“ Ο Μάιος μας έφτασε εμπρός βήμα ταχύ να τον προϋπαντήσουμε παιδιά στην εξοχή....”

Η πρώτη ημέρα του Μαΐου σηματοδοτεί το τέλος του χειμώνα, τον ερχομό της άνοιξης και μαζί μ’ αυτόν την αναγέννηση της φύσης, την έκρηξη των χρωμάτων στο φυσικό περιβάλλον, αλλά και τη διάθεση να βγεις στην εξοχή, όπως λέει παραπάνω το γνωστό τραγουδάκι.

Για πολλούς όμως σηματοδοτεί και την κορύφωση των συμπτωμάτων τους, την επιδείνωση της κακής τους διάθεσης και την αποφυγή του έξω κόσμου, μέχρι να περάσουν οι λεγόμενες “αλλεργίες της Άνοιξης”.

Η Άνοιξη λοιπόν, φέρνει όλα τα καλά της, αλλά φέρνει μαζί της και τις αλλεργίες της!

Για να τα πάρουμε από την αρχή όμως τα πράγματα θα πρέπει να δούμε τι σημαίνει αλλεργία. H λέξη δημιουργήθηκε από τον Αυστριακό γιατρό Κλέμενς Φον Πιρκέτ το 1906 από τις αρχαιοελληνικές “ἄλλος” και “ἔργον”. Όπως φανερώνει και η ετυμολογία της, η λέξη σημαίνει την ασυνήθιστη, υπερβολική και μη-αναμενόμενη αντίδραση του οργανισμού έναντι μιας ξένης προς τον οργανισμό, ουσίας, που λέγεται αλλεργιογόνο και η οποία συνήθως είναι αβλαβής όπως π.χ. οι γύρεις.

Στους περισσότερους ανθρώπους η επαφή με το αλλεργιογόνο είναι ασυμπτωματική. Μπορεί δηλαδή να φάει οτιδήποτε, να πάρει κάποιο φάρμακο, να κάνει βόλτα στην εξοχή, χωρίς να εμφανίσει κάποιο πρόβλημα. Ένα άτομο όμως που είναι ευαισθητοποιημένο έναντι του συγκεκριμένου αλλεργιογόνου, όταν έρθει σε επαφή με αυτό είτε μέσω αναπνοής, είτε μέσω τροφής είτε ως φάρμακο θα εκδηλώσει μια σειρά συμπτωμάτων που μπορεί να ποικίλλουν από αυτά της αλλεργικής ρινίτιδας με ή χωρίς συνοδό επιπεφυκίτιδα, μέχρι απειλητικές για τη ζωή αλλεργικές αντιδράσεις όπως π.χ. μετά από νυγμό μέλισσας ή σφήκας.

Πώς όμως γίνεται κάποιος αλλεργικός; Σήμερα είναι γνωστό ότι η οικογενειακή (γενετική) προδιάθεση σε συνδυασμό με το περιβάλλον παίζει καθοριστικό ρόλο στην εκδήλωση των αλλεργικών παθήσεων. Προηγείται πάντα μια περίοδος ευαισθητοποίησης του ασθενούς η οποία μπορεί να είναι από ένα έως αρκετά χρόνια. Κατά την περίοδο αυτή, ο ασθενής έρχεται σε επαφή με το αλλεργιογόνο, το οποίο μπορεί να είναι γύρη, ακάρεα οικιακής σκόνης, τρίχωμα σκύλου ή γάτας κ.λ.π. χωρίς να εμφανίζει συμπτώματα. Κάποια στιγμή όμως, η οποία δεν μπορεί να καθορισθεί εκ των προτέρων πότε θα είναι, ο οργανισμός αναπτύσσει αντισώματα (ειδικές IgE ανοσοσφαιρίνες) τα οποία βρίσκονται πάνω σε κύτταρα τα λεγόμενα μαστοκύτταρα σε όλους τους βλεννογόνους π.χ. της μύτης, των οφθαλμών, των βρόγχων και στο δέρμα. Τα αντισώματα αυτά μόλις έρθουν σε επαφή με το αλλεργιογόνο, όπως η γύρη, το οποίο π.χ. στην μύτη έρχεται μέσω του αέρα που αναπνέουμε, αντιδρούν εναντίον του, αντιμετωπίζοντάς το ως εχθρό σε μια προσπάθεια να το αποβάλλουν από τον οργανισμό. Από την αλλεργική αυτή αντίδραση προκαλείται η αλλεργική φλεγμονή που ανάλογα με την εντόπιση εκδηλώνεται με συμπτώματα ρινίτιδας ή άσθματος ή με κνιδωτικά εξανθήματα στο δέρμα.

