Ορισμός

Οι κοιλότητες πρόκειται για οπές ή δομικές βλάβες των οδόντων.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Τερηδόνα, Οδοντική αποσύνθεση, Κοιλότητες – οδόντων.


Αίτια, επιπτώσεις και παράγοντες κινδύνου

Η οδοντική αποσύνθεση αποτελεί τη δεύτερη συχνότερη παθολογική διαταραχή, μετά του κοινού κρυολογήματος. Η πάθηση μπορεί να προσβάλλει τον οποιοδήποτε, αν κι εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά κι ενήλικες νεαρής ηλικίας. Αποτελεί τις περισσότερες φορές, την αιτία οδοντικής απώλειας σε νεαρά άτομα.

Η παρουσία βακτηρίων στη στοματική κοιλότητα, συνιστά μια φυσική κατάσταση. Τα βακτηρίδια μετατρέπουν τις τροφές – κυρίως τα σάκχαρα και τις αμυλώδες τροφές – σε οξέα. Τα βακτηρίδια, τα οξέα, τα υπολείμματα τροφών και το σάλιο συνενώνονται, εντός της στοματικής κοιλότητας, προς σχηματισμό μιας κολλώδους ουσίας που ονομάζεται πλάκα και η οποία προσκολλάται στα δόντια. Είναι πιο χαρακτηριστική στους οπίσθιους γομφίους, άνωθεν της νοητής γραμμής συνένωσης όλων των οδόντων, χωρίς εξαίρεση, με τα ούλα και στις παρυφές των σφραγισμάτων. Η πλάκα που δεν αφαιρείται, μεταλλοποιείται σε τρυγία. Η πλάκα και η τρυγία προκαλούν ερεθισμό των ούλων, που οδηγεί σε ουλίτιδα κι εν τέλει περιοδοντίτιδα.

Εντός μιας χρονικής περιόδου είκοσι λεπτών, μετά τη λήψη τροφής, ξεκινά ο σχηματισμός και η εναπόθεση της πλάκας επί των οδόντων (χρόνος που απαιτείται για τη δραστηριοποίηση των βακτηριδίων). Εάν δεν ακολουθήσει σχολαστική και τακτική αφαίρεση της πλάκας, η οδοντική αποσύνθεση θα αρχίζει να εμφανίζεται, αλλά και να αναπτύσσεται.

Τα οξέα της πλάκας διαλύουν την αδαμαντίνη ουσία της επιφάνειας των οδόντων και δημιουργούν παράλληλα οδοντικές οπές (κοιλότητες). Οι κοιλότητες συνήθως δεν προκαλούν πόνο, παρά μόνον όταν η έκταση του βάθους τους επηρεάζει νεύρα ή προκληθεί οδοντικό κάταγμα. Σε περίπτωση μη αντιμετώπισης τέτοιας κατάστασης, είναι πολύ πιθανόν να αναπτυχθεί κάποιο απόστημα. Η παραμελημένη οδοντική αποσύνθεση, καταστρέφει επίσης την εσωτερική δομή τον οδόντων (πολφό), προκαλώντας τελικά οδοντική απώλεια.

Οι υδατάνθρακες (σάκχαρο κι άμυλο) αυξάνουν τον κίνδυνο για οδοντική αποσύνθεση. Οι κολλώδεις τροφές είναι πιο επιβλαβείς, απ’ ότι οι μη κολλώδεις, αφού προσκολλούνται στην οδοντική επιφάνεια. Τα συχνά «τσιμπολογήματα» αυξάνουν τη χρονική διάρκεια επαφής των οξέων με την επιφάνεια των οδόντων.


Συμπτώματα

• Πονόδοντος – συγκεκριμένα μετά τη λήψη γλυκών, ζεστών ή κρύων τροφών και ποτών
• Ορατά κοιλώματα ή οπές των δοντιών

Σημεία κι εξετάσεις

Η πλειοψηφία των κοιλοτήτων αναδεικνύονται σε πρώιμα στάδια κατά τη διεξαγωγή τακτικών επισκέψεων στον οδοντίατρο. Η επιφάνεια των οδόντων πιθανόν να έχει μαλακή σύσταση, γεγονός που διαπιστώνεται κατά την απόξεσή τους με αιχμηρό εργαλείο. Άλγος συνήθως εκλύεται μόνο στα ήδη προχωρημένα στάδια της οδοντικής αποσύνθεσης. Οι ακτινογραφίες των οδόντων, ίσως αναδείξουν την ύπαρξη κοιλοτήτων, μη ορατές στο γυμνό μάτι.


