Ορισμός

Έμφραγμα έχουμε όταν τα αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν την καρδιά με αίμα φράζουν, με αποτέλεσμα να μην φθάνει αρκετό οξυγόνο στην καρδιά. Το μυοκάρδιο νεκρώνεται ή υφίσταται μόνιμη βλάβη. Ο γιατρός σας το ονομάζει έμφραγμα του μυοκαρδίου.


Εναλλακτικοί ορισμοί

Έμφραγμα μυοκαρδίου, MI, Οξύ ΜI, έμφραγμα μυοκαρδίου με ανάσπαση του ST, έμφραγμα μυοκαρδίου χωρίς ανάσπαση του ST, καρδιακό επεισόδιο


Αιτίες, περιστατικά και παράγοντες κινδύνου

Τα περισσότερα εμφράγματα προκαλούνται από ένα θρόμβο που φράζει μία από τις στεφανιαίες αρτηρίες. Οι στεφανιαίες αρτηρίες είναι αυτές που τροφοδοτούν με αίμα την καρδιά. Αν η ροή του αίματος εμποδιστεί, η καρδιά αγωνίζεται για οξυγόνο και τα καρδιακά κύτταρα νεκρώνονται.

Στην αθηροσκλήρωση, εμφανίζονται στο τοίχωμα των αρτηριών πλάκες (οι λεγόμενες αθηρωματικές πλάκες) που σχηματίζονται από χοληστερόλη και άλλα κύτταρα. Το έμφραγμα μπορεί να αποτέλεσμα των εξής:
• Ο αργός σχηματισμός πλάκας μπορεί επίσης να φράξει μία από τις στεφανιαίες αρτηρίες. Το έμφραγμα πιθανό να προκληθεί όταν το αίμα (που περιέχει οξυγόνο) δεν μπορεί να περάσει μέσα από το φράξιμο της αρτηρίας. Αυτό είναι πιθανότερο να συμβεί κατά τη διάρκεια άσκησης.
• Η ίδια η πλάκα αναπτύσσει ρωγμές ή σχισίματα. Αιμοπετάλια κολλάνε στα σχισίματα αυτά και σχηματίζουν έναν θρόμβο. Έμφραγμα μπορεί να προκληθεί αν ο θρόμβος αυτός φράξει εντελώς τον δρόμο του αίματος που περιέχει οξυγόνο προς την καρδιά.
Κατά περίπτωση, κρίση άγχους μπορεί να προκαλέσει ένα έμφραγμα.

Παράγοντες κινδύνου για έμφραγμα και στεφανιαία νόσο είναι:

• Ηλικία πάνω από 65
• Άντρας
• Διαβήτης
• Οικογενειακό ιστορικό στεφανιαίας νόσου (γενετικοί ή κληρονομικοί παράγοντες)
• Υψηλή αρτηριακή πίεση
• Κάπνισμα
• Υπερβολική κατανάλωση λιπαρών στη διατροφή
• Eπικίνδυνα επίπεδα χοληστερίνης, ειδικά της υψηλής (κακής) χοληστερίνης (LDL) και της χαμηλής (καλής) χοληστερίνης (ΗDL)
• Χρόνια ηπατική νόσος



Συμπτώματα

Ο πόνος στο στήθος είναι το μείζον σύμπτωμα του εμφράγματος. Μπορεί να αισθανθείτε τον πόνο μόνο στη μία πλευρά του σώματος, ή μπορεί να διαχέεται από το στήθος στα χέρια, τον ώμο, τον λαιμό, τα δόντια, το σαγόνι, την περιοχή της κοιλιάς ή την πλάτη.
Ο πόνος μπορεί να είναι έντονος ή ήπιος. Μπορεί να μοιάζει με:
• Έντονο σφίξιμο γύρω από το στήθος
• Βαριά δυσπεψία
• Βάρος στο στήθος
• Έντονη πίεση

Ο πόνος συνήθως διαρκεί περισσότερο από 20 λεπτά. Ανάπαυση και ένα φάρμακο που ονομάζεται τρινιτρική γλυκερόλη (νιτρογλυκερίνη) δεν εξαλείφουν εντελώς τον πόνο του εμφράγματος. Τα συμπτώματα μπορεί να φεύγουν και να έρχονται.

