ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ: ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΠΑΤΑΛΗΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ


Το ΕΣΥ χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη συγκέντρωσης και κατακερματισμού ταυτόχρονα αρμοδιοτήτων και ευθυνών, μειωμένη αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα των διοικήσεων και των μηχανισμών εν γένει λήψης απόφασης, διαρκή αύξηση των δαπανών υγείας, οι οποίες όμως ούτε αυξάνουν την ευελιξία, ούτε μειώνουν τις υπαρκτές ανισότητες του συστήματος, αλλά προκαλούν κατασπατάληση του δημοσίου χρήματος και διαφθορά σ’ όλα τα επίπεδα στα Δημόσια Νοσοκομεία. Τα παραπάνω υπογράμμισε ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης κ. Λέανδρος Ρακιντζής , μιλώντας προχθές στο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο του Φόρουμ Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής. Από την άλλη μεριά υπάρχει μια αναπτυσσόμενη με ταχύτατους ρυθμούς τα τελευταία χρόνια ιδιωτική αγορά υπηρεσιών υγείας, πρόσθεσε ο κ. Λέανδρος Ρακιντζής, η οποία όμως δεν δημιουργεί συνθήκες ελεγχόμενου ανταγωνισμού, αλλά εκμεταλλεύεται τις δυσλειτουργίες του ΕΣΥ και με συνεργασία επιόρκων υπαλλήλων και ιατρών αυξάνουν τα κέρδη τους επί ζημία του δημοσίου χρήματος. Ολόκληρη η πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία του κ. Ρακιντζη έχει ως εξής.

Σύμφωνα επίσης με τα στοιχεία έρευνας, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα, φαίνεται ότι ένα μεγάλο ποσοστό ιδιωτικής δαπάνης κατευθύνεται σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς υπηρεσιών υγείας, προκειμένου να αποκτήσουν (τρεις στους δέκα Έλληνες) πρόσβαση στις Υπηρεσίες Υγείας, ή να μειώσουν την λίστα αναμονής, ή να τύχουν καλύτερης αντιμετώπισης. Η δαπάνη αυτή κατευθύνθηκε σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς υπηρεσιών υγείας στο μεγαλύτερο ποσοστό πριν ή μετά την παροχή υπηρεσιών, επειδή απαιτήθηκε, και σ’ ένα μικρότερο ποσοστό δόθηκε αυτοβούλως από τον χρήστη των υπηρεσιών υγείας προκειμένου να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του.

Το ερώτημα που τίθεται αμείλικτα είναι αν αυτή η αύξηση των δημόσιων και ιδιωτικών δαπανών συμπαρέσυρε και την βελτίωση αντιστοίχως της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ, η σχετική θέση του ελληνικού συστήματος υγειονομικής περίθαλψης επιδεινώνεται, παρά την εν γένει καλή πορεία των δεικτών υγείας της χώρας μας σε απόλυτους όρους. Επισημαίνεται ιδιαίτερα το οξύμωρο, ότι ενώ οι γενικοί δείκτες υγείας δεν επιδεινώνονται, αλλά ούτε και βελτιώνονται προοδευτικά, όπως σε άλλες χώρες του ΟΟΣΑ, εν τούτοις κλιμακώνεται η αύξηση των δαπανών, μαζί με την δυσαρέσκεια του πληθυσμού, η οποία είναι υψηλή και διαρκώς αυξανόμενη.

Στον υγειονομικό τομέα έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια στρεβλώσεις και περιοχές γκρίζας οικονομίας, που πρέπει να ελεγχθούν και να καταπολεμηθούν αμείλικτα. Κατά την γνώμη μας τρεις είναι οι πυλώνες που διαβρώνουν το σύστημα υγείας στην χώρα μας: Η σπατάλη, η παραοικονομία και η διαφθορά. Τα φαινόμενα αυτά προϊόντος του χρόνου ενδυναμώνονται εξαιτίας της παντελούς αδυναμίας των Διοικήσεων των Νοσοκομείων να τα ελέγξουν έστω και στοιχειωδώς.