Θεραπεία

Με κατάλληλη αγωγή, προλαμβάνεται ο σχηματισμός κοιλοτήτων λόγω της οδοντικής βλάβης.

Η θεραπευτική αγωγή περιλαμβάνει:

• Σφραγίσματα
• Στεφάνη
• Ριζικούς πόρους

Οι οδοντίατροι καλύπτουν τα κενά από την αφαίρεση της ουσίας σε αποσύνθεση των οδόντων με τρυπάνι κι αντικαθιστώντας το με υλικά όπως κράμα από ασήμι, χρυσό, πορσελάνη ή συνθετική ρεσίνη. Η πορσελάνη και η συνθετική ρεσίνη μοιάζουν περισσότερο στην εμφάνιση με τα φυσικά δόντια, γι’ αυτό άλλωστε και προτιμούνται για τα πρόσθια δόντια. Πολλοί οδοντίατροι θεωρούν πιο ανθεκτικό υλικό το κράμα από χρυσό ή ασήμι, τα οποία και χρησιμοποιούνται συχνότερα στα οπίσθια δόντια. Αν κι επικρατεί μια τάση να τοποθετείται υψηλής αντοχής συνθετικής ρεσίνης στα οπίσθια δόντια.

Τα στεφάνια ή οι θήκες χρησιμοποιούνται στην περίπτωση της εκτεταμένης οδοντικής αποσύνθεσης, κατά την οποία η οδοντική δομή είναι περιορισμένη και συνεπώς τα δόντια αδύναμα. Ευμεγέθη σφραγίσματα κι αδύναμα δόντια αυξάνουν τον κίνδυνο για απόσπαση δοντιών. Η αποσυντιθεμένη ή αδύναμη περιοχή αφαιρείται κι επιδιορθώνεται. Μια στεφάνη τοποθετείται με τρόπο ώστε καλύπτει το τμήμα του δοντιού που απέμεινε. Τα στεφάνια συνήθως είναι από χρυσό, πορσελάνη ή πορσελάνη ενωμένη με μέταλλο.

Ένας ριζικός πόρος συστήνεται στην περίπτωση που το νεύρο ενός δοντιού νεκρωθεί λόγω αποσύνθεσης ή τραυματισμού. Αφαιρείται το κεντρικό τμήμα του δοντιού, μαζί με το σύστοιχο νεύρο κι αιμοφόρο αγγειακό ιστό (πολφό), όπως επίσης και τα αποσυντηθέμενα λοιπά τμήματα του δοντιού. Στο κενό διάστημα των ριζών, εναποτίθεται υλικό στεγανοποίησης. Το δόντι σφραγίζεται, κι αν κριθεί απαραίτητο, τοποθετείται και στεφάνη επί του οδόντος.


Πρόγνωση

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, η θεραπευτική αγωγή αποβαίνει σωτήρια για τα δόντια. Η πρώιμη αγωγή προκαλεί λιγότερο πόνο και δεν είναι τόσο δαπανηρή, όσο η αγωγή της εκτεταμένης αποσύνθεσης.

Ίσως χρειαστεί να λάβετε, υπό τη μορφή «πιπιλίσματος» κάποια φαρμακευτικά σκευάσματα (όπως λιδοκαϊνη), υποξείδιο του αζώτου (αέριο που προκαλεί το γέλιο) ή άλλες φαρμακευτικές συστάσεις, προκειμένου να ανακουφιστείτε από τον πόνο που εκλύεται κατά ή μετά από μία οδοντιατρική πράξη.

Το υποξείδιο του αζώτου συνδυασμένο με νοβοκαϊνη, αποτελεί αγωγή εκλογής όταν επικρατεί φόβος οδοντιατρικής φαρμακευτικής αγωγής.