Οι αλλεργικές παθήσεις στη σύγχρονη εποχή εμφανίζουν μεγάλη αύξηση. Πρόσφατα επιδημιολογικά στοιχεία αναφέρουν ότι το 22% του παγκόσμιου πληθυσμού πάσχει από κάποιο είδος αλλεργίας και ότι οι αλλεργίες γενικά ευθύνονται άμεσα ή έμμεσα για το θάνατο 180.000 ανθρώπων κάθε χρόνο, παγκοσμίως! Σημαντική αύξηση στη

συχνότητα των αλλεργικών παθήσεων παρατηρείται τα τελευταία εξήντα χρόνια, κυρίως στις βιομηχανοποιημένες κοινωνίες. Τα κρούσματα αλλεργικών αντιδράσεων αυξήθηκαν κατά 50% τα τελευταία 30 χρόνια και αποδίδονται στη ρύπανση του αέρα, στο κάπνισμα, στο είδος της διατροφής, στην συχνή και υπερβολική χρήση αντιβιοτικών και γενικότερα στο σύγχρονο τρόπο διαβίωσης και το έντονο άγχος που τον συνοδεύει. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις στατιστικές, ένας στους τρεις Έλληνες θα αναπτύξει κάποιου είδους αλλεργία κατά τη διάρκεια της ζωής του.

Η αλλεργική ρινίτιδα, η αλλεργική ρινοεπιπεφυκίτιδα, το αλλεργικό βρογχικό άσθμα και οι κνιδώσεις εξ επαφής είναι οι πιο συχνές αλλεργικές παθήσεις που εκδηλώνονται την Άνοιξη και βασανίζουν ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού.

Η κνίδωση εξ επαφής που παρατηρείται την Άνοιξη, είναι η εμφάνιση εξανθημάτων με έντονο κνησμό, ερυθρότητα και θερμότητα, αρχικά στα ακάλυπτα σημεία του σώματος που μπορεί αργότερα να επεκταθούν και στα καλυμμένα σημεία. Την Άνοιξη προκαλείται συνήθως από τα τριχίδια της κάμπιας, για αυτό και εμφανίζονται συνήθως κοντά σε πεύκα. Τα συμπτώματα είναι πολύ πιο έντονα σε άτομα που είναι ήδη αλλεργικά και σπάνια μπορεί να συνοδεύεται και από αίσθημα δύσπνοιας.

Η αλλεργική ρινίτιδα εκδηλώνεται συνήθως με έντονο κνησμό στη μύτη, συνεχής υδαρή καταρροή για την οποία απαιτείται μεγάλος αριθμός χαρτομάντιλων καθημερινά, πολύ συχνά και έντονα φταρνίσματα και μεγάλη ρινική συμφόρηση με επακόλουθο καρηβαρία [πονοκέφαλος, “βαρύ” κεφάλι]. Υπάρχει ακόμα έντονος κνησμός στην υπερώα, το φάρυγγα και στο λάρυγγα, που μπορεί να προκαλεί βήχα ο οποίος είναι συνήθως ξηρός και αρκετά ενοχλητικός.

Αυτή η κατάσταση μπορεί να ξεκινήσει με την έναρξη της Άνοιξης και να διαρκέσει από τρεις έως και έξι μήνες, ενώ πολύ συχνά συνοδεύεται από συμπτώματα επιπεφυκίτιδας με έντονο κνησμό οφθαλμών, δακρύρροια, ερυθρότητα των επιπεφυκότων και φωτοφοβία. Φτάνει στην κορύφωσή της συνήθως το διάστημα από μέσα Απριλίου μέχρι μέσα Ιουνίου και είναι υπεύθυνη για την κακή ποιότητα ζωής των ασθενών οι οποίοι περιορίζουν τις εξόδους ή τις εκδρομές τους, την κακή ποιότητα ύπνου με αποτέλεσμα την μειωμένη απόδοση κατά τη διάρκεια της ημέρας με τις αντίστοιχες κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις και τη μειωμένη όσφρηση και γεύση. Πολύ συχνά η αλλεργική ρινίτιδα/ρινοεπιπεφυκίτιδα είναι υπεύθυνη για την εκδήλωση μιας σειράς άλλων επιπλοκών, όπως παραρρινοκολπίτιδα, μέση ωτίτιδα, άπνοια κατά τον ύπνο, επιδείνωση και αύξηση των αναπνευστικών λοιμώξεων και βέβαια την πιθανή εκδήλωση αλλεργικού βρογχικού άσθματος ή την επιδείνωση του ήδη υπάρχοντος. Οι συνήθεις ένοχοι είναι οι γύρεις των φυτών αλλά και οι μύκητες της ατμόσφαιρας που, ενώ υπάρχουν όλο το χρόνο, παρουσιάζουν εποχική έξαρση την Άνοιξη και το Φθινόπωρο.

Εκτός από την εποχική αλλεργική ρινίτιδα/ρινοεπιπεφυκίτιδα, που εκδηλώνεται Άνοιξη και σπανιότερα και Φθινόπωρο, υπάρχει και η χρόνια αλλεργική ρινίτιδα με συμπτώματα που εμφανίζονται σχεδόν καθημερινά κατά τη διάρκεια όλου του χρόνου και προεξάρχον σύμπτωμα τη μόνιμη ρινική συμφόρηση [“μπούκωμα”]. Αίτια της χρόνιας αλλεργικής ρινίτιδας είναι συνήθως τα ακάρεα της οικιακής σκόνης και οι μύκητες.

