Είναι αξιοσημείωτο ότι διεθνώς έχει αρχίσει ένα κίνημα που στοχεύει να ελαττώσει την κατανάλωση των κεκορεσμένων λιπών και ιδιαίτερα των λεγόμενων trans.

Τα επονομαζόμενα trans-λιπαρά είναι μερικώς υδρογονωμένα φυτικά λάδια που μετατρέπουν τα λαδερά φαγητά σε επικίνδυνη διατροφή.

Τα trans-λιπαρά αυξάνουν την κακή χοληστερίνη στο αίμα (LDL) και προκαλούν αύξηση των οξέων καρδιαγγειακών επεισοδίων. Ακόμα και μικρή ελάττωση των προσλαμβανόμενων trans-λιπαρών τροφών επιφέρει εντυπωσιακή ελάττωση των καρδιακών παθήσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι το κύριο άρθρο σύνταξης του πλέον έγκριτου ιατρικού περιοδικού της Αγγλίας (British Medical Journal) αναφέρεται στα trans-λιπαρά και υποστηρίζει ότι 7.000 θάνατοι το χρόνο μπορεί να αποτραπούν εάν ελαττωθεί μόλις κατά 1% η κατανάλωση των trans-λιπαρών τροφών. Εύλογα, κατά συνέπεια, τίθεται το ερώτημα: Σε ποιες τροφές υπάρχουν τα trans-λιπαρά; Ως γνωστόν βρίσκονται σε διάφορες μαργαρίνες, στα fast-foods, σε ορισμένα μπισκότα και σε οτιδήποτε τηγανητό με υδρογονωμένα φυτικά λάδια. Αλλωστε, για τον λόγο αυτό ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά να απαγορευτούν νομοθετικά τα φαγητά που περιέχουν trans-λίπη. Στο ίδιο άρθρο του επιστημονικού αυτού περιοδικού αναφέρεται ότι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Harvard υποστηρίζουν την άποψη ότι η νομοθετική απαγόρευση στη Δανία και στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης δεν επηρέασε καθόλου τη γευστικότητα των φαγητών καθώς και την κατανάλωσή τους.

Το εντυπωσιακότερο ίσως στο σχετικό άρθρο είναι η αναφορά ότι με την ελάττωση κατά 1% των trans-λιπαρών τροφών δεν επιτυγχάνεται μόνο κατά 7.000 ελάττωση των καρδιαγγειακών θανάτων αλλά και κατά 11.000 ελάττωση των καρδιακών προσβολών.

Βέβαια, αναζητώντας τη σχετική βιβλιογραφία βρίσκει κανείς και μετριοπαθέστερες απόψεις, όπου άλλοι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι δεν είναι απαραίτητο να επιδιωχθεί η ολική απαγόρευση των trans-λιπαρών. Ομως όλοι συμφωνούν ότι πρέπει να επιτευχθεί ελάττωση της κατανάλωσής τους και με τη νομοθετική ενθάρρυνση δημιουργίας εστιατορίων που να μη διαθέτουν φαγητά με υψηλή περιεκτικότητα σε trans-λιπαρά.

Είναι επίσης αναμφισβήτητο ότι όλοι συμφωνούν ότι πρέπει να αναγράφεται πάνω σε όλες τις συσκευασίες των τροφών η περιεκτικότητά τους σε υδρογονωμένα φυτικά έλαια, δηλαδή σε trans-λίπη.

Εν τούτοις θα πρέπει να επιδιωχθεί μια λεπτομερέστερη διαφώτιση του πληθυσμού για τους κινδύνους από τη διατροφή με trans-λιπαρά. Ιδιαίτερα η επισήμανση αυτή αφορά τα νέα άτομα και τις ασθενέστερες οικονομικά τάξεις, που καταφεύγουν ευκολότερα στα trans-foods.

Η καμπάνια αυτή πρέπει να αρχίζει μέσα στα σχολεία, σε ένα μάθημα αγωγής Υγείας που να διδάσκεται από ειδικά εκπαιδευμένους εκπαιδευτικούς. Πολλοί ίσως θεωρήσουν ορισμένες από τις παραπάνω θέσεις υπερβολικές. Ας αναλογιστεί όμως κανείς ότι ενώ σε παραδοσιακές περιοχές, και κυρίως τα νησιά του Αιγαίου, που οι κάτοικοί τους διατρέφονταν με αγνό ελαιόλαδο και ψάρια, παρουσιαζόταν χαμηλότερη σχετική συχνότητα σε εκδηλώσεις καρδιοπαθειών και θανάτων, σήμερα οι άνθρωποι στις ίδιες είναι πραγματικά αγνώριστοι. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η Κρήτη και η Κέρκυρα, που πριν από περίπου 30 χρόνια οι κάτοικοί τους είχαν συμμετάσχει στην περίφημη μελέτη των 7 χωρών, που απέδειξε ότι οι Ελληνες λόγω του τρόπου ζωής τους είχαν από τα χαμηλότερα στον κόσμο ποσοστά σε εμφράγματα. Η νοσηρότητα και οι θάνατοι από καρδιαγγειακές παθήσεις των περιοχών αυτών έχουν εξισωθεί πλέον με αυτά των περιοχών της Ευρώπης που οι πληθυσμοί τους διατρέφονται με ζωικά λίπη και που σήμερα αναγκάζονται να υιοθετήσουν τη διατροφή με αγνό μεσογειακό ελαιόλαδο, που μαζί με τα όσπρια είναι το οπλοστάσιο της μεσογειακής διατροφής, που από όλους αναγνωρίζεται ως η ιδεώδης υγιεινή διατροφή.


Δημήτριος Θ. Κρεμαστινός
Καθηγητής Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών