Ορισμός

Οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο είναι η διακοπή αιμάτωσης σε οποιοδήποτε σημείο του εγκεφάλου. Κάποιες φορές ονομάζεται κι « εγκεφαλική αποπληξία».


Εναλλακτικοί ορισμοί

Αγγειοεγκεφαλική νόσο, εγκεφαλική ισχαιμία, εγκεφαλική αιμορραγία, ισχαιμικό επεισόδιο, επεισόδιο ισχαιμικό, αγγειοεγκεφαλική πλήξη.


Αίτια, συχνότητα, παράγοντες κινδύνου

Το οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο προκαλείται όταν διακόπτεται η αιματική ροή σε κάποιο σημείο του εγκεφάλου λόγω απόφραξης κάποιου αγγείου ή ρήξης αυτού.

Εάν η αιματική ροή διακοπεί για χρονικό διάστημα αρκετών δευτερολέπτων, ο εγκέφαλος αδυνατεί να λάβει αίμα κι οξυγόνο. Εγκεφαλικά κύτταρα μπορεί να πεθάνουν προκαλώντας μόνιμή βλάβη

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι Ο.Ε.Ε. : ισχαιμικό επεισόδιο και αιμορραγικό επεισόδιο

ΙΣΧΑΙΜΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ

Το ισχαιμικό επεισόδιο προκαλείται κατά την απόφραξη ενός αγγείου που αρδεύει τον εγκέφαλο από κάποιο πήγμα αίματος. Αυτό συμβαίνει με δύο τρόπους:

• Ένα πήγμα μπορεί να σχηματιστεί εντός μιας ήδη στενωμένης αρτηρίας. Αυτός είναι ο ονομαζόμενος θρόμβος. Εάν αποφράξει εντελώς την αρτηρία έχουμε το ονομαζόμενο αποφρακτικό επεισόδιο.
• Κάποιο πήγμα μετά την αποκόλλησή του από οποιοιδήποτε σημείο του σώματος, μεταναστεύει στον εγκέφαλο και εγκαθίσταται σε μια μικρότερου εύρους αρτηρία. Αυτή είναι η ονομαζόμενη εμβολή, προκαλώντας το εμβολικό επεισόδιο.

Το ισχαιμικό επεισόδιο μπορεί να αποτελεί επακόλουθο ανελαστικών αρτηριών, μια κατάσταση που ονομάζεται αρτηριοσκλήρυνση (βλ.: δευτεροπαθές εγκεφαλικό επεισόδιο στην αρτηριοσκλήρυνση). Η τελευταία προσβάλει τόσο τις αρτηρίες του εγκεφάλου, όσο και τις αρτηρίες στην τραχηλική χώρα που παροχετεύουν τον εγκέφαλο με αίμα. Το λίπος, η χοληστερόλη κι άλλες ουσίες, συλλέγονται στο τοίχωμα των αρτηριών, σχηματίζοντας μια κολλώδη ουσία που ονομάζεται πλάκα. Με την πάροδο του χρόνου, η πλάκα αυξάνεται σε μέγεθος. Γεγονός, που τις περισσότερες φορές δυσκολεύει την ομαλή αιματική ροή, οδηγώντας στην δημιουργία θρόμβων.

Το ισχαιμικό επεισόδιο μπορεί επίσης να είναι επακόλουθο πηγμάτων αίματος που έχουν σχηματιστεί στην καρδιά. Τα πήγματα αυτά μεταναστεύουν με την αιματική ροή κι εγκλωβίζονται στις μικρού εύρους αρτηρίες του εγκεφάλου. Αυτή η κατάσταση είναι γνωστή ως εγκεφαλική εμβολή.

Κάποια φαρμακευτικά σκευάσματα και παθολογικές καταστάσεις που αυξάνουν την γλοιότητα του αίματος, επιτείνουν τον κίνδυνο για ισχαιμικό επεισόδιο. Συχνή αιτία ισχαιμικού επεισοδίου σε άτομα κάτω των σαράντα ετών, είναι το διαχωριστικό ανεύρυσμα της καρωτίδας ή η ρήξη του τοιχώματος της καρωτιδικής αρτηρίας. Η ρήξη επιτρέπει στην αιματική ροή να πλημμυρίσει τα στρώματα του τοιχώματος της καρωτιδικής αρτηρίας. Αυτό με τη σειρά του, προκαλεί τη στένωση της καρωτιδικής αρτηρίας, που δεν επιτρέπει ωστόσο τον σχηματισμό πλάκας.

ΑΙΜΟΡΑΓΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ

Το αιμορραγικό επεισόδιο είναι επακόλουθο της ρήξης κάποιου αγγείου του εγκεφάλου, προκαλώντας διαρροή του αίματος εντός του εγκεφάλου. Άτομα με αγγειακές ανωμαλίες στον εγκέφαλο, είναι πιο επιρρεπείς. Η διαρροή του αίματος μετά τη ρήξη αγγείου προκαλεί βλάβες εγκεφαλικών κυττάρων. Για περισσότερες πληροφορίες αυτού του τύπου εγκεφαλικού επεισοδίου.



ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

Η αρτηριακή υπέρταση είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου για εγκεφαλικά επεισόδια. Άλλοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο για εγκεφαλικά επεισόδια είναι:

• Ζαχαρώδης διαβήτης
• Θετικό οικογενειακό ιστορικό για εγκεφαλικό επεισόδιο
• Καρδιακά νοσήματα
• Υπερχοληστερηναιμία
• Μεγάλη ηλικία

Κάποια φαρμακευτικά σκευάσματα ευνοούν τη δημιουργία πηγμάτων αίματος, και επομένως ενισχύουν και τον κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο. Παράδειγμα αποτελούν τα αντισυλληπτικά χάπια, ιδίως όταν λαμβάνονται από γυναίκες άνω των 35 ετών και καπνίζουν.

Η συχνότητα του ισχαιμικού επεισοδίου στους άνδρες είναι μεγαλύτερη απ’ ότι στις γυναίκες. Ωστόσο οι γυναίκες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης και κατά τις πρώτες επόμενες εβδομάδες του τοκετού.

Οι παρακάτω καταστάσεις αυξάνουν τον κίνδυνο για εγκεφαλική αιμορραγία ευνοώντας το εγκεφαλικό επεισόδιο:

• Κατανάλωση αλκοόλ
• Αιμορραγικές ανωμαλίες
• Χρήση κοκαΐνης
• Τραυματισμός κρανίου

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα του εγκεφαλικού επεισοδίου εξαρτώνται από την περιοχή του εγκεφάλου που υπέστη τη βλάβη. Σε κάποιες περιπτώσεις, το άτομο μπορεί να μην έχει καν αντιληφθεί ότι έχει υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο.

Τα συμπτώματα συνήθως κάνουν την εμφάνισή τους αιφνίδια, χωρίς προειδοποίηση ή εμφανίζονται και εξαφανίζονται τις 2 πρώτες μέρες. Τα συμπτώματα συνήθως είναι πιο κρίσιμα με την έναρξη του εγκεφαλικού επεισοδίου, ωστόσο με την πάροδο του χρόνου μπορούν να επιδεινωθούν.

Μπορεί να εμφανιστεί κεφαλαλγία ιδίως στην περίπτωση της εγκεφαλικής αιμορραγίας. Η κεφαλαλγία:

• Έχει αιφνίδια έναρξη και μπορεί να είναι πολύ έντονη
• Εμφανίζεται σε κατακεκλιμένη θέση
• Προκαλεί αφύπνιση από τον ύπνο
• Επιδεινώνεται με την αλλαγή θέσης, το σκύψιμο, την άσκηση ή τον βήχα.

Άλλα συμπτώματα εξαρτώνται από την σοβαρότητα του εγκεφαλικού επεισοδίου κι από την περιοχή του εγκεφάλου που υπέστη την βλάβη. Στα συμπτώματα περιλαμβάνονται:

• Μυϊκή αδυναμία προσώπου, βραχίονα, ή ισχίου (συνήθως μονόπλευρα)
• Αιμωδία ή γαργαλητό μονόπλευρα του σώματος
• Δυσκολίες στην ομιλία ή στην κατανόηση άλλων που ομιλούν
• Προβλήματα με την όραση, συμπεριλαμβανομένης της μειωμένης όρασης, διπλής όρασης ή παντελής απώλειας όρασης
• Αλλαγές αίσθησης που επηρεάζουν την αντίληψη αφής, του πόνου, της πίεσης, της διαφοράς θερμοκρασίας ή άλλων ερεθισμάτων
• Αλλαγές στην ακοή
• Αλλαγές στην κατάσταση συνείδησης (συμπεριλαμβανομένης της υπνηλίας, αναισθησίας και του κώματος)
• Αλλαγές προσωπικότητας, διάθεσης ή συναισθημάτων
• Σύγχυση ή απώλεια μνήμης
• Δυσκολίες κατάποσης
• Αλλαγές στην αίσθηση της γεύσης
• Δυσκολίες γραφή ανάγνωσης
• Απώλεια συγκέντρωσης
• Απώλεια ισορροπίας
• Νωθρότητα
• Δυσκολίες βαδίσματος
• Ζάλη ή ανώμαλη αίσθηση κινήσεων (vertigo)
• Απώλεια ελέγχου ουροδόχου κύστης και αφόδευσης.

Σημεία και παρα-κλινικές εξετάσεις

Οι ασθενείς χρήζουν μια ολοκληρωμένη φυσική και νευρολογική εξέταση. Ο ιατρός θα σας, θα προβεί στα παρακάτω:

• Θα εξετάσει την ύπαρξη διαταραχών όρασης, κίνησης, αίσθησης, αντανακλαστικών, αντιλήψεων κι ομιλίας. Οι εξετάσεις θα επαναληφθούν περιοδικά προς διαπίστωση εάν εξελίσσεται ή βελτιώνεται το οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο.
• Κατά την ακρόαση με τη χρήση στηθοσκοπίου στις καρωτιδικές αρτηρίες, μπορεί να γίνει αισθητός ένας μη φυσιολογικός ήχος, του λεγόμενου «ροίζου ήχου». Αυτός ο ήχος προκαλείται από τη στροβολή της αιματικής ροής.
• Έλεγχο κι εκτίμηση της πίεσής σας, η οποία ενδέχεται να είναι υψηλή.

Οι εξετάσεις βοηθούν τον ιατρό σας να προσδιορίσει τον τύπο, την τοποθεσία και την αιτία του εγκεφαλικού, καθώς και να αποκλείσει άλλες ανωμαλίες που προκαλούν τα συμπτώματα.

• Συνήθως διεξάγεται μια υπολογιστική τομογραφία (αξονική) του εγκεφάλου, αμέσως μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων του εγκεφαλικού επεισοδίου.
• Μαγνητική αγγειογραφία ή αξονική αγγειογραφία, μπορεί να διεξαχθεί για τη διαπίστωση τυχόν αγγειακών ανωμαλιών του εγκεφάλου που πιθανόν να επέφεραν το εγκεφαλικό επεισόδιο.
• Υπερηχογράφημα καρδιάς μπορεί να βοηθήσει στην περίπτωση που το εγκεφαλικό επεισόδιο πιθανόν να προκλήθηκε από θρόμβο αίματος (έμφρακτο) στην καρδιά.
• Καρωτιδικό duplex (υπέρηχος καρωτίδων), το οποίο μπορεί να αποδείξει αν η στένωση σε κάποια καρωτιδική αρτηρία επέφερε το εγκεφαλικό επεισόδιο.
• Αγγειογραφία εγκεφάλου, μπορεί να είναι διαγνωστική για τον ιατρό σας, επιδεικνύοντας την ύπαρξη του αποφραγμένου ή αιμορραγούντος αγγείου και δίνει την εικόνα δυνατότητας αποκατάστασης αυτού.
• Εργαστηριακές εξετάσεις για χρόνους ροής, P.T.T., A.P.T.T.
• Ένα απλό ηλεκτροκαρδιογράφημα (Η.Λ.Κ) μπορεί να προσδιορίσει αν μια απλή καρδιακή αρρυθμία (σαν τη κολπική μαρμαρυγή) προκλήθηκε από το εγκεφαλικό επεισόδιο.
• Παρακέντηση νωτιαίου υγρού μπορεί να είναι απαραίτητη.

Θεραπεία

Το εγκεφαλικό επεισόδιο χρήζει άμεση ιατρικής αντιμετώπισης κι αποτελεί επείγουσα κατάσταση. Η άμεση θεραπευτική αγωγή μπορεί να οδηγήσει στη διάσωση και τη μείωση των επακόλουθων ανικανοτητών. Καλέστε το 166, τον οικογενειακό σας ιατρό ή ζητείστε άμεση ιατρική βοήθεια, μόλις τα πρώτα συμπτώματα εμφανιστούν.

Ο ασθενής που υπέστη το εγκεφαλικό επεισόδιο, επείγει να διακομιστεί στα επείγοντα περιστατικά, προκειμένου να προσδιοριστεί η φύση του επεισοδίου, δηλαδή να τεθεί η διάγνωση της αιμορραγικής ή αποφρακτικής θρομβοτικής αιτίας (έμφρακτο ή αιμορραγία), ούτως ώστε να του δοθεί η ανάλογη φαρμακευτική αγωγή, μέσα σε 3 ώρες από τη στιγμή που υπέστη το εγκεφαλικό επεισόδιο.

Η θεραπεία εξαρτάται από τη σοβαρότητα και την αιτία του εγκεφαλικού επεισοδίου. Στις περισσότερες περιπτώσεις απαιτείται η ενδονοσοκομείακή θεραπευτική αγωγή.


ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η θρομβολυτική αγωγή μπορεί να είναι η θεραπεία έναρξης στην περίπτωση που το αίτιο είναι κάποιο πήγμα αίματος (έμφρακτο). Τα σκευάσματα αυτά βοηθούν στη λύση των πηγμάτων αίματος και την επαναφορά της ομαλής αιματικής ροής στη ζημιογόνα περιοχή. Ωστόσο τα σκευάσματα αυτά δεν μπορούν να ληφθούν από τον οποιοδήποτε οργανισμό.

• Για να έχει επιτυχία η θρομβόληση θα πρέπει να γίνει εντός 3 ωρών από την έναρξη των συμπτωμάτων.
• Μια αξονική τομογραφία μπορεί να φανεί διαγνωστική για το αν το εγκεφαλικό επεισόδιο έχει προκληθεί από θρόμβο ή αιμορραγία. Στην περίπτωση που οφείλεται σε αιμορραγία τα αντιθρομβολυτικά φάρμακα θα οδηγήσουν μεγαλύτερη αιμορραγία.

Άλλες θεραπείες εξαρτώνται από την αιτία του εγκεφαλικού επεισοδίου:

• Χρησιμοποιούνται αντιπηκτικά φάρμακα για εγκεφαλικό που οφείλεται σε πήγματα αίματος (έμφρακτο), όπως η ηπαρίνη ή η βαρφαρίνη (κουμαντινικά).
• Άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα ενδέχεται να ληφθούν προκειμένου να ελέγξουν άλλα συμπτώματα, όπως την υψηλή αρτηριακή πίεση. Για τις έντονες κεφαλαλγίες μπορούν να χορηγηθούν παυσίπονα.
• Σε κάποιες περιπτώσεις, εξειδικευμένη ιατρική ομάδα, συμπεριλαμβανομένου κι ακτινολόγων, μπορούν με τη βοήθεια αγγειογραφίας, να εντοπίσουν το θρομβομένο αγγείο και να το διανοίξουν.
• Για οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο από αιμορραγία, συχνά απαιτείται η χειρουργική αντιμετώπιση, προκειμένου να παροχετευτεί η ποσότητα του αίματος της εγκεφαλικής αιμορραγίας, ούτως ώστε να επανέλθει η ομαλή λειτουργία των προσβεβλημένων εγκεφαλικών αγγείων.
• Χειρουργική αποκατάσταση των καρωτιδικών αρτηριών. Βλ. επίσης νόσος καρωτιδικών αρτηριών και χειρουργικών τους αποκατάστασης.

Θρεπτικά συστατικά και υγρά, μπορεί να είναι απαραίτητα, ιδίως στην περίπτωση που ο ασθενής παρουσιάζει δυσκολίες κατάποσης. Αυτά μπορούν να χορηγηθούν ενδοφλεβίως ή μέσω παρεντερικής σίτισης (γαστροστομία). Οι δυσκολίες κατάποσης μπορεί να είναι μόνιμες ή παροδικές.

ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Στόχος της μακροπρόθεσμης αντιμετώπισης είναι ο ασθενής να αποκαταστήσει τις περισσότερες σωματικές του λειτουργίες και να αποτρέψει μελλοντικά εγκεφαλικά επεισόδια (προστασία από τους παράγοντες κινδύνου). Ο χρόνος αποκατάστασης και η ανάγκη μακροπρόθεσμης αντιμετώπισης, διαφέρει από άτομο σε άτομο. Αναλογικά με τα συμπτώματα, η αποκατάσταση μπορεί να περιλαμβάνει:

• Επαγγελματικό προσανατολισμό
• Φυσιοθεραπεία
• Λογοθεραπεία

Θεραπείες που αφορούν την αλλαγή θέσης και την ποικιλία των σωματικών ασκήσεων, μπορούν να αποτελέσουν πρόληψη των επιπλοκών του οξύ εγκεφαλικού επεισοδίου, επιπλοκές όπως οι φλεγμονές και τα έλκη κατάκλισης. Συνίσταται στα άτομα που έχουν υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο να ασκούνται σωματικά όσο το δυνατόν περισσότερο.

Εναλλακτικές μορφές επικοινωνίας, όπως εικόνες προφορικά συνθήματα, καθώς κι άλλες τεχνικές, ίσως να φάνούν χρήσιμα κι αναγκαία εργαλεία σε κάποιες περιπτώσεις.

Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί ο καθετηριασμός της ουροδόχου κύστης και ειδικά προγράμματα αφόδευσης.

Σημαντικό είναι επίσης και η ασφάλεια του σπιτιού τους. Πολλά άτομα δεν διαθέτουν αντίληψη του περιβάλλοντος από την πάσχουσα μεριά του σώματός τους. Πολλοί το αντιμετωπίζουν με αδιαφορία ή έλλειψη κρίσης, κάτι που απαιτεί να ληφθούν διάφορα μέτρα προστασίας.

Οι βοηθοί θα μπορούσαν να επιδείξουν στα πάσχοντα άτομα εικόνες, να τους επιδεικνύουν επανειλημμένα το πώς θα πρέπει να τελέσουν μία λειτουργία ή να χρησιμοποιήσουν άλλες στρατηγικές επικοινωνίας, τα οποία εξαρτώνται από τον τύπο και τα προβλήματα ομιλίας.

Η φροντίδα στο σπίτι, στα γηροκομεία και στα αναρρωτήρια, απαιτεί την κατάλληλη ασφαλής διαρρύθμιση του περιβάλλοντος, να πληροί τις αναγκαίες ιατρικές ανάγκες και τον έλεγχο επιθετικών συμπεριφορών.

Χρήσιμο θα ήταν να στραφείτε σε κάποιον οικογενειακό σύμβουλο, ώστε να αντιμετωπίσετε καλύτερα τις αλλαγές στη φροντίδα των πασχόντων εντός σπιτιού. Θα μπορούσε επίσης να βοηθήσουν και νοσηλευτικό προσωπικό και κάποιες εθελοντικές και προστατευτικές υπηρεσίες.

Ίσως φανεί χρήσιμο να λάβετε και νομικές συμβουλές. Προκειμένου να πάρετε τις σωστές αποφάσεις για το άτομο που έχει υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο, να λάβετε κατευθυντήριες γραμμές και πληρεξούσιο.


Πρόγνωση

Η πρόγνωση εξαρτάται από τον τύπο του εγκεφαλικού επεισοδίου, το μέγεθος της ζημίας που έχει υποστεί ο ιστός του εγκεφάλου, ποιες σωματικές λειτουργίες έχουν επηρεαστεί και την ταχύτητα που του χορηγήθηκε φαρμακευτική αγωγή. Μπορεί να επιτευχθεί ολική αποκατάσταση, ωστόσο ενδέχεται να υπάρξουν μόνιμες απώλειες σωματικών λειτουργιών.

Πάνω από το 50% των ατόμων που έχουν υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο, έχουν την ικανότητα αυτοεξυπηρέτησης στο σπίτι τους.

Ακολουθώντας αντιθρομβολιτική θεραπεία, υπάρχει περίπτωση παντελής εξαφάνισης των συμπτωμάτων του εγκεφαλικού επεισοδίου. Δυστυχώς, πολλοί ασθενείς δε λαμβάνουν έγκαιρα θεραπευτική αγωγή ή τους απαγορεύεται να τα λάβουν λόγω περίπλοκων ιατρικών καταστάσεων.

Άτομα που έχουν υποστεί ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο (έμφρακτο) διατρέχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να επιζήσουν από αυτούς που έχουν υποστεί αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο (αιμορραγία στον εγκέφαλο).

Η πιθανότητα δεύτερου εγκεφαλικού επεισοδίου είναι υψηλή κατά τις πρώτες εβδομάδες ή μήνες.