Τα ακάρεα της οικιακής σκόνης είναι αόρατοι διά γυμνού οφθαλμού, μικροσκοπικοί οργανισμοί και είναι το κοινότερο αεροαλλεργιογόνο παγκοσμίως. Στην Eλλάδα τα πιο συχνά είναι το Dermatophagoides pteronyssinus και το Dermatophagoides farinae. Οι μικροοργανισμοί αυτοί είναι αρθρόποδα και τρέφονται από τα νεκρά κύτταρα της επιδερμίδας μας Δεν μας δαγκώνουν και έτσι δεν μεταδίδουν ασθένειες. Tα αλλεργιογόνα βρίσκονται στα απεκκρίματά τους. Οι ιδανικές συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας είναι αυτές ενός συνηθισμένου σπιτιού. Υπάρχουν παντού αλλά βρίσκονται σε πολύ μεγάλους αριθμούς σε μαξιλάρια, μοκέτες, υφασμάτινα έπιπλα, κουρτίνες, χαλιά, κι όπου αλλού συγκεντρώνεται σκόνη. Σε ένα γραμμάριο, οικιακής σκόνης μπορεί να βρίσκονται από 100 μέχρι και 15.000 ακάρεα. Στα σπίτια μας πολλαπλασιάζονται όλο το χρόνο αλλά τα συμπτώματα είναι πολύ μικρότερης έντασης το Καλοκαίρι αφού φεύγουν κουβέρτες και χαλιά και τα παράθυρα είναι περισσότερες ώρες ανοικτά.

Η αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία αν και πιο συχνά εκδηλώνεται στην εφηβεία και στην νεαρή ενήλικο ζωή. Χωρίς να αποκλειστεί, είναι αρκετά σπάνιο να εκδηλωθεί αλλεργική ρινίτιδα πριν την ηλικία των πέντε και μετά την ηλικία των 70 ετών. Όσο πιο μεγάλη είναι η ηλικία εκδήλωσης αλλεργικής ρινίτιδας, τόσο πιο αυξημένος είναι και ο κίνδυνος εκδήλωσης βρογχικού άσθματος. Στις μικρές ηλικίες, η αλλεργική ρινίτιδα εκδηλώνεται πιο συχνά στα αγόρια και εξισώνεται μεταξύ των δύο φύλλων στην εφηβεία. Το παιδί που έχει ένα ή και τους δύο γονείς αλλεργικούς εμφανίζει πιθανότητα ως και 75% περισσότερο να εκδηλώσει και αυτό κάποια αλλεργική πάθηση του αναπνευστικού. Η αλλεργική ρινίτιδα είναι πιο συχνή σε αστικές παρά σε αγροτικές περιοχές, σε οικογένειες με ένα ή δύο παιδιά και σε κοινωνικά στρώματα με υψηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο διαβίωσης. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι το 1819 ο Άγγλος ιατρός John Bostock που πρώτος περιέγραψε τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας [hay fever] αποδίδοντάς τα στις γύρεις , περιέγραψε την πάθηση ως “νόσο των πλουσίων”. Τα παραπάνω στοιχεία φαίνεται να σχετίζονται με τη θεωρία της Υγιεινής σύμφωνα με την οποία το αστικό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από την ρύπανση της ατμόσφαιρας από καυσαέρια αυτοκινήτων, το “αποστειρωμένο” και απομονωμένο από τη φύση περιβάλλον εντός του σπιτιού, την υπερκατανάλωση φαρμάκων κατά των λοιμώξεων και τους ολοένα και πιο αυξανόμενους εμβολιασμούς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να προστατεύεται μεν ο οργανισμός από μικροβιακές λοιμώξεις, από την άλλη όμως αυξάνεται η συχνότητα εκδήλωσης αλλεργικών παθήσεων.

Την τελευταία δεκαετία, η συχνότητα τόσο της εποχικής όσο και της χρόνιας ρινίτιδας παρουσιάζει μεγάλη έξαρση. Βάσει επιδημιολογικών μελετών φαίνεται να έχει τετραπλασιαστεί!

Μια από τις πλέον σοβαρές επιπλοκές της αλλεργικής ρινίτιδας είναι η εκδήλωση βρογχικού άσθματος. Οι πάσχοντες από αλλεργική ρινίτιδα, εμφανίζουν 30-85% πιθανότητα να εκδηλώσουν την ίδια περίοδο και συμπτώματα βρογχικού άσθματος. Συνήθως η εκδήλωση βρογχικού άσθματος γίνεται μέσα σε πέντε ως οκτώ χρόνια από την έναρξη του προβλήματος.

Το βρογχικό άσθμα είναι χρόνια νόσος των πνευμόνων. Χαρακτηρίζεται από μόνιμη φλεγμονή των αεραγωγών που με τη σειρά της προκαλεί υπεραντιδραστικότητα των βρόγχων και στένωση των αεραγωγών. Η υπεραντιδραστικότητα αυτή εκδηλώνεται με βήχα, ο οποίος είναι συνήθως ξηρός και εμφανίζεται νωρίς το πρωί και αργά το βράδυ και η στένωση των αεραγωγών με αίσθημα βάρους ή πίεσης στο στήθος, δυσκολία στην αναπνοή και συριγμό στην εκπνοή (“βράσιμο”, ή “γατάκια”). Στη συντριπτική πλειοψηφία

των περιπτώσεων οφείλεται σε αλλεργία σε κάποιον εξωτερικό παράγοντα, το αλλεργιογόνο, το οποίο όπως και στην περίπτωση της αλλεργικής ρινίτιδας μπορεί να είναι γύρη, ακάρεα οικιακής σκόνης, μύκητες της ατμόσφαιρας και επιθήλια ζώων όπως σκύλος, γάτα και, σπανιότερα ινδικό χοιρίδιο, άλογο κ.λπ. και χαρακτηρίζεται τότε ως αλλεργικό βρογχικό άσθμα.