Άλλα συμπτώματα εμφράγματος είναι:

• Νευρικότητα
• Βήχας
• Λιποθυμία
• Ελαφρά ζάλη
• Ναυτία ή εμετοί
• Αίσθηση παλμών (νιώθετε την καρδιά σας να χτυπά δυνατά)
• Λαχάνιασμα
• Εφίδρωση, που μπορεί να είναι έντονη

Κάποια άτομα (οι ηλικιωμένοι, οι διαβητικοί και οι γυναίκες) μπορεί να μην αισθανθούν καθόλου πόνο στο στήθος, ή μπορεί να νιώσουν ασυνήθιστα συμπτώματα.

Σημάδια και εξετάσεις

Το έμφραγμα είναι ένα επείγον ιατρικό περιστατικό. Αν έχετε συμπτώματα εμφράγματος, αναζητήστε αμέσως ιατρική βοήθεια. Καλέστε το 166 (ή όποιο άλλο τυχόν τοπικό αριθμό σας εξυπηρετεί). ΜΗΝ ΔΟΚΙΜΑΣΕΤΕ να οδηγήσετε μόνοι σας για να πάτε σε νοσοκομείο. ΜΗΝ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΤΕ ΚΑΘΟΛΟΥ, γιατί οι πρώτες ώρες του εμφράγματος μπορούν να αποβούν μοιραίες για τη ζωή.

Ο γιατρός θα σας εξετάσει και θα σας ακροαστεί με στηθοσκόπιο, οπότε μπορεί να ακούσει αφύσικους ήχους στους πνεύμονες (κροταλίσματα), ήχους σαν να μουρμουρίζει η καρδιά ή άλλους ανώμαλους ήχους.
Μπορεί να έχετε γρήγορους παλμούς. Η αρτηριακή σας πίεση μπορεί να είναι φυσιολογική, υψηλή ή χαμηλή.

Στις εξετάσεις για την καρδιά περιλαμβάνονται οι εξής:

• Στεφανιογραφία
• Αξονική τομογραφία
• Ηχοκαρδιογράφημα
• Ηλεκτροκαρδιογράφημα – μία φορά ή επαναλαμβανόμενο για αρκετές ώρες
• Μαγνητική τομογραφία
• Σπινθηρογράφημα

Οι εξετάσεις αίματος μπορεί να αποκαλύψουν την ύπαρξη μυοκαρδιακών ενζύμων που υποδηλώνουν την ύπαρξη ή την απειλή εκδήλωσης εμφράγματος. Οι εξετάσεις αυτές περιλαμβάνουν:

• Τροπονίνη Ι και τροπονίνη Τ
• Μυοσφαιρίνη



Θεραπεία

Εάν πάθατε έμφραγμα θα χρειαστεί να νοσηλευτείτε σε νοσοκομείο, πιθανόν σε μονάδα εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ). Θα είστε συνδεδεμένος με ηλεκτροκαρδιογράφο, ώστε οι γιατροί να παρακολουθούν τη λειτουργία της καρδιάς σας.
Οι απειλητικές για τη ζωή αρρυθμίες είναι η συνηθέστερη αιτία θανάτου τις πρώτες ώρες μετά το έμφραγμα. Αυτές οι αρρυθμίες αντιμετωπίζονται με φάρμακα ή ηλεκτρικό απινιδισμό.