Επιπλοκές

• Εισρόφηση τροφής
• Μείωση όρου ζωής
• Δυσκολία επικοινωνίας
• Μόνιμη απώλεια εγκεφαλικής λειτουργίας
• Μόνιμη απώλεια κίνησης ή αίσθησης σε ένα ή περισσότερη μέρη του σώματος
• Προβλήματα λόγω πλήρης αδυναμίας κίνησης, συμπεριλαμβανομένου των αρθρώσεων κι άλγη πιέσεως.
• Κατάγματα
• Ατελής θρέψη
• Σπαστικότης μυών
• Μειωμένη ικανότητα του ατόμου να φροντίσει τον εαυτό του.
• Μείωση κοινωνικών συναναστροφών.
• Παρενέργειες φαρμακευτικών σκευασμάτων

Επικοινωνία με τον οικογενειακό σας ιατρό

Το εγκεφαλικό επεισόδιο αποτελεί επείγον περιστατικό κι απαιτεί άμεση ιατρική θεραπεία. Καλέστε το 166 αν εσείς ή κάποιος άλλος εμφανίσει συμπτώματα εγκεφαλικού επεισοδίου.




Πρόληψη


Για την πρόληψη του εγκεφαλικού επεισοδίου:

• Αποφύγετε λιπαρές τροφές. Ακολουθήστε υγιεινή διατροφή, χαμηλή σε λιπαρά.
• Περιορίστε την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών σε 1-2 ημερησίως.
• Τακτική σωματική άσκηση: 30 λεπτά την ημέρα αν δεν είστε υπέρβαρος, 60-90 λεπτά αν είστε υπέρβαρος
• Ελέγξτε την αρτηριακή σας πίεση κάθε 1-2 χρόνια, ιδίως σε περιπτώσεις θετικού οικογενειακού ιστορικού.
• Ελέγξτε τη χοληστερίνη σας. Αν είστε άτομα υψηλού κινδύνου για οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο, θα πρέπει η LDL «κακή» χοληστερόλη να είναι κατώτερη από 100 mg/dL. Ενδέχεται ο ιατρός σας να σας συστήσει να τη μειώσετε στα 70 mg/dl.
• Ακολουθήστε τις οδηγίες του ιατρού σας αν πάσχετε από διαβήτη, υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλή χοληστερόλη και καρδιακές νόσους.
• Διακοπή καπνίσματος.

Συνίσταται η χορήγηση ασπιρίνης (81mg ημερησίως ή 100mg every other day) σε γυναίκες κάτω των 65 ετών προς αποφυγή του εγκεφαλικού επεισοδίου, μονάχα αν τα οφέλη υπερτερούν τους κινδύνους. Για γυναίκες άνω των 65 ετών, συνίσταται μόνον αν η αρτηριακή τους πίεση είναι ελεγχόμενη και τα οφέλη υπερτερούν κατά πολύ τον κίνδυνο γαστρεντερικής αιμορραγίας, καθώς και αιμορραγίας εγκεφάλου. Συμβουλευτείτε τον ιατρό σας, αν θα πρέπει να σας χορηγηθεί και αν είναι κατάλληλο για εσάς.


Ο ιατρός σας μπορεί επίσης να σας συστήσει ασπιρίνη ή άλλα αντιπηκτικά φάρμακα, στην περίπτωση που είχατε παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο , αν υπέστη στο παρελθόν ή στο παρόν εγκεφαλικό επεισόδιο:

• Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια
• Αρρυθμίες (κολπική μαρμαρυγή)
• Βαλβίδα καρδιάς
• Άλλους παράγοντες κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο

Η καρωτιδική ενδαρτηρεκτομή είναι μία νέα χειρουργική επέμβαση, η οποία προσδοκάται να βοηθήσει στην πρόληψη εγκεφαλικών επεισοδίων από έμφρακτο.

Ορισμός

Ο υποθυρεοειδισμός είναι μια ασθένεια κατά την οποία ο θυρεοειδής αδένας δεν παράγει αρκετή θυρορμόνη.



Εναλλακτικοί ορισμοί

Μυξοίδημα – Υποθυρεοειδισμός των ενηλίκων


Αίτια, συχνότητα εμφάνισης και παράγοντες κινδύνου

Ο θυρεοειδής αδένας βρίσκεται στη βάση του λαιμού, μπροστά ακριβώς από τον λάρυγγα. Απελευθερώνει ορμόνες που ελέγχουν τον μεταβολισμό.
Το συνηθέστερο αίτιο δημιουργίας υποθυρεοειδισμού είναι η φλεγμονή του θυρεοειδούς αδένα, που καταστρέφει τα κύτταρα του αδένα. Η αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα ή Νόσος Hashimoto, κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα ‘επιτίθεται’ στον θυρεοειδή αδένα, είναι το κλασικότερο παράδειγμα. Ορισμένες γυναίκες αναπτύσσουν υποθυρεοειδισμό μετά από εγκυμοσύνη (ονομάζεται και επιλόχειος θυρεοειδισμός).

Άλλα αίτια που προκαλούν υποθυρεοειδισμό είναι:
• Γενετικές ανωμαλίες
• Ακτινοβολίες στον λαιμό για τη θεραπεία διαφόρων καρκίνων, που μπορεί να βλάψουν τον θυρεοειδή αδένα
• Ραδιενεργό ιώδιο που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του υπερθυρεοειδισμού
• Χειρουργική αφαίρεση μέρους ή ολόκληρου του θυρεοειδούς αδένα, ως θεραπεία άλλων προβλημάτων του θυρεοειδούς
• Ιογενής θυρεοειδίτιδα, που ακολουθείται συχνά από προσωρινό ή μόνιμο υποθυρεοειδισμό

Ορισμένα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν υποθυρεοειδισμό, όπως:
• Αμιοδαρόνη
• Φάρμακα που χορηγούνται για τον υπερθυρεοειδισμό, όπως προπυλθειουρακίλη (PTU) και μεθιμαζόλη
• Λίθιο
• Ακτινοβολία του εγκεφάλου
• Σύνδρομο Sheehan, που μπορεί να εμφανιστεί σε γυναίκα με σοβαρή αιμορραγία κατά τη διάρκεια εγκυμοσύνης ή τοκετού, με αποτέλεσμα να καταστραφεί η υπόφυση

Στους παράγοντες κινδύνου συγκαταλέγονται:

• Ηλικία πάνω από τα 50
• Γυναικείο φύλο


Συμπτώματα

Αρχικά συμπτώματα:
• Υπερευαισθησία στο κρύο
• Δυσκοιλιότητα
• Κατάθλιψη
• Κόπωση ή βραδύτητα αντανακλαστικών
• Διαταραχές περιόδου
• Μυϊκοί πόνοι ή πόνοι στις αρθρώσεις
• Ωχρότητα ή ξηρότητα του δέρματος
• Λεπτά, εύθραυστα μαλλιά ή νύχια
• Αδυναμία
• Αθέλητη αύξηση βάρους

Τελικά συμπτώματα, αν δεν αντιμετωπιστεί θεραπευτικά:
• Μείωση της γεύσης και της όσφρησης
• Βραχνάδα
• Οίδημα προσώπου και άκρων
• Βραδύτητα στην ομιλία
• Πάχυνση του δέρματος
• Αραίωμα των φρυδιών


Ενδείξεις και εξετάσεις

Η κλινική εξέταση μπορεί να αποκαλύψει ένα μικρότερο του κανονικού θυρεοειδή αδένα, αν και καμιά φορά ο θυρεοειδής μπορεί να είναι φυσιολογικού μεγέθους ή ακόμα και υπερμεγέθης (βρογχοκήλη). Στην εξέταση μπορεί ακόμα να παρατηρηθούν:
• Εύθραυστα νύχια
• Τραχιά χαρακτηριστικά προσώπου
• Ωχρό ή ξηρό και κρύο δέρμα
• Οίδημα των άκρων
• Λεπτά και εύθραυστα μαλλιά

Η ακτινογραφία θώρακα μπορεί να αποκαλύψει διόγκωση της καρδιάς.

Οι εργαστηριακές εξετάσεις για την αξιολόγηση της λειτουργίας του θυρεοειδούς είναι:
• Ορός ΤSH
• Eξέταση Τ4

Οι εργαστηριακές εξετάσεις μπορεί επίσης να αποκαλύψουν:
• Αναιμία στη γενική εξέταση αίματος
• Αυξημένα επίπεδα χοληστερίνης
• Αυξημένα επίπεδα ηπατικών ενζύμων
• Αυξημένη προλακτίνη
• Χαμηλό νάτριο


Θεραπεία

Ο στόχος της θεραπείας είναι η ορμονική υποκατάσταση. Η λεβοθυροξίνη είναι το συνηθέστερο φάρμακο για τον σκοπό αυτό. Οι γιατροί θα σας χορηγήσουν τη χαμηλότερη δόση που ανακουφίζει τα συμπτώματα και αποκαθιστά το επίπεδο της TSH σε φυσιολογικά όρια. Αν υπάρχει καρδιοπάθεια ή είστε ηλικιωμένος, ο γιατρός σας μπορεί να σας χορηγήσει πολύ χαμηλή δόση.

Απαιτείται ισόβια θεραπεία εκτός κι αν η περίπτωσή σας οφείλεται σε πρόσκαιρη ιογενή θυρεοειδίτιδα.
Πρέπει να συνεχίσετε τη φαρμακευτική αγωγή ακόμα και όταν εξαφανιστούν τα συμπτώματα. Όταν ξεκινήσετε τη φαρμακευτική αγωγή, ο γιατρός σας θα ελέγχει τα επίπεδα των ορμονών κάθε 2-3 μήνες. Στη συνέχεια, τα επίπεδα των ορμονών πρέπει να ελέγχονται τουλάχιστον μια φορά τον χρόνο.

Όταν παίρνετε θυροξίνη είναι σημαντικό να θυμάστε:

• ΜΗΝ διακόπτετε το φάρμακο όταν νιώσετε καλύτερα. Συνεχίστε να το παίρνετε ακριβώς όπως σας συνέστησε ο γιατρός σας.
• Αν αλλάξετε μάρκα φαρμάκου, ενημερώστε τον γιατρό σας. Μπορεί να χρειαστεί να ελεγχθούν τα επίπεδα των ορμονών σας.
• Ορισμένες διαιτητικές αλλαγές μπορεί να μεταβάλουν τον τρόπο με τον οποίο το σώμα σας απορροφά τη θυροξίνη. Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας αν καταναλώνετε προϊόντα που περιέχουν σόγια ή φυτικές ίνες.
• Η θυροξίνη αποδίδει καλύτερα σε άδειο στομάχι και όταν λαμβάνεται 1 ώρα πριν από άλλα φάρμακα. ΜΗΝ παίρνετε θυροξίνη μαζί με ασβέστιο, σίδηρο, πολυβιταμίνες, αντιόξινα διοξειδίου του αργιλίου, χολεστιπόλη, ή άλλα φάρμακα που δεσμεύουν τα χολικά οξέα, ή συμπληρώματα φυτικών ινών.