Αλλά γιατί ο τομέας της υγείας είναι τόσο επιρρεπής στην σπατάλη, την παραοικονομία και την διαφθορά;
Σ’ όλα τα επίπεδα παροχής υπηρεσιών υγείας υπάρχουν και δρουν ισχυρές και περίπλοκες οργανώσεις, επαγγελματιών υγείας, ιδιωτών παρόχων υπηρεσιών υγείας, προμηθευτών βιοϊατρικής τεχνολογίας, φαρμάκων, υγειονομικών υλικών, κ.λ.π., ένα πλέγμα ουσιαστικά συμφερόντων, αλλά και συγκρούσεων συμφερόντων, το οποίο αποσκοπεί σε μεγαλύτερο μερίδιο της δαπάνης για την υγεία με διάφορες παρεμβάσεις όπως πολιτικές, δικαστικές και ακόμη πλειοδοσίας των φορέων που αποφασίζουν και το οποίο λειτουργεί κυρίως με τις υπόγειες διαδρομές της παραοικονομίας στον υγειονομικό τομέα με κύριο στόχο τα Δημόσια Νοσοκομεία. Η ύπαρξη κρουσμάτων διαφθοράς είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα, που αντιμετωπίζει σήμερα ο υγειονομικός τομέας, τα οποία όμως δεν πρέπει να τα δει κανείς αποσπασματικά ή απομονωμένα από την εν γένει οργάνωση και λειτουργία του, αντιθέτως χρειάζεται να ερευνηθούν αυτές καθαυτές οι δυσλειτουργίες του υγειονομικού συστήματος και να αναδειχθούν τα σημεία εκείνα, τα οποία εκτρέφουν την διαφθορά, την σπατάλη και την απάτη, με αποτέλεσμα την απώλεια σημαντικών πόρων, και την επιβάρυνση των δημοσίων οικονομικών, ιδιαίτερα σήμερα στην κρίσιμη οικονομικά συγκυρία που αντιμετωπίζει η χώρα μας.


ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ

Το πώς και πού θα εμφανιστεί η διαφθορά στον τομέα της υγείας εξαρτάται εν μέρει από το σύστημα χρηματοδότησης της υγείας. Όταν οι δαπάνες του υγειονομικού τομέα αντλούνται από το φορολογικό σύστημα ελλοχεύουν μεγάλης κλίμακας εκτροπές των δημόσιων κεφαλαίων σε υψηλό επίπεδο, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος άτυπων ή παράνομων πληρωμών, διαφθορά στις διαδικασίες προμηθειών, καταχρήσεις που υπονομεύουν την ποιότητα των υπηρεσιών. Όταν οι δαπάνες αντλούνται από την κοινωνική ασφάλεια ή την ιδιωτική ασφάλεια, οι πλέον συχνές καταχρήσεις περιλαμβάνουν την υπερβολική ιατρική περίθαλψη, την επιμήκυνση της νοσηλείας, την κατάχρηση διαγνωστικών εξετάσεων, την απάτη στις τιμολογήσεις. Όταν οι δαπάνες αντλούνται από ίδιες πληρωμές ελλοχεύει ο κίνδυνος της υπερχρέωσης των ιατρικών υπηρεσιών, ενώ δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι όλες οι υγειονομικές υπηρεσίες που παρέχονται είναι σημαντικές και χρήσιμες για εκείνους που τις αγοράζουν και επαφίεται η ποιότητα αυτών στην επαγγελματική ευσυνειδησία των παροχών και ιδιαίτερα των ιατρών, δηλαδή στον πατριωτισμό των Ελλήνων.
Σε μεγάλο βαθμό η σπατάλη και η διαφθορά στην υγεία είναι αντανάκλαση των κυρίαρχων χαρακτηριστικών του υγειονομικού τομέα, τα οποία ενθαρρύνουν την ανάπτυξη των φαινομένων αυτών και καθιστούν το σύστημα υγείας επιρρεπές σ’ αυτά, όπως:

1) Η ανελαστική ζήτηση για υπηρεσίες υγείας, ιατροκεντρικός χαρακτήρας του συστήματος υγείας,
2) O υψηλός βαθμός εξειδίκευσης των πληροφοριών. Οι επαγγελματίες υγείας (ιατροί) έχουν περισσότερη πληροφόρηση σε σχέση με τους ασθενείς, οι φαρμακευτικές εταιρείες γνωρίζουν περισσότερα από τους καταναλωτές, τους δημοσίους υπαλλήλους, κ.ο.κ.
3) Ο υψηλός βαθμός διακριτικότητας, που έχουν οι προμηθευτές στην επιλογή των προσφερομένων υπηρεσιών, τοποθετεί τους ασθενείς σε μια ιδιαίτερα ευάλωτη θέση. Στις περισσότερες χώρες οι επαγγελματίες υγείας απολαμβάνουν τον ρόλο της αυθεντίας, των εμπιστευμένων «θεραπευτών», των υπεράνω υποψίας. Στους προμηθευτές όμως υγειονομικών υπηρεσιών υπεισέρχονται συγκρούσεις συμφερόντων, οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν την κρίση τους,
4) Η πολυπλοκότητα των συστημάτων υγείας, ο μεγάλος αριθμός εμπλεκομένων μερών, οι διασυνδέσεις μεταξύ των προμηθευτών υγείας, των παρόχων υγειονομικών υπηρεσιών υγείας και εκείνων που παράγουν δημόσια πολιτική υγείας,
5) Τα συστήματα με την άμεση δημόσια παροχή υπηρεσιών υγείας είναι επιρρεπή σε χαμηλή παραγωγικότητα, ιδιαίτερα όταν προστατεύονται από τον ανταγωνισμό ή την εξωτερική λογοδοσία.
6) Οι υπηρεσίες υγείας είναι ιδιαίτερα αποκεντρωμένες και εξατομικευμένες με αποτέλεσμα να καθίσταται δύσκολη η τυποποίηση και ο έλεγχος γενικά της παροχής υπηρεσιών και των προμηθειών ειδικότερα.
7) Ο ισχυρός συνδικαλισμός που υφίσταται σε όλα τα δημόσια νοσοκομεία, που επηρρεάζουν άμεσα και καίρια τις αποφάσεις της Διοίκησης και πολλές φορές τα συνδιοικούν. Κλασσικό παράδειγμα το 2000 ενώ βάσει νόμου υποχρεώθηκαν οι ιατροί να υποβάλλουν δηλώσεις πόθεν έσχες, οι συνδικαλιστές του ΚΑΤ ματαίωσαν την υποβολή τους.

Οι περιοχές υψηλού κινδύνου σπατάλης και διαφθοράς στην υγεία, ειδικότερα στα Δημόσια Νοσοκομεία, εντοπίζονται κυρίως:

1) Στην παροχή των υγειονομικών υπηρεσιών ( δωροδοκία των επαγγελματιών υγείας), λόγω όμως οικονομικής κρίσεως οι παροχές αυτές έχουν μειωθεί
2) Στις διαδικασίες προμηθειών, ακόμη και στην τροφοδοσία παρατηρείται υπερβολική σπατάλη και χαμηλής ποιότητας τρόφιμα
3) Σε όλο τον κύκλο προμήθειας και διάθεσης των φαρμάκων (προμήθεια φαρμάκων και ιατρικού εξοπλισμού, διανομή και αποθήκευση φαρμάκων),
4) Στην διαχείριση των πληροφοριών σε σχέση με τις δοκιμές των φαρμάκων,
5) Στην διανομή των πόρων, σύστημα χρηματοδότησης (σύνταξη & παρακολούθηση εκτέλεσης προϋπολογισμών),
6) Στην τιμολόγηση υπηρεσιών.
7) Στα περισσότερα νοσοκομεία δεν καταρτίζονται προϋπολογισμοί αλλά και αυτοί που καταρτίζονται δεν τηρούνται, αλλά ούτε απολογισμοί και ισολογισμοί.

Οι περιοχές τέλος υψηλού κινδύνου της παραοικονομίας στον υγειονομικό τομέα εντοπίζονται κυρίως:

• Στα δημόσια νοσοκομεία ως “φακελάκι’” στα χειρουργικά κυρίως περιστατικά ή στην κατάχρηση ανάλωσης προσθετικών υλικών στα ορθοπεδικά ή καρδιοχειρουργικά περιστατικά. Ευτυχώς που έχουμε και κάποιους νεολογισμούς, όπως κουβανέζικα λεφτά, όχι από την Κούβα, αλλά από τον κουβά, που πετούν τα αχρηστευμένα μοσχεύματα για να εισπράξουν οι ορθοπεδικοί ιατροί την προμήθεια, η οποία ανέρχεται σε ποσοστό 3%.
• Στα παράνομα ιατρεία ιατρών του ΕΣΥ, αλλά και στο νόμιμο απογευματινό ιατρείο των Νοσοκομείων, όταν αυτό στεγάζεται σε ιδιωτικούς χώρους με Δ.Π.Υ., το οποίο παραχωρεί το Νοσοκομείο, χωρίς έλεγχο όμως των ιατρικών επισκέψεων, που πραγματοποιούνται στα ιατρεία αυτά. Αυτό το διαπίστωσα ο ίδιος, όταν ζήτησα σχετικά στοιχεία από Πανεπιστημιακούς γιατρούς που διατηρούσαν ιδιωτικά ιατρεία, ως παραρτήματα νοσοκομείων και είχαν δηλώσει ελάχιστες περιπτώσεις πλην των περιπτώσεων όταν λόγω ασφαλιστικής κάλυψης ζητούσαν αποδείξεις.
• Στην μεθοδευμένη κατεύθυνση περιστατικών προς τον ιδιωτικό τομέα, είτε αφορούν ιδιωτικές κλινικές, είτε ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα,
• Στις πλασματικές εξετάσεις, που γράφονται σε βιβλιάρια ασθενών, οι οποίες δεν εκτελούνται, αλλά εισπράττονται,
• Με τη διανομή σε κλινικούς γιατρούς και όχι μόνον των υπερκερδών, που δημιουργούνται, υπό την μορφή επιμορφωτικών ταξιδίων, χορηγιών, ερευνών, συσκευών ως δώρων κλπ.
• Στην καταχρηστική υπερσυνταγογράφηση, αλλά και στη παραγωγή πλαστών συνταγών με τη χρήση πλαστών σφραγίδων γιατρών εν αγνοία τους,
• Στη συνειδητή απόκρυψη φορολογικών στοιχείων με την αποφυγή έκδοσης παραστατικού στα πάσης φύσεως ιατρεία,
• Στη δημιουργία offshore εταιρειών, όπου διοχετεύονται τα κέρδη τους από την υπερτιμολόγηση υλικών και παραγωγή μαύρου χρήματος.


ΑΝΗΣΥΧΗΤΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ Η ΔΙΑΦΘΟΡΑ

Η βελτίωση της δημόσιας υγείας, είναι μια από τις θεμελιώδεις προϋποθέσεις για να διασφαλιστεί η κοινωνική συνοχή και ανάπτυξη. Για να εξασφαλιστεί η καθολική και ισότιμη πρόσβαση σε ποιοτικές υγειονομικές υπηρεσίες, οι κυβερνήσεις πρέπει να διανείμουν ορθολογικά ένα ικανοποιητικό ποσοστό των δημόσιων δαπανών στον τομέα της υγείας. H διαφθορά στον τομέα της υγείας είναι ένα ανησυχητικό φαινόμενο για όλες τις χώρες, αλλά είναι ένα ιδιαίτερα κρίσιμο πρόβλημα γι’ αυτές, στις οποίες οι δημόσιοι πόροι είναι ήδη περιορισμένοι. Ένα χρήσιμο συγκριτικό στοιχείο για την χώρα μας της σχέσης των πεπερασμένων πόρων και της σπατάλης ή διαφθοράς είναι η κατευθυνόμενη συνταγογράφηση φαρμάκων. Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Υγείας συνταγογραφούνται κατ’ έτος περί τα εκατό (100) εκατομμύρια συνταγές, οι οποίες εκτινάσσουν τις δαπάνες των ασφαλιστικών ταμείων στα 17,5 δις ευρώ ετησίως.

Η διαφθορά στερεί την ισότιμη πρόσβαση των πολιτών στις υπηρεσίες υγείας, μπορεί να οδηγήσει σε λάθος διαγνώσεις και μη αναγκαίες επεμβάσεις, σε ό,τι αφορά δε την φαρμακευτική αλυσίδα μπορεί να αποβεί μοιραία. Η διαφθορά μειώνει τους διαθέσιμους πόρους για την υγεία, μειώνει την ποσότητα, την ποιότητα, την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης, αυξάνει το κόστος των παρεχόμενων υπηρεσιών και εν τέλει είναι διαβρωτική η επίδρασή της στο γενικό επίπεδο υγείας του πληθυσμού.

Το γνωστό « φακελάκι » στα νοσοκομεία ενθαρρύνεται, εκτός των άλλων, από το γεγονός ότι οι απολαβές των νοσοκομειακών γιατρών είναι χαμηλές σε σχέση με τις σπουδές που έχουν κάνει, δυστυχώς όμως λόγω της συνταγματικής αρχής της ισότητας δεν είναι δυνατή η μονομερής αύξησή τους, διότι την αύξηση θα λάβουν νομοτελειακά και οι άλλοι κλάδοι με επιβαρυντικές δημοσιονομικές επιπτώσεις. Το αποτέλεσμα είναι είτε να «συμπληρώνουν» με φακελάκι το εισόδημά τους, είτε να προσφέρουν κακές ιατρικές υπηρεσίες, διότι εξοικονομούν παραγωγικές δυνάμεις για ιδιωτικά ιατρεία είτε και τα δύο μαζί. Είναι δε πλέον ή βέβαιον ότι γιατροί που έχουν μάθει να λαμβάνουν φακελάκι δεν θα σταματήσουν όση και αύξηση μισθού να τους δοθεί. Κάποτε, μιλώντας με ένα χειρουργό του ΕΣΥ, του είπα εάν σου διπλασιάσουν το μισθό θα σταματήσεις το φακελάκι και μου είπε δεν με συμφέρει. Θέλω να επισημάνω στο σημείο αυτό ότι εφέτος με την συνεργασία των ελεγκτικών και διωκτικών αρχών συνελήφθησαν επ’ αυτοφώρω ιατροί δημόσιων νοσοκομείων που χρηματίζονταν και υπέστησαν τις προβλεπόμενες από το νόμο ποινικές και πειθαρχικές κυρώσεις.

