανάπτυξης αλλεργιών στα παιδιά που γεννήθηκαν με φυσιολογικό τοκετό.

Ωστόσο, το σημαντικό εύρημα της μελέτης αυτής ήταν ότι στα παιδιά που γεννήθηκαν με καισαρική τομή, η χορήγηση των προβιοτικών κατά την περίοδο πριν και μετά τη γέννηση, μείωσε σημαντικά τη συχνότητα ανάπτυξης των αλλεργικών νοσημάτων τα οποία οφείλοντας σε σςυγκεκριμένο μηχανισμό που ήταν με τη μεσολάβηση της IgE ανοσοσφαιρίνης (έκζεμα, ατοπική δερματίτιδα, αλλεργική ρινίτιδα και άσθματος).

Η κ. Koletzko ανέφερε ότι παγκοσμίως παρατηρείται μεγάλη αύξηση του αριθμού των γεννήσεων με καισαρική τομή. Σύμφωνα με τη μελέτη των Lavender και συνεργατών που διεξήχθη από το 1953 ως το 2004 οι καισαρικές γέννες ξεκινώντας από λιγότερο από 3% το έτος 1953 έχουν ξεπεράσει το 20% σε συχνότητα το έτος 2004.

Στα παγκόσμια συστήματα υγείας ηγείται η Βενεζουέλα με καισαρικές γέννες στη τάξη του 70% των γεννήσεων, ακολουθεί το Μεξικό με ποσοστό 60%, η Κίνα με ποσοστό περίπου 45%, η Βραζιλία και η Ιταλία με ποσοστό 30% του συνολικού αριθμού των γεννών.



Alberto Ravelli
Διευθυντής Παιδογαστρεντερολογικήε Κλινικής στην πόλη Brescia της Ιταλίας

Το ευερέθιστο έντερο και οι εναλλακτικές μορφές θεραπείας: η υπνοθεραπεία και τα προβιοτικά

Το λειτουργικό κοιλιακό άλγος δηλαδή αυτό το οποίο δεν οφείλεται σε οργανική αιτία, είναι πολύ συχνό στα παιδιά κυρίως σχολικής ηλικίας, το οποίο συχνά τα οδηγεί σε απουσίες από το σχολείο και σε αρκετές περιπτώσεις επηρεάζει την ποιότητα ζωής τους. Στο φάσμα του λειτουργικού κοιλιακού άλγους υπάγονται πολλές γαστρεντερικές διαταραχές όπως είναι το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου, η λειτουργική δυσπεψία και στη βρεφική ηλικία οι κολικοί των βρεφών.

Ο Alberto Ravelli παρουσίασε τις εναλλακτικές μορφές θεραπείας του λειτουργικού κοιλιακού άλγους όταν αυτό εκδηλώνεται στην παιδική ή στην εφηβική ηλικία. Μία από αυτές είναι η υπνοθεραπεία.

Σε σχέση με την αποτελεσματικότητα της υπνοθεραπείας στην αντιμετώπιση του κοιλιακού άλγους, πρόσφατη μελέτη στην Ολλανδία σε 53 παιδιά και εφήβους έδειξε ότι 6 συνεδρίες υπνοθεραπείας σε διάστημα 3 μηνών μείωσε σημαντικά τη συχνότητα και την ένταση του κοιλιακού άλγους σε σύγκριση με τη φαρμακευτική αγωγή. Ενα έτος μετά την έναρξη της υπνοθεραπείας ποσοστό 85% των παιδιών είχαν απαλλαχτεί πλήρως από τα συμπτώματα σε σύγκριση με ποσοστό 25% των παιδιών που έλαβαν φαρμακευτική αγωγή. Μετά 5 χρόνια, ποσοστό 70% των παιδιών που είχαν υποβληθεί σε υπνοθεραπεία παρέμεναν ασυμπτωματικά σε σύγκριση με 20% των παιδιών που υποβλήθηκαν σε φαρμακευτική αγωγή.

Σύμφνα με την πρόσφατη ανάλυση των αποτελεσμάτων 4 μελετών σε 147 ενήλικες με ευερέθιστο έντερο, η υπνοθεραπεία αποδείχτηκε ιδιαίτερα αποτελεσματική σε σύγκριση με τη φαρμακευτική αγωγή και χωρίς να συνοδεύεται από παρενέργειες. Πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν ωστόσο, οι μικροί αριθμοί των ασθενών που συμπεριελήφθηκαν στις μελέτες, με αποτέλεσμα να απαιτούνται παραπέρα μελέτες για να βγουν αξιόπιστα αποτελέσματα.