Αφού ξεκινήστε τη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, ενημερώστε τον γιατρό σας αν σας παρουσιαστούν συμπτώματα αυξημένης θυρεοειδικής δραστηριότητας (υπερθυρεοειδισμός), όπως:
• Γρήγορη απώλεια βάρους
• Νευρικότητα ή αστάθεια
• Εφίδρωση
Το μυξοιδηματικό κώμα είναι επείγον ιατρικό περιστατικό που συμβαίνει όταν τα επίπεδα των ορμονών του θυρεοειδούς είναι πολύ χαμηλά. Αντιμετωπίζεται με ενδοφλέβια ορμονική υποκατάσταση και στεροειδή φάρμακα. Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να χρειαστούν συμπληρωματική θεραπεία (οξυγόνο, υποβοήθηση της αναπνοής, χορήγηση υγρών) και νοσηλεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας.


Πρόγνωση

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η ομαλή λειτουργία του θυρεοειδούς επανέρχεται με τη σωστή θεραπεία. Ωστόσο, η ορμονική υποκατάσταση πρέπει να συνεχιστεί δια βίου.
Το μυξοιδηματικό κώμα μπορεί να επιφέρει τον θάνατο.


Επιπλοκές

Το μυξοιδηματικό κώμα, η οξύτερη μορφή υποθυρεοειδισμού, είναι σπάνιο. Μπορεί να προκληθεί από λοίμωξη, ασθένεια, έκθεση σε ψύχος, ή κάποια φάρμακα σε άτομα που πάσχουν από υποθυρεοειδισμό και δεν έχουν υποβληθεί σε θεραπεία.

Συμπτώματα και ενδείξεις μυξοιδηματικού κώματος είναι:
• Υποθερμία
• Μείωση της αναπνοής
• Χαμηλή αρτηριακή πίεση
• Χαμηλό σάκχαρο του αίματος
• Έλλειψη αντιδράσεων

Άλλες επιπλοκές είναι:
• Καρδιοπάθεια
• Αυξημένος κίνδυνος λοίμωξης
• Στειρότητα
• Αποβολή εμβρύου

Άτομα που πάσχουν από υποθυρεοειδισμό και δεν έχουν υποβληθεί σε θεραπεία, διατρέχουν τους εξής κινδύνους:
• Να φέρουν στον κόσμο παιδί με γενετικές διαταραχές
• Να εμφανίσουν καρδιοπάθεια εξαιτίας των υψηλών επιπέδων LDL (‘κακής΄) χοληστερόλης
• Να εμφανίσουν καρδιακή ανεπάρκεια
Άτομα που λαμβάνουν μεγάλη δόση θυροξίνης κινδυνεύουν από στηθάγχη ή έμφραγμα, όπως επίσης και από οστεοπόρωση (αδυνάτισμα των οστών).


Καλέστε τον γιατρό σας

Kαλέστε τον γιατρό σας αν παρουσιάσετε συμπτώματα υποθυρεοειδισμού (ή μυξοιδήματος).

Αν υποβάλλεστε σε θεραπεία για υποθυρεοειδισμό, καλέστε τον γιατρό σας αν:
• Εμφανίσετε πόνο στο στήθος ή ταχυκαρδία
• Προσβληθείτε από λοίμωξη
• Τα συμπτώματά σας χειροτερέψουν ή δεν βελτιωθούν παρά τη θεραπεία
• Αναπτύξετε καινούρια συμπτώματα


Πρόληψη

Δεν υπάρχουν προληπτικά μέτρα για τον υποθυρεοειδισμό.
Απεικονιστικές εξετάσεις σε νεογέννητα μπορούν να εντοπίσουν αν υπάρχει υποθυρεοειδισμός εκ γενετής (συγγενής υποθυρεοειδισμός).

Ορισμός

Η νευρική ανορεξία είναι μια διατροφική διαταραχή, που αναφέρεται στον περιορισμό από τον ασθενή, της ποσότητας της τροφής που καταναλώνει. Καταλήγει σε ασιτία και σε ανικανότητα του ατόμου να διατηρήσει έστω το ελάχιστο σωματικό βάρος, το οποίο θεωρείται υγιές, τόσο για την ηλικία του, όσο και για το ύψος του.

Οι άνθρωποι που πάσχουν από αυτήν τη διαταραχή, διακατέχονται από μια έντονη φοβία ότι θα αυξηθεί το σωματικό τους βάρος, αν και οι ίδιοι είναι πολύ αδύνατοι.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Διατροφική διαταραχή – ανορεξία

Αίτια, συχνότητα και παράγοντες κινδύνου

Τα ακριβή αίτια της πάθησης, παραμένουν άγνωστα. Πιθανότατα, πολλοί παράγοντες να εμπλέκονται στην εμφάνιση της νόσου. Η γενετική, αλλά και κοινωνικά στερεότυπα, που σχετίζονται με την εξωτερική εμφάνιση του ατόμου, ενδέχεται να παίζουν κάποιο ρόλο. Σύμφωνα με τη θεωρία κάποιων ειδικών, οι ενδο-οικογενειακές συγκρούσεις, είναι στοιχείο που μπορεί να οδηγήσει στη νευρική ανορεξία.

Η διαταραχή αυτή εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα, που κάποιος από το οικογενειακό τους περιβάλλον, έχει υποστεί την ίδια πάθηση.

Οι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

• Την αποδοχή κοινωνικών στερεότυπων, όσον αφορά το αδύνατο σώμα
• Να είμαστε τελειομανείς
• Να είμαστε θηλυκές (γυναίκες)
• Μετατραυματικό άγχος στη παιδική ηλικία
• Έντονο ενδιαφέρον – ανησυχία για το σωματικό βάρος και το σωματότυπο
• Διατροφικές και γαστροεντερικές διαταραχές κατά την παιδική ηλικία
• Θετικό οικογενειακό ιστορικό διατροφικών διαταραχών και εθίσεων
• Γονείς που ενδιαφέρονται πάρα πολύ για το σωματικό βάρος και την απώλεια αυτού.
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση

Η νευρική ανορεξία εμφανίζεται συνήθως στην εφηβεία ή στη νεαρή ενηλικίωση. Παρουσιάζεται συχνότερα στις γυναίκες, κυρίως της Καυκάσιας φυλής, υψηλού ακαδημαϊκού επιπέδου, με απώτερο σκοπό τη δημιουργία οικογένειας ή τη καριέρα.


Συμπτώματα

Οι άνθρωποι που πάσχουν από τη συγκεκριμένη διαταραχή, περιορίζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την ποσότητα τροφής που καταναλώνουν ή παρά τη λήψη τροφής, με τον εκούσιο έμετο, προκαλούν την αποβολή της. Ενδέχεται να χρησιμοποιούν διουρητικά χάπια, όπως και φαρμακευτικά σκευάσματα που διεγείρουν την εντερική κινητικότητα, ώστε να χάσουν βάρος. Πολλά άτομα δε γνωρίζουν ότι πάσχουν από τη συγκεκριμένη διατροφική διαταραχή.

Η συμπεριφορά των ανορεξικών περιλαμβάνει:

• Διαμελισμός τροφής σε μικρά κομμάτια
• Καταναγκαστική σωματική άσκηση
• Επίσκεψη στην τουαλέτα ακριβώς μετά τη λήψη γευμάτων
• Ταχύτατη λήψη πολύ μεγάλης ποσότητας τροφής
• Περιορισμός της ήδη καταναλώσας τροφής
• Ακατάλληλη χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων που διεγείρουν την εντερική κινητικότητα, κλυσμάτων ή διουρητικών, ώστε να χάσουν σωματικό βάρος

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Φλύκταινες ή ικτερική χροιά δέρματος
• Σύγχυση ή μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης - σκέψης
• Οδοντικές κοιλότητες οφειλόμενες στη θελημένη πρόκληση εμέτου – εκούσιο έμετο
• Κατάθλιψη
• Ξηροστομία
• Δυσανεξία στο κρύος (ντύσιμο με αρκετά ρούχα για τη διατήρηση θερμότητας)
• Λεπτή υφή τρίχας
• Χαμηλή αρτηριακή πίεση
• Διακοπή της εμμήνου ρύσεως
• Έλλειψη σωστής κρίσης ή μερική απώλεια μνήμης
• Σημαντική απώλεια βάρους (15% ή και περισσότερο κάτω του κανονικού σωματικού βάρους)
• Απώλεια μυϊκής μάζας και απώλεια σωματικού λίπους

Σημεία και παρα-κλινικές

Η διάγνωση της νευρικής ανορεξίας τίθεται σε ασθενείς, μόνον όταν αποκλειστούν όλες οι πιθανές αιτίες που μπορεί να καταλήγουν στην απώλεια σωματικού βάρους. Για παράδειγμα, η υπερβολική απώλεια βάρους μπορεί να οφείλεται:

• Στη νόσο Addison
• Σε κοιλιακές παθήσεις
• Φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου
• Άλλες διαταραχές του μεταβολικού συστήματος, του ενδοκρινολογικού, του πεπτικού ή του νευρικού

Διαγνωστικές εξετάσεις θα γίνουν για να καθοριστεί η αιτία της απώλειας του σωματικού βάρους ή τις επιπλοκές που μπορεί να έχει προκαλέσει. Οι εξετάσεις περιλαμβάνουν:

• Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΛΚ)
• Θυροειδικές ορμόνες
• Ανάλυση ούρων

Θεραπεία

Η μεγαλύτερη πρόκληση της θεραπείας της νευρικής ανορεξίας είναι να αναγνωρίσει ο ασθενής ότι η διατροφική συμπεριφορά του, αποτελεί μια διαταραχή κι όχι τη λύση σε τυχόν προβλήματα που αντιμετωπίζει. Δυστυχώς όμως οι περισσότεροι πάσχοντες αρνούνται να παραδεχθούν ότι έχουν πρόβλημα διατροφικής διαταραχής.

Στόχος της θεραπείας είναι πρωταρχικά να ανακτήσει το άτομο φυσιολογικό σωματικό βάρος και να αποκτήσει φυσιολογικές διατροφικές συνήθειες, κι έπειτα να αντιμετωπισθούν ψυχολογικά θέματα.