Τα συχνότερα συμπτώματα είναι ξηρός βήχας, δυσφορία και αίσθημα βάρους στο στήθος, δύσπνοια με συριγμό κατά την εκπνοή με “βράσιμο” στο στήθος. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι σχετικά ήπια και να εκδηλώνονται περιστασιακά π.χ. ανά 3-4 ημέρες ή κατά την άσκηση ιδίως σε ανοικτούς χώρους. Μπορεί όμως να είναι πολύ πιο έντονα, σε καθημερινή βάση, με νυκτερινές αφυπνίσεις λόγω δύσπνοιας ή βήχα και με έντονο πρόβλημα στην αναπνοή. Στην δεύτερη περίπτωση, εκτός από την υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής του, ο ασθενής μπορεί να έχει δυσκολία ακόμα και στο να εκτελέσει τις καθημερινές του ασχολίες, οπότε και χρειάζεται άμεσα αντιμετώπιση.

Το ποσοστό εκδήλωσης βρογχικού άσθματος στην παιδική ηλικία κυμαίνεται από 8-15% και είναι πιο συχνό στα αγόρια. Βάσει των στατιστικών το 35-50% των παιδιών στην εφηβεία σταματούν να έχουν πρόβλημα. Τα μισά από αυτά όμως, θα εκδηλώσουν ξανά συμπτώματα άσθματος στην ηλικία μεταξύ 25-35 ετών.

Η διάγνωση των αλλεργικών παθήσεων του αναπνευστικού στηρίζεται στη λήψη πλήρους και λεπτομερέστατου ιστορικού όσον αφορά στην κατανομή, τη διάρκεια και το είδος των συμπτωμάτων, στην πλήρη κλινική εξέταση, στη διενέργεια σπιρομέτρησης και ρινοσκόπησης και τέλος, τη διενέργεια δερματικών δοκιμασιών δια νυγμού (skin prick tests) με εκχυλίσματα που περιέχουν τα υπεύθυνα αλλεργιογόνα και γίνεται στο χώρο του ιατρείου.

Η σπιρομέτρηση είναι μια απλή και χρήσιμη εξέταση των πνευμόνων για τον έλεγχο της αναπνευστικής λειτουργίας. Χρησιμοποιείται τόσο για τη διάγνωση πιθανού βρογχικού άσθματος, όσο και την εκτίμηση της κατάστασης του ασθματικού ασθενή και της ανταπόκρισής του στη θεραπευτική αγωγή.

Οι δερματικές δοκιμασίες δια νυγμού οι οποίες γίνονται με αεροαλλεργιογόνα (αλλά και με τροφικά αλλεργιογόνα στην περίπτωση της τροφικής αλλεργίας), είναι απολύτως ασφαλείς, ανώδυνες, γρήγορες και ακριβείς στη διάγνωση. Διαρκούν 20-30 λεπτά με άμεσα αποτελέσματα, ώστε ο ασθενής να γνωρίζει σε ποια αεροαλλεργιογόνα παρουσιάζει ευαισθησία.

Ο εργαστηριακός έλεγχος περιλαμβάνει μέτρηση ολικής IgE ανοσοσφαιρίνης, αύξηση της οποίας υποδεικνύει αλλεργική προδιάθεση και ειδικές εξετάσεις αίματος (RAST) για την ανίχνευση ειδικών IgE ανοσοσφαιρινών έναντι αλλεργιογόνων. Η διάγνωση κάποιες φορές απαιτεί την διενέργεια ειδικών δοκιμασιών ρινικής ή βρογχικής πρόκλησης με μεταχολίνη ή με αλλεργιογόνο καθώς και μέτρηση και άλλων παραμέτρων όπως το εκπνεόμενο ΝΟ (μονοξείδιο του αζώτου) που μπορεί να χρησιμεύσει ως δείκτης βαρύτητας και ανταπόκρισης στη θεραπεία.

Η αντιμετώπιση των αλλεργικών παθήσεων του αναπνευστικού στηρίζεται στην αποφυγή του υπεύθυνου αλλεργιογόνου , στην αντιμετώπιση με φαρμακευτική θεραπεία και στην απαλλαγή από αυτές με την ανοσοθεραπεία ή θεραπεία απευαισθητοποίησης.

Η αποφυγή των αλλεργιογόνων έχει πρακτική σημασία μόνο στην περίπτωση αλλεργίας σε επιθήλια ζώων. Σε ευαισθησία σε ακάρεα οικιακής σκόνης υπάρχουν μέτρα που μπορούν να ληφθούν για τη μείωση των ακάρεων στο σπίτι όπως τακτικός καθαρισμός, χρήση ειδικών καλυμμάτων σε κρεβάτια, αφαίρεση όλων των χαλιών, μοκετών, κουβερτών κ.λ.π. ιδιαίτερα από το υπνοδωμάτιο, χρήση ακαρεοκτόνων sprays κ.α. χωρίς όμως πάντα με ιδιαίτερη επιτυχία. Στην περίπτωση των γύρεων, η αποφυγή είναι απλώς αδύνατη και αυτό γιατί ο αέρας την Άνοιξη μεταφέρει τις γύρεις σε μεγάλες αποστάσεις και έτσι ο ασθενής εκτίθεται αναγκαστικά σε αυτές. Η συγκέντρωση των γύρεων στην ατμόσφαιρα είναι μεγαλύτερη τις πρωινές ώρες, νωρίςς το απόγευμα και όταν υπάρχει ξηρό κλίμα με ρεύμα αέρα ενώ η βροχή μειώνει παροδικά τη γυρεοφορία. Την περίοδο της αυξημένης γυρεοφορίας, η απομόνωση του αλλεργικού ασθενή στο σπίτι με κλειστά παράθυρα και πόρτες μαζί με τη χρήση κλιματισμού είναι τρόπος αποφυγής των γύρεων με όλες τις επιπτώσεις όμως που έχει στην ποιότητα ζωής του.

Ακολουθούν μερικές πρακτικές συμβουλές για την όσο το δυνατό πιο μειωμένη έκθεση του αλλεργικού ασθενή σε αλλεργιογόνα

1. Αποφύγετε την άμεση επαφή με τα φυτά που σας προκαλούν αλλεργία, παρόλο που η γύρη τους μεταφέρεται με τον αέρα χιλιόμετρα μακριά.

2. Πριν πάτε στην εξοχή, μάθετε ποια φυτά ανθίζουν στην περιοχή. Αποφύγετε τα μέρη που έχουν πολύ πράσινο και τρεχούμενα νερά και προτιμήστε παραθαλάσσιες περιοχές, όπου συνήθως η συγκέντρωση της γύρης είναι μικρότερη.

3. Αν αποφασίσετε να ασχοληθείτε με την κηπουρική, μην το κάνετε την άνοιξη. Αν έχετε κήπο, φροντίστε να τον έχει καθαρίσει από τα «ένοχα» φυτά εγκαίρως κάποιος άλλος!

4. Αποφεύγετε να αερίζετε το σπίτι ή τα κλινοσκεπάσματα και να απλώνετε ρούχα τις ώρες που οι συγκεντρώσεις της γύρης στην ατμόσφαιρα είναι υψηλές, δηλαδή: α) νωρίς το πρωί και κυρίως όταν φυσά, β) τις πολύ ζεστές ξηρές ημέρες, που έχει και άπνοια και η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι αυξημένη.

5. Διατηρείτε σταθερή τη θερμοκρασία του σπιτιού στους 18-20 βαθμούς Κελσίου, όπου μύκητες και ακάρεα δεν «ευδοκιμούν» εύκολα και διατηρείτε τα επίπεδα υγρασίας στο 40-60%.

6. Μη βάζετε ταπετσαρίες στους τοίχους και μοκέτα από τοίχο σε τοίχο. Πιάνουν εύκολα μούχλα.

7. Προτιμήστε να γυμνάζεστε σε κλειστούς χώρους την Άνοιξη.

8. Φοράτε γυαλιά ηλίου, ιδιαίτερα αν έχετε επιπεφυκίτιδα και αποφύγετε τους φακούς επαφής.

9. Φοράτε κράνος που καλύπτει μύτη και μάτια, αν οδηγείτε μηχανή.

10. Κλείνετε τα παράθυρα όταν οδηγείτε στην εξοχή και χρησιμοποιείτε στο αυτοκίνητο κλιματισμό που διαθέτει ειδικά φίλτρα για τη γύρη.

11. Καθαρίζετε συχνά τα φίλτρα των κλιματιστικών που έχετε στο σπίτι και στο αυτοκίνητό σας.

12. Περιορίστε τις απότομες αλλαγές θερμοκρασίας (π.χ. να μπαίνετε από εξωτερικό ζεστό περιβάλλον σε κλιματιζόμενο χώρο) και αποφύγετε τις έντονες μυρωδιές (π.χ. αποσμητικά, απορρυπαντικά, αρώματα), επειδή τα συμπτώματα της αλλεργίας πυροδοτούνται από αυτούς τους «ερεθιστικούς» παράγοντες.

Η φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει αρκετές κατηγορίες φαρμάκων τόσο για την αλλεργική ρινίτιδα όσο και για το βρογχικό άσθμα και στοχεύει στον έλεγχο των συμπτωμάτων. Αυτό σημαίνει ότι ο ασθενής για την αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να

χρησιμοποιήσει αντιϊσταμινικά σε μορφή χαπιών, sprays ή οφθαλμικές σταγόνες, κορτιζονούχα ρινικά sprays, αντιλευκοτριενικά και αποσυμφορητικά. Η θεραπεία για το βρογχικό άσθμα περιλαμβάνει εισπνεόμενα φάρμακα για την άμεση αντιμετώπιση της δύσπνοιας όπως οι λεγόμενοι β2 διεγέρτες [π.χ. Aerolin] καθώς και φάρμακα για τον έλεγχο και μείωση της φλεγμονής όπως είναι εισπνεόμενα κορτιζονούχα, αντιλευκοτριενικά, θεοφυλλίνη κ.α. Τα τελευταία χρόνια στη θεραπεία του άσθματος έχουν εισαχθεί νεώτερα φάρμακα όπως η ομαλιζουμάμπη η οποία είναι μονοκλωνικό αντίσωμα που αναστέλλει τη λειτουργία της IgE και έχει θέση στο μέτριο και βαρύ βρογχικό άσθμα. Γενικά, η θεραπεία ενός χρόνιου νοσήματος όπως το βρογχικό άσθμα απαιτεί τακτική παρακολούθηση από τον Αλλεργιολόγο, σαφή καθορισμό του θεραπευτικού πλάνου, οδηγίες χρήσης των φαρμάκων, πρόληψη για την περίπτωση αιφνίδιων ασθματικών κρίσεων και καταγραφή της συμπτωματολογίας εκ μέρους του ασθενούς με τη μορφή ειδικών ερωτηματολογίων και ροομέτρου.