Μία δεύτερη εναλλακτική μορφή θεραπείας του λειτουργικού κοιλιακού άλγους στην οποία αναφέρθηκε ο κ. Ravelli ήταν τα προβιοτικά και συγκεκριμένα το στέλεχος Lactobacillus Reuteri.

Συγκεκριμένα, η χορήγηση σκευάσματος με το προβιοτικό Lactobacillus Reuteri σε 60 παιδιά με λειτουργικό κοιλιακό άλγος στην Ιταλία για 8 εβδομάδες, έδειξε ότι η χορήγηση προβιοτικού συνοδεύτηκε από σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο.

Ο μηχανισμός της δράσης των προβιοτικών θεωρείται ότι είναι μέσω της αποκατάστασης της μικροβιακής χλωρίδας του εντέρου και της βελτίωσης της κινητικότητάς του γαστρεντερικού σωλήνα.



Gigi Veereman-Wauters

Διευθύντρια του Τμήματος Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας της πόλης Antwerp του Βελγίου
Επιστημονική Γραμματέας του Διοικητικού Συμβουλίου της ESPGHAN


Στη χρήση του προβιοτικού Lactobacillus Reuteri στην θεραπεία των κολικών των βρεφών αναφέρθηκε η κ. Gigi Veereman-Wauters.

Συγκεκριμένα, η Καθηγήτρια κ. Gigi Veereman-Wauters αναφέρθηκε στα ευτήματα πρόσφατης μελέτης στην Ιταλία σε 83 βρέφη με κολικούς, η οποία έδειξε ότι η χορήγηση Lactobacillus Reuteri 108 αποικιών ημερησίως ελάττωσε σημαντικά τη διάρκεια των κολικών σε σχέση με τη χορήγηση εικονικού φαρμάκου. Μετά μία εβδομάδα θεραπείας, 8 στα 10 βρέφη που έλαβαν προβιοτικά και μόνο 4 στα 10 βρέφη που έλαβαν εικονικό φάρμακο παρουσίασαν βελτίωση των συμπτωμάτων.

Ο μηχανισμός δράσης των προβιοτικών ανέφερε η ομιλήτρια πραγματοποιείται μέσω της μείωσης των επιπέδων των παραγόντων που προάγουν τη φλεγμονή στο έντερο και την αποκατάσταση της ομαλής κινητικότητας του εντέρου παρεμβαίνοντας στο μυικό χιτώνα του εντέρου.



Berthold Koletzko
Professor of Pediatrics
Καθηγητής Παιδιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου
Τέως Πρόεδρος του Συμβουλίου Διατροφής της ESPGHAN


Διατροφικά ελλείμματα στα νήπια και τα παιδιά
Το διαιτολόγιο των νηπίων έχει αποτελέσει πεδίο έρευνας. Στην Ευρώπη παρατηρείται αυξημένη κατανάλωση ζάχαρης, ειδικά στις μικρές ηλικίες, και ελαττωμένη την κατανάλωση φυτικών ινών (4-15 gr ινών ανά 1000 θερμίδες με επιθυμητό όριο άνω των 10 gr ανά 1000 θερμίδες).

Η αυξημένη κατανάλωση αναψυκτικών στα αγόρια κορυφώνεται στις ηλικίες των 14-17 στις οποίες σχεδόν αγγίζει το 50%, ενώ στα κορίτσια της αντίστοιχης ηλικίας ξεπερνάει το 30%. Αυξημένη κατανάλωση αναψυκτικών παρατηρείται ακόμη και στις μικρότερες ηλικίες, σε παιδιά ηλικίας 3-6 ετών, σε ποσοστό περίπου 20% των νηπίων.

Παράλληλα, στα νήπια έχει αποδειχτεί ελαττωμένη ποσότητα κατανάλωσης νερού, γεγονός το οποίο έχει επίσης συσχετιστεί με την παχυσαρκία, καθώς η αυξημένη κατανάλωση νερού συσχετίζεται με ελάττωση της παχυσαρκίας κατά ποσοστό 30%. Για παράδειγμα, πρόσφατη μελέτη σε 2.950 νήπια σε 32 νηπιαγωγεία έδειξε ότι τα νήπια που κατανάλωναν ένα ποτήρι περισσότερο νερό ημερησίως παρουσίαζαν σημαντικά μικρότερο ποσοστό παχυσαρκίας.

Πρόσφατη ανάλυση του διαιτολογίου υγιών παιδιών στη Γερμανία έδειξε ότι υστερούσε σημαντικά στην παροχή δύο στοιχείων: στην πρόσληψη βιταμίνης D και φυλλικού οξέος. Δεδομένου ότι η βιταμίνη D παίζει καθοριστικό ρόλο στην μετάλλωση των οστών και την πρόληψη καταγμάτων κατά την ενήλικο ζωή, αποφασίσθηκε διαιτητική παρέμβαση σε εθνικό επίπεδο με εμπλουτισμό των γαλάτων και της φυτικής μαργαρίνης με βιταμίνη D, Το αποτέλεσμα της παρέμβασης αυτής ήταν η βελτίωση της πρόσληψης και η αύξηση των επιπέδων της βιταμίνης D στον οργανισμό των παιδιών.



Berthold Koletzko
Professor of Pediatrics
Καθηγητής Παιδιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου
Τέως Πρόεδρος του Συμβουλίου Διατροφής της ESPGHAN


Υποθρεψία στα παιδιά και αρνητικές επιδράσεις στην υγεία και τη γνωσιακή τους ικανότητα

Ποσοστό 25% των παιδιών που εισάγονται για νοσηλεία σε νοσοκομεία παρουσιάζουν υποθρεψία.
Με τον όρο υποθρεψία εννοείται το χαμηλότερο του φυσιολογικού βάρος σώματος σε σχέση με το ύψος του παιδιού ή το χαμηλότερο του δέοντος ύψος σε σχέση με την ηλικία του, η ελάττωση υπέρ του δέοντος του λιπώδους ιστού, η ελάττωση των επιπέδων βιοχημικών δεικτών της κατάστασης θρέψης όπως είναι ο σίδηρος, ο ψευδάργυρος κ. ά.

Η υποθρεψία έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία: συνεπάγεται μειωμένη μυϊκή μάζα και δύναμη, αργή επούλωση των τραυμάτων, διαταραχή της άμυνας του οργανισμού με αποτέλεσμα συχνές και σοβαρές λοιμώξεις, μείωση της αναπνευστικής και της καρδιακής λειτουργίας, διαταραγμένη απορροφητική ικανότητα του εντέρου, αλλά και αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης κατάθλιψης και μειωμένης γνωσιακής ικανότητας.

Σοβαρότερη είναι η υποθρεψία όταν εκδηλώνεται στα μικρά παιδιά γιατί αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο μακροπρόθεσμων επιπλοκών, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία αλλά και τη ζωή του παιδιού.

Σύμφωνα με το συμπέρασμα δέκα διαφορετικών μελετών που έγιναν σε συνολικό δείγμα 62.000 παιδιών, η θνησιμότητα οφειλόμενη σε ασθένειες είναι μακράν συχνότερη σε παιδιά με υποθρεψία. Σύμφωνα με το αποτέλεσμα των παραπάνω μελετών η σοβαρή υποθρεψία (βάρος προς το ύψος πολύ κάτω από την 3η εκατοστιαία θέση για την ηλικία) δεκαπλασιάζει σχεδόν τον κίνδυνο θανάτου από κάποια ασθένεια.

Σοβαρή είναι επίσης η επίδραση της κακής διατροφής του παιδιού στην ανάπτυξη του εγκεφάλου του και της νοημοσύνης του. Πρόσφατες συστηματικές μελέτες και μετα-αναλύσεις αποδεικνύουν ότι η πρώιμη υποθρεψία σε νήπια που ζουν σε ανεπτυγμένες χώρες ελαττώνει σημαντικά τη γνωσιακή τους ικανότητα στο σχολείο και επηρεάζει αρνητικά το δείκτη νοημοσύνης τους, μειώνοντας τον κατά 4.2 μονάδες.

Η οφειλόμενη στην ύπαρξη ενός χρόνιου νοσήματος υποθρεψία συναντάται συχνά στην παιδιατρική (υπολογίζεται σε μέσο ποσοστό 25% των εισαγόμενων στο νοσοκομείο ασθενών με χρόνια νοσήματα) ωστόσο, συχνά υποδιαγιγνώσκεται και δεν αντιμετωπίζεται, με αποτέλεσμα ποικίλες μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες στην κατάσταση της υγείας του ασθενούς, γεγονός το οποίο επηρεάζει αρνητικά και την έκβαση της κύριας νόσου που προκάλεσε την υποθρεψία, όποια και εάν είναι αυτή (καρκίνος, καρδιοπάθεια, χρόνια γαστρεντεροπάθεια, νευρολογικό νόσημα ή άλλη νόσος).