Ενδονοσοκομειακή περίθαλψη χρειάζεται στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• Πολύ μεγάλη απώλεια σωματικού βάρους (κάτω του 30% του ιδανικού σωματικού βάρους για την ηλικία και το ύψος του ατόμου)
• Η απώλεια σωματικού βάρους συνεχίζεται παρά τη θεραπευτική αγωγή
• Εμφάνιση επιπλοκών, όπως καρδιακές παθήσεις, χαμηλά επίπεδα καλίου, διαταραχές ή εμφάνιση διαταραχών στη νοητική λειτουργία
• Έντονη κατάθλιψη ή σκέψεις απόπειρας αυτοκτονίας
• Άλλη θεραπευτική αγωγή μπορεί να περιλαμβάνει:
• Αντικαταθλιπτικά φαρμακευτικά σκευάσματα για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης
• Θεραπεία διαταραχών συμπεριφοράς
• Ψυχοθεραπεία
• Φροντίδα υποστήριξης

Σοβαρή και νοσηρή διαταραχή θρέψης, μπορεί να απαιτήσει ενδοφλέβια σίτιση.


Πρόγνωση

Η νευρική ανορεξία αποτελεί μια κρίσιμη κι ενδεχομένως θανατηφόρα ιατρική κατάσταση. Το 10% των περιπτώσεων, καταλήγει σε θάνατο. Τα καλά οργανωμένα προγράμματα θεραπείας, παρουσιάζουν καλό δείκτη επιτυχίας όσον αφορά την αποκατάσταση του φυσιολογικού σωματικού βάρους, συνήθως όμως τα άτομα υποτροπιάζουν.

Γυναίκες που εμφανίζουν νευρική ανορεξία σε νεαρή ηλικία, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες για πλήρη ανάρρωση. Ωστόσο οι περισσότεροι ανορεξικοί, θα συνεχίζουν να προτιμούν το χαμηλό σωματικό βάρος και να ανησυχούν για τις θερμίδες που λαμβάνουν και το ποσότητα τροφής που καταναλώνουν.


Επιπλοκές

Οι επιπλοκές ενδέχεται να είναι σοβαρές. Ίσως χρειαστεί νοσηλεία.

Οι επιπλοκές μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Εμφάνιση πολύ λεπτής τριχοφυΐας, σχεδόν μωρού (χνους εμβρύου)
• Πρήξιμο ή οίδημα
• Ηλεκτρολυτικές διαταραχές (όπως ένδεια καλίου)
• Μειωμένα επίπεδα λευκών αιμοσφαιρίων που οδηγούν σε αυξημένο κίνδυνο για φλεγμονές
• Καρδιακές αρρυθμίες
• Οστεοπόρωση
• Σοβαρή αφυδάτωση, που πολύ πιθανόν να οδηγήσει σε σοκ
• Σοβαρή διαταραχή θρέψης
• Επιληπτικός παροξυσμός που οφείλεται στην απώλεια υγρών μετά από υπέρμετρες διαρροϊκές κενώσεις ή εμέτους.
• Παθήσεις του θυροειδούς αδένα που μπορεί να οδηγήσει σε δυσανεξία στο κρύο και δυσκοιλιότητα
• Διαβρώσεις και αποσυνθέσεις οδόντων

Επικοινωνία με τον οικογενειακό σας ιατρό

Επικοινωνήστε με τον ιατρό σας αν το παιδί σας έχει ελαττώσει την ποσότητα της λαμβανόμενης τροφής του, υπέρ-ασκείται ή τον απασχολεί υπερβολικά το σωματικό του βάρος. Η έγκαιρη λήψη ιατρικής βοήθειας πριν την εμφάνιση μη φυσιολογικών καταστάσεων, μπορεί να μειώσει τη σοβαρότητα μιας διατροφικής διαταραχής,


Πρόληψη

Σε κάποιες περιπτώσεις, είναι αδύνατη η πρόληψη εμφάνισης της νόσου. Ενδεχομένως θα βοηθούσε η ενθάρρυνση του ατόμου να αποκτήσει ρεαλιστικά και υγιή στερεότυπα, όσον αφορά το σωματικό βάρος και τις δίαιτες. Η επίσκεψη σε ειδικούς, θα ήταν πολύ χρήσιμο.

Ορισμός

Παχυσαρκία είναι ο όρος που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε το σωματικό βάρος που είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό που θεωρείται φυσιολογικό. Αν είστε παχύσαρκος, έχετε πολύ μεγαλύτερη ποσότητα λίπους στο σώμα σας από όσο είναι υγιεινό ή επιθυμητό.

Ενήλικες με δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ = υπολογίζεται διαιρώντας το σωματικό βάρος σε κιλά δια του ύψους σε μέτρα στο τετράγωνο) μεγαλύτερο του 25 αλλά μικρότερο του 30 θεωρούνται υπέρβαροι.

Ενήλικες με δείκτη μάζας σώματος μεγαλύτερο του 30 θεωρούνται παχύσαρκοι.

Οποιοσδήποτε είναι 45,5 κιλά βαρύτερος του φυσιολογικού ή έχει δείκτη μάζας σώματος μεγαλύτερο του 40 θεωρείται παθολογικά παχύσαρκος.


Εναλλακτικοί όροι

Παθολογική παχυσαρκία, Παχύς – παχύσαρκος


Αίτια, συχνότητα εμφάνισης και παράγοντες κινδύνου
Η κατανάλωση περισσότερων θερμίδων από όσες μπορείτε να κάψετε οδηγεί σε πλεονάζον βάρος και, τελικά, σε παχυσαρκία. Το σώμα αποθηκεύει τις περιττές θερμίδες μετατρέποντάς τις σε λίπος.

Η παχυσαρκία μπορεί να είναι αποτέλεσμα:

• Κατανάλωσης περισσότερου φαγητού από όσο το σώμα σας χρειάζεται
• Υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ
• Έλλειψης σωματικής άσκησης

Ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του βάρους, αλλά όχι παραπάνω από 2 έως 5 κιλά. Ορισμένα αγχολυτικά ή αντιψυχωτικά φάρμακα μπορεί επίσης να συμβάλλουν στην αύξηση του βάρους ή την παχυσαρκία. Οι γενετικοί παράγοντες παίζουν κάποιο ρόλο στην ανάπτυξη παχυσαρκίας – παιδιά παχύσαρκων γονιών έχουν 10 φορές μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκα από ότι παιδιά με γονείς που έχουν φυσιολογικό βάρος.

Στα άτομα που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο παχυσαρκίας περιλαμβάνονται:

• Ομάδες χαμηλού εισοδήματος
• Πρώην καπνιστές
• Άτομα με χρόνιες διανοητικές διαταραχές
• Άτομα με αναπηρίες
• Άτομα που κάνουν καθιστική ζωή

Ενδείξεις και εξετάσεις

Ο γιατρός σας θα σας εξετάσει κλινικά και θα ρωτήσει για το ιατρικό ιστορικό σας, τις διατροφικές συνήθειες και το κατά πόσο ασκήστε σωματικά.

Μπορεί να γίνει μέτρηση των πτυχών του δέρματος (λιπομέτρηση) για να διαπιστωθεί το ποσοστό του λίπους στο σώμα.
Εξετάσεις αίματος γίνονται για να διαπιστωθεί αν υπάρχει πρόβλημα στο θυρεοειδή ή ενδοκρινολογικό πρόβλημα που μπορεί να ευθύνεται για την αύξηση του βάρους.


Θεραπεία

ΔΙΑΙΤΑ

Συνδυασμός δίαιτας και σωματικής άσκησης (αν καταφέρετε να την καθιερώσετε) φαίνεται πως αποδίδει περισσότερο από ότι το καθένα μόνο του. Η καθιέρωση ενός προγράμματος αδυνατίσματος είναι δύσκολη και απαιτεί πολλή υποστήριξη από την οικογένεια και τους φίλους.
Όταν κάνετε δίαιτα, ο κύριος στόχος σας πρέπει να είναι πώς θα υιοθετήσετε νέους διατροφικούς κανόνες, κάνοντάς τους μέρος της καθημερινότητάς σας. Συνεργαστείτε με τον γιατρό και τον διατροφολόγο σας ώστε να θέσετε ρεαλιστικούς στόχους στην ημερήσια πρόσληψη θερμίδων που θα διασφαλίζει την απώλεια βάρους αλλά και τη σωστή διατροφή. Να θυμάστε ότι όταν χάνετε κιλά αργά και σταθερά, είναι πιθανότερο να τα διατηρήσετε. Ο διατροφολόγος σας θα υποδείξει τις υγιεινές επιλογές τροφών, τις σωστές μερίδες αλλά και νέους τρόπους παρασκευής των φαγητών.

Ακόμα και μικρή απώλεια βάρους μπορεί να βελτιώσει την υγεία σας. Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να χάσουν βάρος τρώγοντας υγιεινά, κάνοντας περισσότερη άσκηση και υιοθετώντας νέες συνήθειες όπως διατηρώντας ημερολόγιο γευμάτων, αποφεύγοντας τα ερεθίσματα που οδηγούν σε φαγητό και σκεπτόμενοι θετικά.

Η απόφαση να παραμείνει κανείς σε καλή φόρμα απαιτεί ισόβια προσήλωση και προσπάθεια. Η υπομονή είναι απαραίτητη.

Αρκετές απλές αλλαγές συνηθειών μπορεί να έχουν μεγάλη επίδραση στην προσπάθεια για απώλεια βάρους:

• Τρώτε μόνο στο τραπέζι. Όχι τσιμπολόγημα μπροστά στην τηλεόραση, στο κρεβάτι, την ώρα που οδηγείτε ή όρθιοι μπροστά στο ψυγείο.
• Μάθετε ποιες θεωρούνται σωστές μερίδες.
• Επιλέξτε κολατσιό με χαμηλές θερμίδες, όπως τα ωμά λαχανικά.
• Προτιμήστε τον διαλογισμό ή την γιόγκα ως τρόπο διαχείρισης του στρες, αντί του κολατσιού.
• Βρείτε τρόπους να διασκεδάζετε με την οικογένεια και τους φίλους που δεν συνδέονται με φαγητό ή γλυκό.
• Δοκιμάστε να κρατάτε ημερολόγιο γευμάτων και άσκησης. Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να ανακαλύψετε τι σας γεννά την επιθυμία να τρώτε περισσότερο.
• Βρείτε μια ομάδα υποστήριξης ή αναζητήστε ψυχοθεραπεία που θα σας βοηθήσει στον δύσκολο αλλά αξιέπαινο στόχο της απώλειας βάρους.

ΑΣΚΗΣΗ

Η σωματική άσκηση είναι σπουδαίος παράγοντας για τη βελτίωση της διάθεσης, ο καλύτερος τρόπος να κάψετε θερμίδες και να δυναμώσετε τα κόκκαλα σας. Η άσκηση βοηθά επίσης στη βελτίωση της υπέρτασης, της καρδιοπάθειας ή του διαβήτη.
Αποφύγετε την καθιστική ζωή, αυξάνοντας τη σωματική δραστηριότητά σας.
• Κάντε τουλάχιστον 30 λεπτά αεροβιακή γυμναστική, τρεις φορές την εβδομάδα.
• Αυξήστε τη σωματική δραστηριότητά σας προτιμώντας το βάδισμα από την οδήγηση.
• Προτιμήστε τις σκάλες από το ασανσέρ ή τις κυλιόμενες σκάλες.
• Συμβουλεύεστε πάντοτε τον γιατρό σας πριν ξεκινήσετε οποιοδήποτε πρόγραμμα άσκησης.

ΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΒΟΤΑΝΑ

Υπάρχουν πολλά προϊόντα για δίαιτα που πωλούνται ελεύθερα στα φαρμακεία. Τα περισσότερα δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα ενώ άλλα μπορεί να είναι και επικίνδυνα. Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας πριν χρησιμοποιήσετε οποιοδήποτε από αυτά.

Υπάρχουν αρκετά προϊόντα για απώλεια βάρους που χορηγούνται με συνταγή γιατρού. Τέτοια φάρμακα είναι το subutramine και το orlistat. Ρωτήστε τον γιατρό σας αν είναι κατάλληλα για σας.

Συνήθως χάνετε 2,5 με 5 κιλά χρησιμοποιώντας αυτά τα φάρμακα, τα οποία όμως ξαναπαίρνετε όταν σταματήσετε το φάρμακο, εκτός αν παράλληλα έχετε υιοθετήσει αλλαγές τον τρόπο ζωής.

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ

Η χειρουργική επέμβαση για αδυνάτισμα μπορεί να αποτελεί λύση αν είστε υπερβολικά παχύσαρκος και δεν έχετε καταφέρει να χάσετε βάρος με τη δίαιτα και τη γυμναστική. Ωστόσο, οι επεμβάσεις αυτές δεν είναι ‘μια κι έξω’ για την παχυσαρκία. Θα πρέπει να εξακολουθήσετε τη δίαιτα και την άσκηση και μετά την επέμβαση. Συζητήστε με τον γιατρό σας αν η λύση αυτή είναι κατάλληλη για την περίπτωσή σας.

Οι δύο συνηθέστερες επεμβάσεις για αδυνάτισμα είναι:

• Λαπαροσκοπική τοποθέτηση δακτυλίου – ο χειρουργός τοποθετεί έναν δακτύλιο στο πάνω μέρος του στομαχιού, δημιουργώντας έναν θύλακα, μια μικρή σακούλα, που συγκρατεί την τροφή. Ο δακτύλιος περιορίζει την ποσότητα της τροφής που προσλαμβάνετε δημιουργώντας αίσθημα κορεσμού μετά από πρόσληψη μικρής ποσότητας φαγητού.
• Γαστρικό bypass – σας βοηθά να χάσετε βάρος αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο το στομάχι και το λεπτό έντερο επεξεργάζονται την τροφή που τρώτε. Μετά το χειρουργείο, δεν θα μπορείτε να τρώτε όσο πριν και το σώμα σας δεν θα απορροφά όλες τις θερμίδες και τα άλλα θρεπτικά συστατικά που λαμβάνετε με τις τροφές.

Επιπλοκές

Η παχυσαρκία είναι μια σοβαρή απειλή για τη ζωή. Το πλεονάζον βάρος ασκεί πίεση σε όλα τα σημεία του σώματός σας.

Στα ιατρικά προβλήματα που συχνά εμφανίζονται ως αποτέλεσμα της παχυσαρκίας και της παθολογικής παχυσαρκίας περιλαμβάνονται:

• Διαβήτης τύπου 2 και μεταβολικό σύνδρομο
• Υπέρταση, καρδιοπάθεια και εγκεφαλικό επεισόδιο
• Αποφρακτική άπνοια και άλλες διαταραχές του ύπνου
• Ορισμένοι καρκίνοι, όπως του μαστού και του παχέος εντέρου
• Κατάθλιψη
• Οστεοαρθρίτιδα

Η υπερβολική παχυσαρκία μπορεί να οδηγήσει σε βαθμιαία μείωση των επιπέδων οξυγόνου στο αίμα, μια κατάσταση που ονομάζεται υποξαιμία. Μειωμένα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα και άπνοια δημιουργούν υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτό μπορεί επίσης να οδηγήσει σε αρτηριακή και πνευμονική υπέρταση. Σε ακραίες περιπτώσεις, ιδιαίτερα αν δεν αντιμετωπιστεί η κατάσταση αυτή, μπορεί να καταλήξει σε δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια και τελικά στον θάνατο.


Πότε να απευθυνθείτε στον γιατρό σας

Προγραμματίστε ένα ραντεβού στον γιατρό σας αν εσείς ή το παιδί σας είστε παχύσαρκοι ή παίρνετε βάρος εξαιρετικά γρήγορα. Θυμηθείτε ότι αν αντιμετωπίσετε ριζικά το πρόβλημα στην αρχή του είναι πολύ απλούστερο από το να προσπαθήσετε να το διορθώσετε όταν πια έχετε πάρει υπερβολικά πολλά κιλά.

Ορισμός

Η σκλήρυνση κατά πλάκας (Σκ.Π) πρόκειται για αυτοάνοση πάθηση που προσβάλλει τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Απομυελωνιτική ασθένεια.

Αίτια, επιπτώσεις και παράγοντες κινδύνου

Η σκλήρυνση κατά πλάκας προσβάλλει περισσότερο το γυναικείο φύλο απ’ ότι το ανδρικό. Η διαταραχή πρωτοεμφανίζεται συνήθως μεταξύ των 20 – 40 ετών, αν και μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία.

Η Σκ.Π προκαλείται από βλάβη του ελύτρου / θήκη της μυελίνης, του προστατευτικού περιβλήματος των νευρικών κυττάρων. Όταν η θήκη αυτή υποστεί βλάβη, οι νευρικές ώσεις επιβραδύνονται ή σταματούν.

Η Σκ. Π πρόκειται για μια εξελισσόμενη πάθηση, εννοώντας ότι η νευρική βλάβη (νευροεκφυλισμός) επιδεινώνεται με τη πάροδο του χρόνου. Ο βαθμός επιδείνωσης διαφέρει από ασθενή σε ασθενή.

Η νευρική βλάβη οφείλεται σε φλεγμονή. Η φλεγμονή αναπτύσσεται όταν τα ίδια τα ανοσοκύτταρα επιτίθενται στο νευρικό σύστημα. Επανειλημμένα επεισόδια φλεγμονής, μπορούν να αναπτυχθούν σε οποιοδήποτε τμήμα του εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού.

Οι επιστήμονες αδυνατούν να δώσουν ακριβή απάντηση στο ερώτημα των παραγόντων που προκαλούν τη φλεγμονή. Οι περισσότερες απόψεις επισημαίνουν ότι μπορεί να ενοχοποιείται κάποιος ιός ή γενετική ανωμαλία ή και συνδυασμός των δύο.

Η Σκ.Π. εμφανίζεται συχνά στη βόρεια Ευρώπη, τις βόρειες πολιτείες των Η.Π.Α, τη νότια Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία. Γεωγραφικές μελέτες υποδεικνύουν ότι μπορεί να εμπλέκονται και περιβαλλοντικοί παράγοντες.

Άτομα με ιστορικό Σκ.Π. κι άτομα που κατοικούν σε περιοχές με υψηλότερο δείκτη εμφάνισης Σκ.Π, έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα προσβολής της ασθένειας.


Συμπτώματα

Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα την εστία εντόπισης της επίθεσης και τον βαθμό σοβαρότητάς της. Τα επεισόδια δύναται να διαρκέσουν από μέρες, εβδομάδες έως και μήνες. Τα επεισόδια αυτά σημειώνουν εναλλαγές με περιόδους ύφεσης .

Διάφοροι παράγοντες όπως πυρετός, ζεστά λουτρά, έκθεση στον ήλιο κι άγχος, ενδέχεται να προξενήσουν ή να επιδεινώσουν τις επιθέσεις.

Η υποτροπή είναι σύνηθες. Ωστόσο, η πάθηση μπορεί να επιδεινωθεί και δίχως περιόδους απουσίας συμπτωμάτων.

Καθ΄ ότι τα νεύρα μπορούν να υποστούν βλάβη σε οποιοδήποτε σημείο του εγκεφάλου ή νωτιαίου μυελού, οι πάσχοντες από Σκ.Π. μπορεί να εμφανίζουν συμπτώματα σε οποιοδήποτε σημείου του σώματος.

Μυϊκά συμπτώματα:

• Απώλεια ισορροπίας
• Μυϊκοί σπασμοί
• Αιμωδία ή περιοχικές διαταραχές της αισθητικότητας
• Κινητικά προβλήματα στα άνω και κάτω άκρα
• Προβλήματα βάδισης
• Προβλήματα συντονισμού και μικρών βημάτων
• Τρέμουλο / Τρόμο στο ένα ή και τα δύο χέρια ή πόδια
• Αδυναμία ενός ή και των δύο άνω ή κάτω άκρων .

Εντερικά και κυστικά συμπτώματα:

• Δυσκοιλιότητα κι ακράτεια κοπράνων
• Δυσκολίες έναρξης ούρησης
• Συχνή επιθυμία ούρησης
• Έντονη επιθυμία ούρησης
• Ακράτεια ούρων

Οφθαλμικά συμπτώματα:

• Διπλωπία
• Οφθαλμική ενόχληση
• Μη ελεγχόμενο/ ακούσιο βλεφαρόσπασμα
• Απώλεια όρασης (συνήθως επισυμβαίνει ομόπλευρα)

Αιμωδία, μυρμηκίαση ή άλγος

• Άλγος προσώπου
• Επίπονοι μυϊκοί σπασμοί
• Μυρμηκίαση ή αίσθημα καύσου στα χέρια και στα πόδια

Άλλα εγκεφαλικά και νευρικά συμπτώματα:

• Μειωμένη συγκέντρωση, πτωχή κρίση κι απώλεια μνήμης
• Δυσκολία εκλογίκευσης και ικανότητας επίλυσης προβλημάτων
• Κατάθλιψη ή αίσθημα στενοχώριας
• Ζάλη και προβλήματα ισορροπίας
• Απώλεια ακοής

Σεξουαλικά συμπτώματα:

• Προβλήματα στύσης
• Προβλήματα κολπικής εφύγρανσης

Συμπτώματα ομιλίας και κατάποσης:

• Σύγχυση / σύντμηση συλλαβών ή δυσκολία κατανόησης του λόγου
• Προβλήματα μάσησης και κατάποσης

Η κόπωση συνιστά ένα αρκετά ενοχλητικό σύμπτωμα, καθώς εξελίσσεται η νόσος. Παρουσιάζει επιδείνωση κατά τις απογευματινές ώρες.


Σημεία κι εξετάσεις

Τα συμπτώματα της πολλαπλής σκλήρυνσης, μπορεί να μιμούνται συμπτώματα άλλων διαταραχών του νευρικού συστήματος. Η διάγνωση της πάθησης βασίζεται στη διαφοροδιάγνωση.