Η ανοσοθεραπεία ή θεραπεία απευαισθητοποιήσεως (αλλεργικά εμβόλια) αποτελεί μορφή «θεραπείας» για περιπτώσεις αλλεργικής ρινίτιδας, αλλεργικού βρογχικού άσθματος και αλλεργίας στο δηλητήριο των Υμενοπτέρων (σφηκών και μελισσών). Τα φάρμακα για την αντιμετώπιση της αλλεργικής ρινίτιδας και του άσθματος στοχεύουν στο να είναι καλά ο ασθενής και να μην έχει συμπτώματα (συμπτωματική αγωγή). Δεν δίνουν όμως μόνιμη λύση στο πρόβλημα και ο ασθενής παραμένει αλλεργικός. Έτσι, αν σταματήσει τα φάρμακα θα εμφανίσει ξανά συμπτώματα λόγω της αλλεργίας του. Με την ανοσοθεραπεία επιχειρείται η μόνιμη αποκατάσταση του προβλήματος (ρινίτιδας και/ή άσθματος). Η θεραπεία διενεργείται σε επιλεγμένους ασθενείς και όχι σε κάθε ασθενή με θετικές δερματικές δοκιμασίες (αλλεργικά tests). Προτιμώνται ασθενείς με ελάχιστες ευαισθησίες ή μονοευαισθησίες (ευαισθησία σε ένα μόνον αλλεργιογόνο). Όσο περισσότερα είναι τα θετικά αλλεργιογόνα τόσο περιορίζεται η αποτελεσματικότητα της ανοσοθεραπείας. Η διάρκεια της θεραπείας είναι 3 έως 5 έτη και η χορήγηση των αλλεργιογόνων εκχυλισμάτων γίνεται είτε υποδορίως (στον βραχίονα με μικρές ενέσεις), είτε με τη μορφή υπογλωσσίων σταγόνων. Ανοσοθεραπεία γίνεται με εκχυλίσματα γύρεων, ακάρεων οικιακής σκόνης, αλλεργιογόνων γάτας και σκύλου και εκχυλίσματα ορισμένων μυκήτων.

Στην πρώτη περίπτωση (κλασική «ενέσιμη» ανοσοθεραπεία) η θεραπεία διακρίνεται σε δύο φάσεις: την αρχική στην οποία τα εμβόλια (ένα ή δύο) γίνονται κάθε εβδομάδα για 3-4 μήνες με διαρκώς αυξανόμενες δόσεις και στη θεραπεία συντηρήσεως κατά την οποία τα εμβόλια γίνονται κάθε 4 εβδομάδες με κατά το δυνατόν σταθερές δόσεις. Η θεραπεία γίνεται καθ΄όλη τη διάρκεια του έτους και απαιτεί σχολαστική συμμόρφωση του ασθενούς με τα προγραμματισμένα ραντεβού (για λόγους ασφαλείας του ασθενούς). Οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι ελάχιστες και κατά κύριο λόγο τοπικές. Ο χρόνος αναμονής μεταξύ των εμβολίων είναι 15 λεπτά και ο χρόνος αναμονής μετά το δεύτερο εμβόλιο είναι 40 λεπτά. Της ανοσοθεραπείας προηγείται υποχρεωτικά η κλινική εξέταση του ασθενούς. Θεωρείται ότι υπερτερεί ελφρά σε σχέση με την υπογλώσσια όσον αφορά στην αποτελεσματικότητά της

Η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία έχει το πλεονέκτημα ότι απαιτεί περιστασιακή μόνον παρακολούθηση (κάθε 2-3 μήνες) επειδή η ανοσοθεραπεία γίνεται από τον ίδιο τον ασθενή στο σπίτι του βάσει συγκεκριμένου προγράμματος. Και στη θεραπεία αυτή υφίσταται «αρχική φάση» και «φάση συντηρήσεως» ενώ στην περίπτωση της αλλεργίας στις γύρεις η δόση της ανοσοθεραπείας μειώνεται κατά την ανθοφορία των αλλεργιογόνων φυτών. Για τα υπόλοιπα αλλεργιογόνα (κατοικίδια ζώα, ακάρεα) η δόση είναι σταθερή καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Στην υπογλώσσια ανοσοθεραπεία οι ανεπιθύμητες παρενέργειες είναι ελάχιστες και κατά κύριο λόγο τοπικές (περιοχή στόματος/ γλώσσας ή ήπιο άλγος στο στομάχι) που προλαμβάνονται και αντιμετωπίζονται, βάσει οδηγιών, πολύ εύκολα. Υπερτερεί της ενέσιμης στο ότι είναι πιο ασφαλής και ο ασθενής την κάνει μόνος του.


