Το έντονο στρες που προκαλεί η οικονομική κρίση στους ηλικιωμένους μπορεί να πυροδοτήσει το μηχανισμό της άνοιας. Καινούρια δεδομένα αποκαλύπτουν ότι προ της εμφάνισης της άνοιας σε μεγάλο ποσοστό που ξεπερνά το 80% είχε υπάρξει ένα έντονα στρεσογόνο περιστατικό. Όπως για παράδειγμα το διαζύγιο ενός παιδιού, ο θάνατος αγαπημένου προσώπου, μία σοβαρή αρρώστια η οποία απειλεί τη ζωή, αλλά και σοβαρά οικονομικά προβλήματα ή η πρόωρη συνταξιοδότηση. Έχει μεταξύ άλλων καταγραφεί και περίπτωση ηλικιωμένου που παρουσίασε άνοια αφού έχασε όλα του τα χρήματα στο χρηματιστήριο!

Οι οδηγίες σε αυτή την περίπτωση είναι να μη στενοχωριόμαστε, διότι δεν ξέρουμε αν έχουμε το γονίδιο που καθορίζει πόσο μεγάλες θα είναι οι συνέπειες της κακής αντιμετώπισης ενός οδυνηρού γεγονότος, το οποίο σε μια έρευνα που έχει γίνει στο Πανεπιστήμιό μας έχει σχέση με ένα αδρενεργικό υποδοχέα.

Τα παραπάνω επεσήμανε η κυρία Μάγδα Τσολάκη, Nευρολόγος – Ψυχίατρος, Καθηγήτρια Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νόσου Alzheimer, στο πλαίσιο Συνέντευξης Τύπου που δόθηκε, με αφορμή τη διοργάνωση από το Πανελλήνιο Ινστιτούτο Νευροεκφυλιστικών Νοσημάτων, επιστημονικής διημερίδας, με θέμα: «Νομικά και Κοινωνικά Θέματα στην Άνοια», η οποία θα πραγματοποιηθεί στη Θεσσαλονίκη 9 – 11 Μαρτίου 2012, στο ξενοδοχείο Grand Hotel Palace.

Όπως τόνισε η κ. Τσολάκη η καθημερινότητά μας έχει γίνει μία δύσκολη αρένα με πολύ μεγάλες προκλήσεις, τις οποίες καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε. Επειδή τα στρεσογόνα ερεθίσματα δεν μπορούμε συνήθως να τα ξεπεράσουμε όταν βρισκόμαστε σε μεγάλες ηλικίες, πρέπει να βρούμε τρόπους να μένουμε απαθείς για να διατηρήσουμε τον εγκέφαλό μας σε άριστη κατάσταση.

Ο κύριος Τάκης Βιδάλης, Νομικός – Συνταγματολόγος, Διδάκτωρ Νομικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής Τμήματος Ιατρικού Δικαίου της Athens Law Firm, Εμπειρογνώμων Ε. Ε., UNESCO, επεσήμανε ότι η άνοια αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά πεδία δοκιμασίας της σύγχρονης ηθικοκοινωνικής προσέγγισης του ασθενούς.

«Ο σεβασμός της αυτονομίας είναι απόλυτος. Έστω και αν κάποιος χάνει βαθμιαία τη δυνατότητα να την ασκεί, καταλήγοντας να εξαρτάται ολοκληρωτικά από αποφάσεις άλλων (ιατρών, νοσηλευτών, φροντιστών), έστω και αν η ασθένεια φτάνει να διαφοροποιεί ριζικά την προσωπικότητά του, κάθε φροντίδα γι’ αυτόν πρέπει να νοηθεί σε συνάρτηση με τις δικές του αξίες, τις επιθυμίες, τις πεποιθήσεις και το δικό του σχέδιο της ζωής, όπως τα εξέφραζε όταν μπορούσε», τόνισε.

Από την πλευρά του ο κύριος Κωνσταντίνος Μοσχοβάκης, Προϊστάμενος Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης αναφέρθηκε στο σχεδιασμό των σχετικών δράσεων του Υπουργείου Υγείας.