Άτομα που πάσχουν από μια μορφή της Σκ.Π. που έχει ονομαστεί δευτεροπαθής εξελισσόμενη σκλήρυνση κατά πλάκας (υποτροπιάζουσα – υφέσιμη), ενδέχεται να έχουν ιστορικό τουλάχιστον δύο επιθέσεων, οι οποίες διαχωρίζονται μεταξύ τους από περιόδους ύφεσης ή απουσίας συμπτωμάτων.

Ο θεράπων ιατρός μπορεί να υποπτευθεί Σκ.Π. αν υπάρχει μειωμένη λειτουργία σε δύο διαφορετικά τμήματα του κεντρικού νευρικού συστήματος (όπως μη φυσιολογικά αντανακλαστικά) σε διαφορετικές χρονικές περιόδους.

Μια νευρολογική εξέταση μπορεί να αναδείξει μειωμένη νευρική λειτουργία σε μια περιοχή του σώματος ή σε πολλές (εξάπλωση μειωμένης νευρικής λειτουργίας).
Η εξέταση περιλαμβάνει:

• Μη φυσιολογικά νευρικά αντανακλαστικά
• Μειωμένη ικανότητα κίνησης τμήματος του σώματος
• Μειωμένη ή μη φυσιολογική αισθητικότητα
• Άλλες απώλειες του κεντρικού νευρικού συστήματος

Μια οφθαλμική εξέταση μπορεί να αναδείξει:

• Μη φυσιολογική ανταπόκριση της κόρης του οφθαλμού
• Αλλαγές στα οπτικά πεδία ή στις οφθαλμικές κινήσεις
• Μειωμένη οξύτητα οράσεως
• Προβλήματα στα εσωτερικά τμήματα του οφθαλμού
• Ταχείες οφθαλμικές κινήσεις προκληθείσες από κίνηση του οφθαλμού

Οι διαγνωστικές εξετάσεις της πολλαπλής σκλήρυνσης περιλαμβάνουν:

• Οσφυϊκή παρακέντηση (νωτιαία / σπονδυλική προσπέλαση – ήπια και στιγμιαία-) για εξετάσεις εγκεφαλονωτιαίου υγρού, συμπεριλαμβανομένου ολιγικλωνικές ζώνες στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ – CSF)
• Μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου και της σπονδυλικής στήλης, οι οποίες είναι σημαντικές για τη διάγνωση και τη παρακολούθηση της Σκ.Π
• Μελέτη νευρικής λειτουργίας (προκλητά οπτικά δυναμικά)

Θεραπεία

Έως και σήμερα δεν υπάρχει γνωστή θεραπεία / ίαση με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα για την εν λόγο πάθηση. Ωστόσο, υπάρχουν θεραπευτικές αγωγές που επιβραδύνουν τα συμπτώματα / εξέλιξη της νόσου. Στόχος της θεραπείας είναι ο έλεγχος των συμπτωμάτων, καθώς και να διατηρήσει ο ασθενής μια φυσιολογική ποιότητα ζωής.

Τα φαρμακευτικά σκευάσματα που χρησιμοποιούνται για να επιβραδύνουν την εξέλιξη της πάθησης και λαμβάνονται μακροχρόνια, περιλαμβάνουν:

• Ιντερφερόνες, οξικό άλας γλατιραμέρης, μιτοξαντρόνη και ναταλιζουμάβη, τα οποία είναι εγκεκριμένα για τη θεραπεία της Σκ.Π
• Μεθοτρεξάτη, αζαθιοπρίνη, ανοσογλοβουλίνη ενδοφλεβίως (IVIg) και κυκλοφωσφαμίδη (Cytoxan), μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση που τα ανωτέρω φαρμακευτικά σκευάσματα δε λειτουργούν επαρκώς

Τα στεροειδή μπορούν κι αυτά να χρησιμοποιηθούν για τη μείωση της σοβαρότητας των επιθέσεων.

Τα φαρμακευτικά σκευάσματα που χορηγούνται για τον έλεγχο των συμπτωμάτων περιλαμβάνουν:

• Φάρμακα για την αντιμετώπιση των μυϊκών σπασμών, όπως Lioresal, τιζανιδίνη ή βενζοδιαζεπίνη
• Χολινεργικά φάρμακα για μείωση των προβλημάτων ούρησης
• Αντικαταθλιπτικά για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων συμπεριφοράς και διάθεσης
• Αμανταδίνη για την αντιμετώπιση της κούρασης

Τα παρακάτω ενδέχεται να βοηθήσουν τους πάσχοντες από Σκ.Π:

• Φυσικοθεραπεία, λογοθεραπεία, εργασιοθεραπεία κι ομάδες υποστήριξης
• Υποβοηθητικά εξαρτήματα, όπως πατερίτσες, ανυψωτήρες κλίνης, καθίσματα εντός το λουτρού, βοηθήματα βάδισης και μπάρες τοίχου
• Ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα σωματικής άσκησης, εκτελούμενο στα αρχικά στάδια της νόσου
• Υιοθέτηση υγιεινού τρόπου ζωής κι επαρκής ξεκούραση κι ανάπαυση
• Αποφυγή κόπωσης, άγχους, έκθεσης σε υπερβολική θερμοκρασία και προσβολής από παθολογικές καταστάσεις (π.χ. συνάχι)

Συχνά απαιτούνται μετατροπές στην οικία προς εξασφάλιση της ασφάλειας κι ευκολίας κίνησης εντός αυτής.



Πρόγνωση

Η πρόγνωση της πάθησης ποικίλλει και είναι αρκετά δυσχερής να προβλεφθεί. Αν και πρόκειται για χρόνια νόσο και μη ιάσιμη, το προσδόκιμο ζωής μπορεί να είναι ανάλογη του φυσιολογικού ή σχεδόν του φυσιολογικού. Οι περισσότεροι ασθενείς με Σκ.Π. συνεχίζουν να περπατούν και να λειτουργούν στην εργασία τους, με ελάχιστη ανικανότητα, για περισσότερο από 20 έτη.

Οι ασθενείς με τα παρακάτω χαρακτηριστικά, διαθέτουν την καλύτερη πρόγνωση:

• Γυναικείο φύλο
• Άτομα που είχαν ηλικία μικρότερη των 30 ετών όταν προσβληθήκαν από τη νόσο
• Άτομα που δεν έχουν συχνές επιθέσεις
• Άτομα που η πάθηση έχει διαδρομή εξάρσεων και υφέσεων
• Άτομα των οποίων η πάθησή τους είναι περιορισμένη, όπως αποδεικνύεται από απεικονιστικές εξετάσεις

Ο βαθμός ανικανότητας κι ενόχλησης εξαρτάται από:

• Τη συχνότητα των επιθέσεων
• Τη σοβαρότητα των επιθέσεων
• Το τμήμα του κεντρικού νευρικού συστήματος που προσβάλλεται σε κάθε επίθεση

Οι περισσότεροι ασθενείς επανακτούν φυσιολογική ή σχεδόν φυσιολογική δραστηριότητα, στο διάστημα μεταξύ των επιθέσεων. Σιγά – σιγά, η απώλεια των λειτουργιών γίνεται μεγαλύτερη και σημειώνεται μικρότερη βελτίωση στα μεσοδιαστήματα των επιθέσεων. Με τη πάροδο του χρόνου, πολλοί ασθενείς χρήζουν τη βοήθεια αναπηρικού αμαξιδίου για να κινηθούν και παρουσιάζουν όλο και μεγαλύτερη δυσκολία στη μεταφορά τους εκτός αυτού.

Τα άτομα που διαθέτουν σύστημα υποστήριξης, συχνά, είναι ικανά να παραμείνουν εντός της οικίας τους αυτόνομοι.


Επιπλοκές

• Κατάθλιψη
• Δυσκολία κατάποσης
• Δυσκολία σκέψης
• Όλο και περισσότερη απώλεια ικανότητας αυτοφροντίδας
• Οστεοπόρωση
• Ανάγκη εισαγωγής καθετήρα
• Έλκη πίεσης
• Παρενέργειες φαρμακευτικών σκευασμάτων που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της πάθησης
• Λοιμώξεις ουροδόχου οδού

Επικοινωνία με τον ιατρό σας

Καλέστε τον ιατρό σας αν:

• Εμφανίσετε οποιοδήποτε σύμπτωμα Σκ Π.
• Τα συμπτώματα επιδεινωθούν παρά τη θεραπευτική αγωγή
• Η κατάστασή σας επιδεινωθεί στο βαθμό που η αυτοφροντίδα στην οικίας σας δεν είναι πια εφικτή

Oρισμός

Η εμμηνόπαυση είναι η μεταβατική περίοδος στη ζωή μιας γυναίκας κατά την οποία οι ωοθήκες της παύουν να παράγουν ωάρια, το σώμα της παράγει λιγότερα οιστρογόνα και προγεστερόνη, ενώ η έμμηνος ρύση της γίνεται ολοένα και σπανιότερη μέχρι που διακόπτεται οριστικά.

Εναλλακτικοί όροι

Περιεμμηνόπαυση, Μετεμμηνόπαυση


Αίτια, συχνότητα εμφάνισης και παράγοντες κινδύνου

Η εμμηνόπαυση είναι ένα φυσικό γεγονός που εμφανίζεται κανονικά στις ηλικίες μεταξύ 45 και 55 χρόνων.
Όταν η εμμηνόπαυση είναι πλήρης (αποκαλούμενη μετεμμηνόπαυση) και δεν είχατε περίοδο για 1 χρόνο, δεν υπάρχει πλέον κίνδυνος εγκυμοσύνης.

Τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης προκαλούνται από τις αλλαγές στα επίπεδα οιστρογόνων και προγεστερόνης. Οι ωοθήκες παράγουν λιγότερες τέτοιες ορμόνες με την πάροδο του χρόνου. Τα συγκεκριμένα συμπτώματα και πόσο σοβαρά είναι (ήπια, μέτρια ή έντονα) ποικίλλουν από γυναίκα σε γυναίκα.

Μια βαθμιαία μείωση των οιστρογόνων επιτρέπει γενικά στο σώμα σας να προσαρμοστεί βαθμιαία στις ορμονικές αλλαγές. Οι εξάψεις και η εφίδρωση είναι στη χειρότερη φάση τους στα πρώτα 1 - 2 χρόνια. Η εμμηνόπαυση μπορεί να διαρκέσει 5 ή και περισσότερα χρόνια.
Τα επίπεδα οιστρογόνων μπορούν να πέσουν ξαφνικά ως συνέπεια ορισμένων θεραπειών, όπως για παράδειγμα όταν αφαιρούνται χειρουργικά οι ωοθήκες (χειρουργική εμμηνόπαυση). Άλλα παραδείγματα είναι η χημειοθεραπεία και η θεραπεία του καρκίνου του μαστού με αντι-οιστρογόνα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα συμπτώματα μπορεί να είναι εντονότερα και να αρχίσουν πιο απότομα.