Συχνές ερωτήσεις



ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΛΕΡΓΙΑ ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΗ ΠΑΘΗΣΗ;

Τα διάφορα συναισθήματα –φόβος, θυμός, αγωνία, οι έντονες συγκινήσεις- μπορεί να προκαλέσουν ασθματικές κρίσεις ή να επιδεινώσουν μια κατάσταση που ήδη υπάρχει. Όμως αυτό δεν έρχεται σε αντίθεση με το γεγονός ότι οι αλλεργικές παθήσεις προκαλούνται με συγκεκριμένους ανοσολογικούς μηχανισμούς και κάτω από την επίδραση εξωτερικών, κυρίως παραγόντων. Έτσι, το παιδί με βαρύ άσθμα, εκτός από την κατάλληλη και επαρκή θεραπευτική αγωγή, χρειάζεται και την ανάλογη ψυχολογική υποστήριξη αλλά και το γαλήνιο οικογενειακό περιβάλλον. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η σωστή ενημέρωση των γονέων, των αδερφών και του ίδιου του μικρού ασθενή είναι πολύ βασική, ώστε το παιδί να μπορέσει να προσαρμοσθεί καλύτερα στις όποιες οδηγίες δοθούν από τον Αλλεργιολόγο.


ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΠΡΟΛΗΦΘΟΥΝ ΟΙ ΑΛΛΕΡΓΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ;

Γενικά, τα άτομα που γνωρίζουν ποιοι παράγοντες ευθύνονται για τα αλλεργικά τους συμπτώματα, μπορούν να ελαχιστοποιήσουν την έκθεσή τους σε αυτούς και να λαμβάνουν συγκεκριμένα μέτρα πρόληψης. Θα πρέπει να είναι σε καλή φυσική κατάσταση, να αποφεύγουν το κάπνισμα, την κόπωση και την έντονη συναισθηματική φόρτιση. Οι γονείς πρέπει να προσέχουν για τυχόν αλλεργικές εκδηλώσεις στα παιδιά τους. Τα τρόφιμα είναι από τα συνηθέστερα αίτια πρόκλησης αλλεργίας στην βρεφική ηλικία (π.χ. γάλα, αυγό). Το υπνοδωμάτιο και ο χώρος παιχνιδιού θα πρέπει να είναι κατά το δυνατό, ελεύθερα σκόνης, ενώ τα σκυλιά και οι γάτες πρέπει να βρίσκονται εκτός σπιτιού. Τα παιχνίδια με χνούδι πρέπει να αποφεύγονται.. Οι αναπνευστικές λοιμώξεις πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπ’ όψιν και να αντιμετωπίζονται έγκαιρα και αποτελεσματικά.


ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΝ ΠΑΡΑΜΕΛΗΘΟΥΝ ΟΙ ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ;

Όταν μια πάθηση παραμεληθεί, γίνεται χρόνια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να είναι πιο δύσκολη η αντιμετώπισή της, ενώ ταυτόχρονα αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης επιπλοκών (π.χ. αυξημένος κίνδυνος εκδήλωσης και βρογχικού άσθματος σε άτομα με αλλεργική ρινίτιδα). Το έκζεμα, αν δεν αντιμετωπισθεί εγκαίρως μπορεί να εξαπλωθεί και περιστασιακά να επιπλακεί με λοιμώξεις.


ΜΠΟΡΕΙ ΜΙΑ ΑΛΛΕΡΓΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΝΑ ΑΠΟΒΕΙ ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΟΣ;

Στην περίπτωση του άσθματος, η σοβαρότητα της νόσου αυξάνεται, όταν η νόσος παραμελείται και δεν λαμβάνονται σωστά μέτρα προφύλαξης και κατάλληλη θεραπευτική αγωγή. Στην Αμερική και Ευρώπη, ο κίνδυνος βαριάς κρίσης με μοιραία κατάληξη εμφανίζεται με παράλληλη σταδιακά αυξανόμενη συχνότητα, σε ποσοστό 5-10% των ασθματικών και κυρίως σε ηλικιωμένα άτομα, με χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο διαβίωσης και συνύπαρξη και άλλων προβλημάτων υγείας.Η φαρμακευτική, η τροφική αλλεργία και η αλλεργία στο δηλητήριο των υμενόπτερων, μπορούν υπό προϋποθέσεις, να έχουν επίσης μοιραία κατάληξη.Γενικά, όσο πιο έγκαιρη και αποτελεσματική είναι η διάγνωση και θεραπεία του προβλήματος, τόσο πιο εύκολα αντιμετωπίσιμη είναι η νόσος.


ΠΩΣ ΘΑ ΚΑΤΑΛΑΒΩ ΟΤΙ ΕΧΩ ΑΛΛΕΡΓΙΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΙΩΣΗ;

Τα συμπτώματα που παρουσιάζει η αλλεργική ρινίτιδα μοιάζουν αρκετά με αυτά του κοινού κρυολογήματος, αφού και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει καταρροή, πονάει το κεφάλι σας, φτερνίζεστε, βήχετε και κάποιες φορές δακρύζουν και τα μάτια σας. Στο κρυολόγημα όμως υπάρχει συνήθως πυρετός, έντονο αίσθημα κούρασης και μυϊκοί πόνοι διάχυτα σε όλο το σώμα, κάτι που δεν συμβαίνει στις αλλεργίες. Ακόμα, το κοινό κρυολόγημα είναι παροδικό και διαρκεί 4 ημέρες, ενώ τα συμπτώματα της αλλεργίας μπορεί να κρατήσουν μήνες με υφέσεις και εξάρσεις χωρίς ουσιαστικά να υποχωρούν εντελώς.