Επιπλοκές

• Δυσφορία ή άλγος
• Κάταγμα οδόντος
• Ανικανότητα πλήρης μάσησης
• Οδοντική ευαισθησία

Επικοινωνία με τον οδοντίατρό σας


Καλέστε τον οδοντίατρό σας αν παρουσιάσετε πονόδοντο.

Επισκεφθείτε τον οδοντίατρο για έναν τυπικό καθαρισμό κι εξέταση, αν δεν το έχετε κάνει μέσα στους τελευταίους 6 ή 12 μήνες.


Πρόληψη

Η στοματική υγιεινή είναι αναγκαία για την πρόληψη σχηματισμού κοιλοτήτων. Αυτή περιλαμβάνει εξειδικευμένο καθαρισμό (κάθε 6 μήνες), βούρτσισμα των δοντιών, τουλάχιστον 2 φορές την ημέρα και χρήση νήματος καθημερινά. Ακτινογραφίες των οδόντων μπορούν να διεξάγονται ετησίως, προκειμένου να αποκαλυφθεί πιθανός σχηματισμός κοιλοτήτων σε υψηλού κινδύνου περιοχές του στόματος.

Κολλώδεις τροφές που χρειάζονται πολύ μάσημα (όπως τα αποξηραμένα φρούτα ή τα ζαχαρωτά), είναι προτιμητέο να καταναλώνονται κατά τη διάρκεια ενός γεύματος, παρά μεμονωμένα. Εάν είναι δυνατόν, βουρτσίστε τα δόντια σας ή ξεπλύνετε τη στοματική κοιλότητα με νερό, μετά τη λήψη τέτοιων τροφών. Περιορίστε τα «τσιμπολογήματα», τα οποία δημιουργούν μια συνεχή προμήθεια οξέων εντός της στοματικής κοιλότητας. Αποφύγετε τη συχνή κατανάλωση σακχαρωδών ποτών η τις πολλές καραμέλες και τα ζαχαρωτά.

Η οδοντική στεγανοποίηση επίσης συντελεί στην πρόληψη σχηματισμού κοιλοτήτων. Η στεγανοποίηση περιλαμβάνει μια λεπτή, σαν πλαστικοποιημένη στρώση, η οποία εναποτίθεται στην επιφάνεια μάσησης των γομφίων. Η στρώση αυτή αποτρέπει τη συσσώρευση πλάκας στις βαθιές οπές των ευαίσθητων αυτών επιφανειών. Ο οδοντική στεγανοποίηση εκτελείται συνήθως στα δόντια των παιδιών, άμεσα μετά ην εμφάνιση της οδοντοφυΐας των γομφίων. Άτομα μεγάλης ηλικίας επίσης επωφελούνται με την οδοντική στεγανοποίηση.

Το φθοριούχο άλας συστήνεται συχνά ως πρόληψη ανάπτυξης τερηδόνας. Υπάρχει δημοσίευση που αναφέρει ότι άνθρωποι που καταναλώνουν φθοριούχο άλας παράλληλα με το νερό ή λαμβάνουν φθοριούχα συμπληρώματα, παρουσιάζουν λιγότερη τερηδόνα των δοντιών. Η απορρόφηση φθοριούχου άλατος κατά την περίοδο ανάπτυξης των οδόντων, οδηγεί σε συμμετοχή αυτού στη σύσταση της αδαμάντινης ουσίας των δοντιών και στη προστασία της έναντι της βλαπτικής δράσης των οξέων.

Η τοπική χρήση φθοριούχων επίσης συστήνεται ως προστασία της επιφάνειας των δοντιών. Αυτό περιλαμβάνει τη χρήση φθοριούχας οδοντόπαστας ή στοματικού διαλύματος. Αρκετοί οδοντίατροι, σε τακτικές επισκέψεις των ασθενών τους, περιλαμβάνουν στην αγωγή που εφαρμόζουν, την τοπική εναπόθεση φθοριούχων ουσιών (η εναπόθεση γίνεται σε συγκεκριμένη περιοχή των οδόντων).