Τσιμπούρια. Τα ζωντανά αιμοχαρή «αγκάθια»


Και ποιος δεν τα ξέρει; Είναι ο τύραννος κι ένας σοβαρός εχθρός του αγαπημένου μας σκύλου. Λέγονται κρότωνες, τα ξέρουμε σαν τσιμπούρια. Τι είναι, όμως, αυτά τα ενοχλητικά παράσιτα; Πώς τρέφονται και πώς πολλαπλασιάζονται, ποιες είναι οι συνηθέστερες αρρώστιες που μεταδίδουν στον άνθρωπο και τα ζώα και τέλος, πώς καταπολεμούνται;

Οι κρότωνες ή τσιμπούρια ανήκουν στο φύλο των αρθροπόδων (arthropoda). Στο φύλο αυτό περιλαμβάνονται πολλά ενοχλητικά εξωτερικά παράσιτα (εξωπαράσιτα) του ανθρώπου και των ζώων.

Τα αρθρόποδα υποδιαιρούνται σε πολλές ομάδες: κλάσεις, τάξεις, οικογένειες, γένη και είδη.

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τους κρότωνες σημαντικότερη είναι η οικογένεια των ixodidae ή, όπως συνήθως λέγονται, των σκληρών κροτώνων, στην οποία και συναντάμε τα περισσότερα από τα είδη που μεταδίδουν σοβαρά νοσήματα.

Ο βιολογικός τους κύκλος (κύκλος ζωής) περιλαμβάνει τα ωά, από τα οποία, όταν εκκολαφθούν, βγαίνουν οι προνύμφες, που έχουν τρία ζεύγη ποδιών. Αν κατορθώσουν και προσκολληθούν σε ζώο και γευματίσουν (πρόσληψη αίματος-λέμφου), τότε αλλάζουν «δέρμα» (εκδύονται) και μετατρέπονται σε νύμφες που έχουν πλέον τέσσερα ζεύγη ποδιών (εικόνα).

Οι τελευταίες, όταν και πάλι απομυζήσουν (αίμα ή λέμφο), επανεκδύονται (αλλάζουν και πάλι δέρμα) και μετατρέπονται σε ενήλικα.

Τα ενήλικα, για να ζευγαρώσουν και πάλι, έχουν ανάγκη γεύματος με αίμα ή λέμφο, ώστε τα θηλυκά να γεννήσουν τελικά στο έδαφος μερικές χιλιάδες ωά για να αρχίσει και πάλι ο κύκλος.

Αξιοσημείωτο είναι ότι οι κρότωνες είναι πολύ ανθεκτικοί και μπορεί να ζήσουν για χρόνια νηστικοί χωρίς να έχουν συναντήσει ζώο. Το αίμα τούς είναι απαραίτητο μόνο για να περάσουν από το ένα στάδιο στο άλλο και για να ωοτοκήσουν. Η διαδικασία αυτή μπορεί να διαρκέσει χρόνια και στα μεσοδιαστήματα συντηρούνται με απομύζηση χυμών από τα φυτά.

Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι για τη μετάδοση των παθογόνων παραγόντων απαιτείται αφ' ενός μεν προσκόλληση και αφ' ετέρου, αυτή να διαρκέσει και για αρκετό χρόνο, 36 ή και 72 ώρες.

Προστασία


Ιδιαίτερα τους θερμούς μήνες που οι κρότωνες αφθονούν, τα ζώα μας προστατεύονται με τη συστηματική χρησιμοποίηση αντιπαρασιτικών -εντομοκτόνων και εντομοαπωθητικών ουσιών.

Σε ό,τι αφορά τον άνθρωπο και ιδιαίτερα τα παιδιά και τους φαντάρους, ύστερα από κάθε εκδρομή ή διαβίωση στην ύπαιθρο, είναι αναγκαίος ο έλεγχος. Συχνά δεν γίνεται αντιληπτή η προσκόλλησή τους, παρά μόνον όταν εμφανιστεί τοπική αντίδραση, γεγονός που σημαίνει πιθανή μετάδοση παθογόνων παραγόντων.

Κατά την αποκόλληση του ήδη προσκολλημένου κρότωνα είναι αναγκαίο να μην αποκόπτεται η κεφαλή του και να παραμένει έτσι μπηγμένη στο δέρμα. Γι' αυτό ή θα πρέπει να ψεκάζεται με κατάλληλο σπρέι ή να επαλείφεται με αρκετή ποσότητα οινοπνεύματος, που κατά κάποιον τρόπο τον αναισθητοποιεί, ή ακόμη και με λάδι, το οποίο προκαλεί ασφυξία, καθόσον ο κρότωνας αναπνέει με πόρους που έχει στο σώμα του.

Τέλος, το τράβηγμά του να συνδυάζεται με στροφή και μάλιστα αντίθετη με αυτή των δεικτών του ρολογιού, ώστε να αφαιρεθεί ολόκληρος.

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΟΝΤΟΣ
Διδάκτωρ Κτηνιατρικής Σχολής Α.Π.Θ. & Τέως
Επικ. Καθηγητής της Παθολογικής Κλινικής της
Καθηγητής στην Εθν. Σχολή Δημόσιας Υγείας
Αντιπρόεδρος στο Δ.Σ. της Ελλ. Κτην. Εταιρείας


    Στην κορυφή