ΕΙΝΑΙ ΛΟΓΙΚΟ ΝΑ ΥΠΟΦΕΡΩ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ;

Ναι. Αιτία είναι η «βρόμικη» και «επιθετική» αστική γύρη, πάνω στην οποία έχουν, δηλαδή, προσκολληθεί ατμοσφαιρικοί ρύποι, που καταστρέφουν το προστατευτικό τοίχωμα των βρόγχων και έτσι διεισδύουν πιο εύκολα στο αναπνευστικό σύστημα, επιτείνοντας τα αλλεργικά συμπτώματα.


ΓΙΑΤΙ ΑΚΟΥΩ ΟΛΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ;

Οι αλλεργίες πράγματι αυξάνονται και θεωρείται ότι συμβάλλουν σε αυτό η μόλυνση του περιβάλλοντος, η αυξημένη υγρασία, η αλλαγή στις διατροφικές μας συνήθειες, η έλλειψη σωματικής άσκησης, καθώς και το γεγονός ότι ζούμε με όλο και περισσότερο στρες και σε «αποστειρωμένα» περιβάλλοντα (χωρίς επαφή με ζώα), που τελικά ευνοούν τις αλλεργίες, κυρίως στα παιδιά.


ΜΠΟΡΕΙ, ΕΝΩ ΤΑΛΑΙΠΩΡΟΥΜΑΙ ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΟ ΑΠΟ ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ (Π.Χ. ΑΛΛΕΡΓΙΚΗ ΡΙΝΙΤΙΔΑ) ΤΗΝ ΑΝΟΙΞΗ, ΚΑΠΟΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΞΑΦΝΙΚΑ ΝΑ ΜΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΩ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ;

Οι αλλεργίες παρουσιάζουν μία χρονιότητα, αλλά δεν είναι ποτέ σταθερή η έντασή τους. Κατά κανόνα έχουν εξάρσεις και υφέσεις, μπορεί δηλαδή για κάποια χρόνια να μην παρουσιάζετε καθόλου συμπτώματα και μετά να ξαναρχίσουν. Πάντως, είναι μάλλον απίθανο να σταματήσουν ξαφνικά και τελείως οι αλλεργίες σας, ιδιαίτερα εάν είστε νέος ενήλικος. Σπάνια βελτιώνονται, αλλά συνήθως επιδεινώνονται ή επεκτείνονται (δηλαδή, ενώ στην αρχή είχατε μόνο ρινίτιδα, με τον καιρό προστίθεται και άσθμα). Επίσης, η ένταση των συμπτωμάτων εξαρτάται από τη «βαρύτητα» κάθε άνοιξης, δηλαδή από το αν η βροχή και η υγρασία έχουν οδηγήσει σε πρώιμη και πλούσια ανθοφορία.


ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΩ ΞΑΦΝΙΚΑ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟΣ ΣΤΑ 40 ΜΟΥ ΧΡΟΝΙΑ;

Ναι, αυτό είναι πιθανό, εφόσον έχετε κληρονομήσει την αλλεργική προδιάθεση από τους γονείς σας. Το διάστημα ευαισθητοποίησης σε ένα αλλεργιογόνο μπορεί να κυμαίνεται από 1 έως και 50 χρόνια


ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΧΩ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΦΟΥ ΘΑ ΕΧΟΥΝ ΠΕΡΑΣΕΙ ΟΙ ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΟΙ ΜΗΝΕΣ;

Με την πάροδο των χρόνων, είναι πιθανό να εκδηλώσετε αλλεργικά συμπτώματα ακόμη και εκτός εποχής. Αυτό συμβαίνει γιατί ο επαναλαμβανόμενος ερεθισμός της μύτης και των πνευμόνων κάθε Άνοιξη, έχει ως αποτέλεσμα από κάποια στιγμή και μετά να κάνει αυτά τα δύο όργανα πολύ πιο ευαίσθητα σε επιβαρυντικούς παράγοντες, όπως οι έντονες οσμές (από καθαριστικά, κολόνιες, βαφές, τσιγάρο), η σκόνη, η υγρασία, αλλά και ο ψυχρός αέρας


ΜΠΟΡΕΙ ΜΙΑ ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΗ ΑΛΛΕΡΓΙΑ ΝΑ ΜΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕΙ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟ ΣΟΚ;

Αυτό είναι μάλλον απίθανο, γιατί σε αλλεργικό σοκ οδηγούν συνήθως οι αλλεργίες που οφείλονται σε τρόφιμα, τσιμπήματα σφήκας ή μέλισσας και φάρμακα. Η έντονη κρίση δύσπνοιας ή άσθματος είναι η πιο πιθανή επιπλοκή στις περιπτώσεις των αναπνευστικών αλλεργιών.


ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ Δ. ΙΩΑΝΝΗΣ
Ειδικός Αλλεργιολόγος - Στρατιωτικός
Ιατρός Δντης Αλλεργιολογικού Τμήματος 401 Γενικού Στρατιωτικού Νοσ/μειου Αθηνών
Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...