Ως αποτέλεσμα της πτώσης των ορμονικών επιπέδων, εμφανίζονται αλλαγές σε ολόκληρο το γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα. Τα τοιχώματα του κόλπου χάνουν την ελαστικότητά τους και λεπταίνουν. Ο κόλπος γίνεται μικρότερος. Οι λιπαντικές εκκρίσεις του κόλπου γίνονται υδαρείς. Ο εξωτερικός γεννητικός ιστός λεπταίνει. Αυτό ονομάζεται ατροφία του αιδοίου.


Συμπτώματα

Σε ορισμένες γυναίκες, η περίοδος διακόπτεται ξαφνικά. Συνηθέστερα, σταματά σταδιακά με την πάροδο του χρόνου. Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, οι περίοδοι γενικά έρχονται είτε συχνότερα από το κανονικό είτε αραιότερα. Αυτή η ανωμαλία μπορεί να διαρκέσει 1 - 3 χρόνια προτού τελικά παύσει εντελώς η εμμηνόρροια. Πριν από αυτό, ο κύκλος της περιόδου μπορεί να συντομευτεί και να έχει διάρκεια μόνο 3 εβδομάδων.

Τα κοινά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης είναι:

• Ταχυκαρδίες
• Εξάψεις
• Νυχτερινή εφίδρωση
• Αναψοκοκκινίσματα
• Προβλήματα στον ύπνο (αϋπνία)

Άλλα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης μπορεί να είναι:

• Μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας, ενδεχομένως μειωμένη ανταπόκριση στη σεξουαλική διέγερση
• Αφηρημάδα (σε μερικές γυναίκες)
• Ανωμαλίες στην περίοδο
• Μεταβολές ψυχολογικής διάθεσης που περιλαμβάνουν ευερεθιστότητα, κατάθλιψη και νευρικότητα
• Διαρροή ούρων
• Κολπική ξηρότητα και πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή
• Κολπικές μολύνσεις
• Πόνοι στις αρθρώσεις και αλλού
• Ανώμαλοι καρδιακοί παλμοί

Ενδείξεις και εξετάσεις

Εξετάσεις αίματος και ούρων μπορούν να χρησιμεύσουν για τη μέτρηση των αλλαγών στα επίπεδα των ορμονών που μπορεί να αποτελούν ενδείξεις για το πότε μια γυναίκα πλησιάζει στην εμμηνόπαυση ή έχει περάσει ήδη στην εμμηνόπαυση. Παραδείγματα τέτοιων εξετάσεων είναι:

• Οιστραδιόλη
• Θυλακιοτρόπος ορμόνη (FSH)
• Ωχρινοτρόπος ορμόνη (LH)

Η εξέταση της πυέλου μπορεί να δείξει μεταβολές στον βλεννογόνο του κόλπου που οφείλεται στα χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων. Ο γιατρός μπορεί να σας κάνει και εξέταση οστικής πυκνότητας, αφού τα χαμηλά επίπεδα οστικής πυκνότητας συνδέονται με την οστεοπόρωση.


Θεραπεία

Η θεραπεία με ορμόνες μπορεί να είναι χρήσιμη εάν έχετε έντονα συμπτώματα όπως είναι οι εξάψεις, η νυχτερινή εφίδρωση, μεταπτώσεις ψυχολογικής διάθεσης ή κολπική ξηρότητα.

Συζητήστε λεπτομερώς με τον γιατρό σας την απόφαση να πάρετε ή όχι ορμόνες, ζυγίζοντας τους κινδύνους σε σχέση με τα πιθανά οφέλη. Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στις πολλές επιλογές που υπάρχουν σήμερα εκτός από τη λήψη ορμονών. Κάθε γυναίκα είναι διαφορετική. Ο γιατρός σας πρέπει να γνωρίζει ολόκληρο το ιατρικό ιστορικό σας όταν εξετάζει την πιθανότητα ορμονικής θεραπείας.

Εάν έχετε μήτρα και αποφασίσετε να πάρετε οιστρογόνα, πρέπει να πάρετε και προγεστερόνη για να αποφύγετε τον καρκίνο του ενδομητρίου. Εάν δεν έχετε μήτρα, η προγεστερόνη δεν είναι απαραίτητη.

ΟΡΜΟΝΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Διάφορες σημαντικές μελέτες έχουν εξετάσει τα οφέλη για την υγεία και τους κινδύνους της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης, συμπεριλαμβανομένου του κινδύνου για καρκίνο του μαστού, έμφραγμα, εγκεφαλικό και θρόμβωση.

Οι τρέχουσες πρακτικές υποστηρίζουν τη χρήση ορμονικής υποκατάστασης για τη θεραπεία των εξάψεων. Συγκεκριμένες συστάσεις:

• Η θεραπεία μπορεί να αρχίσει μόνο σε γυναίκες που έχουν μπει πρόσφατα στην εμμηνόπαυση.
• Ορμονική θεραπεία δεν πρέπει να γίνεται σε γυναίκες που μπήκαν στην εμμηνόπαυση πριν από πολλά χρόνια.
• Το φάρμακο δεν πρέπει να λαμβάνεται για περισσότερα από 5 χρόνια.
• Οι γυναίκες που κάνουν ορμονική θεραπεία ανήκουν πιθανόν στην ομάδα χαμηλού κινδύνου για εγκεφαλικό, καρδιοπάθεια, θρόμβωση ή καρκίνο του μαστού.

Για να μειώσετε τους κινδύνους της ορμονικής θεραπείας με οιστρογόνα αλλά να αποκομίσετε τα οφέλη από τη θεραπεία, ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει:

• Χρήση θεραπευτικών αγωγών οιστρογόνων ή προγεστερόνης που δεν περιέχουν τη μορφή προγεστερόνης που χρησιμοποιείται στη μελέτη
• Χορήγηση χαμηλότερης δόσης οιστρογόνων ή διαφορετικής μορφής οιστρογόνα (για παράδειγμα, κολπική κρέμα αντί για χάπι)
• Συχνές και τακτικές εξετάσεις της πυέλου και τεστ Pap για την ανίχνευση τυχόν προβλημάτων όσο το δυνατό νωρίτερα
• Συχνές και τακτικές φυσικές εξετάσεις, συμπεριλαμβανομένης εξέτασης του στήθους και μαστογραφίας

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ
Διατίθενται φάρμακα που βοηθούν στις ψυχολογικές μεταπτώσεις, στις εξάψεις και σε άλλα συμπτώματα. Σε αυτά περιλαμβάνεται χαμηλή δοσολογία αντικαταθλιπτικών χαπιών όπως η παροξετίνη, η βενλαφαξίνη, η μπουπροπριόνη και η φλουοξετίνη, ή η κλονιδίνη που συνήθως χορηγείται για τον έλεγχο της υπέρτασης. Η γκαπαπεντίνη είναι επίσης αποτελεσματική για τις εξάψεις.


ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ
Το καλό νέο είναι ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι για να μειώσετε τα συμπτώματα που έχετε, χωρίς τη λήψη ορμονών:

• Να αποφεύγετε την καφεΐνη, το οινόπνευμα και τα πικάντικα φαγητά
• Να ντύνεστε ελαφρά
• Να καταναλώνετε προϊόντα σόγιας
• Να λαμβάνετε αρκετό ασβέστιο και βιταμίνη D είτε από τροφές ή/και από συμπληρώματα
• Να ασκήστε πολύ
• Να εκτελείτε καθημερινά τις ασκήσεις Κέγκελ για να ενισχύσετε τους μυς του κόλπου και της λεκάνης σας
• Να μάθετε να αναπνέετε βαθιά την ώρα που ξεκινάει μια έξαψη (δοκιμάστε να παίρνετε 6 αναπνοές ανά λεπτό)
• Να παραμείνετε σεξουαλικά ενεργή
• Να δείτε έναν ειδικό στον βελονισμό
• Να δοκιμάστε τεχνικές χαλάρωσης όπως η γιόγκα, το τάι τσι ή η περισυλλογή
• Να χρησιμοποιείτε λιπαντικά του κόλπου που έχουν βάση το νερό, όταν έχετε σεξουαλική επαφή

Επιπλοκές

Μπορεί να εκδηλωθεί αιμορραγία μετά την εμμηνόπαυση. Αυτή η αιμορραγία συνήθως δεν είναι ανησυχητική. Ωστόσο, ο γιατρός σας πρέπει πάντα να ελέγχει οποιαδήποτε αιμορραγία μετά την εμμηνόπαυση, επειδή μπορεί να αποτελεί ένα πρώτο σημάδι άλλων προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου.

Τα μειωμένα επίπεδα οιστρογόνων συνδέονται επίσης με τα ακόλουθα μακροχρόνια αποτελέσματα:

• Απώλεια οστικής μάζας και ενδεχομένως οστεοπόρωση σε μερικές γυναίκες
• Μεταβολές στα επίπεδα χοληστερόλης και μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων

Πότε να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας

Καλέστε τον γιατρό σας εάν:

• Έχετε σταγόνες αίμα από τον κόλπο μεταξύ των περιόδων
• Είχατε 12 διαδοχικούς μήνες χωρίς περίοδο και ξαφνικά ξεκινά κολπική αιμορραγία ή βλέπετε σταγόνες αίματος από τον κόλπο

Πρόληψη

Η εμμηνόπαυση είναι μια φυσική και αναμενόμενη φάση στη ζωή μιας γυναίκας και δεν πρέπει να εμποδίζεται. Ωστόσο, υπάρχουν τρόποι να μειωθούν ή και να εξαφανιστούν μερικά από τα συμπτώματά της.

Μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο μακροχρόνιων προβλημάτων όπως η οστεοπόρωση και οι καρδιακές παθήσεις με τη λήψη των ακόλουθων μέτρων:

• Ελέγχετε την πίεσή σας, τη χοληστερίνη και άλλους παράγοντες κινδύνου για καρδιακές παθήσεις.
• Μην καπνίζετε. Το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει πρόωρη εμμηνόπαυση.
• Ακολουθείτε μια διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά.
• Ασκήστε κανονικά. Οι λεγόμενες ασκήσεις αντίστασης ενισχύουν τα οστά και βελτιώνουν την ισορροπία.
• Εάν παρουσιάζετε πρόωρα σημάδια απώλειας οστικής μάζας, συζητήστε με τον γιατρό σας για τα φάρμακα που μπορούν να βοηθήσουν να ανακοπεί η περαιτέρω απώλεια.
• Παίρνετε ασβέστιο και βιταμίνη D.