Διαστάσεις πανδημίας

Σύμφωνα με την κ. Τσολάκη η συχνότητα της νόσου στις αναπτυγμένες χώρες είναι 10% άνω των 70 ετών, ενώ στην Ελλάδα είναι 6% άνω των 70 ετών. Όμως η συχνότητα αυξάνεται τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες, ώστε να μιλάμε για ένα φαινόμενο που θα πάρει διαστάσεις πανδημίας (105 εκατομμύρια άτομα υπολογίζεται ότι θα πάσχουν έως το 2050).

Πώς μπορούμε να προφυλαχθούμε από τη νόσο; Υπάρχουν παράγοντες που δεν μπορούμε να επηρεάσουμε, όπως είναι η ηλικία και τα γονίδια μας. Υπάρχουν όμως και παράγοντες που μπορούμε να επηρεάσουμε με τις επιλογές μας όπως:

- Η αντιμετώπιση αγγειακών παραγόντων, δηλαδή το κάπνισμα, ο σακχαρώδης διαβήτης, η αρτηριακή πίεση, η χοληστερίνη, η αυξημένη ομοκυστεΐνη, η παχυσαρκία.

- Η διατροφή (η μεσογειακή δίαιτα, με κατανάλωση ψαριών, ελαιόλαδου, οσπρίων, φρούτων και λαχανικών παίζει προστατευτικό ρόλο).

- Δραστηριότητες, hobby, σωματική και νοητική άσκηση και ψυχική ισορροπία.

- Έχει ενοχοποιηθεί και το ελικοβακτηρίδιο το πυλωρού ως παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση άνοιας, του οποίου η εκρίζωση είναι σήμερα δυνατή.

Νέες θεραπείες

Αισιόδοξα είναι τα νέα από το μέτωπο της επιστήμης ενάντια στην ασθένεια. Μία πραγματική καινοτομία αποτελεί το διαδερμικό αυτοκόλλητο ριβαστιγμίνης, το οποίο στοχεύει στρατηγικά στα καίρια σημεία που μεγιστοποιούν την αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής θεραπείας στην άνοια. Αυξάνει τις επιλογές του ιατρού, κυρίως σε περιπτώσεις όπου η κατάποση είναι προβληματική και οι ανεπιθύμητες ενέργειες μετά τη λήψη από το στόμα είναι ανυπόφορες.

Χάρη στην πολύ καλή ανοχή που παρουσιάζει -παρόμοια με το εικονικό φάρμακο- το διαδερμικό αυτοκόλλητο ριβαστιγμίνης επιτρέπει την ευκολότερη και ταχύτατη επίτευξη της βέλτιστης θεραπευτικής δόσης για το σύνολο σχεδόν των ασθενών. Συγκεκριμένα το 96% των ασθενών που συμμετείχαν στη μελέτη IDEAL έφτασαν τη μέγιστη δόση των 9,5 mg.

Ταυτόχρονα μπορεί να συντελέσει σημαντικά στη βελτίωση της συμμόρφωσης του ασθενούς χάρη στην οπτική υπενθύμιση λήψης του φαρμάκου και την ευκολία χορήγησης που εξασφαλίζει. Και μπορεί να συμβάλλει θετικά στην παραμονή των ασθενών στη θεραπεία, κάτι πολύ χρήσιμο για τους ασθενείς με άνοια, αφού μελέτες επισημαίνουν αυτή την ανάγκη. Π.χ. μελέτη που έγινε στην Αμερική έδειξε ότι μόνο το 58% των ασθενών με άνοια σε θεραπεία από του στόματος παρέμεινε στη θεραπεία για ένα χρόνο.

Η σαφώς καλύτερη ανοχή σε σχέση με την από του στόματος θεραπεία όχι μόνο επιτρέπει την επίτευξη της βέλτιστης δόσης αλλά βοηθάει τον ασθενή και τον περιθάλποντα κάνοντας τη λήψη θεραπείας ευκολότερη.

