Ορισμός

Η επιληψία πρόκειται για εγκεφαλική διαταραχή, η οποία περιλαμβάνει επανειλημμένους, αιφνίδιους επιληπτικούς παροξυσμούς οποιουδήποτε τύπου. Οι επιληπτικοί παροξυσμοί («σπασμοί», συσπάσεις) είναι επεισόδια διαταραγμένης εγκεφαλικής λειτουργίας, τα οποία προκαλούν αλλαγές στην συμπεριφορά ή την προσοχή. Τα επεισόδια αυτά οφείλονται σε μη φυσιολογικά ερεθισμένα ηλεκτρικά σήματα / ηλεκτρικές εκφορτίσεις στον εγκέφαλο.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Επιληψία κροταφικού λοβού, Διαταραχή επιληπτικού παροξυσμού.


Αίτια, επιπτώσεις και παράγοντες κινδύνου

Οι επιληπτικοί παροξυσμοί («σπασμοί», συσπάσεις) πρόκειται για επεισόδια διαταραγμένης εγκεφαλικής λειτουργίας, τα οποία επιφέρουν αλλαγές στην προσοχή ή στη συμπεριφορά. Αιτία πρόκλησης των επεισοδίων συνιστούν οι ηλεκτρικές εκφορτίσεις (μη φυσιολογικά ερεθισμένα ηλεκτρικά σήματα) στον εγκέφαλο.

Σε κάποιες περιπτώσεις, οι επιληπτικοί παροξυσμοί σχετίζονται με μια προσωρινή κατάσταση, όπως την έκθεση σε ναρκωτικές ουσίες , την αποτοξίνωση από αυτές, τον υψηλό πυρετό ή υψηλές τιμές νατρίου ή γλυκόζης στον ορό. Εάν ο/ οι επιληπτικός παροξυσμός δε σημειωθεί ξανά μετά την άρση της υποκείμενης διαταραχής, το άτομο δεν πάσχει από επιληψία.

Σε άλλες περιπτώσεις, μόνιμη βλάβη ή αλλαγές στον εγκεφαλικό ιστό, συνεπάγεται το μη φυσιολογικό ερεθισμό του εγκεφάλου. Σε τέτοιες καταστάσεις, οι επιληπτικοί παροξυσμοί συμβαίνουν δίχως άμεση αιτία. Αυτό ακριβώς είναι η επιληψία. Η πάθηση μπορεί να προσβάλλει άτομα οποιαδήποτε ηλικίας.

Η επιληψία μπορεί να είναι ιδιοπαθής, δηλαδή η αιτία πρόκλησης της νόσου δεν μπορεί να ταυτοποιηθεί. Επιληπτικοί παροξυσμοί τέτοιου τύπου μπορούν να εμφανιστούν στην ηλικία 5 – 20 ετών, αν και δεν αποκλείεται να συμβούν σε οποιαδήποτε ηλικία. Τα επιληπτικά άτομα δεν πάσχουν από άλλες νευρολογικές ασθένειες, αλλά ενδέχεται να έχουν οικογενειακό ιστορικό επιληπτικών παροξυσμών ή επιληψίας.

Άλλες συνήθης αιτίες πρόκλησης της νόσου περιλαμβάνουν:

• Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο (ΑΕΕ) ή Παροδικό Ισχαιμικό Επεισόδιο (ΠΙΕ)
• παθολογικές καταστάσεις που επιφέρουν εγκεφαλική επιδείνωση /αποδιοργάνωση
• άνοια, όπως η νόσος του Alzheimer
• τραυματική εγκεφαλική κάκωση
• λοιμώξεις (συμπεριλαμβανομένου του εγκεφαλικού αποστήματος, μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα, νευροσύφιλις και AIDS)
• παθολογικές καταστάσεις που παρουσιάζονται πριν τον τοκετό (συγγενής εγκεφαλικές ανωμαλίες)
• τραυματισμοί, που χρονικά συμβαίνουν κοντά στην περίοδο του τοκετού (σε αυτές τις περιπτώσεις οι επιληπτικοί παροξυσμοί συνήθως εμφανίζονται στη νηπιακή ηλικία ή στην πρώιμη παιδική ηλικία)
• νεφρική ανεπάρκεια ή ηπατική έκπτωση
• μεταβολικές ασθένειες που παρουσιάζονται κατά τον τοκετό (φαινυλκετονουρία)
• όγκοι ή άλλες δομικές εγκεφαλικές βλάβες / αλλοιώσεις (όπως αιμάτωμα ή μη φυσιολογικά αγγεία)

Συμπτώματα

Η σοβαρότητα των συμπτωμάτων ποικίλλει σημαντικά, από απλά καθηλωμένο πνεύμα έως απώλεια αισθήσεων και βίαιους σπασμούς. Για τους περισσότερους επιληπτικούς ασθενείς, η κάθε επιληπτική κρίση είναι όμοια με τον προηγούμενη. Ο τύπος του επιληπτικού παροξυσμού που επισυμβαίνει στον κάθε ασθενή, εξαρτάται από πληθώρα παραγόντων, όπως για παράδειγμα, το τμήμα του εγκεφάλου που έχει υποστεί βλάβη και την υποκείμενη αιτία της επιληψίας.