Ένας άλλος ιδιαίτερα προβληματικός τομέας είναι η διαχείριση των προμηθειών του υγειονομικού υλικού από τα νοσοκομεία. Το πρόβλημα φαίνεται καταρχήν δυσεπίλυτο, διότι οποιαδήποτε παρέμβαση για ορθολογική ρύθμιση μπορεί να σταματήσει τη ροή της προμήθειας του υγειονομικού υλικού και την απειλή της οποίας κατ’ επανάληψη χρησιμοποίησαν οι προμηθευτές και απέσυραν υγιεινομικό υλικό, ένας λεπτομερώς όμως διασταυρούμενος έλεγχος μεταξύ των προμηθειών, φαρμακευτικών εταιρειών και των διαφόρων παροχών τους προς τους ιατρούς και διοικητικούς παράγοντες των νοσοκομείων, μπορεί να αποκαλύψει ενδιαφέρουσες διαδρομές. Σημαντική οικονομική αιμορραγία προκαλούν επίσης οι υπερτιμολογήσεις των χρησιμοποιούμενων ιατρικών μοσχευμάτων, μηχανημάτων κ.λ.π., τα οποία πληρώνονται σήμερα σε τιμές πολλαπλάσιες από τις τιμές της αγοράς, πρακτική, η οποία ελπίζουμε ότι θα περιορισθεί με την παρέμβαση των συναρμοδίων Υπουργείων μολονότι ακόμη δεν κατέστη δυνατή η διακρίβεια της διεθνούς τιμής φαρμάκων παρά τις επανειλημένες έρευνες ακόμη κατόπιν εντολής του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου. Έχει κατ’ επανάληψη διαπιστωθεί σε συνέχεια ελέγχων ότι υπάρχει κατασπατάληση φαρμάκων και υλικών στη νοσοκομειακή και εξωνοσοκομειακή περίθαλψη και ότι πολύτιμα μηχανήματα δεν έχουν τεθεί σε χρήση επί σειρά ετών αλλά σαπίζουν σε υπόγεια νοσοκομεία δεν διατίθενται σε άλλα ιδρύματα που τα χρειάζονται όπως τα ακριβά μηχανήματα που αγοράστηκαν για την τηλεϊατρική και δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ. Από ελέγχους που έχουμε διενεργήσει σε κάθε περίπτωση σε νοσηλευτικά ιδρύματα φαίνεται ότι τα Δημόσια Νοσοκομεία δεν διαθέτουν ασφαλείς μηχανισμού εσωτερικού ελέγχου για την παρακολούθηση π.χ. της κατανάλωσης του φαρμακευτικού και άλλου υλικού. Τα Φαρμακεία των Νοσοκομείων, τα οποία είναι υποστελεχωμένα και έχοντας να εκτελέσουν καθημερινά ένα μεγάλο αριθμό συνταγών δεν προβαίνουν σε ενδελεχή έλεγχο της συνταγογραφίας.

Επειδή υπό τις παρούσες συνθήκες τα οικονομικά της υγείας δεν αντέχουν σε περαιτέρω επιβάρυνση θα πρέπει να αναληφθεί πρωτοβουλία από το Υπουργείο Υγείας για την σύσταση ομάδων εσωτερικού ελέγχου στα Νοσοκομεία για τον έλεγχο της συνταγογράφησης φαρμάκων, της υπερσυνταγογράφησης, της εκτός ενδείξεων συνταγογράφησης, της κατανάλωσης υγειονομικού υλικού, προσθετικών υλικών, των αποθεμάτων φαρμάκων στις Κλινικές και τα Τμήματα, κ.λ.π . Στην ομάδα αυτή θα πρέπει να συμμετέχουν διακεκριμένα στελέχη της Ιατρικής Υπηρεσίας, της Νοσηλευτικής και Διοικητικής Υπηρεσίας και εκπρόσωπος του Φαρμακείου. Η ομάδα εσωτερικού ελέγχου θα προβαίνει σε έκτακτους και κατά περίπτωση ελέγχους στο αντικείμενο που προαναφέρθηκε, προκειμένου να αποκατασταθεί η σχέση κόστους – αποτελεσματικότητας της φαρμακευτικής δαπάνης και θα αναφέρεται στην Διοίκηση του Νοσοκομείου και στην Υπουργό Υγείας, ενώ κάθε είδους έλεγχος θα πρέπει να υποστηρίζεται από αξιόπιστες και λειτουργικές μηχανογραφικές εφαρμογές. Επισημαίνεται ότι ο ιατρικός φάκελος, ο οποίος συζητήθηκε εκτενώς τα προηγούμενα χρόνια, ουδέποτε έτυχε καθολικής και πλήρους εφαρμογής στα Δημόσια Νοσοκομεία.