Η πρωτοποριακή φαρμακευτική μορφή του διαδερμικού αυτοκόλλητου αποτελεί στην ουσία ένα τελείως διαφορετικό σκεύασμα, το οποίο επιτυγχάνει τη μέγιστη αποτελεσματική δόση στο συντομότερο χρονικό διάστημα από την έναρξη της θεραπείας, γεγονός που επηρεάζει θετικά την καλύτερη έκβαση της συνολικής θεραπείας.

Η διημερίδα

Η διημερίδα φιλοδοξεί να αποτελέσει σημείο αποτύπωσης των εξελίξεων στο πεδίο της άνοιας ειδικά σε ό,τι αφορά νομικά και κοινωνικά ζητήματα, να φέρει σε επαφή επιστήμονες, ιατρούς, δικηγόρους, κοινωνικούς λειτουργούς κ.α. και να επιτρέψει την ανταλλαγή εμπειριών με στόχο πάντα την ενημέρωση των επαγγελματιών υγείας και όλων των ενδιαφερομένων για το σοβαρό ιατρικό και κοινωνικό πρόβλημα της άνοιας, αλλά και για τη δημιουργία ενός νόμου για την άνοια στην Ελλάδα.

Τελεί υπό την αιγίδα της Νομικής Σχολής, της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου, του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, του Συνδέσμου Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος, Π.Τ.Κ.Μ., του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, του Δήμου Θεσσαλονίκης και της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νόσου Alzheimer.

Την Παρασκευή το απόγευμα, θα συζητηθούν τα κοινωνικά θέματα άνοιας σε σχέση με τις σύγχρονες τεχνολογίες πληροφορικής, η πιθανή ιατρική αμέλεια στη διάγνωση της άνοιας, ηθικά διλήμματα στην άνοια, οι αναδυόμενες εφαρμογές του μοντέλου της

προσωποποιημένης ιατρικής στην άνοια και πως μεταβάλλονται οι σχέσεις ιατρού – ασθενούς – οικογένειας, η «επιλογή», η «ευθύνη», η φροντίδα του ασθενούς με άνοια από την οικογένειά του, τα προβλήματα της άκαιρης αναγγελίας διάγνωσης και λάθη στη διάγνωση, οι συνέπειες της ακούσιας νοσηλείας των ασθενών, τα ηθικά διλήμματα στην υποβοηθούμενη σίτιση στην άνοια, ο σεβασμός των επιθυμιών του ασθενή με άνοια, προοπτικές για τη νομοθεσία και τέλος οι «εκ των προτέρων» οδηγίες των ασθενών για θέματα που αφορούν στη μελλοντική τους ιατρική φροντίδα.

Η απογευματινή συνεδρίαση θα τελειώσει με τη διάλεξη «Αναλύοντας τη στασιμότητα στη θεραπευτική εξέλιξη».

Το Σάββατο το πρωί θα συζητηθεί το θέμα «Διάπραξη ποινικών αδικημάτων από ασθενείς με άνοια» και στη συνέχεια το θέμα της κακοποίησης των ηλικιωμένων.

Το απόγευμα θα συζητηθεί το θέμα των πάγιων θεραπειών στην άνοια και ένα σχέδιο νόμου για την άνοια

Την Κυριακή το πρωί θα συζητηθεί το σημαντικό θέμα της δικαστικής συμπαράστασης, όπως και το πώς θα ξεπεραστεί ο σκόπελος της οδήγησης, της ικανότητας ψήφου, η δικαιοπρακτική ικανότητα των ασθενών με άνοια, τα συμβολαιογραφικά προβλήματα.

Η διημερίδα θα ολοκληρωθεί με αληθινές ιστορίες που ακούνε οι ιατροί καθημερινά στα εξωτερικά ιατρεία, που θα μπορούσαν να έχουν εξελιχθεί διαφορετικά αν υπήρχε κάποιος νόμος στην Ελλάδα για τους ασθενείς με άνοια.