Οι θεράποντες γιατροί θα σας χορηγήσουν οξυγόνο, ακόμα κι αν τα επίπεδα του οξυγόνου στο αίμα σας είναι φυσιολογικά. Αυτό γίνεται για να έχουν οι συνδετικοί ιστοί του σώματος επάρκεια οξυγόνου ώστε να μην χρειάζεται να εργάζεται εντατικά η καρδιά.
Ενδοφλέβιος ορός θα τοποθετηθεί σε μια φλέβα σας. Τα φάρμακα και τα υγρά διοχετεύονται μέσα από τον ορό αυτό. Μπορεί επίσης να χρειαστεί να σας τοποθετήσουν καθετήρα στην ουροδόχο κύστη, για να μπορούν οι γιατροί να ελέγχουν την ποσότητα των υγρών που αποβάλλει το σώμα σας.


ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ STENT

Η αγγειοπλαστική, ονομάζεται και διαδερμική στεφανιαία αγγειοπλαστική (PCI), είναι η προτιμώμενη μέθοδος άμεσης αντιμετώπισης διάνοιξης των αρτηριών, σε ορισμένες περιπτώσεις εμφράγματος. Κατά προτίμηση θα πρέπει να πραγματοποιηθεί εντός 90 λεπτών από τη διακομιδή στο νοσοκομείο και όχι αργότερα από 12 ώρες μετά το έμφραγμα.

Αγγειοπλαστική είναι η διαδικασία μέσω της οποίας επιτυγχάνεται η διαστολή των στενωμένων ή αποφραγμένων αιμοφόρων αγγείων που τροφοδοτούν την καρδιά με αίμα. Το stent είναι ένας ειδικός καθετήρας που στην άκρη του φέρει διατάσιμο μπαλόνι με προσθήκη ή όχι υποστηρικτικού προθέματος . Το stent τοποθετείται συχνά μετά από αγγειοπλαστική και εμποδίζει την αρτηρία να κλείσει ξανά. Τα επικαλυμμένα με διάφορες ουσίες stent δρουν τοπικά στο αγγείο και αποτρέπουν την επαναστένωση.


ΘΡΟΜΒΟΛΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ (ΑΝΤΙΠΗΚΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ)

Ανάλογα με τα αποτελέσματα του ηλεκτροκαρδιογραφήματος, σε ορισμένους ασθενείς χορηγούνται αντιπηκτικά φάρμακα για να διαλυθεί ο θρόμβος. Είναι προτιμότερο τα φάρμακα αυτά να χορηγούνται εντός 3 ωρών από τη στιγμή που ο ασθενής αισθανθεί τον πρώτο πόνο στο στήθος. Η θεραπεία αυτή ονομάζεται θρομβολυτική. Το φάρμακο κατ’ αρχάς χορηγείται μέσω ενδοφλέβιου ορού. Τα αντιπηκτικά που λαμβάνονται από το στόμα μπορεί να συνταγογραφηθούν αργότερα για να εμποδίσουν την επαναδημιουργία θρόμβων.


Η θρομβολυτική θεραπεία δεν συνιστάται σε άτομα που πάσχουν από:
• Εγκεφαλική αιμορραγία
• Εγκεφαλικές ανωμαλίες όπως όγκοι ή δυσπλασίες των αιμοφόρων αγγείων
• Εγκεφαλικό επεισόδιο τους προηγούμενους 3 μήνες (ή και παλιότερα)
• Τραύμα στο κεφάλι τους προηγούμενους 3 μήνες


Η θρομβολυτική θεραπεία είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για τις εγκύους γυναίκες και για άτομα που:
• Έχουν ιστορικό χρήσης αντιπηκτικών όπως το Coumadin
• Υποβλήθηκαν σε σοβαρή χειρουργική επέμβαση ή υπέστησαν σοβαρό τραυματισμό τις προηγούμενες 3 εβδομάδες
• Είχαν εσωτερική αιμορραγία τις προηγούμενες 2-4 εβδομάδες
• Πάσχουν από έλκος
• Παρουσιάζουν υψηλή αρτηριακή πίεση

ΑΛΛΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ

Για τη θεραπεία την πρόληψη του εμφράγματος χρησιμοποιούνται πολλά διαφορετικά φάρμακα. Η νιτρογλυκερίνη (τρινιτρική γλυκερόλη) βοηθά στην ανακούφιση από τους πόνους στο στήθος. Για τον πόνο υπάρχουν και άλλα ισχυρά φάρμακα.
Τα αντι-αιματοπεταλιακά φάρμακα εμποδίζουν τον σχηματισμό θρόμβων. Η ασπιρίνη είναι ένα τέτοιο φάρμακο. Ένα άλλο είναι η κλοπιδογρέλη (Plavix). Ρωτήστε τον γιατρό σας ποιο από αυτά τα φάρμακα επιτρέπεται να πάρετε. Και πάντα να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας πριν διακόψετε οποιοδήποτε από αυτά.

• Για τον πρώτο χρόνο μετά το έμφραγμα, πιθανότατα θα παίρνετε και ασπιρίνη και κλοπιδογρέλη κάθε μέρα. Στη συνέχεια, μπορεί ο γιατρός σας να σας δίνει μόνο ασπιρίνη.
• Αν μετά το έμφραγμα υποβληθήκατε σε αγγειοπλαστική και τοποθέτηση stent, μπορεί να χρειαστεί να παίρνετε κλοπιδογρέλη με την ασπιρίνη σας για διάστημα μεγαλύτερο του ενός χρόνου.
Άλλα φάρμακα που μπορεί να λαμβάνετε κατά τη διάρκεια ή μετά από ένα έμφραγμα είναι:
• Οι β- αναστολείς (όπως το metoprolol, το atenolol και το propranolol) που ξεκουράζουν την καρδιά και μειώνουν την αρτηριακή πίεση.
• Oι αναστολείς του ACE (ενζύμου μετατροπής της αγγειοτασίνης), (όπως το ramipril, το lisinopril, το enalapril και το captopril) που χρησιμοποιούνται για να εμποδίσουν την καρδιακή ανεπάρκεια και να μειώσουν την αρτηριακή πίεση.
• Οι στατίνες (όπως το lovastatin, το pravastatin, το simvastatin, το atorvastatin και το rosuvastatin) που μειώνουν τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα και εμποδίζουν την επέκταση της αθηρωματικής πλάκας. Μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο ενός άλλου εμφράγματος ή και θανάτου.


ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΑΡΤΟΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΠΑΡΑΚΑΜΨΗΣ – ΒΥ PASS

Η στεφανιογραφία μπορεί να αποκαλύψει σοβαρή στεφανιαία βλάβη σε πολλά αγγεία, ή στένωση στην αριστερή κύρια στεφανιαία αρτηρία (το αγγείο που τροφοδοτεί με το περισσότερο είμαι την καρδιά). Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο καρδιολόγος μπορεί να συστήσει άμεση χειρουργική επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης, αλλιώς by-pass (CABG). Αυτή η διαδικασία ονομάζεται επίσης «εγχείριση ανοικτής καρδιάς». Ο χειρουργός παίρνει φλέβα ή αρτηρία από άλλο σημείο του σώματος και το χρησιμοποιεί για να παρακάμψει το σημείο της αποφραγμένης στεφανιαίας αρτηρίας.



Πρόγνωση

Το πόσο καλά θα πάει κανείς μετά από ένα έμφραγμα, εξαρτάται από την έκταση και το σημείο του ιστού που υπέστη τη βλάβη. Η εξέλιξη είναι δυσμενέστερη αν το έμφραγμα προκάλεσε ζημιά στο σημείο που στέλνει το σήμα στην καρδιά να συσταλεί.
Περίπου το ένα τρίτο των εμφραγμάτων είναι θανατηφόρο. Αν ζήσει κανείς 2 ώρες μετά το έμφραγμα είναι πολύ πιθανό να επιβιώσει αλλά θα υπάρξουν επιπλοκές. Οσοι δεν παρουσιάζουν επιπλοκές, αναρρώνουν πλήρως.
Συνήθως ένα άτομο που υπέστη έμφραγμα μπορεί σταδιακά να επιστρέψει στις φυσιολογικές του δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής.

Επιπλοκές

• Καρδιογενής καταπληξία
• Καρδιακή ανεπάρκεια
• Επέκταση του εμφράγματος στους καρδιακούς ιστούς, που πιθανότατα οδηγεί σε διάρρηξη της καρδιάς
• Βλάβη στις καρδιακές βαλβίδες ή στα τοιχώματα ανάμεσα στις δύο πλευρές της καρδιάς
• Φλεγμονή γύρω από τον λεπτό υμένα που καλύπτει την καρδιά (περικαρδίτιδα)
• Ανώμαλοι καρδιακοί παλμοί, συμπεριλαμβανομένης της κοιλιακής ταχυκαρδίας και της κοιλιακής μαρμαρυγής.
• Θρόμβος στους πνεύμονες (πνευμονική εμβολή)
• Θρόμβος στον εγκέφαλο (εγκεφαλικό)
• Παρενέργειες από τη φαρμακευτική αγωγή

Πότε να καλέσετε τον γιατρό σας

Για να προλάβετε το έμφραγμα:

• Ελέγχετε τακτικά την αρτηριακή σας πίεση, το σάκχαρο και την χοληστερόλη σας.
• Μην καπνίζετε.
• Πίνετε 1-2 ποτήρια αλκοόλ ή κρασιού κάθε μέρα. Λογική ποσότητα αλκοόλ μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών προβλημάτων. Ωστόσο, η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ προξενεί περισσότερο κακό παρά καλό.
• Ακολουθείτε μια δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά, πλούσια σε φρούτα και λαχανικά.
• Τρώτε ψάρι δύο φορές την εβδομάδα. Το ψητό ή το ψάρι σχάρας είναι προτιμότερο από το τηγανητό. Το τηγάνισμα καταστρέφει τις υγιεινές του ουσίες.
• Ασκήστε καθημερινά ή αρκετές φορές την εβδομάδα. Το περπάτημα είναι καλός τρόπος άσκησης. Πριν ξεκινήσετε οποιαδήποτε μορφή άσκησης συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.
• Χάστε βάρος αν είστε υπέρβαρος.

Αν έχετε ένα ή περισσότερους παράγοντες κινδύνους για έμφραγμα, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για την πιθανότητα να παίρνετε ασπιρίνη προληπτικά. Η θεραπεία με ασπιρίνη (75-325 mg ημερησίως) ή με ένα φάρμακο που λέγεται κλοπιδογρέλη μπορεί να χορηγηθούν στις γυναίκες που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο για καρδιακή νόσο.

Η θεραπεία με ασπιρίνη συνιστάται στις γυναίκες άνω των 65 ετών για την πρόληψη εμφράγματος ή εγκεφαλικού. Ωστόσο, συνιστάται μόνο αν η αρτηριακή πίεση είναι υπό έλεγχο και το πλεονέκτημά της υπερτερεί του κινδύνου για γαστρεντερικές παρενέργειες. Τακτική χρήση ασπιρίνης για την πρόληψη εμφράγματος δεν συνιστάται σε υγιείς γυναίκες κάτω των 65.

Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές στην ιατρική δεν συνιστούν πλέον θεραπεία με ορμονικά υποκατάστατα, βιταμίνες E και C, αντιοξειδωτικά, ή φυλλικό οξύ (βιταμίνη Β9) για την πρόληψη του εμφράγματος.

Μετά από έμφραγμα, θα χρειαστείτε τακτικούς ιατρικούς επανελέγχους για να περιορίσετε τον κίνδυνο δεύτερου εμφράγματος. Συχνά, ένα πρόγραμμα ‘καρδιακής επανένταξης’ συνιστάται προκειμένου να σας βοηθήσει να επανέλθετε σταδιακά σε ένα φυσιολογικό τρόπο ζωής. Πάντα πρέπει να ακολουθείτε την άσκηση, το διαιτολόγιο και τη φαρμακευτικό διάγραμμα που σας συνέστησε ο γιατρός σας.