Προκειμένου να αρθούν οι υπαρκτές και πολλαπλές δυσλειτουργίες θα πρέπει τα Δημόσια Νοσοκομεία να αποκτήσουν διπλή ευθύνη και ικανότητα, που σήμερα δεν έχουν. Ικανότητα να δημιουργούν έσοδα και ευθύνη να διαχειρίζονται τους πόρους τους, να κοστολογούν ορθολογικά τις υπηρεσίες που προσφέρουν και όχι τα τιμολόγια να ανάγονται σε τιμές δεκαετιών, να αξιοποιούν τις επενδύσεις, οι οποίες χρηματοδοτούνται από το κράτος, είτε με την μορφή επέκτασής τους, είτε με τον εκσυγχρονισμό της βιοϊατρικής τεχνολογίας, και όχι να επαιτούν απλώς από το κράτος να καλύψει τις « μαύρες τρύπες » τους. Τα Δημόσια Νοσοκομεία πρέπει να γίνουν ανταγωνιστικά - και μεταξύ τους και με αυτά του ιδιωτικού τομέα- και να λειτουργούν μέσα σε ένα πλαίσιο λειτουργίας μιας αγοράς επαρκώς ρυθμισμένης για την ισόρροπη ανάπτυξη του δημοσίου και του ιδιωτικού υγειονομικού τομέα. Αυτός ο ήπιος ανταγωνισμός στο χώρο της δημόσιας υγείας μπορεί να προσφέρει καλύτερες υπηρεσίες υγείας με χαμηλότερο κόστος για τον φορολογούμενο. Η ορθολογιστική λειτουργία των νοσοκομείων προϋποθέτει την ύπαρξη και εύρωστων ασφαλιστικών ταμείων, τα οποία με την σειρά τους οφείλουν να γνωρίζουν επακριβώς και να ελέγχουν λεπτομερώς τις δαπάνες που καταβάλλουν, δυστυχώς όμως ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί σ’ αυτά η ηλεκτρονική παρακολούθηση των δαπανών.


ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΣΠΑΤΑΛΗΣ

Η παρεμπόδιση επομένως της κατάχρησης και ο έλεγχος της σπατάλης, της παραοικονομίας και της διαφθοράς είναι επιβεβλημένος, προκειμένου να αυξηθούν οι διαθέσιμοι πόροι και να είναι αποδοτικότερη η χρήση των υπαρχόντων πόρων για να βελτιωθεί τελικά η γενική κατάσταση της υγείας του πληθυσμού. Ο αποτελεσματικός έλεγχος της σπατάλης, της παραοικονομίας και της διαφθοράς θα είχε ως συνέπεια την μείωση του δημοσίου ελλείμματος, αφού η υπερχρέωση των δημοσίων νοσοκομείων και των ασφαλιστικών ταμείων συντελούν, μεταξύ των άλλων, στην εκτίναξή του. Σημαντικό ρόλο στον έλεγχο των φαινομένων αυτών καλούνται να παίξουν σήμερα οι αξιοκρατικά επιλεγμένες Διοικήσεις των Δημοσίων Νοσοκομείων, οι οποίες πρέπει να έχουν σχετική επιμόρφωση και ειδικότητα πανεπιστημιακού τουλάχιστον επιπέδου και αποδεδειγμένη εμπειρία στη διοίκηση νοσοκομείων, προκειμένου να μην επαναλαμβάνονται προηγούμενα φαινόμενα διαχείρισης των οικονομικών των Νοσοκομείων ως προσωπικό «δοβλέτι», για την εξυπηρέτηση των συγγενών τους, των κομματικών φίλων και των πάσης φύσεως ευνοούμενων εντός και εκτός Νοσοκομείων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η απόφαση του Δ.Σ. μεγάλου νοσοκομείου των Αθηνών, οι συγγενείς Α’ βαθμού όλου του προσωπικού του νοσοκομείου να νοσηλεύονται δωρεάν και σε πρώτη θέση, ένα μέλος του Δ.Σ. μόνον διαφώνησε ως προς την Α’ θέση. Την υπόθεση την έστειλα στον Εισαγγελέα με την κατηγορία της υπερβάσεως καθήκοντος, αναμένω ακόμη την συνέχεια. Ένα χρήσιμο εργαλείο για την καταστολή της διαφθοράς θα ήταν η υποβολή εκ μέρους των ιατρών του ΕΣΥ ετήσιων δηλώσεων του πόθεν έσχες και ο έλεγχος των δηλώσεων αυτών. Θα ήταν διασκεδαστική η δικαιολόγηση της απόκτησης ακριβών αυτοκινήτων.

Για την καταπολέμηση ειδικότερα της διαφθοράς, απαιτείται πρωτίστως πολιτική πρωτοβουλία και συντονισμένη δράση. Τα ενδεδειγμένα μέτρα πρέπει να έχουν τρεις στόχους: Πρόληψη, Καταστολή και Εκπαίδευση των Πολιτών.

Και για μεν την πρόληψη τα μέτρα πρέπει να αποσκοπούν στην αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών, στην ενίσχυση των διαδικασιών, στη διαφάνεια της δράσης των κρατικών οργάνων και στην αξιοκρατική επιλογή του προσωπικού και των Διοικήσεων με κριτήριο την ακεραιότητα, την εξειδίκευση, την προθυμία της προσφοράς, Για την κινητοποίηση, όμως, του λανθάνοντος δυναμισμού των υπαλλήλων πρέπει εκτός των κινήτρων, οι επί κεφαλής να δίνουν το παράδειγμα της συνεχούς προσπάθειας, της ακεραιότητας, της επαγγελματικής αφοσίωσης και του διαρκούς και έμπρακτου ενδιαφέροντος για την αξιοκρατική αξιοποίηση και εξέλιξή του.
Μόνο με τη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών μπορεί ο αγώνας αυτός να έχει αίσια αποτελέσματα. Η δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών πρέπει να βασίζεται στις εξής αρχές:

α)Μελέτη και θέσπιση κατάλληλου συστήματος εσωτερικού ελέγχου στα Δημόσια Νοσοκομεία,
β) Αξιολόγηση του υφιστάμενου πλαισίου προμηθειών από την άποψη του κόστους-οφέλους, θεσμοθέτηση του συστήματος ελέγχου των δημόσιων προμηθειών και των Διοικήσεων των Νοσοκομείων,
γ) Ενδυνάμωση των τακτικών ελέγχων στα Δημόσια Νοσοκομεία από τα Σώματα Επιθεώρησης & Ελέγχου της Δημόσιας Διοίκησης,
δ) Εισαγωγή σύγχρονων συστημάτων Διοίκησης στα Δημόσια Νοσοκομεία,
ε)Ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας και ανταλλαγή τεχνογνωσίας για την καταπολέμηση της διαφθοράς και τη βελτίωση των συστημάτων διοίκησης, προκειμένου να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά παρόμοιας φύσεως προβλήματα.
Για να ισχύσουν οι αρχές του management, της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας και της συγκριτικής αξιολόγησης επιδόσεων σε ένα τόσο πολύπλοκο και πολύπλευρο περιβάλλον, όπως τα νοσηλευτικά ιδρύματα, απαιτείται η ανάγκη για αποτίμηση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας της λειτουργίας τους και της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών. Μια αποτελεσματική τεχνική για τη καταγραφή των δυσλειτουργιών και τυχόν προβλημάτων στη λειτουργία των νοσηλευτικών ιδρυμάτων και αναζήτηση της βέλτιστης λύσης αποτελεί η διενέργεια τακτικών ελέγχων. Μέσα από τους τακτικούς ελέγχους γίνεται προσπάθεια να εφαρμοστούν και στην πραγματικότητα των ελληνικών νοσηλευτικών ιδρυμάτων αρχές που προέρχονται από πρότυπα, τα οποία προσφέρονται από αναγνωρισμένες πηγές αναφοράς και περιέχονται εν πολλοίς στους κανονισμούς λειτουργίας τους.


ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΤΑΚΤΙΚΩΝ ΕΛΕΓΧΩΝ

Στην ελληνική πραγματικότητα δεν υπάρχουν πηγές αναφοράς για τυποποιημένες διαδικασίες και διεργασίες, τεχνικές και πολιτικές στο χώρο των ελέγχων, ούτε για τη διαχείριση των εργαλείων και των υλικών με προσανατολισμό στο περιβάλλον του νοσηλευτικού ιδρύματος. Συνήθως οι έλεγχοι γίνονται χωρίς συγκεκριμένη διαδικασία, με αποτέλεσμα για το ίδιο αντικείμενο ελέγχου, να χρησιμοποιούνται τελείως διαφορετικές πρακτικές συλλογής των αποδεικτικών στοιχείων, πολλές από τις οποίες παρουσιάζουν αδυναμίες. Kάθε ελεγκτικό σώμα καθιερώ¬νει πολιτικές και διαδικασίες για να τις ακολουθήσει όλο το ελεγκτικό προσωπικό, βασισμένες σε πρότυπα, κανόνες και κατευθυντήριες οδηγίες που αναπτύχθηκαν από επαγγελματικούς οργανισμούς. Αποσπασματικά, σε κάποια ελεγκτικά σώματα αναπτύσσεται μια μορφή «τυποποίησης» ελέγχου σε μερικούς από τους εξειδικευμένους τομείς αρμοδιότητας τους.
Η έλλειψη ενιαίων ελεγκτικών κανόνων και διαδικασιών παρεμβάλει δυσχέρειες στην σύγκριση των ευρημάτων. Από το Γραφείο του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης έχει εκπονηθεί το «Εγχειρίδιο Τακτικών Ελέγχων» που περιέχει βασικές και αναλυτικές κατευθυντήριες οδηγίες και τα αναγκαία βήματα διενέργειας τακτικών ελέγχων από τα ελεγκτικά σώματα και τις υπηρεσίες επιθεώρησης και ελέγχου. Αυτές οι γραπτές κατευθυντήριες οδηγίες βοηθούν στην πρόληψη της σύγχυσης και στην ανάπτυ¬ξη συνεργασίας, καθώς χρησιμοποιούνται ως «οδηγοί» παρεμβάσεων. Με τον τρόπο εκτελούνται ομοιόμορφες διαδικασίες βοηθώντας το ελεγκτικό προσωπικό να ανα-πτύξει δεξιότητες και αποτελεσματικότητα ή με άλλα λόγια τυποποιείται ό έλεγχος.