Μια αύρα - συμπτώματα που προαναγγέλλουν την επιληπτική κρίση - περίεργης αίσθησης (όπως μυρμηκίαση / ρίγη, όσφρηση οσμής που στην πραγματικότητα δεν υφίσταται ή συναισθηματικές αλλαγές ) εμφανίζεται σε κάποιους ασθενείς προ επεισοδίου.



Σημεία κι εξετάσεις

Μια φυσική εξέταση (συμπεριλαμβανομένου μιας λεπτομερούς νευρολογικής εξέτασης) ίσως να μην αναδείξει κάτι παθολογικό ή μπορεί να αναδείξει μια μη φυσιολογική / ανώμαλη εγκεφαλική λειτουργία που σχετίζεται με συγκεκριμένα τμήματα του εγκεφάλου.

Συνήθως, οι επιληπτικοί ασθενείς παρουσιάζουν μη φυσιολογική ηλεκτρική δραστηριότητα στον εγκέφαλο, όπως αυτή καταγράφεται στο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ). (Το ΗΕΓ είναι μια καταγραφή της ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου). Σε κάποιες περιπτώσεις, η εξέταση μπορεί να αναδείξει το σημείο εκκίνησης της επιληπτικής κρίσης. Πολλές φορές το ΗΕΓ μπορεί να είναι φυσιολογικό μεταξύ δύο επιληπτικών παροξυσμών, ούτως ώστε ο ασθενής να χρήζει περαιτέρω εξέτασης.

Μπορούν να διεξαχθούν διάφορες αιματολογικές κι άλλες εξετάσεις για τη διαφοροδιάγνωση παροδικών κι αντιστρέψιμων αιτιών των επιληπτικών κρίσεων, οι οποίες περιλαμβάνουν:

• εξετάσεις αίματος
• εξετάσεις σακχάρου του αίματος
• πλήρης ποσοτικός προσδιορισμός αίματος (CBC)
• εξέταση εγκεφαλονωτιαίου υγρού (ΕΕΥ)
• εξετάσεις νεφρικής λειτουργίας
• εξετάσεις ηπατικής λειτουργίας
• εξετάσεις για λοιμώδεις νόσους

Οι εξετάσεις προσδιορισμού της αιτίας και της εστίας της κατάστασης περιλαμβάνουν:

• Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ)
• Υπολογιστική τομογραφία εγκεφάλου ή αξονική τομογραφία
• Παρακέντηση οσφυϊκής χώρας (νωτιαίο κτύπημα)

Θεραπεία

Αν έχει ταυτοποιηθεί κάποια υποκείμενη αιτία υποτροπιαζόντων επιληπτικών παροξυσμών (όπως μια λοίμωξη) κι έχει αντιμετωπισθεί θεραπευτικά, οι κρίσεις ενδέχεται να σταματήσουν. Η θεραπεία περιλαμβάνει χειρουργική αφαίρεση όγκου, αποκατάσταση παθολογικού ή αιμορραγικού αγγείου ή διόρθωση άλλων εγκεφαλικών διαταραχών.

Φαρμακευτικά σκευάσματα που αποτρέπουν τους επιληπτικούς παροξυσμούς, τα οποία ονομάζονται αντισπασμωτικά, ενδέχεται να μειώσουν τον αριθμό μελλοντικών κρίσεων. Τα σκευάσματα αυτά λαμβάνονται δια του στόματος.

• Ο τύπος των φαρμακευτικών σκευασμάτων που λαμβάνει ο κάθε ασθενής, εξαρτάται από τον τύπο των επιληπτικών παροξυσμών που βιώνει. Η δοσολογία ίσως χρειαστεί να προσαρμόζεται με τη πάροδο του χρόνου
• Πολλοί επιληπτικοί παροξυσμοί ανταποκρίνονται θετικά σε κάποιο σκεύασμα και σχεδόν ελάχιστα (ή μπορεί και να επιδεινώνονται) σε κάποια άλλα. Κάποια σκευάσματα χρήζουν παρακολούθηση για τυχόν εμφάνιση παρενεργειών και των τιμών τους στον ορό.
• Είναι πολύ σημαντικό να λάβετε εγκαίρως φαρμακευτική αγωγή και στη σωστή / κατάλληλη δοσολογία. Οι περισσότεροι ασθενείς που λαμβάνουν αυτά τα σκευάσματα χρήζουν τακτικής παρακολούθησης (check up) και τακτικές αιματολογικές εξετάσεις, ώστε να επιβεβαιωθεί ότι λαμβάνουν τη σωστή δοσολογία
• Μη διακόψετε ή αλλάξετε τη φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνετε προτού συμβουλευτείτε τον ιατρό σας.