Ανάγκη διαιτητικής παρέμβασης υπάρχει στις παρακάτω περιπτώσεις:

• Στα παιδιά: επί αδυναμίας κάλυψης ποσοστού >60-80% των θερμιδικών αναγκών επί > 10 ημέρες
• Σε βρέφη > 1 έτους: επί αναμενόμενης αδυναμίας σίτισης επί 5 ημέρες
• Σε βρέφη < έτους – επί αναμενόμενης αδυναμίας σίτισης επί 3 ημέρες

ή/και

Στα νήπια < 2 ετών: επί ανεπαρκούς πρόσληψης βάρους επί > 1 μήνα
Στα νήπια > 2 ετών: επί απώλειας βάρους επί > 3 μήνες
Όταν το βάρος σώματος προς την ηλικία πέφτει κατά 2 καμπύλες στα τυποποιημένα διαγράμματα αύξησης
Όταν οι δερματικές πτυχές είναι σταθερά < 5η εκατοστιαία θέση για την ηλικία
Όταν υπάρχει πτώση του ρυθμού αύξησης του ύψους > 0.3 σταθερές αποκλισεις από τη μέση τιμή ετησίως
Στους εφήβους: όταν υπάρχει μείωση της αύξησης του ύψους κατά >2 cm το χρόνο σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος

Για την αντιμετώπιση της υποθρεψίας διατίθενται ειδικά σχεδιασμένα διαλύματα. Τα διαλύματα αυτά είναι μεγάλης θερμιδικής αξίας, περιέχουν όλες τις θρεπτικές ουσίες ισοζυγισμένα και είναι εμπλουτισμένα με βιταμίνες και μέταλλα.

Διατίθενται διαλύματα με καλή γεύση, για χορήγηση από το στόμα και άλλα για χορήγηση μέσα από ειδικό ρινογαστρικό καθετήρα στα άτομα που αδυνατούν να καλύψουν τις ανάγκες τους με τη λήψη τροφής από το στόμα. Η σίτιση μέσα από τον ειδικό αυτό καθετήρα γίνεται συνήθως κατά τις ώρες του βραδινού ύπνου, ώστε κατά τη διάρκεια της ημέρας να μην διαταράσσονται οι συνήθεις δραστηριότητες του ατόμου.

Η επίπτωση της υποθρεψίας στα οικονομικά της υγείας είναι σημαντική καθώς το κόστος της νοσηλείας ενός υποθρεψικού ασθενή είναι υπερδιπλάσιο, λόγω της αυξημένης συχνότητας επιπλοκών που αυτός παρουσιάζει.

Το σύστημα υγείας οφείλει να αντιμετωπίζει κατά τρόπο οργανωμένο και συστηματικό τα ελλείμματα στη θρέψη με παροχή θρεπτικής υποστήριξης τόσο στο νοσοκομείο όσο και στο σπίτι με ίδρυση μονάδων θρεπτικής υποστήριξης στο νοσοκομείο και στο σπίτι (Home Enteral & Parenteral Nutrition Support Teams), στελεχωμένων με εξειδικευμένο στον τομέα αυτό προσωπικό (γιατρό, νοσηλεύτρια, διαιτολόγο, φαρμακοποιό).

Υπάρχουν Μονάδες Κατ’ Οίκον Θρεπτικής Υποστήριξης στην Ελλάδα;
Η κ. Παπαδοπούλου επισημαίνει ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα της Ευρώπης η οποία δεν διαθέτει οργανωμένες υπηρεσίες κατ’ οίκον θρεπτικής υποστήριξης στα παιδιά ενταγμένες στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Η χώρα μας επισημαίνει δεν διαθέτει ούτε καν οργανωμένες παιδογαστρεντερολογικές μονάδες, με δικό τους οργανόγραμμα και εξειδικευμένο προσωπικό, κάτι που υπάρχει εδώ και δεκαετίες σε όλες τις Ευρωπαικές χώρες.

Με δεδομένα τη μεγάλη συχνότητα της υποθρεψίας σε παιδιά με χρόνια νοσήματα (παιδιά με καρκίνο, εντεροπάθειες, καρδιοπάθειες κλπ), η επιβάρυνση που αυτή συνεπάγεται στην κατάσταση της υγείας και την επιβάρυνση των οικονομικών του συστήματος υγείας, καταλήγει η κ. Παπαδοπούλου, η πολιτεία οφείλει να λάβει άμεσες πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση αυτή.

Συγκεκριμένα, η ίδρυση Παιδογαστρεντερολογικών Μονάδων στα μεγάλα παιδιατρικά νοσοκομεία και μέσα σε αυτές Μονάδων Θρεπτικής Υποστήριξης για παροχή θρεπτικής υποστήριξης τόσο στο νοσοκομείο όσο και κατ’ οίκον είναι απαραίτητες πρωτοβουλίες, οι οποίες πρέπει να ληφθούν από τη χώρα μας, άμεσα, έστω και με καθυστέρηση δύο δεκαετιών.