Στα νοσηλευτικά ιδρύματα υπάρχουν προβλήματα στα οποία αναζητείται η βέλτιστη λύση. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νοσηλευτικών Ιδρυμάτων επιβάλλουν τη θεσμοθέτηση τυποποιημένων ελέγχων σε τακτά χρονικά διαστήματα για τη διακρίβωση της πιστής εφαρμογής κανόνων και διατάξεων που αφορούν τη λειτουργία τους. Ο τακτικός έλεγχος απαιτεί τη σύμπραξη διαφορετικών ελεγκτικών σωμάτων με αντικείμενο ελέγχου που άπτεται των δραστηριοτήτων του νοσηλευτικού ιδρύματος.

Τα δομημένα πρότυπα ερωτηματολόγια που αναπτύχθηκαν μέσα από το έργο «Διενέργεια Πρότυπου Συνδυασμένου Ελέγχου - Τυποποίηση Τακτικών ελέγχων με τη χρήση ερωτηματολογίου (checklist) – Εκπαίδευση επιθεωρητών με τη μέθοδο ‘on the job training’» που υλοποιήθηκε από το Γραφείο ΓΕΔΔ στα πλαίσια του προγράμματος «ΠΟΛΙΤΕΙΑ» είναι μια νέα προσέγγιση διενέργειας τακτικών ελέγχων σε νοσηλευτικά ιδρύματα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη διενέργεια Τακτικών ελέγχων σε όλα τα Νοσοκομεία της χώρας , μπορείτε δε να το προμηθευτείτε και ηλεκτρονικά από το γραφείο μου.
Οι οικονομικές και λογιστικές λειτουργίες, η προμήθεια και διακίνηση εξοπλισμού και υλικών, η διεκπεραίωση διοικητικών λειτουργιών, η διακίνηση και διαχείριση των ασθενών, η διενέργεια εργαστηριακών εξετάσεων, η διεκπεραίωση του ιατρικού και νοσηλευτικού έργου, κ.λπ. αποτελούν λειτουργίες για τον έλεγχο των οποίων ενδείκνυται η χρησιμοποίηση εξειδικευμένων ερωτηματολογίων.

Καθόσον αφορά την καταστολή των φαινομένων διαφθοράς πρέπει να λειτουργούν αποτελεσματικά και γρήγορα οι ελεγκτικοί, διωκτικοί και κατασταλτικοί μηχανισμοί, χωρίς όμως την γρήγορη, αποτελεσματική και αξιόπιστη απόδοση της πειθαρχικής και ποινικής δικαιοσύνης, όλες οι προσπάθειες θα αποβούν επί ματαίω.

Η περιστολή της σπατάλης και η καταπολέμηση της διαφθοράς, κυρίες & κύριοι, απαιτεί συντονισμένη και διαρκή προσπάθεια όλων. Σ’ αυτόν τον αγώνα οφείλουν να είναι όλοι αρωγοί: υπάλληλοι και δημόσιοι λειτουργοί της Διοίκησης, ΜΜΕ, ΜΚΟ και ενεργοί πολίτες, οι οποίοι πρέπει να ενημερώνονται συνεχώς για τον αποτελεσματικότερο κοινωνικό έλεγχο. Οι αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές, που χρειάζεται να επέλθουν, προκειμένου το εθνικό σύστημα υγείας να καταστεί αποδοτικότερο και να ικανοποιεί πλήρως τις ανάγκες των Πολιτών, δεν θα αποδώσουν χωρίς την κοινωνική υποστήριξη και συναίνεση, η οποία μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την κινητοποίηση και την ευαισθητοποίηση της Κοινωνίας των Πολιτών, την εγρήγορση και συμμετοχή όλων μας.

Εικόνες από το 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο του Φόρουμ Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής που πραγματοποιηθηκε στο Ξενοδοχείο Divani
Caravel στην Αθήνα
1ο Πανελλήνιο Συνέδριο του Φόρουμ Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής1ο Πανελλήνιο Συνέδριο του Φόρουμ Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο του Φόρουμ Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής















    Στην κορυφή