Κάποιοι παράγοντες αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης επιληπτικών παροξυσμών σε επιληπτικούς ασθενείς.
Συζητείστε με τον ιατρό σας για:

• Συγκεκριμένα συνταγογραφημένα φάρμακα
• Συναισθηματικό στρες
• Παθολογική κατάσταση, κυρίως λοίμωξη
• Εγκυμοσύνη
• Παράλειψη δόσεων επιληπτικών φαρμάκων
• Χρήση αλκοόλ ή άλλα ψυχαγωγικά ναρκωτικά

Η επιληψία που δε βελτιώνεται έπειτα από τη λήψη δύο ή τριών επιληπτικών φαρμακευτικών σκευασμάτων, ονομάζεται «ιατρικά επιμένων επιληψία».

• Κάποιοι πάσχοντες αυτού του τύπου επιληψίας, ίσως επωφεληθούν από τη χειρουργική αφαίρεση μη φυσιολογικών εγκεφαλικών κυττάρων, τα οποία προκαλούν τους επιληπτικούς παροξυσμούς
• Άλλοι πάσχοντες μπορούν να βοηθηθούν από έναν νευρικό παρασυμπαθητικό διεγέρτη. Ο τελευταίος πρόκειται για μια συσκευή που τοποθετείται στο θώρακα (παρόμοιος με το βηματοδότη). Αυτός ο διεγέρτης βοηθά στη μείωση του αριθμού των επιληπτικών παροξυσμών, αν και σπάνια επιτυγχάνει την πλήρη διακοπή τους.

Σε κάποιες περιπτώσεις, παιδιά ακολουθούν ειδική διατροφή, ούτως ώστε να τους βοηθήσει στην πρόληψη κρίσεων. Η συνήθης διατροφή που ακολουθείται είναι η κετογενετική, μια διατροφή χαμηλή σε υδατάνθρακες, όπως η δίαιτα του Atkins, η οποία μπορεί να επωφελήσει κι αρκετούς ενήλικες.

Οι επιληπτικοί οφείλουν να φορούν επιληπτική ταυτότητα, ούτως ώστε σε περίπτωση επιληπτικών παροξυσμών να τους δοθεί έγκαιρη ιατρική θεραπεία.


Πρόγνωση

Κάποιοι ασθενείς με συγκεκριμένους τύπους επιληπτικών παροξυσμών, ίσως μπορέσουν να μειώσουν ή και να σταματήσουν πλήρως τα αντιεπιληπτικά φάρμακα, αν κι εφόσον δεν παρουσιάσουν καμία κρίση για αρκετά χρόνια. Συγκεκριμένοι τύποι παιδικής επιληψίας, υποχωρούν ή βελτιώνονται με τη πάροδο του χρόνου – συνήθως στα τέλη της εφηβείας ή στην ηλικία των 20 με 30.

Για άλλους ασθενείς η επιληψία συνιστά μια χρόνια πάθηση. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η λήψη των αντιεπιληπτικών φαρμάκων οφείλεται να μη διακόπτεται.

Ο θάνατος ή η μόνιμη εγκεφαλική βλάβη οφειλόμενη σε επιληπτικούς παροξυσμούς, είναι σπάνια. Κρίσεις που διαρκούν για μακρά χρονική περίοδο ή κρίσεις που επισυμβαίνουν μεταξύ τους σε σύντομο χρονικό διάστημα (status epilepticus), ενδέχεται να προκαλέσουν μόνιμη βλάβη. Ο θάνατος ή η εγκεφαλική βλάβη συνήθως οφείλεται σε παρατεινόμενη έλλειψη αναπνοής, η οποία επιφέρει θάνατο του εγκεφαλικού ιστού από έλλειψη οξυγόνου. Υπάρχουν ωστόσο και περιπτώσεις αιφνίδιου, ανεξήγητου θανάτου σε επιληπτικούς ασθενείς.

Ο ασθενής ενδέχεται να υποστεί σοβαρό τραυματισμό, αν επισυμβεί επιληπτική κρίση ενώ οδηγεί ή χειρίζεται επικίνδυνο εξοπλισμό. Για αυτό το λόγο, οι επιληπτικοί ασθενείς, των οποίων οι επιληπτικοί παροξυσμοί δεν ελέγχονται σωστά, οφείλουν να αποφεύγουν τέτοιου είδους δραστηριότητες.

Οι επιληπτικοί ασθενείς με σπάνιους παροξυσμούς, ενδέχεται να μην προβούν σε σοβαρούς περιορισμούς στην καθημερινότητά τους.


Επιπλοκές

• Δυσκολίες εκμάθησης
• Εισπνοή υγρού εντός των πνευμόνων, η οποία μπορεί να προκαλέσει πνευμονία εκ εισροφήσεως
• Τραυματισμός λόγω πτώσεων, πρόσκρουσης ή αυτό-τραυματισμούς κατά τον επιληπτικό παροξυσμό
• Τραυματισμός αν επισυμβεί κρίση ενώ οδηγείτε ή χειρίζεστε επικίνδυνο εξοπλισμό
• Πολλά αντιεπιληπτικά φάρμακα προκαλούν γενετικές ανωμαλίες – οι γυναίκες που επιθυμούν να μείνουν έγκυες οφείλουν να προειδοποιήσουν τον ιατρό τους προκαταβολικά, ούτως ώστε να προσαρμόσει τη δοσολογία των φαρμάκων τους
• Μόνιμη εγκεφαλική βλάβη (αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή άλλη βλάβη)
• Παρατεινόμενοι επιληπτικοί παροξυσμοί ή πολλαπλοί επιληπτικοί παροξυσμοί, δίχως την πλήρη αποκατάσταση / ανάνηψη του ασθενούς μεταξύ αυτών (status epilepticus)
• Παρενέργειες φαρμακευτικών σκευασμάτων

Επικοινωνία με τον ιατρό σας

Καλέστε το 166 αν κάποιο άτομο βιώνει για πρώτη φορά έναν επιληπτικό παροξυσμό ή αν κάποιος έχει επιληπτική κρίση και δε φορά επιληπτική ταυτότητα (η οποία περιέχει οδηγίες που εξηγούν τι πρέπει να γίνει σε περίπτωση που ο επιληπτικός ασθενής βιώσει μια κρίση)

Αν κάποιο άτομο βίωσε στο παρελθόν μια επιληπτική κρίση, καλέστε το 166 στις ακόλουθες επείγουσες περιπτώσεις:

• Ο επιληπτικός παροξυσμός που βιώνει τώρα, έχει παρατεινόμενη χρονική διάρκεια σε σχέση με τις κρίσεις που συνήθως βιώνει ή ασυνήθη αριθμό επιληπτικών κρίσεων
• Επαναλαμβανόμενες επιληπτικές κρίσεις εντός ολίγων λεπτών
• Επαναλαμβανόμενες επιληπτικές κρίσεις όπου οι αισθήσεις του ασθενούς ή η συνήθη συμπεριφορά του δεν επανέρχεται μεταξύ των κρίσεων

Καλέστε τον ιατρό σας αν παρουσιάσετε νέα συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένου παρενεργειών φαρμακευτικών σκευασμάτων (νωθρότητα, ανησυχία, σύγχυση, νάρκωση έπειτα από λήψη φαρμάκου ή άλλες παρενέργειες), ναυτία / έμετο, ερύθημα, απώλεια τριχών, τρόμο ή άλλες μη φυσιολογικές κινήσεις ή προβλήματα συντονισμού.

Πρόληψη

Γενικά, δεν υπάρχει γνωστός τρόπος πρόληψης της επιληψίας. Ωστόσο, η κατάλληλη διατροφή, ο ύπνος και η αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ και απαγορευμένων ναρκωτικών, ενδέχεται να μειώσουν την πιθανότητα πρόκλησης των επιληπτικών παροξυσμών στα επιληπτικά άτομα.

Μειώστε την πιθανότητα εγκεφαλικού τραυματισμού, φορώντας προστατευτικά κράνη κατά τη διάρκεια επικίνδυνων δραστηριοτήτων. Το τελευταίο βοηθά να μειωθεί ο κίνδυνος της εμφάνισης επιληπτικών παροξυσμών.

Τα επιληπτικά άτομα με μη ελεγχόμενους επιληπτικούς παροξυσμούς, οφείλουν να αποφεύγουν την οδήγηση. – κάθε πολιτεία έχει διαφορετικό νόμο που καθορίζει ποια άτομα με ατομικό ιστορικό επιληπτικών κρίσεων, μπορούν να οδηγούν. Αν βιώνετε μη ελεγχόμενους επιληπτικούς παροξυσμούς, αποφύγετε δραστηριότητες, όπου η απώλεια της πλήρης επίγνωσης / αντίληψης, μπορεί να προκαλέσει σοβαρούς τραυματισμούς, όπως η αναρρίχηση σε υψηλά μέρη / τοποθεσίες, ποδηλασία και να κολυμπάτε μόνοι σας.